Najnowsze orzecznictwo TSUE w sprawie zakazu dyskryminacji ze względu na wiek

Transkrypt

1 Najnowsze orzecznictwo TSUE w sprawie zakazu dyskryminacji ze względu na wiek Folie: 1

2 I. Wiek i okres pracy II. Ramy prawne Plan III. Kwestia I: Granice wieku IV. Kwestia II: Konsekwencje prawne V. Kwestia III: Pośrednia dyskryminacja ze względu na wiek VI. Podsumowanie Folie: 2

3 I. Wiek i okres pracy Folie: 3

4 Zmiany demograficzne Babyboomer Niekorzystny stosunek pracownik-emeryt Folie: 4

5 Lump of Labour Fallacy [błędna teoria o stałej liczbie miejsc pracy]: Rynki pracy są dynamiczne, nie są statyczne Źródło: Bertelsmann Stiftung/BDA, Beschäftigungschancen für ältere Arbeitnehmer, 2003, s. 37 i n.. Zob. także: OECD, Pensions at a Glance, 2011 Folie: 5

6 Wiek nie jest odpowiednim wyznacznikiem 55 bis 65 Źródło: Börsch-Supan/Düzgün/Weiss, Altern und Produktivität, 2006, s. 3. Folie: 6

7 99 lat i nadal pracuje Berthold Beitz Źródło: dpa, Handelsblatt, Kulturstiftung Ruhr Essen Folie: 7

8 II. Ramy prawne Folie: 8

9 Prawo pierwotne Źródła prawa Art. 15, 21, 51 Karty praw podstawowych, ale zob. art. 1 Protokołu nr 30 w sprawie stosowania Karty do Zjednoczonego Królestwa, Polski i Republiki Czeskiej oraz sprawa C-411/10 N.S., pkt 120 Art. 6 ust. 3 TUE: ogólne zasady prawa europejskiego (sprawa C-144/04 Mangold i 5/88 Wachauf) Art. 2 dyrektywy ramowej 2000/78/WE TSUE: specyficzna treść art. 21 Karty Prawo krajowe konstytucja przepisy ustawowe Folie: 9

10 Doktryna prawna I Jak stosowane jest to prawo człowieka? Vis-à-vis państwa (pracodawca państwowy, organ publiczny): bezpośredni skutek art. 1 i 2 dyrektywy ramowej Spór prywatny: Interpretacja prawa krajowego zgodnie z prawem Unii (postanowienie ogólne, postanowienie o nieważności) kryterium prawne dla przepisów niższej rangi Popełnienie Mangold : Celem są niezrozumiałe przepisy ustawowe (np. sprawa C-555/07 Kücükdeveci), tym samym przezwyciężając ograniczenia wynikające z doktryny bezpośredniego skutku Folie: 10

11 Doktryna prawna II Badanie przestrzegania zakazu dyskryminacji ze względu na wiek: 1. Bezpośrednia / pośrednia dyskryminacja ze względu na wiek? 2. Czy można ją uzasadnić? Art. 52 Karty praw podstawowych UE Art. 2 ust. 2 lit. b), art.. 2 ust. 5, art. 4 ust. 1 lub art. 6 dyrektywy ramowej Ustalenie poziomu kontroli (zakres marginesu swobody) Zasada proporcjonalności 3. Konsekwencje niezgodnej z prawem dyskryminacji W razie wątpliwości zadzwoń i zadaj pytanie prejudycjalne! Folie: 11

12 Ogólne wytyczne prawa Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek Silna koncepcja w przedziale od 15 lat do ogólnego wieku emerytalnego Ścisła kontrola Zasada spójności Raczej nieszkodliwe zalecenie po osiągnięciu ogólnego wieku emerytalnego Inicjatywa w gestii sądów krajowych Twardy zewnątrz, miękki w środku! Folie: 12

13 Sprawa C-152/11 Odar Przegląd spraw Sprawa 286/12 Komisja Europejska przeciwko Węgrom Sprawa C-141/11 Hörnfeldt Sprawa C-144/04 Mangold Sprawa C-411/05 Palacios Sprawa C-427/06 Bartsch Sprawa C-388/07 Age Concern Sprawa C-88/08 Hütter Dyskryminacja ze względu na wiek Sprawa C-132/11 Tyrolean Airways Sprawa C-447/09 Prigge Sprawy połączone C-297/10 i C-298/10 Hennings i Mai Sprawy połączone C-159/10 i C-160/10 Fuchs i Köhler Sprawy połączone C-250/09 i C-268/09 Georgiev Sprawa C-499/08 Andersen Sprawa C-341/08 Petersen Sprawa C-229/08 Wolf Sprawa C-45/09 Rosenbladt Sprawa C-555/07 Kücükdeveci Folie: 13

14 III. Kwestia I: Obowiązkowy wiek emerytalny i górna granica wieku dla zatrudnienia Folie: 14

15 Sprawa C-45/09 Rosenbladt Sprzątaczka Sprawa C-388/07 Age Concern Pozew zbiorowy Ogólny obowiązkowy wiek emerytalny a prawo pracy Sprawa C-411/05 Palacios Specjalista ds. organizacji Sprawa C-141/11 Hörnfeldt Agencja Usług Pocztowych Folie: 15

16 Wskazówki prawne Ogólny obowiązkowy wiek emerytalny jest zgodny z prawem, jeśli powiązany jest z ogólnym wiekiem przechodzenia na emeryturę (np. 65 lat) Przepis ustawowy Zbiorowy układ pracy Postanowienie umowne (najprawdopodobniej ) Główne uzasadnione cele: Zachęta zatrudnienia = Sprawiedliwość międzypokoleniowa Właściwe funkcjonowanie podmiotu Uzasadnienie niepotrzebne Zasadniczo brak badania zasady proporcjonalności Brak badania, czy promowane są uzasadnione cele in casu Brak badania sytuacji faktycznej in casu Ogólne programy zabezpieczenia społecznego są wystarczającą siatką bezpieczeństwa Folie: 16

17 Wskazówki prawne Ogólny obowiązkowy wiek emerytalny nie może automatycznie prowadzić do ostatecznego wycofania z życia zawodowego / rynku pracy były pracownik może ponownie ubiegać się o pracę u swego byłego pracodawcy lub u innego pracodawcy i jest chroniony przez dyrektywę ramową (zob. sprawa Rosenbladt, pkt 75) Jednakże brak bezwarunkowego prawa do ponownego zatrudnienia, np. art. 9 załącznika 9 do Equality Act 2010 [ustawy o równości z 2010 r.) (Zjednoczone Królestwo) Zatem: Pracodawca ma do dyspozycji wszystkie opcje Folie: 17

18 Sprawa C- 229/08 Colin Wolf Strażak Sprawa C-447/09 Prigge i in. Pilot Sprawa C-341/08 Petersen Dentysta ubezpieczenia zdrowotnego Obowiązkowy wiek emerytalny i górna granica wieku dla zatrudnienia określone zawody Sprawa C-250/09 Vasil Georgiev Profesor Pilot Sully Bohater Sprawa C-159/10 Gerhard Fuchs Prokurator Sprawa 286/12 Komisja Europejska przeciwko Węgrom - Sędziowie Folie: 18

19 Ocena prawna Znowu: Wszystko zależy od poziomu kontroli Margines swobody Wyjątki od zasady muszą być interpretowane ściśle Zmienny poziom kontroli : brak badania test racjonalnej podstawy kontrola pośrednia ścisła kontrola Naruszenie zasady proporcjonalności Uzasadnienie bezpośredniej dyskryminacji ze względu na wiek Zasada spójności: ścisła kontrola Art. 2 ust. 5 dyrektywy ramowej: ścisła kontrola Art. 4 ust. 1 dyrektywy ramowej: ścisła kontrola Art. 6 ust. 1 dyrektywy ramowej: elastyczne podejście i niepełna lista celów jednakże konieczne obiektywne powiązane ze wskazanymi w niej celami Folie: 19

20 Wynik: Niespójne orzecznictwo Sprawa C-144/04 Mangold Sprawa C-411/05 Palacios Sprawa C-341/08 Petersen Sprawa C-141/11 Hörnfeldt Sprawa C-45/09 Rosenbladt Sprawa C-447/09 Prigge Sprawa 286/12 Komisja Europejska przeciwko Węgrom Sprawy połączone C-159/10 i C-160/10 Fuchs i Köhler Sprawy połączone C-250/09 i C-268/09 Georgiev Folie: 20

21 Możliwe wytłumaczenie TSUE wycofał się z nadmiernej ingerencji w rynek pracy i politykę społeczną: Wyrok w sprawie Mangold (C-144/04) Bardzo, bardzo ciężka krytyka Ustawa ultrawirusowa Ogólny obowiązkowy wiek emerytalny Ryzyka systemowe prawnych konsekwencji niezgodnych z prawem ograniczeń wiekowych W tym samym czasie trzeba dostosować wiele parametrów prawnych Folie: 21

22 Z myślą o przyszłości: Elastyczne rozwiązania I Folie: 22

23 Z myślą o przyszłości: Elastyczne rozwiązania II Umowy na czas określony dla siwej siły roboczej Oparte o porozumienie ramowe w sprawie pracy na czas określony (Dyrektywa 1999/70/WE) klauzula 5(a): obiektywne powody zob. sprawa C-212/04 Adeneler, pkt 69 zob. opinia rzecznik generalnej Kokott w sprawie C-212/04, pkt 57 klauzula 5(b): maksymalna łączna długość klauzula 5(c): liczba odnowień takich umów lub stosunków Dyrektywa ramowa: Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek Folie: 23

24 Możliwa nieuzasadniona górna granica wieku dla zatrudnienia Przed Po Zob. np. Federalny Sąd Administracyjny (BVerwG), sprawy połączone 2 C i 2 C ( ) Folie: 24

25 IV. Kwestia II: Prawne konsekwencje niezgodnej z prawem dyskryminacji ze względu na wiek Folie: 25

26 Federalny układ zbiorowy dla pracowników zatrudnionych na podstawie umowy o pracę (Bundes-Angestelltentarifvertrag, BAT) Sprawa C-297/10 Hennings i Mai Ustalenie wynagrodzenia przez odniesienie do wieku Folie: 26

27 Naruszenie praw równości Prawa równości a prawa wolności Różne konsekwencje prawne Nielegalność danego postanowienia lub klauzuli lub zmiana postanowienia lub klauzuli Grupa 1 jak Grupa 2 Grupa 2 jak Grupa 1 Nowe traktowanie Grupy 1 i Grupy 2 Standardowe podejście TSUE: przyznanie tych samych korzyści grupie dyskryminowanej (np. Federalny Sąd Pracy, sprawa 6 AZR 481/09) Folie: 27

28 V. Kwestia III: Pośrednia dyskryminacja ze względu na wiek Folie: 28

29 Art. 2 ust 2 lit. b): szczególna niekorzystna sytuacja Sprawa C-132/11 Tyrolean Airways Stewardesa Nieuwzględnienie podczas ustalania grupy zaszeregowania płacowego członków załogi pokładowej linii lotniczej doświadczenia zawodowego nabytego podczas pracy dla innej linii lotniczej należącej do tej samej grupy spółek TSUE: brak pośredniej dyskryminacji, pkt 29 Ale zob. art. 6 ust. 1 lit. b) dyrektywy ramowej Ale zob. art. 7 lit. a) pkt i) ICESCR (Międzynarodowego paktu praw obywatelskich i politycznych) Ale zob. sprawa C-17/05 Cadman Folie: 29

30 VI. Podsumowanie Folie: 30

31 Zakaz dyskryminacji ze względu na wiek 1. Potencjalnie skuteczne prawo człowieka poniżej ogólnego wieku emerytalnego Preferowany cel: Sprzeczne przepisy 2. Obosieczne prawo człowieka 3. Niespójne orzecznictwo Zmienny poziom kontroli Mentalność klapek na oczach względnie spojrzenie długofalowe światełko w tunelu odnośnie do ogólnego obowiązkowego wieku emerytalnego Ale: Wspaniałe luki prawne dla sądów krajowych Folie: 31

32 Dziękuję za uwagę! Folie: 32