Adekwatność kapitałowa i zarządzanie ryzykiem w IPOPEMA Asset Management S.A.

Transkrypt

1 Załącznik do uchwały nr 1 Zarządu IPOPEMA Asset Management S.A. z dnia 31 lipca 2013 r. Adekwatność kapitałowa i zarządzanie ryzykiem w IPOPEMA Asset Management S.A. według stanu na dzień 31 grudnia 2012 roku

2 1. Informacje o spółce IPOPEMA Asset Management S.A. (dalej: IAM, Dom Maklerski, Spółka ) oferuje usługę zarządzania portfelem instrumentów finansowych. Spółka posiada zezwolenie na prowadzenie działalności maklerskiej i podlega nadzorowi Komisji Nadzoru Finansowego (KNF). Spółka jest jednym z najdłużej obecnych na polskim rynku podmiotów typu asset management. Dzięki blisko piętnastoletniej historii, IAM posiada rozległe doświadczenie w zakresie zarządzania aktywami inwestorów instytucjonalnych i indywidualnych. Wśród Klientów spółki znajdują się towarzystwa funduszy inwestycyjnych, towarzystwa ubezpieczeniowe, pracownicze fundusze emerytalne, organizacje typu non-profit oraz inwestorzy indywidualni. Spółka wchodzi w skład Grupy IPOPEMA, w której dominującym podmiotem jest IPOPEMA Securities S.A. (dalej IS ) notowana na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie S.A. jedna z najdynamiczniej rozwijających się instytucji finansowych w Polsce, specjalizująca się w usługach bankowości inwestycyjnej oraz usługach brokerskich i analizach spółek. W skład Grupy IPOPEMA wchodzą również: I. IPOPEMA Towarzystwo Funduszy Inwestycyjnych S.A. - spółka w 100% zależna od IS, koncentrująca się na tworzeniu i zarządzaniu funduszami inwestycyjnymi; II. IPOPEMA Business Consulting Sp. z o.o. - spółka w 50,02% zależna od IS, świadcząca usługi w zakresie doradztwa biznesowego i informatycznego; III. IPOPEMA Business Services Kft spółka w 100% zależna od IS działająca na Węgrzech w ramach wsparcia operacyjnego IS; IV. IPOPEMA Outsourcing Sp. z o.o. - spółka w 100% zależna od IPOPEMA Business Consulting Sp. z o.o.; Obecnie IAM nie posiada podmiotów zależnych. IAM nie posiada portfela handlowego. Ipopema Securities S.A. Ipopema Asset Management S.A. Ipopema Business Consulting sp. z o.o. Ipopema TFI S.A. Ipopema Business Services Kft Ipopema Outsourcing sp. z o.o. Struktura kapitałowa grupy IPOPEMA Securities Sposób wyznaczania portfela handlowego i niehandlowego oraz pozycji pierwotnych reguluje wewnętrzna procedura Procedura wyodrębniania portfela handlowego i niehandlowego oraz wyznaczania pozycji pierwotnych w IPOPEMA Asset Management S.A..

3 2. Regulamin organizacyjny i struktura organizacyjna Regulamin organizacyjny IAM określa strukturę organizacyjną Spółki obejmującą opis poszczególnych jednostek organizacyjnych w jej ramach. Regulamin określa zadania wszystkich jednostek organizacyjnych i zapewnia rozdzielenie funkcji operacyjnych i kontrolnych. Prezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Wiceprezes Zarządu Departament Zarządzania Aktywami Departament Prawny i Nadzoru Wewnętrznego Zespół ds. Ryzyka Audyt Wewnętrzny Zespoł Administracji i Kadr Departament Księgowości Portfeli Departament Sprzedaży i Marketingu Departament Księgowości Społki Zespół ds. IT 3. Ciągłość obsady na kluczowych stanowiskach W celu zapewnienia ciągłości działania kluczowych stanowisk, IAM opracował i wdrożył Politykę kadrową IPOPEMA Asset Management S.A. opisującą proces kontynuacji działalności w warunkach nieobecności pracowników. Pracami Zespołu ds. Ryzyka kieruje Kierownik ds. Ryzyka. W przypadku jego nieobecności, jest on zastępowany przez innego pracownika Zespołu ds. Ryzyka lub przez pracownika Zespołu Księgowości Spółki, wyznaczonego przez kierownika Zespołu Księgowości Spółki lub Prezesa Zarządu. 4. Organizacja systemu zarządzania ryzykiem Rada Nadzorcza W ramach zarządzania ryzykiem oraz planowania kapitałowego, Rada Nadzorcza IAM podejmuje w szczególności następujące działania: 1) zatwierdza strategię zarządzania ryzykiem, sprawując nadzór nad jej zgodnością ze strategią IAM oraz planem finansowym, 2) nadzoruje działania IAM w ramach określonego apetytu na ryzyko, 3) ocenia sprawozdania z funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem,

4 4) dokonuje oceny adekwatności i skuteczności systemu zarządzania ryzykiem, 5) zapewnia, że Zarząd IAM posiada odpowiednie kwalifikacje do sprawowania wyznaczonych mu funkcji w zakresie zarządzania ryzykiem, 6) sprawuje nadzór nad realizacją polityki zarządzania kapitałem. Zarząd W ramach zarządzania ryzykiem Zarząd IAM podejmuje w szczególności następujące działania: 1) określa i wdraża strategię zarządzania ryzykiem, 2) nadzoruje działanie IAM w ramach określonego apetytu na ryzyko oraz uwzględnia apetyt na ryzyko w ramach procesu budżetowania i planowania kapitałowego, 3) odpowiada za wdrożenie oraz regularną weryfikację zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, a także ich spójność ze strategią zarządzania ryzykiem, 4) zatwierdza limity wewnętrzne ograniczające poziom ryzyka, 5) określa strukturę organizacyjną zapewniającą sprawne zarządzanie ryzykiem oraz podejmowanie decyzji biznesowych z uwzględnieniem aktualnej i kompletnej informacji o ryzyku w IAM, 6) prowadzi politykę kadrową pozwalającą na utrzymanie oraz rozwój specjalistów zajmujących się zarządzaniem ryzykiem, 7) opracowuje, wdraża oraz weryfikuje procedury wewnętrzne określające zarządzanie kapitałem i planowanie kapitałowe w IAM, 8) określa cele kapitałowe i plany kapitałowe IAM, 9) opracowuje i wdraża kapitałowe plany awaryjne, 10) opracowuje, wprowadza i aktualizuje wewnętrzne procedury w zakresie procesu szacowania i utrzymywania kapitału wewnętrznego i dokonywania przeglądów tego procesu. Główny Inspektor Nadzoru/Inspektor Nadzoru Główny Inspektor Nadzoru/Inspektor Nadzoru wypełnia w IAM zadania wynikające z funkcji kontroli wewnętrznej oraz nadzoru zgodności działalności z prawem w szczególności: 1) regularnie weryfikuje stosowane systemy oraz wdrożone regulacje wewnętrzne w zakresie zarządzania ryzykiem pod kątem ich prawidłowości i skuteczności w wypełnianiu przez IAM obowiązków wynikających z przepisów prawa, 2) przeprowadza ocenę systemu zarządzania ryzykiem w zakresie jego adekwatności, skuteczności oraz poziomu wykorzystania, 3) wydaje zalecenia działań mających na celu eliminację nieprawidłowości zidentyfikowanych w ramach wykonywania czynności, o których mowa w pkt 1)-3), 4) ocenia wykonanie zaleceń, o których mowa w pkt 4). Departament Księgowości Spółki Odpowiada za sporządzanie planów kapitałowych Spółki. Zespół ds. Ryzyka Do zadań Zespołu ds. Ryzyka w procesie zarzadzania ryzykiem należy w szczególności: 1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem, 2) doradzanie Zarządowi w zakresie zarządzania ryzykiem, 3) realizacja czynności identyfikacji, pomiaru, monitorowania oraz kontroli ryzyk, 4) raportowanie ryzyka, w tym przekazywanie Zarządowi pisemnych sprawozdań z funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem, 5) zgodnie z Procedurą ICAAP w IPOPEMA Asset Management S.A. realizacja poszczególnych czynności procesu ICAAP w zakresie identyfikacji ryzyk, oceny ich istotności oraz mierzalności,

5 pomiaru ryzyk, testowania adekwatności kapitałowej, zarządzania adekwatnością kapitałową oraz raportowania adekwatności kapitałowej, jak również przeprowadzanie przeglądów procesu ICAAP, 6) przygotowanie danych o wysokości wymogów kapitałowych i kapitału wewnętrznego na potrzeby planowania kapitałowego i monitorowania pozycji kapitałowej, 7) zgodnie z Polityką zarzadzania kapitałem w IPOPEMA Asset Management S.A. - odpowiada za monitorowanie bezpieczeństwa kapitałowego oraz optymalnej struktury kapitałów nadzorowanych. 5. Nowa Umowa Kapitałowa w IPOPEMA Asset Management S.A. Filar I całkowity wymóg kapitałowy Suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka związanych ze skalą działalności prowadzonej przez IAM, obliczonych na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 roku w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania całkowitego wymogu kapitałowego, w tym wymogów kapitałowych, dla domów maklerskich oraz określania maksymalnej wysokości kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych w stosunku do kapitałów (Dz. U. 2009, Nr 204, poz ze zm.), dalej Rozporządzenie o wymogach kapitałowych, który w IAM jest wyznaczany jako większa z następujących wartości: a. suma wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka obejmująca: i. wymóg z tytułu ryzyka rynkowego, w tym: łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowego wyliczany metodą podstawową, łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów - obecnie w IAM nie występują pozycje generujące ryzyko cen towarów, ii. wymóg z tytułu ryzyka kredytowego wymóg wyliczany metodą standardową, iii. wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań wyliczany zgodnie z Załącznikiem nr 10 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych, b. wymogu kapitałowego z tytułu kosztów stałych - obliczonego w sposób określony w Załączniku nr 14 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych. Filar II kapitał wewnętrzny Wymóg kapitałowy kwota, niezbędna do pokrycia wszystkich istotnych zidentyfikowanych rodzajów ryzyka występujących w ramach prowadzonej działalności oraz innych istotnych rodzajów ryzyka mogących potencjalnie w tej działalności wystąpić w przyszłości, oszacowana przez IAM, w szczególności dla dokonania jakościowej oceny Spółki, na podstawie rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 listopada 2009 roku w sprawie określenia szczegółowych warunków technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego (Dz. U. z 2009, Nr 204, poz. 1579ze zm.).

6 Filar III Zgodnie z Polityką Informacyjną IPOPEMA Asset Management S.A. w zakresie adekwatności kapitałowej, celem Spółki jest określenie zasad, trybu, formy oraz terminów upowszechniania przez IPOPEMA Asset Management S.A. informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej w świetle wymogów ustawy z dnia 29 lipca 2005 roku o obrocie instrumentami finansowymi (Dz. U. z 2010, Nr 211, poz ze zm.) oraz rozporządzenia z dnia 26 listopada 2009 r. w sprawie upowszechniania informacji związanych z adekwatnością kapitałową (Dz. U. z 2009, Nr 210, poz ze zm.). 6. Proces ICAAP Obliczanie kapitału wewnętrznego odbywa się w ramach procesu ICAAP. Podstawowym celem ICAAP jest zapewnienie, aby IAM posiadał wystarczający poziom kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka występujących w jego działalności. Proces ten składa się z następujących elementów: 1) identyfikacja ryzyka Identyfikacja ryzyka w IAM dotyczy ryzyk, na które IAM jest narażony, jak i tych, na które może być narażony w przyszłości w horyzoncie 1 roku. 2) ocena mierzalności ryzyka Wynikiem identyfikacji ryzyk, oceny istotności oraz mierzalności ryzyk jest lista zidentyfikowanych rodzajów ryzyka ze wskazaniem: 1) ryzyk istotnych oraz nieistotnych w działalności IAM dotyczy wszystkich ryzyk zidentyfikowanych, 2) ryzyk mierzalnych oraz trudnomierzalnych dotyczy wszystkich ryzyk istotnych. 3) pomiar ryzyka Obliczeniami kapitału wewnętrznego zostają objęte wszystkie ryzyka, uznane przez IAM za istotne na datę przeprowadzania wyliczeń. Kapitał wewnętrzny dla ryzyk mierzalnych zostaje wyliczony za pomocą metod ilościowych. Ryzyka trudnomierzalne zostają również uwzględniane przy wyliczeniach kapitału wewnętrznego, jednak jego wysokość może zostać wyznaczona na podstawie oceny jakościowej z elementami ilościowymi. 4) testowanie adekwatności kapitałowej Testowanie adekwatności kapitałowej ma na celu zapewnienie, że IAM utrzymuje kapitały nadzorowane na poziomie nie niższym niż wyższa z następujących wartości: 1) całkowity wymóg kapitałowy, 2) kapitał wewnętrzny. Adekwatność kapitałowa jest definiowana jako stopień, w jakim ryzyko podejmowane przez IAM (mierzone całkowitym wymogiem kapitałowym oraz kapitałem wewnętrznym) może zostać pokryte kapitałem (mierzonym poprzez kapitały nadzorowane) przy określonym poziomie istotności (apetyt na ryzyko) w określonym horyzoncie czasowym.

7 5) zarządzenie adekwatnością kapitałową Klasyfikacja adekwatności kapitałowej do jednej z kategorii jest dokonywana na podstawie zasad określonych przez Zarząd w Polityce zarządzania kapitałem w IPOPEMA Asset Management S.A.. Procedura ta określa m.in. metodologię zarządzania adekwatnością kapitałową oraz preferencje Zarządu i Rady Nadzorczej w zakresie rodzaju podejmowanych działań naprawczych, jak również proces podejmowania odpowiednich działań. 6) raportowanie adekwatności kapitałowej Raz w miesiącu Zespół ds. Ryzyka raportuje wyniki oceny adekwatności kapitałowej do Zarządu IAM. 7. Ryzyka zidentyfikowane i zdefiniowane przez IPOPEMA Asset Management S.A. IAM definiuje ryzyko jako możliwość wystąpienia zdarzenia, w wyniku którego IAM poniesie oczekiwaną lub nieoczekiwaną stratę lub możliwość wystąpienia zdarzenia ograniczającego zdolność IAM do realizacji wyznaczonej strategii biznesowej. IAM na potrzeby zarządzania ryzykiem oraz oceny adekwatności kapitałowej identyfikuje i przyjmuje definicje następujących ryzyk: 1) Ryzyko kredytowe IAM definiuje ryzyko kredytowe jako ryzyko straty będącej wynikiem braku wywiązania się przez dłużnika z warunków umownych, dotyczących w szczególności dokonania płatności. W przypadku, gdy umowa dotyczy instrumentów pochodnych występujące ryzyko kredytowe określa się również jako ryzyko kontrahenta. W zakres ryzyka kredytowego wchodzi ryzyko koncentracji i ryzyko rezydualne. a. Ryzyko koncentracji IAM definiuje ryzyko koncentracji jako ryzyko straty w wyniku materializacji ryzyka kredytowego dla: i. ekspozycji o wysokiej wartości w stosunku do pojedynczego podmiotu lub grupy podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, ii. ekspozycji o wysokiej wartości w stosunku do grupy podmiotów, których ryzyko kredytowe uzależnione jest od wspólnych czynników, takich jak lokalizacja geograficzna czy sektor gospodarczy, iii. ekspozycji o wysokiej wartości wynikających z jednego rodzaju produktu lub instrumentu finansowego. W IAM występują dwa rodzaje limitów mające na celu ograniczenia ryzyka koncentracji: limity lokaty środków w banku, limity inwestycji w dłużne papiery wartościowe. b. Ryzyko rezydualne IAM definiuje ryzyko rezydualne jako ryzyko mniejszej niż założona efektywności zabezpieczeń ryzyka kredytowego. IAM nie ponosi ryzyka rezydualnego w związku z tym, iż: nie posiada portfela handlowego oraz nie inwestuje w instrumenty pochodne.

8 2) Ryzyko operacyjne IAM definiuje ryzyko operacyjne jako ryzyko powstania straty wynikającej z niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, błędów ludzkich lub systemów technicznych lub na skutek zdarzeń zewnętrznych. W zakres ryzyka operacyjnego wchodzi ryzyko prawne, natomiast wyłącza się ryzyko reputacji i ryzyko strategiczne. a. Ryzyko prawne IAM definiuje ryzyko prawne jako możliwość błędnego lub zbyt późnego opracowania lub uchwalenia regulacji wewnętrznych wymaganych przez ustawodawcę (ryzyko braku zgodności), błędnego ukształtowania stosunków prawnych lub niekorzystnych rozstrzygnięć sądów lub organów administracji publicznej rozstrzygających sprawy sporne powstające w stosunkach IAM z klientami lub innymi podmiotami. 3) Ryzyko biznesowe IAM definiuje ryzyko biznesowe jako możliwość niekorzystnych zmian w poziomie zysku z działalności podstawowej, które nie są spowodowane wzrostem ryzyka kredytowego, rynkowego ani operacyjnego. Ryzyko biznesowe może wynikać w szczególności z pogorszenia otoczenia rynkowego, zmiany pozycji konkurencyjnej IAM lub zachowań klientów. W ramach ryzyka biznesowego IAM uwzględnia ryzyko strategiczne oraz ryzyko wynikające ze zmiany warunków makroekonomicznych. a. Ryzyko strategiczne IAM definiuje ryzyko strategiczne jako ryzyko straty w wyniku niekorzystnych zmian w otoczeniu konkurencyjnym oraz braku działań w odpowiedzi na te zmiany, jak również podjęcia decyzji błędnych lub nieodpowiedniej implementacji tych decyzji. b. Ryzyko wynikające ze zmian warunków makroekonomicznych IAM definiuje ryzyko wynikające ze zmian warunków makroekonomicznych jako ryzyko straty wynikającej z nieuwzględnienia przez modele ryzyka wpływu cyklu gospodarczego, jak również z nieuwzględnienia przez modele ryzyka wpływu cyklu gospodarczego na wynik z działalności podstawowej np. spadek przychodów IAM związany z awersją inwestorów do ryzyka w okresach spowolnienia gospodarczego. 4) Ryzyko reputacji IAM definiuje ryzyko reputacji jako ryzyko straty w wyniku pogorszenia postrzegania wizerunku IAM przez klientów, kontrahentów lub regulatorów. Ryzyko to jest przede wszystkim pochodną realizacji ryzyka operacyjnego w IAM. 5) Ryzyko rynkowe IAM definiuje ryzyko rynkowe jak ryzyko straty będącej wynikiem zmian rynkowych parametrów ryzyka, takich jak stopy procentowe, kursy walut, ceny kapitałowych lub dłużnych papierów wartościowych, ceny towarów. Zgodnie z przedstawioną definicją ryzyko rynkowe obejmuje również ryzyko stopy procentowej portfela niehandlowego. Narzędzia i zasoby wykorzystywane przez IAM w procesie zarządzania ryzykiem rynkowym są adekwatne do skali podejmowanego ryzyka. 6) Ryzyko płynności IAM definiuje ryzyko płynności jako ryzyko braku możliwości wywiązania się z obecnych lub przyszłych wymagalnych zobowiązań płatniczych w całości lub we właściwym czasie w sposób akceptowalny ekonomicznie.

9 W ramach przyjętej strategii: IAM nie podejmuje ryzyka cen kapitałowych papierów wartościowych i ryzyka cen towarów, IAM nie zawiera transakcji w celach handlowych, a ryzyko rynkowe wynika wyłącznie z bieżącej działalności oraz lokowania nadwyżek środków pieniężnych w obligacje Skarbu Państwa i lokaty bankowe, IAM nie oferuje instrumentów finansowych o wysokim ryzyku rynkowym. IAM działa w ramach przyjętej przez Radę Nadzorczą strategii określającej między innymi apetyt na ryzyko. Ryzyka wyodrębnione w IAM ze względu na ich istotność, ocenę mierzalności oraz częstotliwość raportowania Zidentyfikowane ryzyko Raportowanie Ocena istotności Uzasadnienie Ocena mierzalności Ryzyko operacyjne Raz na kwartał Ryzyko istotne Istotność średnia z uwagi na: 1) wykonywanie czynności zarządzania portfelami, w skład których wchodzi jeden lub większa liczba instrumentów finansowych, która jest istotnie obciążona ryzykiem ze względu na duży wpływ czynnika ludzkiego oraz wymagane wsparcie systemów informatycznych; 2) występowanie ryzyka prawnego, które stanowi element ryzyka operacyjnego, związanego przede wszystkim z potencjalnymi sporami sądowymi z klientami oraz koniecznością dostosowywania IAM do zmian w otoczeniu prawnym; 3) występowanie w przeszłości strat z tytułu ryzyka operacyjnego; 4) potencjalnie duży możliwy negatywny wpływ zdarzenia operacyjnego na reputację IAM; 5) występowanie w historii zdarzeń operacyjnych w sektorze finansowym prowadzących do niewypłacalności podmiotów; 6) występowanie ryzyka w wymogach kapitałowych filara I; 7) występowanie wymogów regulacyjnych dotyczących zarządzania ryzykiem (w filarze II CRD). Ryzyko mierzalne

10 Ryzyko biznesowe Raz na kwartał Ryzyko istotne Istotność wysoka z uwagi na: ryzyko osiągania wyników inwestycyjnych poniżej benchmarków i wyników osiąganych przez inne podmioty zarządzające portfelami instrumentów finansowych w ramach porównywalnych strategii inwestycyjnych. Elementy związane z ryzykiem wynikającym ze zmian warunków makroekonomicznych: 1) uzależnienie przychodów IAM od warunków makroekonomicznych poprzez wypływ na wartość aktywów w zarządzaniu; 2) potencjalny wpływ warunków makroekonomicznych na koszty IAM np. koszty osobowe, najmu nieruchomości; 3) występowanie wymogów regulacyjnych dotyczących zarządzania ryzykiem wynikającym ze zmian warunków makroekonomicznych (w filarze II CRD). Elementy związane z ryzykiem strategicznym: 1) struktura klientów IAM: niewielka liczba klientów generujących relatywnie wysokie przychody; 2) ryzyko zmian właścicielskich związane z przynależnością do grupy kapitałowej; 3) wejście w życie nowych przepisów dotyczących adekwatności kapitałowej firm inwestycyjnych, przepisów implementujących zapisy Dyrektywy MiFID oraz przepisów dotyczących przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu Ryzyko kredytowe Miesięcznie Ryzyko istotne Istotność średnia z uwagi na: 1) lokowanie nadwyżek środków pieniężnych na rachunkach bankowych; 2) nie udzielanie klientom pożyczek na zakup instrumentów finansowych; 3) brak instrumentów pochodnych oraz innych instrumentów lub produktów o złożonym profilu ryzyka kredytowego; 4) występowanie ryzyka w wymogach kapitałowych filara I; 5) występowanie wymogów regulacyjnych dotyczących zarządzania ryzykiem (w filarze II CRD). Ryzyko mierzalne Ryzyko mierzalne

11 Ryzyko rynkowe Miesięcznie Ryzyko istotne Istotność niska z uwagi na: 1) ryzyko stopy procentowej dotyczy oprocentowania złożonych lokat oraz nabytych dłużnych papierów wartościowych; 2) występowanie pozycji narażonych na ryzyko walutowe; 3) nie zawieranie transakcji pochodnych ani innych transakcji o złożonym profilu ryzyka rynkowego; 4) występowanie ryzyka w wymogach kapitałowych filara I; 5) występowanie wymogów regulacyjnych dotyczących zarządzania ryzykiem (w filarze II CRD). Ryzyko płynności Miesięcznie Ryzyko istotne Istotność średnia z uwagi na: 1) posiadanie nadwyżek finansowych, które są lokowane na rachunkach bankowych oraz w instrumentach dłużnych, które charakteryzuje możliwość szybkiego upłynnienia IAM nie nabywa złożonych instrumentów finansowych o ograniczonej płynności ryzyko płynności w IAM wynika z konieczności terminowego regulowania zobowiązań wynikających z działalności podstawowej; 2) nabywanie instrumentów finansowych wskazanych w pkt 1) ze środków własnych (brak pozycji lewarowanych); 3) brak instrumentów finansowych, które mogłyby w krótkim czasie spowodować potrzebę środków płynnych, takich jak instrumenty pochodne (które w wyniku niekorzystnych zmian czynników rynkowych mogą spowodować konieczność dokonania płatności kontrahentowi transakcji); 4) brak finansowania działalności pasywami o terminie zapadalności trudnym do określenia (takimi jak w przypadku banków np. środki klientów na lokatach terminowych, które posiadają termin zapadalności, ale z uwagi na opcję udzieloną klientowi można w dowolnym czasie zerwać), które wymagałyby modelowania ryzyka płynności; 5) brak finansowania działalności pasywami, które mogłyby stać się wymagalne i generować potrzebę płynności lub ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń w przypadku problemów finansowych (np. Ryzyko mierzalne Nie dotyczy

12 kredyty bankowe z klauzulami mówiącymi o wymagalności kredytu lub konieczności ustanowienia dodatkowych zabezpieczeń w przypadku naruszenia przez IAM określonych wskaźników finansowych). Ryzyko reputacji Raz na kwartał Ryzyko istotne Istotność średnia z uwagi na: 1) przynależność do grupy kapitałowej, wobec czego potencjalne negatywne zdarzenia dotyczące innych podmiotów mogą mieć negatywny wpływ na reputację całej grupy kapitałowej; 2) ryzyko pogorszenia reputacji wynikające z negatywnej oceny IAM przez Komisję Nadzoru Finansowego np. w wyniku przeprowadzanych kontroli; 3) ryzyko pogorszenia reputacji wynikające z prowadzonych spraw sądowych lub negatywnych informacji dotyczących IAM podawanych przez media. Ryzyko trudnomierzalne

13 8. Polityka kapitałowa IPOPEMA Asset Management Założenia ogólne strategii kapitałowej Podstawowym celem strategii kapitałowej IAM jest utrzymanie kapitałów na poziomie zapewniającym bezpieczeństwo kapitałowe. W szczególności IAM generuje i utrzymuje kapitał na poziomie pozwalającym na planowany wzrost rozmiarów prowadzonej działalności, spełnienie wymogów wynikających z przepisów zewnętrznych (Ustawa o obrocie instrumentami finansowymi, Rozporządzenie o wymogach kapitałowych, rozporządzenie o warunkach technicznych i organizacyjnych) i procedur wewnętrznych ( Procedura ICAAP w IPOPEMA Asset Management S.A. ) oraz pozwalającym utrzymać kapitał zgodnie z ustalonym apetytem na ryzyko. Dla zapewnienia bezpieczeństwa kapitałowego, IAM w ramach procesu ICAAP dokonuje oceny adekwatności kapitałowej oraz oszacowania bieżących potrzeb kapitałowych. Niezależnie od zadań określonych powyżej, w ramach procesu zarządzania kapitałem IAM planuje i monitoruje następujące wielkości: 1) całkowity wymóg kapitałowy, 2) kapitał wewnętrzny ustalony zgodnie z zasadami określonymi w Procedurze ICAAP w IPOPEMA Asset Management S.A., 3) kapitały nadzorowane. Długookresowym celem IAM jest utrzymywanie kapitałów nadzorowanych na poziomie nie niższym niż 110% wyższej z dwóch wartości: 1) całkowitego wymogu kapitałowego, 2) kapitału wewnętrznego. Planowanie kapitałowe IAM dostosowuje wielkość kapitałów do poziomu i rodzaju ryzyka, na jakie jest narażony oraz do rozmiarów prowadzonej działalności. Monitorowanie poziomu adekwatności kapitałowej Bezpieczeństwo kapitałowe IAM podlega procesowi monitorowania, w szczególności poprzez: 1) testowanie adekwatności kapitałowej, zgodnie z zasadami określonymi w Procedurze ICAAP w IPOPEMA Asset Management S.A., 2) monitorowanie poziomu kapitałów nadzorowanych i ich struktury, 3) monitorowanie realizacji planu kapitałowego IAM, 4) prognozowanie pozycji kapitałowej, w tym prognozowanie w okresach kwartalnych poszczególnych wielkości planu kapitałowego. Kapitałowe plany awaryjne 1. Monitoring pozycji kapitałowej IAM ma na celu zapewnienie, że w razie konieczności IAM będzie w stanie z dostatecznym wyprzedzeniem zainicjować kroki pozwalające na utrzymanie adekwatności kapitałowej na poziomie wymaganym przez instytucje nadzorcze.

14 2. W przypadku zaistnienia zagrożeń dla pozycji kapitałowej IAM, w szczególności w przypadku zaliczenia sytuacji IAM do III kategorii adekwatności kapitałowej przekazywana jest Zarządowi propozycja, zawierająca co najmniej 2 scenariusze działań naprawczych wraz z rekomendacją rozwiązania najbardziej optymalnego. 9. Informacje na temat zidentyfikowanych ryzyk w IPOPEMA Asset Management S.A. oraz metod zarządzania a) Ryzyko operacyjne Do źródeł ryzyka operacyjnego IAM zalicza między innymi: 1) błędy operacyjne pojawiające się w bieżącej działalności, 2) bezprawne użycie informacji dotyczących klientów, 3) niedostępność kluczowych pracowników, 4) procesy i systemy informatyczne, dokumentację wewnętrzną, dokumentację zewnętrzną, bezpieczeństwo informacyjne, lokalizację, 5) zdarzenia zewnętrzne (przewidywalne i nieprzewidywalne). Zakres odpowiedzialności Odpowiedzialność za bieżące zarządzanie ryzykiem operacyjnym spoczywa na wszystkich pracownikach IAM. Pracownik w każdej jednostce organizacyjnej, w przypadku identyfikacji ryzyka operacyjnego w swoim obszarze działalności, powinien niezwłocznie przekazać wszelkie istotne informacje dotyczące ryzyka operacyjnego, w tym informacje o zdarzeniu operacyjnym do Zespołu ds. Ryzyka. Zespół ds. Ryzyka odpowiada za koordynację zadań związanych z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym oraz rejestruje informacje o zdarzeniach i stratach operacyjnych. Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym Elementami zarządzania ryzykiem operacyjnym są w szczególności: 1) kompetencje i odpowiedzialność kierownictwa poszczególnych jednostek organizacyjnych w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym, 2) metody analizowania i pomiaru ryzyka operacyjnego, 3) wielkości limitów i wskaźników, określających akceptowany stopień narażenia na ryzyko operacyjne oraz zasady ich wyznaczania i monitorowania, 4) raporty z okresowych analiz i monitoringu ryzyka operacyjnego oraz sprawozdania z przeglądu systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym w IAM, 5) plany awaryjne i plany ciągłości działania, 6) polityka kadrowa, 7) instrukcje i polityki bezpieczeństwa w zakresie przetwarzania danych osobowych, 8) regulacje w zakresie przechowywania i archiwizacji dokumentów oraz danych komputerowych. Identyfikacja ryzyka operacyjnego Proces identyfikacji i oceny ryzyka operacyjnego obejmuje wszystkie istotne obszary działalności IAM oraz wszystkie produkty, procesy i systemy. Identyfikacja ryzyka operacyjnego realizowana jest poprzez: 1) rejestrowanie informacji na temat zdarzeń i strat operacyjnych (ewidencjonowane są straty, których kwotowy próg przekracza wartość 100 PLN),

15 2) gromadzenie informacji na temat zdarzeń operacyjnych informacji na temat reklamacji, skarg i wniosków klientów, 3) monitorowanie przez Departament Prawny i Nadzoru Wewnętrznego zmian przepisów prawnych dotyczących działalności IAM 4) współpracę Departamentu Prawnego i Nadzoru Wewnętrznego z Zespołem ds. Ryzyka w zakresie oszacowania i opracowania scenariuszy ryzyka operacyjnego dla zaistniałych zmian prawnych oraz zdarzeń operacyjnych Pomiar, monitorowanie i ograniczanie ryzyka operacyjnego Pomiar ryzyka operacyjnego opiera się na: 1) zgromadzonych informacjach o stratach operacyjnych, 2) kluczowych wskaźnikach ryzyka (KRI), 3) danych Departamentu Prawnego i Nadzoru Wewnętrznego 4) wiedzy eksperckiej. Narzędziem ograniczania poziomu podejmowanego ryzyka jest wprowadzony w IAM system limitów. Plany awaryjne i plany ciągłości działania IAM opracowuje, w porozumieniu z innymi spółkami Grupy IPOPEMA, plan zapewnienia ciągłości działania w zakresie wykonywania zadań operacyjnych oraz w celu odtworzenia zdolności do wykonywania tych zadań w sytuacjach awaryjnych w niezbędnym czasie. Plan zapewnienia ciągłości działania i plany awaryjne są na bieżąco aktualizowane. Testy warunków skrajnych Zespół ds. Ryzyka jest odpowiedzialny za przeprowadzanie testów warunków skrajnych przynajmniej raz na rok. Testy warunków skrajnych są wykonywane przy wykorzystaniu narzędzia do kalkulacji kapitału wewnętrznego i analizy scenariuszowej. Przygotowane scenariusze opierają się na zgromadzonych informacjach na temat zdarzeń i strat operacyjnych oraz wiedzy eksperckiej. b) Ryzyko biznesowe IAM podjęła decyzję o zarządzaniu ryzykami biznesowym, makroekonomicznym oraz strategicznym w ramach jednego procesu. Wiąże się to z silnym powiązaniem tych ryzyk i znaczącym oddziaływaniem zmian warunków makroekonomicznych na jakość realizacji decyzji strategicznych, a co za tym idzie na skalę i dochodowość działalności maklerskiej prowadzonej przez IAM. Wartość aktywów w zarządzaniu w znacznej mierze zależy od kondycji gospodarki, poziomu optymizmu inwestorów i ich skłonności do szukania mniej lub bardziej ryzykownych sposobów lokowania oszczędności (tj. awersji do ryzyka). Stąd też IAM regularnie obserwuje wskaźniki makroekonomiczne w ramach zarządzania ryzykiem biznesowym, makroekonomicznym oraz strategicznym. Testy warunków skrajnych Z uwagi na powiązanie pomiędzy omawianymi ryzykami testy warunków skrajnych przeprowadzane są wspólnie dla wszystkich ryzyk. Omawiane trzy ryzyka mają wpływ na wartość aktywów klientów, która w sposób bezpośredni wpływa na przychody IAM.

16 c) Ryzyko kredytowe Źródłami ryzyka kredytowego w IAM są: 1) środki pieniężne na rachunkach bankowych, 2) należności od klientów, 3) dłużne papiery wartościowe, 4) inne należności. Istotne aspekty ryzyka kredytowego są identyfikowane raz do roku w ramach procesu ICAAP: Kierownik Zespołu ds. Ryzyka przesyła kierownikom jednostek ankietę identyfikacji i oceny istotności ryzyk Kierownicy wypełniają i przesyłają ankietę do Kierownika Zespołu ds. Ryzyka Kierownik Zespołu ds. Ryzyka tworzy listę ryzyk wykorzystując aniety i wiedzę ekspercką Dodatkowo, kierownicy poszczególnych jednostek mają także możliwość zgłoszenia ryzyka w dowolnym momencie poprzez wypełnienie formularza zgłoszenia ryzyka. Formy zabezpieczeń ryzyka kredytowego IAM nie przyjmuje zabezpieczeń z uwagi na charakter ekspozycji kredytowych, a w szczególności ze względu na to, że: 1) IAM nie udziela pożyczek, lub 2) pozycje obciążone ryzykiem kredytowym wynikają z: zobowiązań klientów z tytułu naliczonej, a niepobranej (lub niezapłaconej) opłaty za zarządzanie, depozytów bankowych, środków IAM przechowywanych na rachunkach bankowych, dłużnych papierów wartościowych IAM nabytych w ramach portfela niehandlowego. W ramach umów o zarządzanie portfelami IAM posiada pełnomocnictwo do dysponowania rachunkiem klienta, w tym także możliwość pobierania z niego opłat za zarządzanie. Normy ostrożnościowe w zakresie ryzyka kredytowego W celu przestrzegania norm ostrożnościowych w zakresie ryzyka kredytowego w IAM ustalane są limity wewnętrzne na poziomie zapewniającym niedopuszczenie do wystąpienia przekroczeń limitów koncentracji zaangażowań oraz limitów dużych zaangażowań. W IAM występują dwa rodzaje limitów mające na celu ograniczenia ryzyka koncentracji: limity lokaty środków w banku, limity inwestycji w dłużne papiery wartościowe. Nie rzadziej niż raz do roku oraz w przypadku zajścia istotnych zmian w otoczeniu wewnętrznym lub zewnętrznym IAM przeprowadzana jest analiza wysokości limitów lokaty środków w bankach oraz limitów inwestycji. W przypadku zmiany poziomu limitów, nowe poziomy są akceptowane przez Zarząd IAM.

17 Pomiar ryzyka kredytowego W celu analizy i oceny narażenia IAM na ryzyko kredytowe, Zespół ds. Ryzyka wykorzystuje m.in.: 1) informacje o stratach z tytułu ryzyka kredytowego, 2) informacje o opóźnieniach w spłacie wymagalnych należności IAM (powyżej 5 dni roboczych), 3) informacje o sytuacji finansowej banków, w których IAM posiada zaangażowania, oraz 4) emitentów papierów wartościowych, będących w posiadaniu IAM, 5) testy warunków skrajnych. d) Ryzyko rynkowe Potencjalnymi źródłami ryzyka rynkowego w IAM są: 1) zmienność stóp procentowych, 2) zmienność kursów walut. W działalności IAM ryzyko stopy procentowej występuje tylko po stronie aktywów. Z uwagi na wąski zakres usług maklerskich świadczonych przez IAM tj. zarządzanie aktywami, ryzyko stopy procentowej przejawia się w podejmowanych przez IAM decyzjach inwestycyjnych w zakresie własnych środków pieniężnych. Z osiągniętych przychodów IAM w pierwszej kolejności finansuje bieżące koszty działalności, a nadwyżki środków pieniężnych utrzymuje na rachunkach bankowych w formie lokat bankowych o różnym terminie zapadalności oraz inwestuje w instrumenty dłużne. Ryzyko zmienności kursów walutowych występuje zarówno po stronie aktywów, jak i pasywów IAM. W przypadku zmiany kompozycji aktywów i/lub pasywów IAM, w szczególności w przypadku podjęcia decyzji o możliwości nabywania i zbywania innych instrumentów finansowych na rachunek własny, lista źródeł ryzyka rynkowego może ulec zmianie. Pomiar i monitoring ryzyka rynkowego IAM mierzy ryzyko rynkowe przy pomocy następujących miar: 1) Macaulay duration, 2) modified duration, 3) PV01, 4) wpływ scenariusza zmian stóp procentowych o 200 punktów bazowych na wartość lokat bankowych oraz dłużnych papierów wartościowych, 5) wpływ scenariusza deprecjacji i aprecjacji złotego w stosunku do walut w bilansie IAM na wartość aktywów i zobowiązań finansowych IAM. Limity w zakresie ryzyka rynkowego Poziom limitów w zakresie ryzyka rynkowego jest adekwatny do ponoszonego ryzyka i profilu działalności. W celu ograniczenia ryzyka stopy procentowej IAM wprowadziła limit dotyczący maksymalnej duracji portfela. W zakresie ryzyka walutowego IAM nie wprowadziła limitów, ponieważ ryzyko to wynika wyłącznie z prowadzonej działalności podstawowej tj. zarządzania aktywami (np. opłaty za serwisy informacyjne, prowizje). IAM nie posiada portfela handlowego, w związku, z czym nie ustaliła limitów dla portfela handlowego.

18 Testy warunków skrajnych W ramach testów warunków skrajnych badany jest wpływ scenariusza zmian stóp procentowych o 200 punktów bazowych na wartość lokat bankowych oraz dłużnych papierów wartościowych. Zespół ds. Ryzyka oblicza efekt aprecjacji i deprecjacji złotego na pozycje bilansu denominowane w walutach obcych. Analiza polega na ocenie wpływu 25% aprecjacji lub deprecjacji złotego w stosunku do walut w bilansie IAM. Ze względu na brak portfela handlowego i nieznaczny wpływ strat z tytułu ryzyka rynkowego, IAM nie szacuje wpływu potencjalnych strat z tytułu ryzyka rynkowego na wynik finansowy. Wyniki testów warunków skrajnych Wynik testu warunków skrajnych dla ryzyka stopy procentowej na r.: Przy założeniu wzrostu stóp procentowych o 200 punktów bazowych kapitał wewnętrzny na pokrycie ryzyka stopy procentowej wyniesie 3 029,05 PLN. Wynik testu warunków skrajnych dla ryzyka walutowego na r.: W wyniku analizy potencjalnego scenariusza 25% deprecjacji i aprecjacji złotego w stosunku do walut w bilansie IAM, wartość krótkiej pozycji walutowej wynosi ,29 PLN. Weryfikacja metodologii pomiaru ryzyka Zespół ds. Ryzyka dokonuje przeglądu metodologii pomiaru ryzyka rynkowego wynikającego ze zmienności stóp procentowych i kursów walutowych nie rzadziej niż raz do roku. W ramach przeglądu weryfikowane są: założenia scenariuszy, wyniki pomiaru. Wnioski z przeglądu przedstawiane są Zarządowi. Ponadto metodologia pomiaru ryzyka rynkowego objęta jest niezależnym przeglądem w ramach audytu wewnętrznego. e) Ryzyko płynności Potencjalnymi źródłami ryzyka płynności w IAM są: 1) zobowiązania finansowe ze szczególnym uwzględnieniem ich terminów płatności, 2) ewentualne opcjonalności wbudowane w zobowiązania finansowe, 3) ewentualne opcjonalności wbudowane w aktywa finansowe. Stabilność źródeł finansowania: Źródła finansowania IAM charakteryzują się dużą stabilnością. Poziom stabilności źródeł finansowania jest adekwatny do poziomu ryzyka i rodzaju działalności, gdyż: zapotrzebowanie na środki pieniężne w ramach działalności podstawowej jest w pełni pokryte aktywami charakteryzującymi się wysoką płynnością, w IAM nie odnotowano dotychczas problemów z płynnością, IAM nie finansuje się z kapitałów obcych.

19 Przyjęte przez IAM zasady zarządzania ryzykiem płynności opracowane w Procedurze zarządzania ryzykiem płynności w IPOPEMA Asset Management S.A. wynikają z niskiego według oceny IAM ryzyka utraty płynności oraz są elementem ogólnej strategii zarządzania ryzykiem przyjętej przez IAM. Strategią zarządzania ryzykiem płynności IAM jest finansowanie się z kapitału własnego, który jest bardzo stabilnym źródłem finansowania. Kluczowym elementem zarządzania płynnością bieżącą IAM jest utrzymywanie odpowiedniego poziomu gotówki bądź portfela aktywów płynnych, możliwego do zbycia w odpowiednio krótkim czasie, aby uzupełnić niedobór środków. Pomiar i monitoring ryzyka płynności IAM mierzy ryzyko płynności przy pomocy następujących miar: 1) analiza luki płynności (urealnione zestawienie terminów płatności aktywów i zobowiązań finansowych), 2) wskaźniki płynności, 3) analiza bufora płynności. Testy warunków skrajnych Zespół ds. Ryzyka analizuje bufor płynności. Analiza bufora płynności polega na wyznaczeniu maksymalnego tenora czasowego, do którego IAM posiada wystarczające zasoby płynności w warunkach skrajnych. Warunki skrajne mogą wynikać z kryzysu na rynkach finansowych, kryzysu zaufania do IAM lub obu tych zjawisk jednocześnie. f) Ryzyko reputacji Źródłem ryzyka reputacji mogą być m.in.: 1) przynależność do grupy kapitałowej, wobec czego potencjalne negatywne zdarzenia dotyczące innych podmiotów mogą mieć negatywny wpływ na reputację całej grupy kapitałowej, 2) ryzyko pogorszenia reputacji wynikające z negatywnej oceny IAM przez Komisję Nadzoru Finansowego np. w wyniku przeprowadzanych kontroli, 3) sprawy sądowe, głównie dotyczące relacji z klientami, 4) niezachowanie należytej staranności w kontaktach handlowych z klientami IAM. Reputacja jest największą wartością IAM. Polityki mają na celu przybliżenie oczekiwań IAM w zakresie ochrony dobrego imienia i reputacji. Przestrzeganie polityk i procedur jest podstawowym wymogiem stawianym wszystkim pracownikom IAM. Nieprzestrzeganie polityk lub procedur będzie stanowić podstawę do wszczęcia postępowania dyscyplinarnego, którego efektem może być dyscyplinarne zwolnienie pracownika. Monitorowanie ryzyka reputacji W ramach bieżącego monitoringu sytuacji związanej z wizerunkiem IAM brane są pod uwagę m.in.: 1) negatywne informacje prasowe dotyczące IAM, 2) wskaźniki obsługi klientów, 3) liczba reklamacji zgłaszanych przez klientów, 4) liczba uznanych reklamacji, 5) średnia wartość zgłoszonej reklamacji. Za monitorowanie powyższych informacji i wskaźników odpowiada Zespół ds. Ryzyka.

20 10. Opis metod stosowanych przez IPOPEMA Asset Management S.A. do ustalania kapitału wewnętrznego, stanowiącego wsparcie bieżącej i przyszłej działalności maklerskiej 1 1) Ryzyko operacyjne Metodyka pomiaru ryzyka operacyjnego oparta jest na oszacowaniu wysokości kapitału wewnętrznego w oparciu o analizę scenariuszową 2. Do kalkulacji kapitału wewnętrznego wykorzystywane jest narzędzie w MS Excel (Ryzyko operacyjne_kapital_wewnetrzny_iam.xls), zwane dalej: Excel. Szacowanie kapitału potrzebnego na pokrycie ryzyka w oparciu o ekspercką analizę scenariuszową Użytkownik przygotowuje scenariusz dla każdego (ryzykownego z jego punktu widzenia) rodzaju zdarzenia. Do formularza wprowadzane są informacje, które są szczegółowo opisane w instrukcji do pliku Excel wykorzystywanego do kalkulacji kapitału wewnętrznego i stress testów. W zakładce Baza_scenariuszy w Excelu widoczne są wszystkie zdefiniowane scenariusze, które zostały przygotowane na potrzeby kalkulacji kapitału wewnętrznego. Postać rozkładów i parametryzacja obliczeń Do modelowania częstotliwości wystąpienia straty wykorzystany jest rozkład Poissona 3. Rozkład dotkliwości strat Do kalkulacji rozkładu dotkliwości strat w Excelu przyjęty został rozkład log-normalny. Zagregowana wartość kapitału wewnętrznego dla pojedynczego scenariusza 1 Procedura ICAAP w IPOPEMA Asset Management S.A. określa szczegółowy opis metod stosowanych przy ustalaniu kapitału wewnętrznego Spółki. 2 Prezentowana metoda odpowiada metodzie wykorzystywanej do modelowania ryzyka operacyjnego zwanego Scenario Based Advanced Measurement Approach, z wykorzystaniem, której wyznaczany jest OpVar przy wybranym kwantylu rozkładu. Scenariuszem nazywamy potencjalne zdarzenie z zakresu ryzyka operacyjnego. Ocena ryzyka polega na określeniu w zadanym horyzoncie czasowym częstotliwości wystąpienia zdarzenia, oceny wystąpienia straty oczekiwanej i nieoczekiwanej. 3 Rozkład Poissona został przyjęty ze względu na to, że jest to rozkład najczęściej wykorzystywany w praktyce przy proponowanym podejściu do modelowania częstotliwości wystąpienia straty w zadanym okresie.