Bierzesz kredyt? Negocjuj! magazyn finansów osobistych. W numerze: W numerze:

Transkrypt

1 magazyn finansów osobistych nr 5 (13) maj 2012 W numerze: W numerze: Bankowa rewolucja Co blokuje przedsiębiorców Surowce - dobra inwestycja Banki coraz bardziej wirtualne Kredyt z gwiazd(k)ą Bierzesz kredyt? Negocjuj! 1

2 Banki nas atakują z każdej strony. Na ulicach, na każdym kroku widzimy placówki kolejnych marek. W prasie już z okładek przekonują nas do swoich ofert. W każdym bloku reklamowym znajdziemy zachętę - a to na lokatę, kredyt czy też konto osobiste. O wielkich bilbordach nie musimy dużo wspominać, gdyż trudno ich na co dzień nie zauważyć. Redaktor naczelny: Paweł Adamiak Organizacja projektu: Katarzyna Frankowska Projekt graficzny i realizacja: MediateQa Wydawca: Dom Kredytowy NOTUS S.A., ul. Marszałkowska 76, Warszawa mail: magazyncash@magazyncash.pl Z życia doradcy... Nawet nasi ulubieni bohaterowie serialów przelewają środki i biorą szybkie kredyty (piszemy o tym na stronie 22). W tym zalewie ofert trudno się odnaleźć. Jeszcze gorzej, że nie zdajemy sobie sprawy, że w wielu kwestiach z bankiem można rozmawiać i negocjować. Zwracamy na to uwagę w naszym materiale przewodnim w tym miesiącu (zapraszam do lektury na stronie 10). Piszemy także o tym, co w ofertach bankowych się zmienia. I o możliwościach jakie dają nam coraz bardziej wirtualne banki. Bo jednak nowe pokolenie Facebooka szuka już innych form kontaktu z bankiem. Warto jednak pamiętać, iż bankowe kruczki są nieraz trudne do wyłapania. Dlatego w tym całym bankowym szaleństwie rośnie rola niezależnych doradców. Warto o tym również pamiętać. I pozwolić, by ktoś wybrał ofertę skrojoną jak najbardziej pod nasze potrzeby. rysuje: Tomasz Stasiak 2

3 Dziś oszczędzam w SKO, jutro w PKO Strona 4 starter Bankowa rewolucja Sklepy dają mniej, za to klienci więcej Co blokuje przedsiębiorców Z kobietą bezpieczniej? Nieprawda finanse Przygotuj się na kredyt Bądź gospodarny a zostaniesz przedsiębiorcą Surowce - dobra inwestycja Strona 18 Banki coraz bardziej wirtualne Ustawa deweloperska bez tajemnic styl wolny Na tropie apartamentowca Strona 26 Kredyt z gwiazd(k)ą 3

4 Dziś oszczędzam w SKO, jutro w PKO PKO Bank Polski zwraca się w kierunku dzieci i oferuje im innowacyjny produkt system transakcyjny. Tym samym bank wraca do idei popularnych niegdyś Szkolnych Kas Oszczędnościowych. Tyle że w nowoczesnym wydaniu. Jak ma działać innowacyjne konto dla najmłodszych? Rachunek oszczędzającego małolata podpięty będzie do konta osoby dorosłej. Sam jednak będzie mógł logować się na swoje wirtualne konto z kolorowym, interaktywnym interfejsem i z pomocną Żyrafką Lokatką, która ułatwi poruszanie się po stronie. Uczeń dostanie szansę na tworzenie dodatkowych kont w ramach głównego rachunku, na których będzie mógł zbierać pieniądze na wybrany cel: wakacje, rower, grę. Konta te będą umowne, bez odrębnych numerów, bo młody klient nie będzie mógł robić przelewów. Pieniądze cały czas znajdować się będą na głównym rachunku. Nowy pomysł PKO to jednak nie zabawa w bankowość, bo każdy rachunek małolata ma własny numer NRB, co czyni go pełnoprawnym rachunkiem bankowym. Głównym celem konta jest wyrabianie w najmłodszych klientach nawyku oszczędzania. Rachunek dla uczniów pokazuje, po co i jak odkładać pieniądze, a także specjalnymi odznaczeniami nagradza za konsekwencję w działaniu. Ale jaka z tego korzyść dla banku? Co może zaoferować klient, który dysponuje kilkunastoma złotymi kieszonkowego? zapytają sceptycy. Wydaje się, że bank chce od najmłodszych lat przyzwyczaić małolata do swojego logo, żeby po wkroczeniu w dorosłość nie przeszedł do konkurencji. SKO można łatwo przekształcić w nowoczesny rachunek dla młodzieży. To szansa dla banku na zachowanie ciągłości w obsłudze klienta-ucznia, a dla niego samego na gromadzenie oszczędności, które mogą pomóc w dorosłym życiu. Cytaty numeru W czasie kiedy Ameryka powoli wychodzi na prostą, Europa właśnie wchodzi w recesję, co będą potwierdzać kolejne dane z gospodarek Eurolandu. Zanim bowiem przeprowadzane reformy przyniosą pozytywny skutek dla wzrostu gospodarczego, musi upłynąć trochę czasu. O ile można mówić o końcu kryzysu w USA, to w Europie jest to stwierdzenie na wyrost. Na razie działa tabletka przeciwbólowa, ale choroba wciąż trwa. Ryszard Petru, przewodniczący Towarzystwa Ekonomistów Polskich, Dziennik Gazeta Prawna Przy naszych perspektywach demograficznych podnoszenie aktywności zawodowej obywateli jest absolutnie konieczne. W przeciwnym razie wzrost gospodarczy będzie coraz słabszy i nie będziemy w stanie nadrabiać opóźnień rozwojowych wobec Europy Zachodniej, a to powinien być nasz cel nadrzędny. prof. Leszek Balcerowicz, twórca obecnej reformy emerytalnej, Puls Biznesu zł Nie widać wielkiego dramatu, ale rekomendacje wydane przez Komisję Nadzoru Finansowego swój wpływ na rynek kredytowy i mieszkaniowy pokażą w ciągu kilku najbliższych miesięcy. Uważamy, że program Rodzina na swoim powinien pilnie zostać zastąpiony innym rozwiązaniem, skłaniającym Polaków do gromadzenia środków na cele mieszkaniowe. Kolejne regulacje nadzoru będą bowiem wymagały od kupujących większego wkładu własnego. Krzysztof Pietraszewicz, prezes Związku Banków Polskich, Dziennik Gazeta Prawna 4

5 500 zł To dług, który przypada na przeciętnego polskiego dłużnika mężczyznę między 30. a 39. rokiem życia z Mazowsza lub ze Śląska. oddziałów banków naliczono pod koniec zeszłego roku w Polsce, z czego 500 powstało tylko w ciągu dwóch minionych lat. 7000tyle Odwiedź nasz profil Bankowa rewolucja Ekspansja wirtualnej bankowości i plan przeniesienia jej na telefony komórkowe może doprowadzić do tego, że oddziały banków przestaną być nam potrzebne. A nawet jeśli przetrwają, to zamienią się w samoobsługowe placówki. Czy uda się załatwić wszystko bez pomocy drugiego człowieka? Przewaga interaktywnej bankowości nad tradycyjnymi placówkami jest oczywista szybkość, ogólna dostępność, niższe koszty. Bankowcy zwracają jednak uwagę, że o ile łatwo jest przez Internet i telefon zarządzać kontem czy kartą, o tyle sprawa komplikuje się w przypadku zaciągania kredytu czy inwestowania. Tutaj niezbędny jest kontakt klienta z pracownikiem banku. A to właśnie kredyty i instrumenty inwestycyjne oraz płynące z ich tytułu prowizje i odsetki stanowią główne źródło finansowego zasilania banków. Placówki bankowe nie znikną szybko z naszych ulic. Trochę też w Polsce poczekamy na oddziały bez pracowników przewiduje Mariusz Gliński, dyrektor biura bankowości elektronicznej w Raiffeisen Banku. Nie zmienia to jednak faktu, że bankowość elektroniczna przybiera na sile. Ostatnio BRE Bank, do którego należy m.in. mbank ogłosił, że pod koniec tego roku zamierza wprowadzić nowy rewolucyjny projekt internetowy. Da on klientom możliwość zintegrowania konta z serwisem społecznościowym Facebook, co usprawni dokonywanie przelewów i pozwoli na grupowe korzystanie z promocji i ofert specjalnych. Podobne plany ma też Alior Bank, który przygotowuje nowy projekt Alior Sync. Część specjalistów uważa jednak, że przyszłością bankowości nie jest już sieć, a usługi mobilne. Banki wchodzą do komórek, oferując specjalne aplikacje na smartfonach, które dają szansę łatwiejszego i szybszego zarządzania kontem. Większość danych jest bowiem ciągle załadowana w aparacie, a ilość informacji, które przepływają między klientem a bankiem, kurczy się do minimum. Rodzi się pytanie, jaka kolejna rewolucja czeka banki, jeśli usługi na komórki zaczną być wypierane przez kolejne, jeszcze bardziej innowacyjne rozwiązania cyfrowo-technicznego świata? Sklepy dają mniej, za to klienci więcej starter raport finanse styl wolny felieton tyle dostałaby od banku kobieta, mieszkanka Warszawy, posiadaczka spółdzielczego mieszkania wartego ponad 370 tys. zł, jeśli zdecydowałaby się na odwróconą hipotekę. Wyliczenia dokonał Związek Banków Polskich. Narodowy Bank Polski domaga się obniżenia stawki interchange opłaty, jaką właściciele sklepów płacą bankom za przyjmowanie płatności kartą. To może oznaczać, że zdrożeją usługi bankowe, co odbije się na kieszeniach klientów. Doświadczenie innych rynków finansowych pokazuje, że tam, gdzie obniżano interchange, banki podnosiły ceny usług, żeby zrekompensować sobie utracone wpływy. Polskie oddziały zarabiają na opłacie od transakcji kartą prawie 1,5 miliarda złotych rocznie, co stanowi kilkanaście procent zysków z ogólnej prowizji banków. Eksperci twierdzą, że podwyżka usług bankowych nie będzie inwazyjna. Ustalenie wyższych kwot za jednym razem mogłaby niekorzystnie wpłynąć na wizerunek banku i spowodować znaczny odpływ jego klientów. Radzą przy okazji, by zamknąć konta, z których nie korzystamy i nie ponosić dzięki temu dodatkowych kosztów. Przypominają jednak, że wiąże się to z wcześniejszą spłatą wszystkich zobowiązań. 5

6 40% - to odsetek klientów przebadanych przez ING Bank Śląski, którzy przyznają się do oszczędzania na przyszłość. Podobne wyniki bank uzyskiwał w badaniach przeprowadzanych w poprzednich kwartałach. Z kobietą bezpieczniej? Nieprawda Mniejsze ryzyko i większa gwarancja dla bankowych finansów leży po stronie kobiet? Bundesbank przeprowadził badanie, z którego wynika, że obraz bezpiecznej menadżerki to mit. Bundesbank przebadał niemieckie instytucje finansowe i wywnioskował, że większa ilość kobiet w zarządach banków to większe ryzyko prowadzonej działalności. Może to wynikać zarówno z mniejszego doświadczenia kobiet na stanowiskach menadżerskich, jak i z niewielkiej styczności pań z zarządzaniem ryzykiem. Badanie niemieckiego banku pokazało także, że mniejszą pewność gwarantują bankowi młode zespoły zarządzające placówką, zaś osoby z doktoratami podnoszą jej bezpieczeństwo. Wyniki analizy Bundesbanku mogą okazać się politycznie kontrowersyjne. W Unii Europejskiej naciska się bowiem na zwiększanie równości płci, a w społecznej świadomości pokutuje dodatkowo obraz kobiety-menadżerki ostrożniejszej w podejmowaniu ryzyka. Ale jak wskazują autorzy niemieckiego badania, pomija się w opinii publicznej informacje o wpływie pań na kierowniczych stanowiskach na działalność firmy. A bez tego trudno o obiektywną ocenę. to wysokość spreadu, jaką niektóre banki mogą dziś zaoferować przedsiębiorcom za transakcje w obcej walucie (euro i dolar). Odwiedź nasz profil 2,5 gr Co blokuje pr Polska Konfederacja Praco odpowiedzi na to pytanie, t czości w Polsce. Zestawien główny, mało optymistyczn Henryka Bochniarz, prezyd ułatwień dla rozwoju polski no na zaświadczenia, częś niektóre opłaty (np. KR jednak za mało, aby biorstwom państw. Największym probl szająca przedsiębio dokumentów i rozc również prawo pracy mała elastyczność w su ochronne przestrz skania zamó do s jest jedn i ko 6

7 Jest wysoce prawdopodobne, że na najbliższym posiedzeniu [Rady Polityki Pieniężnej red.] będziemy rozważać zacieśnienie polityki pieniężnej. Czy się na to zdecydujemy, trudno mi powiedzieć. Ale można powiedzieć z dużym prawdopodobieństwem - wręcz graniczącym z pewnością - że będziemy to rozważać, czyli może być wniosek o podwyżkę stóp procentowych. prof. Marek Belka, prezes NBP, Puls Biznesu 24 godziny to dobowy czas dostępności Systemu Rozliczeń Płatności Natychmiastowych, który Krajowa Izba Rozliczeń planuje wdrożyć już niebawem. Dzięki systemowi możliwe będzie dokonywanie ekspresowych przelewów starter raport finanse styl wolny felieton zedsiębiorców? dawców Prywatnych Lewiatan po raz kolejny szukała worząc czarną listę barier dla rozwoju przedsiębiorie powiększyło się w stosunku do zeszłego roku to y wniosek. ent Lewiatana zaznacza, że wprowadzono kilka ej przedsiębiorczości część oświadczeń zamienioć oryginałów zastąpiły kopie dokumentów, obniżono S), poszerzyły się możliwości e-administracji. To wydostać się z ogona najmniej przyjaznych przedsięemem w Polsce jest przerośnięta biurokracja, zmurców do wypełniania i kompletowania niezliczonych iągająca wszelkie decyzje w czasie. Nie pomaga i ubezpieczeń społecznych w obecnej formie (zbyt zatrudnieniu, utrzymywanie przedemerytalnego okrego), zmiany wymaga również ustawa o planowaniu ennym. Do tego dochodzi np. długa droga do uzypozwolenia na budowę czy sposób funkcjonowania wień publicznych (np. wygórowane koszty skargi ądu okręgowego). Rozbudowany i nie zawsze jasny też system podatkowy, najbardziej razi w nim brak ej administracji, która mogłaby jednocześnie orzekać ntrolować w zakresie podatków. 7

8 Bierzesz kredyt? Negocjuj! Teoretycznie klient może walczyć o wszystko niższą marżę kredytową, mniejszą prowizję, korzystniejsze warunki wcześniejszej spłaty, koszty ubezpieczenia. Ale czy teoria pokrywa się z praktyką? Piszemy, jak naprawdę wyglądają negocjacje z bankiem. AUTOR Michał Krajkowski Główny Analityk Dom Kredytowy Notus W teorii negocjować można każdą część kredytu, w praktyce klient najczęściej stara się o obniżenie marży kredytowej i prowizji, rzadziej o zmniejszenie opłaty za przedterminową spłatę. Inne elementy często nie podlegają standardowym negocjacjom, np.: ubezpieczenie do momentu ustanowienia hipoteki. Negocjacje polegają na przedstawieniu swojej propozycji, określeniu dogodnych dla siebie warunków. Bank musi się ustosunkować do naszej oferty i ewentualnie zaproponować własne rozwiązanie. Po pierwsze: kiedy? Negocjacje toczą się zazwyczaj przed wydaniem decyzji kredytowej, albo po analizie wniosku, ale jeszcze przed podpisaniem umowy. Bank nie będzie chciał bowiem zmienić jej zapisów, to już zbyt późno na zmianę jakichkolwiek warunków. Należy pamiętać, że większość decyzji negocjacyjnych nie leży w gestii pracownika banku podpisującego umowę. Naszą propozycję ktoś musi przeanalizować, czasami niezbędne jest ponowne spisanie umowy i naniesienie 8

9 starter pierwszy krok należy do ciebie to ty musisz wyjść do banku z propozycją własnych warunków duży może więcej z pomocą doradcy będzie ci łatwiej negocjować z bankiem raport finanse o sukcesie negocjacji decydują przede wszystkim dochody choć teoretycznie możesz walczyć o wszystko, w praktyce banki obniżają marżę kredytową albo zmniejszają prowizję styl wolny felieton Pamiętaj! negocjacje toczą się przed wydaniem decyzji kredytowej, albo po analizie wniosku, ale jeszcze przed podpisaniem umowy później nie ma szans na zmianę jej zapisów twoje położenie negocjacyjne zależy też od oferty innych banków i ogólnej sytuacji na rynku banki negocjują najczęściej przy wysokich kredytach (powyżej 300 tys.) na nią koniecznych poprawek. Co do samej treści umowy (zgodnej z przepisami prawa) banki są mało elastyczne. W większości z nich, poza wynegocjowanymi warunkami cenowymi, raczej nie mamy szans na zmianę treści umowy. Po drugie: kto? Każdy bank ma standardową ofertę cenową i taką właśnie przedstawia klientowi. Jeśli kredytobiorca nie domaga się obniżenia marży czy prowizji, to bank sam nie wyjdzie z taką inicjatywą. Ten pierwszy krok zawsze musi wykonać klient. Wtedy ewentualnie bank może ustosunkować się do propozycji klienta. Najczęściej sprawdza się powiedzenie, że duży może więcej. Dlatego doradca reprezentujący dużą firmę ma więcej argumentów, niż klient bezpośrednio starający się o kredyt. Zdarza się, że banki niejako z automatu dla kredytobiorców od danego brokera mają zarezerwowane specjalne warunki. Ale nie można 9

10 wykluczać sytuacji, w której klient z wysokim dochodami, zaciągający wysoki kredyt, jest w stanie samodzielnie negocjować korzystne dla siebie warunki cenowe. Z reguły dla banku nie Najczęściej inne osoby podejmują decyzję kredytową (oceniają ryzyko, zdolność kredytową) i inne decydują o warunkach cenowych (ile bank chce zarobić). ma znaczenia, czy do negocjacji przystępuje singiel, czy małżeństwo. Jeśli dochody są wysokie, to takie same szanse powodzenia ma singiel i małżeństwo, osoba na etacie i przedsiębiorca. Po trzecie: co? Teoretycznie negocjować można wszystko. W praktyce bank może obniżyć tylko marżę lub prowizję. Teoretycznie klient może żądać obniżenia marży w każdej sytuacji. W praktyce banki negocjują tylko przy wysokich kredytach powyżej 300 tys. Ktoś, kto zaciąga kredyt w wysokości 50 tys. ma małe szanse na to, że uzyska lepsze od standardowych warunki cenowe. Po czwarte: w zależności od czego? O powodzeniu negocjacji decydują najczęściej dochody i wysokość kredytu im wyższe, tym bank jest bardziej skłonny do ustępstw cenowych. Zależy mu bowiem, żeby zatrzymać przy sobie klienta. Na skłonność do dalszych obniżek wpływ ma także sytuacja rynkowa i oferty innych banków. Jeśli dany kredytodawca wie, że jego oferta i tak jest najlepsza na rynku, to szanse na to, że marża będzie jeszcze niższa są praktycznie zerowe. Klient nie ma korzystniejszej alternatywy i bez negocjacji wybierze i tak ten konkretny bank. Podobnie w sytuacji, gdy ze względów proceduralnych klient nie ma zbyt szerokiego wyboru. Banki dokładnie znają swoje oferty i reguły kredytowania oraz wiedzą, w którym elemencie nie mają konkurencji. Jeśli trafia do nich klient, który np. pracuje na umowę-zlecenie tylko od 6 miesięcy, to w praktyce kredyt takiej osobie zaproponują 2-3 banki, a szanse na obniżki cenowe są w takich przypadkach bardzo małe. Klient i tak będzie musiał wybrać któryś z nich, bo żaden inny nie udzieli mu pożyczki. 10

11 starter raport finanse styl wolny felieton 11 Kredyty: hipoteczne refinansowe hipoteczne konsolidacyjne refinansowe konsolidacyjne Kredyty: w w w. d o m k r e d y t o w y. p l sprawdź sprawdź

12 Przygotuj się na kredyt Kredyt hipoteczny to decyzja, którą chcemy DZIŚ zaspokoić swoje potrzeby mieszkaniowe. Ale kredyt to także kilkadziesiąt lat JUTRA. Podpowiadamy, jak przyszły kredytobiorca powinien przygotować się do inwestycji życia. WARTO WIEDZIEĆ: banki często pomagają spieniężyć dodatkowe opłaty związane z kredytem (np. prowizja, ubezpieczenie), ale mogą stawiać dodatkowe warunki małżonkowie z zawartą intercyzą nie muszą wspólnie przystąpić do kredytu w przypadku rozwodu odpowiedzialność za kredyt spoczywa niezmiennie na obojgu małżonkach nie wszystkie banki wymagają wniesienia wkładu własnego spłacając kredyt przed terminem oddajemy tylko kapitał, nigdy przyszłe odsetki sprzedając nieruchomość obciążoną kredytem musimy wyciągnąć z banku informację o aktualnym zadłużeniu w przypadku problemów ze spłatą kredytu można zwrócić się do banku z prośbą o czasowe zawieszenie regulowania rat, albo wnioskować o wydłużenie okresu kredytowania 5% - taki odsetek wnioskowanej kwoty mogą wynieść koszty dodatkowe kredytu 10-20% - takiej wysokości wkładu własnego wymagają zazwyczaj banki 1-3% - tyle może wynieść opłata za wcześniejszą spłatę kredytu 12 miesięcy dochody za minimum taki okres musi wykazać przedsiębiorca starający się o kredyt 3 miesiące tylko tyle może wystarczyć osobie z umową o pracę na wykazanie dochodów 1 Biuro Informacji Kredytowej wie wszystko o twojej kredytowej przeszłości. Spóźniłeś się ze spłatą raty? Oddałeś do banku za mało pieniędzy? BIK to odnotował, przez co możesz mieć problemy z zaciągnięciem hipotecznego zobowiązania. NOTUS RADZI: Zdobądź raport Biura Informacji Kredytowej na swój temat. Wniosek o jego wydanie znajdziesz na stronie 12

13 Reklama łatwo jej ulegamy i wierzymy, że sprzedawana w niej obietnica dostatniego życia jest na wyciągnięcie ręki. Rzeczywistość jednak nie rozpieszcza twój dochód może okazać się zbyt niski, żeby dostać kredyt w upragnionej wysokości. 2 3 kredytową i pozwolą na wyższy kredyt. NOTUS RADZI: Możesz zgodzić się na ograniczoną kwotę kredytu w stosunku do wartości mieszkania, albo minimalnie gorsze warunki przyznania pożyczki. Możesz też znaleźć kredytobiorcę, który dołączy do umowy jego dochody zwiększą twoją zdolność Umowa przedwstępna poprzedza podpisanie finalnego zobowiązania, które gwarantuje nam pieniądze na sfinansowanie nieruchomości. Jeśli bank nie sporządzi jej na czas, nie będzie można spisać u notariusza umowy kupna-sprzedaży. W konsekwencji sprzedający mieszkanie może zerwać umowę przedwstępną i zatrzymać wpłaconą zaliczkę. Stracimy i pieniądze, i szansę na wymarzone cztery kąty. NOTUS RADZI: Przy podpisywaniu umowy przedwstępnej zwróć uwagę nie tylko na cenę nieruchomości, ale zadbaj też o ustalenie odpowiednio długiego okresu na podpisanie umowy końcowej. starter raport finanse styl wolny felieton Koszty kredytu to nie tylko oprocentowanie i wysokość przyszłej raty. Przeglądając oferty banków zapominamy o dodatkowych wydatkach jednorazowej prowizji czy konieczności przystąpienia do ubezpieczenia (np. na życie, od bezrobocia). NOTUS RADZI: Analizując poszczególne oferty zsumuj najpierw wszystkie koszty kredytu, dokładnie wczytując się w propozycję danego banku. Po zgromadzeniu kompleksowych danych przystępuj dopie- 4 5 ro do porównań. Obca waluta kredytu oznacza, że kwota wyrażona w zł będzie przeliczona po kursie waluty, ale zobowiązanie będziemy regulować po kursie sprzedaży. Ta różnica to około 4-6%. W praktyce to dodatkowa opłata rozłożona na cały okres kredytowania. 6 7 mamy niższą ratę i saldo zadłużenia. NOTUS RADZI: Pamiętaj, że biorąc kredyt w obcej walucie przyjmujesz na siebie ryzyko kursowe. Gdy złoty się osłabia i waluta drożeje, rośnie wysokość raty i zadłużenia. Kiedy złoty się umacnia i obcy pieniądz traci na wartości, Raty naszego kredytu mogą albo maleć, albo utrzymywać się na stałym poziomie. Dzięki ratom malejącym nasze comiesięczne zobowiązanie będzie systematycznie się obniżać. Przy ratach równych możemy liczyć na stałą kwotę, którą będziemy zwracać do banku. NOTUS RADZI: Nie zapominaj, że przy ratach malejących twoje początkowe opłaty będą 20-30% wyższe niż przy ratach równych. Z kolei wysokość równych rat może zostać zachwiana zmieniającym się oprocentowaniem albo kursem waluty. Wniosek kredytowy może być rozpatrywany tygodniami. Jeśli bank zbyt długo będzie analizował naszą prośbę, możemy stracić szansę na wypłacenie pieniędzy w terminie, a nasza zaliczka u sprzedającego nieruchomość przepadnie. NOTUS RADZI: Czasem lepiej zdecydować się na droższy kredyt, który daje gwarancję, że w terminie dopełnimy wszelkich formalności i zrealizujemy transakcję na czas. 13

14 Bądź gospodarny, a zostaniesz przedsiębiorcą Jak stać się przedsiębiorcą? To proste wystarczy żyć gospodarnie i służyć ludziom. Trzeba zauważać potrzeby innych i odpowiadać na nie uważa Jan Fijor, właściciel wydawnictwa ekonomicznego i jak sam siebie nazywa zawodowy przedsiębiorca. Fijor jest zwolennikiem austriackiej szkoły ekonomii, która zrywa z matematycznym podejściem do rynków i patrzy na nie z dużą dozą subiektywizmu. Wyznawcy tego nurtu zwracają uwagę na dużą niepewność procesów gospodarczych i uważają, że ich regulacja leży po stronie wolnego rynku. Przedstawiciele szkoły austriackiej przeciwstawiają się tezie o redystrybucji majątku. To nieprawda, że bogatego zaboli mniej niż biednego, gdy zabierze się mu 1000 złotych przekonuje Jan Fijor. Zawodowy przedsiębiorca zaznacza, że indeksy giełdowe są skutkiem działalności poszczególnych ludzi. I to właśnie człowiek jest w biznesie najważniejszy. Ale po kolei. W Stanach uważa się, że dobry biznes to w 5% pomysł i w 95% wysiłek przedsiębiorcy. Od jednego dolara do własnego wydawnictwa Zaczęło się od rodzinnego Zakopanego. Na tamtejszym dworcu kolejowym pięcioletni Jan razem z kolegami pomagał nosić podróżnym walizki. Dziś wspomina, że było to jego pierwsze zetknięcie z przedsiębiorczością. Później przyszedł czas na prowadzenie sezonowej budki z lodami. Potem studia fizyka na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po niech praca w ośrodku informatycznym i wykorzystywanie umiejętności programowania oraz działalność dziennikarska (m.in. Słowo Powszechne, Polityka, Najwyższych Czas! ). Aż 14

15 przyszedł rok Fijor dostaje paszport i planuje wyjazd do Stanów. W Polsce nie było wówczas cytryn, a ja je bardzo lubię. Uznajmy, że Twórca McDonald's nie wymyślił sznycli. Moja mama podawała mi je w bułce długo przed założeniem pierwszej restauracji fast foodowej. On uświadomił sobie, że ludzie chcą być w szybki i czysty sposób obsłużeni - przekonuje Jan Fijor. to był główny powód, dla którego chciałem wyjechać do USA żartuje po latach. Tak naprawdę chciał jednak uciec od krajowego marazmu, zdobyć nowe doświadczenia. Mój charakter był równie trudny, co czasy, w jakich przyszło mi działać, musiałem opuścić Polskę, nie licząc nawet, że kiedykolwiek do niej wrócę - pisze na stronie internetowej swojego wydawnictwa. W 1985 roku wylądował za oceanem. Na początku nie było łatwo. Zabrał do Ameryki 351 dolarów, z czego 350 wydał pierwszego dnia na mieszkanie. Został mu jeden dolar. Wiedział, że musi szybko znaleźć pracę. Miałem w głowie tylko jedną myśl: coś muszę robić, a nie umiem nic wspomina Fijor. Pracował w tawernie u kolegi, muzykował jako rock&roll owiec, był ogrodnikiem, pośredniczył w handlu nieruchomościami. Ta ostatnia profesja nie tylko uświadomiła mu, że aby zarabiać pieniądze trzeba nauczyć się dostrzegać potrzeby ludzi, ale przyniosła też zawodowy sukces. Po nim Fijor wszedł w branżę maklerską, potem zajął się publikowaniem prasy, aż doszedł do apogeum swojej aktywności zawodowej i uruchomił własne wydawnictwo. Jak prywaciarz zmienił się w dobrego człowieka Nie od razu Jan Fijor spojrzał na przedsiębiorczość przychylnym okiem. Kiedyś myślałem, że przedsiębiorca to zwykły prywaciarz, badylarz, człowiek chciwy - tłumaczy. Taka postawa wynikała jego zdaniem z wychowania w czasach marksizmu, kiedy ludzie przedsiębiorczy postrzegani byli często jako społeczni szkodnicy. Dzisiaj przedsiębiorca to dla Fijora człowiek obdarzony pewnym talentem, ktoś, kto wcześniej niż inni dostrzega niedociągnięcia na rynku i zaczyna je poprawiać. starter raport finanse styl wolny felieton Według badań na amerykańskich bogaczach ustalono, że milioner: zarabia 131 tysięcy dolarów rocznie 7 razy rzadziej się rozwodzi wydaje w ciągu roku tylko 6% z zysku 3% dochodów przekazuje na cele charytatywne 15 razy rzadziej popada w konflikt z prawem 15

16 Za przykład przedsiębiorcy, zgodnie ze swoją definicją, podaje np. Billa Gatesa. Jego zdaniem właściciel Microsoftu odkrył nic innego, jak to, że każdy człowiek chce mieć komputer. Podobnie było z twórcą Dell'a, który zrozumiał, że człowiek odcięty od komputera nie żyje. Dlatego postawił w swojej działalności na bezawaryjność i na jej fundamentach budował swoją markę. A twórca McDonald's? Przecież nie wymyślił sznycli. Moja mama podawał mi je w bułce długo przed założeniem pierwszej restauracji fast foodowej. On uświadomił sobie, że ludzie chcą być w szybki i czysty sposób obsłużeni - argumentuje Fijor. W pocie czoła, broniąc się przed mułem W dzisiejszym świecie przedsiębiorcą zostanie każdy, kto potrafi coś dostrzec. Cała reszta społeczeństwa skazana jest na pracę najemną. Dla ludzi pozbawionych smykałki do biznesu pozostaje zawsze inwestowanie w przedsiębiorstwa innych, ale giełda to przecież ryzykowny interes. Żeby zostać przedsiębiorcą nie wystarczy dzisiaj sama wiedza, która jak przekonuje Fijor jest zbiorem często nierozumianych przez ludzi twierdzeń. Na status przedsiębiorcy trzeba sobie zapracować. Nie bez powodu w Stanach, w których Fijor spędził prawie 20 lat, mawia się: 5% inspiration, 95% perspiration (5% pomysłowości, 95% wysiłku). Ważne, aby uświadomić sobie, że każda sprzedaż to wymiana. Sukces w biznesie, to zdaniem Fijora umiejętność znalezienia ludzi, którzy będą chcieli się z nami wymieniać. Jak ktoś ci coś da, czujesz potrzebę rewanżu. Istotę biznesu stanowi odkrycie Jan M. Fijor właściciel wydawnictwa Fijorr Publishing, jak sam o sobie mówi zawodowy przedsiębiorca. Pracował jako dziennikarz, makler, pośrednik obrotu nieruchomościami, barman, sprzątał biura, sprzedawał lody. Dzisiaj nie muszę już pracować, mogę sobie odcinać kupony - mówi. Oprócz wydawnictwa prowadzi też Alternatywną Szkołę Biznesu i Rozwoju Osobistego im. Ludwiga von Misesa. Urodził się w Zakopanem. Ponad 20 lat spędził w Stanach Zjednoczonych. Na początku nowego stulecia wrócił do Polski i dopiero tutaj czuje się naprawdę, jak u siebie. ludzkiej potrzeby i nauczenie się, jak ją realizować - twierdzi zawodowy przedsiębiorca. Kto tego nie rozumie, narażony jest na stanie się mułem - człowiekiem bezrefleksyjnie powtarzającym medialne doniesienia, bojącym się wyzwań, będzie częścią milczącej większości. Pozory mylą Duży wpływa na rewizję poglądów Fijora na temat przedsiębiorczości miała książka Sukces amerykańskich milionerów (ang. Milioner next door ). To publikacja z lat 90. ubiegłego wieku, analiza prowadzonego przez 20 lat badania socjologicznego bogaczy z USA producentów zegarków Rolex i jachtów, właścicieli hoteli i kasyn. Ludzie przeczytali w tej książce o czymś, co było całkowicie odmienne od ich dotychczasowych wyobrażeń - wyjaśnia Fijor. Wnioski z amerykańskich badań faktycznie zaskakują. Ustalono, że milioner w Stanach zarabia 131 tysięcy dolarów rocznie, z czego wydaje w ciągu roku zaledwie 6%, a prawie 3% przeznacza na cele charytatywne. Poza tym siedem razy rzadziej się rozwodzi i piętnaście razy rzadziej popada w konflikt z prawem. Okazało się, że milioner zarabia mało (jak na milionera), że mieszka tuż obok, w sąsiedztwie. Nie nosi Rolexa, ani garniturów od Armaniego. Milioner to człowiek gospodarny, który służy innym definiuje Fijor. Porsche jeżdżą utracjusze na granicy bankructwa. Właściciel IKEI nie bez powodu ma 16-letnie Volvo - dodaje. Autor: Aleksandra Głąb ABC przedsiębiorcy: * dostrzegać niedociągnięcia na rynku wcześniej niż inni; * wiedzę łączyć z wysiłkiem wkładanym w pracę; * uświadomić sobie, że sprzedaż to wymiana; * zauważać ludzkie potrzeby i uczyć się na nie odpowiadać; * być gospodarnym i służyć innym. 16

17 Ustawa deweloperska bez tajemnic starter raport finanse 29 kwietnia 2012 roku weszła w życie tzw. ustawa deweloperska. Nowe prawo ma w założeniu uporządkowywać relacje na linii deweloper-nabywca. O szczegółach pisaliśmy w poprzednim numerze magazynu CASH. Tym razem Dyrektor Polskiego Związku Firm Deweloperskich Jacek Bielecki odpowiada na pytania, które dotychczas rzadziej padały, a są równie ważne. styl wolny felieton Jakie nietypowe, a znaczące informacje znajdą się w prospekcie informacyjnym, który deweloper będzie musiał przedstawić nabywcy nieruchomości? Jeśli chodzi o informacje, o których rzadziej wspomina się przy okazji prospektu informacyjnego, warto zwrócić uwagę na fakt, że będzie z niego m.in. wynikać, czy wobec dewelopera nie było obecnie lub w przeszłości prowadzone postępowanie egzekucyjne na kwotę powyżej zł. W jakiej formie klient może otrzymać prospekt informacyjny? Prospekt informacyjny wraz z załącznikami deweloper doręcza nabywcy na jego wyraźne żądanie - nieodpłatnie na trwałym nośniku informacji, np. płycie CD lub w wersji papierowej. W przypadku zmiany informacji zawartych w prospekcie informacyjnym lub w załączniku, informację o zmianie doręcza się w formie, w jakiej został doręczony prospekt informacyjny wraz z załącznikami. Informacja ta przybiera postać aneksu do prospektu informacyjnego, poprawionego załącznika, albo nowego prospektu czy załącznika, w których zmiana wskazana jest w łatwy do rozpoznania sposób, w szczególności poprzez zamieszczenie stosownych przypisów. Czy i jak ustawa wpłynie na ceny mieszkań? Nadzór bankowy i konieczność zaangażowania ze strony tego typu instytucji zapewne będzie kosztować. Być może część firm deweloperskich udźwignie ten ciężar finansowy na własnych barkach, część jednak będzie musiała podzielić się kosztami z kupującym. Możliwe, że firma, w której zamierzamy kupić mieszkanie, nie będzie wtedy miała takiego pola negocjacyjnego i możliwości upustów cenowych jak obecnie. Czy odbiór mieszkania odbędzie się na starych zasadach? Praktycznie tak nadal jest sporządzany protokół zdawczo- -odbiorczy, gdzie kupujący zgłasza usterki, na których uznanie (lub nie, z podaniem przyczyny) deweloper ma 14 dni. Wydaje wtedy odpowiednie oświadczenie. Na usunięcie usterek inwestorowi przysługuje z kolei 30 dni od podpisania protokołu. Jeśli w tym terminie deweloper nie zdoła ich zniwelować, zobligowany jest do podania powodów opóźnienia i ustalenia innego terminu naprawy usterki. Kiedy można odstąpić od umowy z deweloperem? Ustawa zakłada, że można odstąpić od umowy z deweloperem, jeśli umowa ta nie zawiera wszystkich postanowień narzuconych ustawą lub jest rażąco niezgodna z prospektem informacyjnym czy załącznikami umowy. Jest to możliwe również w przypadku, gdy w chwili podpisania umowy z deweloperem te informacje okazały się nieprawdziwe. Deweloper z kolei może odstąpić od umowy, jeśli klient będzie zalegać z wpłatami, nie stawi się do odbioru mieszkania lub na podpisanie aktu notarialnego. W przypadku niestawiennictwa deweloper musi doręczyć takiemu nabywcy dwukrotnie, w odstępie co najmniej 60 dni, pismo z wezwaniem do stawiennictwa. Po spełnieniu tego wymogu może rozwiązać umowę z niedoszłym kupującym. 17

18 Surowce dobra inwestycja Dostępne od dawna, z zasadami bliskimi rynkom aukcyjnym i walutowym. Mimo to skomplikowane. Polscy inwestorzy ostrożnie podchodzą do bezpośrednich inwestycji w surowce. W wielu przypadkach tracąc szansę na polepszenie sytuacji własnych portfeli. AUTOR Marek Nienałtowski Główny ekonomista Dom Kredytowy Notus Skąd te obawy? Można je tłumaczyć zarówno brakiem u polskich inwestorów odpowiedniego know-how, jak i trwaniem w mizernej, jednokierunkowej grze na giełdzie i lokowaniu pieniędzy w funduszach. Sytuację ratują nieco elektroniczne platformy handlowe prowadzone m.in. przez część domów maklerskich, ale tych niestety Polacy za bardzo się boją. Gra w certyfikaty Od 13 września 2007 r. na rynku równoległym Giełdy Papierów Wartościowych inwestorzy mogą obracać certyfikatami strukturyzowanymi na surowce emitowanymi przez Raiffeisen Centrobank. Jako pierwsze zadebiutowały na giełdzie te, naśladujące zmiany cen ropy i złota. Później pojawiły się kolejne, oparte albo na pojedynczych surowcach, albo na całych ich koszykach, albo na indeksach. Dzisiaj na warszawskiej giełdzie notowane są certyfikaty na gaz ziemny, soję, olej napędowy, olej sojowy, srebro, pszenicę, kakao, kukurydzę, cukier, ropę typu Light Sweet, kawę. Rynek oferuje też możliwość inwestycji w koszyk metali szlachetnych (złoto, pallad, platyna, srebro), dwa koszyki surowców rolnych (jeden oparty na żywności, drugi na bioenergii) oraz indeks Dow Jones-UBS Commodity (niegdyś Dow Jones AIG Commodity). Cerytfikaty Raiffeisen Centrobank są otwartymi certyfikatami typu open-end. To znaczy, że dają ich nabywcom 100-procentowy udział w zachowaniu się danego indeksu naśladującego zmianę 18

19 cen konkretnego surowca, lub konkretnych grup surowców. W zdecydowanej większości umożliwiają one zarabianie na wzroście indeksu, ale są i takie, które pozwalają inwestorom osiągnąć zysk w przypadku spadku cen danego surowca. Zaliczamy do nich jedynie te certyfikaty, które opierają się na gazie ziemnym, ropie typu Brent i ropie typu Light Sweet. Na GPW, oprócz certyfikatów strukturyzowanych, handluje się też także powiązanymi z rynkiem towarowym certyfikatami inwestycyjnymi. Emituje je z jednej strony fundusz zamknięty Investor Gold FIZ. Jego polityka zakłada inwestowanie w wystandaryzowane surowce pochodne oparte na metalach szlachetnych (przede wszystkim złoto, a oprócz tego: pallad, platyna i srebro), ale także w akcje spółek z branży metali szlachetnych (poszukiwania, rozwój i eksploatacja złóż). Polityka ta zmierza również do zabezpieczania ryzyka walutowego za pomocą odpowiednich instrumentów. Drugim emitentem certyfikatów inwestycyjnych jest BPH Fundusz Inwestycyjny Zamknięty Dochodowych Surowców. W części ryzykownej swojego portfela fundusz utrzymuje jego profil inwestycyjny zbliżony do szerokiego indeksu rynku towarowego, jakim jest Thomson Reuters/Jefferies CRB. Poza giełdą niewiele Obecnie w Polsce dostępne są tylko trzy otwarte fundusze inwestycyjne, których polityka polega na lokowaniu środków w instrumenty oparte na rynku surowców, a nie wyłącznie w akcje spółek giełdowych. Mowa o Superfund Goldfuture, Inverstor Gold Otwarty oraz Globalny Żywności i Surowców. Jeszcze mniej jest dzisiaj funduszy zagranicznych spełniających wymienione kryteria, bo tylko dwa: BNP Paribas L1 Commodity World D i Raiffeisen - Aktywne Surowce. Nieco szersza jest za to oferta ubezpieczeniowych funduszy kapitałowych powiązanych z rynkiem surowców. Dostępna jest ona w TUNŻ: Aegon, Allianz, Axa, Compensa, Europa, Gerling, Nordea, PZU i Skandia, choć w znacznej części opiera się na produktach polskich TFI. Na platformie w dwóch kierunkach Największe pole do manewru inwestorzy mają obecnie na platformach internetowych, które oprócz kluczowej dla nich z biznesowego punktu widzenia oferty forexowej, gwarantują także dostęp do bardzo szerokiej gamy surowców i co najważniejsze w przeciwieństwie do funduszy i do zdecydowanej większości certyfikatów, umożliwiają grę w obu kierunkach. Za pomocą platform można zawierać na rynku towarowym zarówno transakcje natychmiastowe (spot), jak i terminowe (futures, forward, CFD różnic kursowych) oraz transakcje opcyjne. Coraz więcej Polaków interesuje się handlem na platformach, sukcesywnie zwiększa się też liczba instytucji, które mają je w swojej ofercie. Taki układ spotyka się z automatyczną reakcją ze strony Komisji Nadzoru Finansowego, która co pewien czas przypomina inwestorom o ryzykach związanych albo z handlem na rynku forex, albo na rynkach związanych z kontraktami CFD. I bardzo dobrze, bo rozwój każdego rynku zawsze był, jest i będzie powiązany z coraz to wyższym poziomem świadomości jego graczy. Komisja Nadzoru Finansowego co pewien czas przypomina inwestorom o ryzykach związanych albo z handlem na rynku forex, albo na rynkach związanych z kontraktami CFD. I bardzo dobrze, bo rozwój każdego rynku zawsze był, jest i będzie powiązany z coraz to wyższym poziomem świadomości jego graczy. starter raport finanse styl wolny felieton 19

20 Banki coraz bardziej wirtualne Przelew przez Facebooka, rozmowa video z doradcą klienta, telefon komórkowy zamiast portfela? To już nie jest scenariusz science fiction, a realne plany polskich banków. Czy czeka nas wirtualna rewolucja? Alior Bank i mbank planują w najbliższym czasie zrewolucjonizować polską bankowość i swoją ofertę skierują do klientów, dla których Internet jest drugim domem. Z kolei rosnąca z miesiąca na miesiąc sprzedaż smartfonów daje pole do popisu twórcom aplikacji do bankowości mobilnej. Jeszcze w 2012 roku zobaczymy płatności NFC, czyli płatności zintegrowane z naszym telefonem komórkowym. Jeśli dorzuci się do tego zabezpieczenia w postaci np. biometrii to mamy gotowy scenariusz na bankową wirtualną rewolucję. Polski sektor bankowy popisuje się innowacjami, ale czy polscy klienci są już na to gotowi? Lubię to! Pokolenie Facebooka nie dba o bezpieczeństwo informacji dzieli się swoim prywatnym życiem z setkami znajomych, publikując zdjęcia, meldując się dzięki geolokalizacji, zbierając się w grupy fanów poszczególnych firm bądź marek. Dla nich banki będą musiały stworzyć specjalne programy rabatowe, związane z mediami społecznościowymi. Bank powiadomi klienta o specjalnej zniżce, kiedy tylko ten przejdzie obok danego sklepu i oczywiście zapłaci za towar kartą płatniczą banku i np. pochwali się tym na Facebooku. Bank, który pierwszy zbuduje pokaźną bazę partnerów może ustawić się w czołówce stawki, jeszcze zanim inne banki zaczną wprowadzać podobne rozwiązania. Tego typu usługi kieruje się do klientów bardzo aktywnych w wirtualnym świecie. Jest to grupa, o którą trzeba dbać regularnie, bo oprócz tendencji do korzystania w nowoczesnych rozwiązań, potrafią też bardzo szybko migrować do innego banku, jeśli dotychczasowy nie spełnia ich oczekiwań. Dużo hałasu o garstkę klientów Z bankowości elektronicznej korzysta w Polsce już 10 mln 20