CZASOWNIK. kommen (pochodzić) finden (znajdować) heiβen (nazywać się) 1. Bezokolicznik czasownika ma końcówki en, -eln, -ern,

Transkrypt

1 CZASOWNIK 1. Bezokolicznik czasownika ma końcówki en, -eln, -ern, np. haben (mieć) angeln (łowić ryby) zittern (drżeć) sagen (mówić) sammeln (kolekcjonować) bewundern (podziwiać) malen (malować) handeln (działać) ändern (zmieniać) fragen (pytać) klingeln (dzwonić) plaudern (plotkować) antworten (odpowiedać) wechseln (zmieniać) erinnern (przypominać) arbeiten (pracować) murmeln (mruczeć) verbessern (polepszać) 2. Odmiana regularna czasownika Aby odmienić czasownik przez osoby (czas teraźniejszya), od tematu czasownika odrzucamy końcówkę i dodajemy do tematu końcówki osobowe według podanego wzoru: ich komme du kommst er, sie, es kommt kommen (pochodzić) wir kommen ihr kommt sie, Sie kommen Czasowniki, których temat zakończony jest na t, -d, -chn, -ffn, -tm, w 2. i 3. osobie liczby pojedynczej i 2. osobie liczby mnogiej otrzymują dodatkowo e- (przed końcówką osobową): ich finde du findest er, sie, es findet finden (znajdować) wir finden ihr findet sie, Się finden Jeśli temat czasownika zakończony jest na s, -ss, -β, -z, -tz to w 2. Osobie liczby pojedynczej dodajemy tylko końcówkę t: ich heiβe du heiβt er, sie, es heiβt heiβen (nazywać się) wir heiβen ihr heiβt sie, Sie heiβen

2 Czasowniki zakończone na eln mogą utracić w 1. osobie liczby pojedynczej e- z tematu czasownika i nie otrzymują w 1. i 3. osobie liczby mnogiej końcówki en, lecz n: ich ang(e)le du angelst er, sie, es angelt angeln (łowić ryby) wir angeln ihr angelt sie, Sie angeln Czasowniki zakończone na ern nie mają w 1. i 3. osobie liczby mnogiej końcówki en, lecz n: ich wandere du wanderst er, sie, es wandert wandern (wędrować) wir wandern ihr wandert sie, Sie wandern 3. Odmiana nieregularna czasownika haben i sein haben (mieć) sein (być) ich habe du hast er, sie, es hat wir haben ihr habt sie, Sie haben ich bin du bist er, sie, es ist wir sind ihr seid sie, Sie sind

3 4. Odmiana nieregularna czasownika ze zmianą samogłoski Niektóre czasowniki odmieniają się nieregularnie ze zmianą samogłoski. Zmiany te dotyczą tylko 2. i 3. Oosoby liczby pojedyńczej: a ä ich fahre du fährst er, sie, es fährt fahren (jechać) wir fahren ihr fahrt sie, Sie fahren Ale: (!) ich halte du hältst er, sie, es hält halten (trzymać, zatrzymać się) wir halten ihr haltet sie, Sie halten Podobnie odmienią się: backen (piec) braten(!) (smażyć) fallen (spadać) fangen (łapać) gefallen (podobać się) graben (kopać) laden (!) (ładować) lassen (zostawiać, kazać, pozwalać) laufen (biec) raten (!) (radzić) schlagen (bić, uderzać) schlafen (spać) tragen (nosić) waschen (myć) wachsen (rosnąć) e ie ich sehe du siehst er, sie, es sieht sehen (widzieć) wir sehen ihr seht sie, Sie sehen Podobnie odmienią się: befehlen (rozkazywać) lesen (czytać) geschehen (!) (zdarzać się) tylko: es geschieht empfehlen (polecać) stehlen (kraść)

4 e i ich spreche du sprichst er, sie, es spricht sprechen (mówić, rozmawiać) wir sprechen ihr sprecht sie, Sie sprechen Ale: ich nehme du nimmst er, sie, es nimmt nehmen (brać) wir nehmen ihr nehmt sie, Sie nehmen Podobnie odmieniaja się: brechen (łamać) erschrecken (przestraszyć) helfen (pomagać) stechen (kłuć) treffen (spotykać) essen (jeść) geben (dawać) messen (mierzyć) sterben (umierać) vergessen (zapominać) werfen (rzucać) gelten (!) (obowiązywać) tylko: es gilt

5 5. Czasowniki rozdzielnie złożone Wiele czasowników niemieckich występuje z przedrostkami, które nadają czasownikowi nowe znaczenie. Podstawowe znaczenie czasownika może zostać zachowane, np. fahren jechać, abfahren odjechać. Niekiedy jednak przedrostek zupełnie zmienia znaczenie czasownika, np. haben mieć, vorhaben zamierzać. Podczas odmiany w czasie teraźniejszym poniższe przedrostki ulegają oderwaniu od czasownika: ich sehe auf du stehst auf er, sie, es steht auf aufstehen (wstawać) wir stehen auf ihr steht auf sie, Sie stehen auf Najczęściej spotykane przedrostki czasowników rozdzielnie złożonych: abanaufauseinfestforthermitnachstattteilumvorwegzuzurückzusammen- abwaschen (zmywać), abholen (odbierać), abnehmen (schudnąć) anziehen (ubierać, zakładać), anrufen (dzwonić), anfangen (zaczynać), ankommen (przybywać) aufstehen (wstawać), aufpassen (uważać), aufräumen (sprzątać), aufwachen (budzić się), aufmachen (otwierać), aufgehen (wschodzić) aussehen (wyglądać), ausmachen (wyłączyć, zgasieć), ausleihen (wypożyczać) einschlafen (zasypiać), einrichten (urządzać), einkaufen ( robić zakupy), einladen (zapraszać) feststellen (stwierdzać) fortsetzen (kontynuować) herstellen (produkować) mitnehmen (brać ze sobą), mitkommen (przyjść, iść z kimś) nachmachen (naśladować), nachsprechen (powtarzać) stattfinden (odbywać się) teilnehmen (uczestniczyć) umziehen (przeprowadzać się), sich umdrehen (odwracać się), umkommen (zginąć) vorbereiten (przygotowywać), vorstellen (przedstawiać), vorschlagen (proponować) wegfahren (odjechać), wegnehmen (zabrać) zumachen (zamykać), zubereiten (przygotowywać), zunehmen (przytyć) zurückgehen (iść z powrotem), zurückkommen (przyjść z powrotem, wracać) zusammenarbeiten (współpracować)

6 6. Czasowniki nierozdzielnie złożone Czasowniki nierozdzielnie złożone składają się z przedrostka i czasownika właściwego. Przedrostki te, w przeciwieństwie do czasowników rozdzielnie złożonych, nie rozdzielają się podczas odmiany: bekommen (dostać, otrzymywać) ich bekomme wir bekommen du bekommst ihr bekommt er, sie, es bekommt sie, Sie bekommen Czasowniki nierozdzielnie złożone występują zawsze z następującymi przedrostkami: begeerverzermissempent- bekommen (dostać, otrzymywać), besuchen (odwiedzać, uczęszczać), besprechen (omawiać), bestellen (zamawiać), beenden (zakończyć), beginnen (rozpoczynać) gefallen (podobać się), gehören (należeć) erklären (wyjaśniać), erfinden (wynaleźć), erzählen (opowiadać) verstehen (rozumieć), vermissen (tęsknić), verdienen (zarabiać), verbringen (spędzać), vergessen (zapominać), versprechen (obiecywać), versuchen (próbować) zerstören (zniszczyć), zerbrechen (rozbić) misslingen (nie udać się), missachten ( lekceważyć), misstrauen ( nie ufać) empfangen ( odbierać), empfehlen ( polecać), empfinden (odczuwać) entschuldigen ( usprawiedliwiać), entstehen (powstawać), entdecken (odkrywać), [sich] entwickeln (rozwijać [się])

7 7. Czasowniki modalne müssen sollen wollen dürfen mögen können ich muss soll will darf mag kann du musst sollst willst darfst magst kannst er, sie, es muss soll will darf mag kann wir müssen sollen wollen dürfen mögen können ihr müsst sollt wollt dürft mögt könnt sie, Sie müssen sollen wollen dürfen mögen können występują najczęściej wraz z innymi czasownikami, które jako bezokoliczniki w zdaniu znajdują się na końcu zdania; mogą występować także samodzielnie; 1. i 3. osoba liczby pojedynczej czasownika modalnego mają taką samą formę i nie posiadają końcówek; w liczbie pojedynczej zmienia się samogłoska rdzenna lub zanika przegłos; Znaczenia: müssen konieczność Ich muss abnehmen. obowiązek Ihr müsst das Buch bis morgen lesen. przymus Du musst heute zu Hause bleiben. sollen mieć powinność Sollen wir sie einladen? mieć obowiązek moralny Du sollst nicht stehlen. wollen chęć, pragnienie Ich will Germanistik studieren. dürfen mieć pozwolenie Ich darf mit euch gehen. z zaprzeczeniem: mieć zakaz Hier darf man nicht parken. mögen występujący samodzielnie oznacza lubić Ich mag Pizza. może wystąpić z innym czasownikiem, ale tylko z zaprzeczeniem nie chcieć czegoś Ich mag jetzt nicht essen. können umiejętność, zdolność Sie kann Schach spielen. możliwość Ich kann dir die Adresse geben. Opracowanie: Monika Cedrowska, Gimnazjum im. Adama Mickiewicza w Stawiskach Opracowano na podstawie książki Magdaleny Daroch i Krzysztofa Tkaczyka Gramatyka języka niemieckiego z ćwiczeniami