WIEDZA, DOŚWIADCZENIA I PRZEKONANIA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH NA TEMAT SUPERWIZJI WYNIKI BADANIA

Transkrypt

1 WIEDZA, DOŚWIADCZENIA I PRZEKONANIA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH NA TEMAT SUPERWIZJI WYNIKI BADANIA Arkadiusz Karwacki Instytut Socjologii UMK w Toruniu Polskie Towarzystwo Polityki Społecznej

2 Metoda sondażu diagnostycznego, technika ankiety wspomaganej internetowo (CAWI) i narzędzie w postaci kwestionariusza ankiety, uwzględniającego 44 pytania. Problem główny: ZARYS KONCEPCJI BADANIA Jaki jest stan wiedzy i przekonań pracowników systemu pomocy i integracji społecznej w zakresie superwizji? Cele badania: 1. empiryczne sprawdzenie poziomu świadomości i przekonań na temat superwizji, 2. określenie potrzeb szkoleniowych środowiska pracowników socjalnych w obszarze superwizji, 3. upowszechnianie tematu superwizji w środowisku pracowników socjalnych, 4. sprawdzenie poziomu motywacji do kształcenia, 5. określenie oczekiwań od superwizji jako narzędzia pracy socjalnej. Próba badawcza: 2050 pracowników socjalnych.

3 CHARAKTERYSTYKA PRÓBY Feminizacja zawodu i próby: 1817 kobiet (88,6% próby) oraz 233 mężczyzn (11,4% próby). Wysoki poziom wykształcenia: 1526 osób (74,4%) legitymuje się wyższym wykształceniem (licencjat i magisterium). Jedynie 48 osób (2,3%) legitymuje się zakończeniem edukacji po szkole średniej (z maturą). Pracownicy OPS-ów: Pracownicy socjalni zatrudnieni w Miejskich Ośrodkach Pomocy Społecznej 884 osób (43,5%). Pracownicy Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej 510 osób (25,4%) oraz 248 osób (12,1% udział w próbie) z Miejsko-Gminnych Ośrodków Pomocy Społecznej. Najwięcej: województwo dolnośląskie 17,3% ogółu badanych (355 osób), województwo śląskie (11% i 225 osób), łódzkie (218 osób i 10,6% udział w próbie) i lubuskie (216 osób i 10,5% udział). Najmniej: województwo opolskie 0,9% badanych (18 osób), warmińsko-mazurskie (20 badanych i 1% udział w próbie) oraz podlaskie (24 badanych i 1,2% udział w badanej próbie).

4 DOŚWIADCZENIA W ZAKRESIE SUPERWIZJI Czy badani pracownicy zetknęli się z superwizją? Brak doświadczeń (1372 osoby). 69,9% 15,9% było superwizowanych (325 osób). Osoby z doświadczeniem zrealizowały małą liczbę sesji (najwięcej wskazań od 1 do 5).

5 na studiach (szczególnie eksponowane były studia podyplomowe), na szkoleniach, Okoliczności kontaktu z superwizją: w pracy zawodowej respondenci bardzo często wskazywali tu na zbieżność superwizji z obowiązkami zawodowymi, które wykonywali, podczas zdobywania specjalizacji II stopnia, na posiedzeniach zespołu interdyscyplinarnego.

6 Forma superwizji, z którą badani mają doświadczenia 76,4% Wskazania na doświadczenia w sesjach grupowych superwizji. Sesje prowadzili najczęściej psychologowie, psychiatrzy, psychoterapeuci, superwizorzy spoza instytucji, rzadziej pracownik socjalny z innej instytucji. Sesje potwierdziły (spełniły) oczekiwania dominowały średnie oceny.

7 Wiedza o superwizji przed pierwszą sesją: brak wiedzy lub nikła wiedza (dominująca odpowiedź); superwizja to poprawa jakości pracy element wsparcia pracowników socjalnych, wymiana doświadczeń między nimi (platforma dialogu); pracownicy dysponowali jedynie elementarną wiedzą teoretyczną suche definicje, typy (tzw. wiedza szkolna); wskazywano formułkę : metoda wspierania profesjonalnego rozwoju pracowników ; superwizja to nadzór i kontrola.

8 Wrażenia po odbyciu pierwszej sesji: zadowolenie i jednocześnie zdumienie z efektów (duże usatysfakcjonowanie a nawet pozytywny szok); brak pamięci swojej reakcji, swoich odczuć; zmęczenie, znużenie, złość na niewiedzę innych pracowników, ich marudzenie, krytykanctwo, bezradność; ulga (odwołania do napięcia psychicznego); podekscytowanie, mobilizacja i aktywizacja do pracy; trudno określić uczucia, które towarzyszyły pierwszej sesji.

9 Superwizja w instytucji/ośrodku 74,9% Aktualnie nie ma superwizji w instytucji macierzystej (1535). 14% badanych potwierdza obecność superwizji w instytucji (288 badanych). Są to: sesje grupowe, indywidualne, wsparcie psychologiczne, nieformalne porady.

10 PRZEKONANIA PRACOWNIKÓW SOCJALNYCH NA TEMAT SUPERWIZJI Definicja superwizji: superwizja to narzędzie, metoda wsparcia, psychoterapia; superwizja to metoda sprawdzania pracy pracowników socjalnych, kontroli ich pracy, nadzoru nad ich pracą; superwizja to po prostu pomoc dla pracownika socjalnego służąca poprawie efektywności jego pracy, wspierająca rozwój zawodowy; najczęściej utożsamiano superwizję z wymianą doświadczeń.

11 Wprowadzanie superwizji do ośrodków i instytucji Superwizja powinna być wprowadzana do instytucji (1466 osób). 71,5% 8,7% twierdzi, że nie (178 osób). 56% superwizja powinna być dobrowolna (1149 osób); 16,7% obowiązkowa. 21,7% superwizja w potrzebie. 40,8% chce być superwizowanych, 15,8% nie chce, nie może się zdecydować 43,4%.

12 Dlaczego warto wprowadzać superwizję? Szansa niwelowania wypalenia zawodowego pracowników socjalnych oraz walki z rutynizacją w pracy. Możliwość bardziej skutecznego rozwiązywania problemów klientów (osiąganie efektywności). Szansa na wsparcie, które w swej pracy może regularnie otrzymywać pracownik socjalny nie jest on pozostawiony sam sobie. Szansa na oczyszczenie atmosfery w pracy. Szansa na obiektywną ocenę pracowników i weryfikację czy nadają się do tego zawodu. Możliwość oczyszczenia emocji wynikających z doświadczanych problemów zawodowych szansa na nieprzenoszenie ich do domu.

13 Oczekiwania i korzyści z superwizji Oczekiwania: Wsparcie psychiczne i merytoryczne pracownika (orientacja na siebie czyli pomoc sobie jako pracownikowi i tu zarówno chodzi). Efektywna praca na rzecz innych (orientacja na innych czyli pomoc aby praca pracownika socjalnego przełożyła się na dobro innych). Korzyści: korzyści osobiste: wsparcie emocjonalne; poczucie bezpieczeństwa emocjonalnego w czasie superwizji (ktoś bierze odpowiedzialność za to, co ja robię, czyli uchroni mnie to od poczucia winy); przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu. korzyści zawodowe: wsparcie merytoryczne; pomoc profesjonalna na bieżąco ; możliwość otrzymania informacji zwrotnych; aktualizacja wiedzy i umiejętności praktycznych.

14 Wiedza na temat superwizowanego może być użyta przeciwko niemu. Tym samym grozi utrata pracy, negatywny odbiór przez przełożonego, niekorzystny obraz w oczach kolegów. Strach przed oceną w ogóle (chodzi o sytuację oceniającą i dyskomfort z nią związany). Zakłócenie toku pracy. Zagrożenia wynikające z superwizji Obniżenie autorytetu pracownika w oczach klienta. Obawa przed brakiem kompetencji superwizora. Atmosfera wzajemnej nieufności.

15 Potrzeby pracowników socjalnych: szkolenia (45,9% wskazało 1 czyli najwyższą w skali ocenę), warsztaty, superwizja, doradztwo. Potrzeby pracowników kto powinien być superwizorem? Kto powinien być superwizorem? pracownik socjalny spoza macierzystej instytucji (deklaracje 1100 osób 53,7% badanych). 499 osób wskazywało na inną osobę, czyli specjalistę spoza instytucji macierzystej, przeszkolonego superwizora, psychologa, konsultanta, osobę z wiedzą i doświadczeniem.

16 Postrzeganie superwizji przez pracowników socjalnych i ich opór przed nią Superwizja postrzegana jest przez pracowników socjalnych jako: możliwość rozwiązywania problemów badanych (55,8%), ocenianie pracowników socjalnych (54,8% badanych), ale także wytykanie błędów. 43,5% badanych dostrzega opór pracowników socjalnych przed wprowadzaniem superwizji pracy socjalnej (892 osób); 289 badanych nie widzi oporu pracowników socjalnych przed wprowadzaniem superwizji.

17 Skąd wynika opór? Lęk przed oceną deklaracje 1161 osób Lęk przed ujawnieniem braku kompetencji pracowników 54,8% (1124 badanych). Brak zaufania do superwizora blisko 48% (975 osób). Obawa przed potrzebą zmiany głęboko zakorzenionych zachowań - 40,7% (834 osoby). Niewłaściwe rozumienie superwizji 730 osób. Obawa przed zmianą organizacji pracy 700 osób.

18 JA SUPERWIZOR? Czy chcesz zostać superwizorem? 49,6% Nie 17,1% widzi się w tej roli (351 osób) 33,3% ma problem ze złożeniem deklaracji (682 osoby) Tak dlaczego?: własne wieloletnie doświadczenie, umiejętności osobiste i bezstronność, umiejętność słuchania, chęć uczenia się, potrzebę rozwoju zawodowego, potencjalny lepszy kontakt z podopiecznymi.

19 JA SUPERWIZOR? Czy chcesz uczyć superwizji? zainteresowanych szkoleniem (1185 osób) 57,8% Co jest potrzebne: informacje jak realizować superwizję metody, etapy, zagrożenia, trening umiejętności aktywnego słuchania trening umiejętności komunikacyjnych, meandry pracy z trudnym klientem jak diagnozować problemy ludzi poprzez zadawanie pytań, trening jak odstresowywać pracowników, wyeksponowanie zalet superwizji, nauka weryfikacji jakości pracy socjalnej.