Rekomenduje VAT 2013 VAT praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Tomasz Maicher ISBN

Transkrypt

1 Rekomenduje VAT 2013 VAT praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Tomasz Maicher ISBN

2 PODATKI 2013 PODATKI 2013 cz. 1 W publikacji znajduje się ustawa o podatku od towarów i usług, przepisy wykonawcze oraz broszury Ministerstwa Finansów VAT Omówione są w niej nowe przepisy obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. oraz zmiany zaplanowane na 1 kwietnia 2013 r. cena 19,90 zł (w tym 5% VAT) PODATKI 2013 cz. 2 Publikacja zawiera zbiór ujednoliconych ustaw podatkowych (PIT, CIT, ryczałt, Ordynacja podatkowa) wraz z komentarzami ekspertów, omawiającymi najważniejsze zmiany. cena 19,90 zł (w tym 5% VAT) PODATKI 2013 cz. 3 W publikacji znajduje się zbiór rozporządzeń wykonawczych do ustaw podatkowych z płytą CD, na której m.in.: akty prawne, orzecznictwo, interpretacje urzędów, porady ekspertów, wskaźniki i stawki oraz kalkulatory. cena 19,90 zł (w tym 5% VAT) cena kompletu 49,90 zł (w tym 5% VAT) zamiast 59,70 zł Zadzwoń i zamów Biuro Obsługi Klienta: , , bok@infor.pl

3 VAT 2013 praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Tomasz Maicher

4 2 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Wstęp Rozdział I. Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2013 r I. Zmiany wynikające z ustawy deregulacyjnej Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów art Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów art Stosowanie metody kasowej przez małego podatnika art. 21 i art Miejsce świadczenia usług dla wynajmu środków transportu art. 28j Zasady przeliczania walut obcych na złote art. 31a Zwrot nadwyżki podatku naliczonego art Ułatwienia w korzystaniu z ulgi na złe długi art. 89a i 89b Deklaracje podatkowe art Faktury wewnętrzne art II. Zmiany w zakresie rozporządzeń wykonawczych do ustawy o VAT Rozporządzenie fakturowe 1. Definicje Podmioty zobowiązane do wystawiania faktur Obligatoryjne elementy faktury Faktury uproszczone Faktury wystawiane w imieniu i na rzecz podatnika Obliczanie VAT od kwoty brutto świadczenia Terminy wystawiania faktur Faktury zaliczkowe Faktury korygujące 13 i Noty korygujące Autentyczność pochodzenia i integralność treści faktury 20a Czynności, do których mają zastosowanie przepisy o fakturowaniu 26a Rozporządzenie w sprawie e-faktur 1. Akceptacja otrzymywania e-faktur Czytelność e-faktury Kontrole biznesowe Przechowywanie e-faktur Rozporządzenie w sprawie zwolnień z kas fiskalnych 1. Obniżenie limitu obrotu Wyłączenia ze zwolnienia Szkoły nauki jazdy poz. 29 załącznika Rozporządzenie wykonawcze 1. Zarządzanie narodowymi funduszami inwestycyjnymi Odliczenie VAT z faktur otrzymanych od małego podatnika rozliczającego się kasowo III. Zmiany wynikające z ustawy zmieniającej Samochody i paliwo art Rozdział II. Zmiany wynikające z nowelizacji ustawy o VAT obowiązujące od 1 kwietnia 2013 r Definicja importu towarów art Definicja eksportu towarów art

5 Spis treści 3 3. Definicja terenów budowlanych art Mosty transgraniczne i wspólne odcinki dróg art. 2a Nieodpłatne przekazania towarów art Prezenty, próbki oraz drukowane materiały reklamowe i informacyjne art Definicja próbki art Nieodpłatne świadczenie usług art Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów/przemieszczenie towarów do Polski art Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów/przemieszczenie towarów z Polski art Definicja działalności gospodarczej art WNT nowych środków transportu art Odwrotne obciążenie/rozliczanie podatku przez nabywcę art Przedstawiciel podatkowy art. 18a 18d Transakcje łańcuchowe art Sprzedaż wysyłkowa z terytorium kraju art Miejsce świadczenia przy imporcie towarów art. 26a Miejsce świadczenia usług turystyki art. 28n Podstawa opodatkowania w imporcie towarów art Dokumenty potwierdzające eksport towarów art Warunki stosowania stawki 0% w WDT art Zwolnienia z VAT art Nabycie wewnątrzwspólnotowe a import towarów art Kody CN dla wybranych towarów art. 46 i 83, załącznik nr Stosowanie stawki 0% w przewozie lotniczym art Kwota VAT naliczonego z tytułu nabycia wewnątrzwspólnotowego art Przypadki nieuprawniające do odliczenia VAT naliczonego art Rejestracja na potrzeby VAT art. 96 i Deklaracje VAT art Informacje podsumowujące art Kasy rejestrujące art Przechowywanie faktur art VAT marża przy świadczeniu usług turystyki art VAT marża od towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków art Sprzedaż podróżnym art Zmiany stawek podatku załączniki nr 3 i Rozdział III. Zmiany wynikające z nowelizacji ustawy o VAT obowiązujące od 1 stycznia 2014 r Definicje faktury i faktury elektronicznej art WNT art WDT/warunek rejestracji dostawcy na potrzeby VAT UE art Likwidacja działalności art Obowiązek podatkowy art. 19a Podstawa opodatkowania art. 29a

6 4 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. 7. Podstawa opodatkowania w imporcie usług i przy odwrotnym obciążeniu art. 29a i 30c Podstawa opodatkowania dla czynności maklerskich, zarządzania funduszami inwestycyjnymi, umów agencyjnych itp. art Podstawa opodatkowania przy wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów art. 30a Podstawa opodatkowania w imporcie towarów art. 30b Szacowanie podstawy opodatkowania przez organy podatkowe art Zaliczka w eksporcie towarów art Usługi o charakterze ciągłym a zmiany stawek podatku art Wewnątrzwspólnotowa dostawa nowych środków transportu art Zwolnienia z podatku art Kwoty VAT naliczonego art Moment odliczenia VAT naliczonego art Zwrot VAT przy WDT nowych środków transportu Przypadki nieuprawniające do odliczenia VAT naliczonego art Zwrot dla podmiotów zagranicznych art Współczynnik VAT art Rejestracja na potrzeby VAT art. 96, 97 i Deklaracje podatkowe i informacje podsumowujące art. 99 i Zasady wystawiania i przesyłania faktur art. 106a 106q Ewidencja sprzedaży art Kasy rejestrujące art Przechowywanie dokumentów art. 112a Drobni przedsiębiorcy art Szczególne procedury przy świadczeniu usług turystyki art Szczególne procedury w zakresie dostawy towarów używanych, dzieł sztuki, przedmiotów kolekcjonerskich i antyków art Sprzedaż podróżnym art Transakcja trójstronna art. 136 i Rozdział IV. Wyjaśnienia MF Najważniejsze zmiany w podatku od towarów i usług od 1 stycznia 2013 r I. Metoda kasowa (zmiany w art. 21 ustawy o VAT) II. Ulga na złe długi (zmiany w art. 89a i art. 89b ustawy o VAT) III. Kredyt pod zwrot VAT (zmiany w art. 87 ustawy o VAT oraz w art. 76b ustawy Ordynacja podatkowa) IV. Transakcje transgraniczne V. Zmiany w zakresie fakturowania VI. Samochody Zwolnienia z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących w latach I. Ogólne zasady korzystania ze zwolnień II. Kiedy podatnik jest zobowiązany do rozpoczęcia ewidencji obrotu i kwot podatku na kasie rejestrującej? III. Stosowanie przepisów przejściowych (por. 7 rozporządzenia 2012)

7 Wstęp To już kolejny w ostatnich latach, bardzo istotny i rozległy pakiet zmian z zakresie podatku od towarów i usług. Fakt, że prawodawca reaguje na orzecznictwo (w tym wyroki Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej, dalej: TSUE), uwzględnia głosy płynące z doktryny i od podatników oraz że zamierza jeszcze ściślej implementować do krajowych przepisów regulacje unijne (w szczególności dyrektywę Rady 2006/112/WE z 28 listopada 2006 r., dalej: dyrektywa VAT), niewątpliwie należy ocenić pozytywnie. Martwi natomiast to, że jak się okazuje, przepisy ustawy z 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (dalej: ustawa o VAT), a także aktów wykonawczych wciąż wymagają tak wielu zabiegów naprawczych. Niekorzystny jest również fakt, że proces legislacyjny znów był prowadzony w sposób mało czytelny i na ostatnią chwilę. Podatnicy muszą implementować nie jeden, lecz kilka aktów prawnych, tj.: wchodzącą w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. ustawę z 16 listopada 2012 r. o redukcji niektórych obciążeń administracyjnych w gospodarce Dz.U. poz (dalej: ustawa deregulacyjna); wchodzące w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. rozporządzenia Ministra Finansów: z 11 grudnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług Dz.U. poz (dalej: rozporządzenie fakturowe), z 29 listopada 2012 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących Dz.U. poz (dalej: rozporządzenie w sprawie zwolnień z kas), z 20 grudnia 2012 r. w sprawie przesyłania faktur w formie elektronicznej, zasad ich przechowywania oraz trybu udostępniania organowi podatkowemu lub organowi kontroli skarbowej Dz.U. poz (dalej: rozporządzenie w sprawie e-faktur), z 14 grudnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wzorów deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług Dz.U. poz. 1550, z 14 grudnia 2012 r. w sprawie wzoru zawiadomienia o skorygowaniu podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego Dz.U. poz. 1451, z 20 grudnia 2012 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o podatku od towarów i usług Dz.U. poz. 1485;

8 6 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. ustawę z 7 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług Dz.U. z 2013 r. poz. 35, która wchodzi w życie w części z dniem 1 kwietnia 2013 r., a w części dopiero od roku 2014 (dalej: nowelizacja ustawy o VAT). Warto również pamiętać o wchodzącej w życie z dniem 1 stycznia 2013 r. ustawie z 7 grudnia 2012 r. o zmianie niektórych ustaw w związku z realizacją ustawy budżetowej (tzw. ustawa okołobudżetowa). Stosownie do art. 10 tej ustawy obowiązujące dotychczas przepisy dotyczące odliczenia VAT od samochodów osobowych będą obowiązywać w niezmienionej formie w roku Przypomnijmy, że regulacje te są obecnie zawarte w ustawie z 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy o transporcie drogowym. Drobne zmiany wprowadza również ustawa z 23 listopada 2012 r. Prawo pocztowe (Dz.U. poz. 1529) oraz ustawa z 12 grudnia 2012 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U. poz. 1530). Ustawa deregulacyjna Wiele niezwykle istotnych zmian w zakresie prawa podatkowego (a także w innych dziedzinach prawa), które obowiązują już od 1 stycznia 2013 r., wynika z ustawy deregulacyjnej. Celem uchwalenia ustawy deregulacyjnej była poprawa warunków wykonywania działalności gospodarczej w kraju. Jak czytamy w jej uzasadnieniu, służyć temu ma zniesienie lub ograniczenie niektórych uciążliwych i zbędnych obciążeń administracyjnych i uproszczenie przepisów, które są barierami rozwoju przedsiębiorczości. Zamiarem prawodawcy była w szczególności poprawa płynności finansowej przedsiębiorców, ograniczenie zatorów płatniczych w gospodarce oraz zwiększenie dyscypliny płatniczej między przedsiębiorcami. Zmiany mają przede wszystkim poprawić funkcjonowanie małych i średnich przedsiębiorstw oraz mikroprzedsiębiorców. Ustawa deregulacyjna wprowadza zmiany w wielu aktach prawnych, tj. przykładowo w ustawie o PIT, ustawie o CIT, Ordynacji podatkowej oraz ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Najważniejsze, wynikające z ustawy deregulacyjnej, zmiany dotyczące systemu VAT to ułatwienia dla małych podatników stosujących metodę kasową oraz uproszczenie procedury stosowania ulgi na złe długi. Rozporządzenia wykonawcze Ministra Finansów Mimo że docelowe zmiany w zakresie fakturowania wejdą w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. na mocy nowelizacji ustawy o VAT, jednak podatnicy już z dniem 1 stycznia 2013 r. odnajdą zasadnicze zmiany w tym przedmiocie w zmienionym rozporządzeniu fakturowym. Innymi słowy, od 1 stycznia 2013 r. do 31 grudnia 2013 r. podatników będą obowiązywały dotychczasowe przepisy ustawy o VAT dotyczące fakturowania oraz zmienione w znacznym stopniu nowe rozporządzenie fakturowe. Natomiast z dniem 1 stycznia 2014 r. regulacje

9 Wstęp 7 znajdujące się w rozporządzeniu fakturowym zostaną przeniesione do ustawy o VAT. Najważniejsze zmiany w rozporządzeniu fakturowym, na jakie należy zwrócić uwagę, to przede wszystkim: umożliwienie wystawiania faktur VAT również podatnikom VAT zwolnionym, rezygnacja z obowiązku umieszczania numeru rejestracyjnego samochodu na fakturze dokumentującej nabycie paliwa, umożliwienie wystawiania tzw. faktur uproszczonych, uproszczenie procedury tzw. samofakturowania, zezwolenie na wystawianie faktur zbiorczych dla transakcji dokonanych w ciągu danego miesiąca, wydłużenie terminu wystawiania faktur dokumentujących wewnątrzwspólnotowe dostawy towarów. Z kolei nowe rozporządzenie w sprawie zwolnień z kas ma w założeniu unormować kwestię zwolnień z obowiązku stosowania kas fiskalnych w latach Utrzymano w nim prawie wszystkie dotychczasowe zwolnienia z obowiązku stosowania kas fiskalnych oprócz zwolnień dotyczących szkół nauki jazdy. Nowością jest natomiast radykalne obniżenie z zł do zł limitu obrotów, powyżej którego trzeba prowadzić kasę fiskalną. Zmiany w zakresie e-faktur wynikają głównie z konieczności implementowania regulacji unijnych. Unia Europejska, uchwalając dyrektywę 2010/45/UE, zliberalizowała przepisy dotyczące standardów przesyłania i przechowywania faktur w formie elektronicznej. Chodzi o ich upowszechnienie prowadzące głównie do oszczędności. Państwa członkowskie miały czas na implementację tych zmian do 31 grudnia 2012 r. Polska w dużej części już wdrożyła te regulacje. Ostatnie zmiany w tym zakresie przewiduje nowe rozporządzenie w sprawie e-faktur. Zasadnicza zmiana to zliberalizowanie kwestii zgody odbiorcy na otrzymywanie e-faktur. Może ona przybrać dowolną formę, w tym nawet zgodę domniemaną. Nowelizacja ustawy o VAT Jak czytamy w uzasadnieniu noweli, zmiany ustawy o VAT związane są przede wszystkim z koniecznością dostosowania jej przepisów do regulacji unijnych. Jednocześnie, przy okazji zmian o charakterze ściśle implementacyjnym, wprowadzono zabiegi porządkujące. Inwentaryzacji uległo również stosowanie stawek obniżonych. Pierwotnie wszystkie zmiany miały wejść w życie już z dniem 1 stycznia 2013 r. W trakcie przeciągających się prac zdano sobie jednak sprawę, że zmiany są istotne i wymagają licznych czynności dostosowawczych po stronie podatników (np. zmiany w aplikacjach księgowych, handlowych, magazynowych), dlatego znaczną ich część należy wprowadzić dopiero od 2014 r. Ostatecznie część nowych regulacji obowiązuje od 1 kwietnia 2013 r., reszta natomiast (trudniejsza do zaimplementowania) będzie obowiązywać od 2014 r.

10 8 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Do najważniejszych zmian, które wejdą w życie z dniem 1 kwietnia 2013 r., należą: wprowadzenie definicji terenów budowlanych, usuwającej rozbieżności między organami podatkowymi a sądami administracyjnymi, likwidacja, dla celów wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów oraz wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów z tytułu przemieszczenia, warunku wywozu towarów w terminie 90 dni, uelastycznienie stosowania stawki 0% przy eksporcie towarów (uznanie, że eksport towarów będzie występował również w sytuacji, gdy towary będą objęte procedurą celną wywozu w innym niż Polska państwie członkowskim UE, jeżeli będą spełnione pozostałe warunki określone w przepisach) oraz wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów (umożliwienie stosowania stawki 0%, gdy podatnik zarejestruje się jako podatnik VAT UE nie później niż w momencie składania deklaracji), wprowadzenie przykładowego katalogu dokumentów umożliwiających zastosowanie stawki 0% w eksporcie, likwidacja warunku podawania numeru kontrahenta na fakturze stwierdzającej dostawę towarów, od którego uzależnione jest opodatkowanie wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów według stawki podatku 0%, liberalizacja regulacji dotyczących przypadków, gdy otrzymana faktura lub dokument celny nie uprawniają do odliczenia podatku. Z kolei najważniejsze regulacje, które wejdą w życie dopiero z dniem 1 stycznia 2014 r., to: uproszczenie lub wyeliminowanie części przepisów dotyczących różnorodnych momentów powstania obowiązku podatkowego, uproszczenie lub wyeliminowanie części przepisów dotyczących różnorodnych sposobów określania podstawy opodatkowania, umożliwienie korekty podstawy opodatkowania i podatku, jeżeli nie jest możliwe uzyskanie potwierdzenia odbioru faktury korygującej przez nabywcę, zmiany w zakresie określenia kwot podatku naliczonego oraz momentu, w którym przysługuje prawo do jego odliczenia, liczne zmiany dotyczące fakturowania, które to regulacje zostaną jednocześnie przeniesione do ustawy o VAT, tj. w szczególności likwidacja obowiązku wystawiania faktur dokumentujących sprzedaż zwolnioną od VAT, wprowadzenie możliwości wystawiania faktur uproszczonych, w przypadku gdy kwota transakcji nie będzie przekraczać 450 zł albo 100 euro, uproszczenia w stosowaniu samofakturowania oraz możliwość wystawiania faktur zbiorczych obejmujących transakcje z całego miesiąca kalendarzowego (przy czym jak wskazano powyżej, w zasadniczej części, w związku ze zmianą rozporządzenia fakturowego, weszły one w życie już z dniem 1 stycznia 2013 r.).

11 Rozdział I Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. Zmiany od 1 stycznia 2013 r. I. Zmiany wynikające z ustawy deregulacyjnej 1. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów art. 20 Ustawą deregulacyjną wprowadzono zmiany w zakresie momentu powstania obowiązku podatkowego dla transakcji wewnątrzwspólnotowych dostaw towarów. Przypomnijmy, że dotychczas, stosownie do art. 20 ust. 1 ustawy o VAT, powstawał on zasadniczo 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów. Jak stanowił natomiast art. 20 ust. 2 tej ustawy, w przypadku gdy przed upływem powyższego terminu podatnik wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wystawienia faktury. Ponadto na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o VAT, jeżeli przed dokonaniem WDT otrzymano całość lub część ceny, obowiązek podatkowy (w tej części) powstawał z chwilą wystawienia faktury potwierdzającej otrzymanie całości lub części ceny. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 20 ust. 1 ustawy o VAT, który obecnie de facto łączy w sobie dotychczasowy ust. 1 i ust. 2 tej regulacji, obowiązek podatkowy w WDT powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów. W tym zakresie ustawa deregulacyjna nie wnosi zatem zmian. Wykreślono natomiast art. 20 ust. 3 ustawy o VAT, czyli wystawienie faktury dokumentującej otrzymanie całości lub części zapłaty przed dokonaniem WDT

12 10 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Zmiany od 1 stycznia 2013 r. nie powoduje powstania obowiązku podatkowego. To dość istotna zmiana, która powinna znacząco ułatwić rozliczenia w tym zakresie. Zaliczki nie trzeba będzie wykazywać w deklaracji, znikną wątpliwości dotyczące różnych kursów walutowych, stosowanych do przeliczania na złote zaliczki oraz pozostałej części wynagrodzenia itp. Na podstawie przepisów przejściowych w przypadku WDT, w stosunku do których przed 1 stycznia 2013 r. uiszczono zaliczkę udokumentowaną fakturą, do podstawy opodatkowania transakcji wewnątrzwspólnotowych nie wlicza się kwoty tej zaliczki, która spowodowała powstanie obowiązku podatkowego na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy o VAT. Ponadto, co również jest nowością, dodano przepis art. 20 ust. 1a ustawy o VAT dotyczący ciągłych transakcji WDT, które obejmują okres dłuższy niż jeden miesiąc. Przepis ten stanowi, że dostawy te należy dzielić dla celów VAT, tj. uznawać za dokonane na koniec każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów. Trzeba pamiętać, że przepis ten ma charakter jedynie definicyjny, tj. nie oznacza on, że obowiązek podatkowy w takich przypadkach będzie powstawał na koniec miesiąca, ale że moment ten należy uwzględnić, stosując art. 20 ust. 1 ustawy o VAT jako moment dokonania dostawy. Wydłużono natomiast termin wystawiania faktur dokumentujących WDT. Taką fakturę można wystawić do 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy. Przykład Spółka A jest dostawcą podzespołów dla branży motoryzacyjnej. Jedno ze zleceń zakłada, że spółka A przez sześć pierwszych miesięcy 2013 r. będzie każdego dnia wysyłać określoną ilość towarów do Niemiec. Spółka A postanowiła, że wystawi na rzecz kontrahenta niemieckiego dwie faktury pierwszą 5 kwietnia, drugą 5 lipca. Zgodnie z nowo wprowadzonym art. 20 ust. 1a ustawy o VAT, w celu rozliczenia WDT, spółka A powinna uznać, że dokonuje sześciu odrębnych dostaw, dla których musi odrębnie ustalić obowiązek podatkowy. I tak, dla WDT w: styczniu obowiązek podatkowy powstanie 15 lutego (wcześniej nie została wystawiona faktura), lutym obowiązek podatkowy powstanie 15 marca (wcześniej nie została wystawiona faktura), marcu obowiązek podatkowy powstanie 5 kwietnia (faktura została wystawiona przed 15 kwietnia), kwietniu obowiązek podatkowy powstanie 15 maja (wcześniej nie została wystawiona faktura),

13 Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. 11 maju obowiązek podatkowy powstanie 15 czerwca (wcześniej nie została wystawiona faktura), czerwcu obowiązek podatkowy powstanie 5 lipca (faktura została wystawiona przed 15 lipca). Bez zmian pozostawiono natomiast art. 20 ust. 4 ustawy o VAT regulujący moment powstania obowiązku podatkowego przy transakcjach przemieszczenia towarów z Polski do innego państwa UE, gdy warunki zawieszające uznanie przemieszczenia za WDT przestają być spełnione. Nadal będzie on powstawał z chwilą ustania okoliczności wyłączających, przykładowo gdy przemieszczane z Polski towary miały być eksportowane, a okaże się, że jednak znajdą nabywcę w kraju UE. 2. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowym nabyciu towarów art. 20 Zmiany od 1 stycznia 2013 r. Analogicznym zmianom uległy regulacje dotyczące obowiązku podatkowego przy nabyciu wewnątrzwspólnotowym. Dotychczas powstawał on zasadniczo 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów będących przedmiotem WNT (art. 20 ust. 5 ustawy o VAT). W przypadku gdy przed tym terminem kontrahent unijny wystawił fakturę, obowiązek podatkowy powstawał z chwilą wystawienia tej faktury (art. 20 ust. 6 ustawy o VAT). Zasadę tę stosowano również do faktur zaliczkowych wystawionych przez unijnego dostawcę (art. 20 ust. 7 ustawy o VAT). Od 2013 r. zgodnie ze zmodyfikowanym art. 20 ust. 5 ustawy o VAT obowiązek podatkowy dla WNT powstaje z chwilą wystawienia faktury przez unijnego dostawcę, nie później jednak niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem nabycia. Innymi słowy, podobnie jak w zakresie WDT zasada ogólna rozpoznawania obowiązku podatkowego de facto nie uległa zmianie także dla transakcji WNT. Również w tym przypadku zrezygnowano z dotychczasowego mechanizmu powstawania obowiązku podatkowego (w odpowiedniej części) w związku z wystawieniem przez unijnego dostawcę faktury zaliczkowej. Zatem uiszczenie zaliczki, a nawet wystawienie przez unijnego kontrahenta faktury zaliczkowej, nie powoduje już obecnie żadnych obowiązków rozliczeniowych w zakresie VAT. Ponadto do WNT należy odpowiednio stosować przywołany art. 20 ust. 1a ustawy o VAT, dotyczący transakcji o charakterze ciągłym. Zmianie nie uległ natomiast art. 20 ust. 8 i 9 ustawy o VAT, które dotyczą WNT będącego przemieszczeniem towarów do Polski oraz odpowiednio WNT nowych środków transportu.

14 12 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Zmiany od 1 stycznia 2013 r. 3. Stosowanie metody kasowej przez małego podatnika art. 21 i art. 86 Istotne uproszczenie ustawodawca przewidział dla małych podatników, którzy wybrali kasową metodę rozliczeń (czyli co do zasady tych, u których wartość sprzedaży z kwotą podatku nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym równowartości euro). W 2013 r. status taki mają podatnicy, u których wartość sprzedaży wraz z kwotą podatku nie przekroczyła w 2012 r. kwoty zł. W przypadku podatników wynagradzanych w formie prowizji limit ten wynosi zł kwoty prowizji wraz z podatkiem. Przypomnijmy, że zgodnie z art. 21 ust. 1 ustawy o VAT mali podatnicy mają możliwość odprowadzenia VAT dopiero w momencie, gdy kontrahent zapłaci im za towar czy usługę (tzw. metoda kasowa). Jednak dotychczas przepis ten stanowił, że obowiązek podatkowy powstawał z dniem uregulowania całości lub części należności, nie później niż 90 dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Innymi słowy, mimo że mały podatnik rozliczał VAT metodą kasową, brak płatności za dostarczony towar lub wykonaną usługę nie eliminował obowiązku zapłaty podatku należnego z tytułu wystawionej faktury, lecz jedynie opóźniał go w czasie. Modyfikując art. 21 ust. 1 ustawy o VAT, prawodawca postanowił znieść 90-dniowy termin w odniesieniu do małego podatnika rozliczającego się metodą kasową, w przypadku gdy jego kontrahentem jest podatnik VAT czynny. Natomiast w przypadku małego podatnika rozliczającego się metodą kasową, którego kontrahentem jest podmiot inny niż podatnik VAT czynny, termin 90-dniowy wynikający z ww. przepisu został wydłużony do 180 dni. W obu przypadkach wcześniejsze otrzymanie części zapłaty nadal będzie powodować powstanie obowiązku podatkowego w tej części. Modyfikacji uległ również art. 21 ust. 2 ustawy o VAT, istotny dla podatników dopiero zamierzających przystąpić do stosowania metody kasowej. Są oni obowiązani ustalić, do których zrealizowanych transakcji stosować jeszcze zasady ogólne, a które można już rozliczać metodą kasową. Zgodnie z dotychczasowym brzmieniem omawianego przepisu, w zakresie czynności, w stosunku do których obowiązek podatkowy powstał przed okresem, za który podatnik rozlicza się metodą kasową, obowiązek podatkowy powstaje jeszcze na zasadach ogólnych. Po zmianie zasadę ogólną stosuje się do czynności wykonanych w okresie sprzed wyboru metody kasowej. Zatem dla oceny, czy podatnik do danej transakcji może już stosować metodę kasową, istotne będzie obecnie rzeczywiste wykonanie czynności, a nie stricte techniczna kwestia, jaką jest moment powstania obowiązku podatkowego. Nowa metoda kasowego rozliczania nie będzie miała zastosowania do: dostawy towarów za pośrednictwem automatów,

15 Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. 13 świadczenia usług telekomunikacyjnych za pomocą żetonów, kart telefonicznych i innych jednostek uprawniających do korzystania z tych usług w systemie przedpłaconym, otrzymanych dotacji, subwencji oraz innych dopłat o podobnym charakterze, a także wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów i przemieszczeń towarów do magazynów konsygnacyjnych. We wszystkich ww. przypadkach, wyłączonych z kasowego rozliczania, obowiązek podatkowy będzie powstawał na zasadach ogólnych. Ponadto ze względu na wymienione zmiany w zakresie obowiązku podatkowego u małego podatnika uzasadnione było również zmodyfikowanie zasad dokonywania przez niego odliczeń podatku naliczonego. Nowe brzmienie art. 86 ust. 16 ustawy o VAT zakłada możliwość odliczenia VAT naliczonego od dokonywanych przez niego wydatków w rozliczeniu za kwartał, w którym uregulował całą należność wynikającą z otrzymanej faktury (w tym zakresie nie dokonano zmian w stosunku do dotychczasowego stanu prawnego). Korzystną dla małych podatników zmianą jest natomiast umożliwienie odliczenia części podatku naliczonego z faktury, która została przez niego w części zapłacona. Ponadto podatek naliczony wynikający z dokumentu celnego będzie obecnie odliczany przez małego podatnika rozliczającego się kasowo na zasadach ogólnych, tj. zasadniczo w okresie, w którym podatnik otrzyma taki dokument. Zasady odliczania podatku przez małego podatnika rozliczającego się metodą kasową dotyczą faktur otrzymanych w okresie, w którym podatnik stosuje kasową metodę rozliczeń. Analizując regulacje dotyczące małego podatnika i metody kasowej, należy pamiętać o zawartych w ustawie deregulacyjnej przepisach przejściowych. I tak, czynności dokonane (chodzi o moment faktycznego wykonania dostawy lub wyświadczenia usługi) przed 1 stycznia 2013 r. mali podatnicy będą rozliczać na dotychczasowych zasadach. Nowe zasady będą ich obowiązywać dopiero w stosunku do czynności dokonywanych od roku Ponadto w związku ze zmianą zasad odliczania VAT naliczonego wynikającego z dokumentów celnych (jak wskazano powyżej, od 1 stycznia 2013 r. mali podatnicy, mimo stosowania metody kasowej, stosują odliczanie według zasad ogólnych) dokumenty te otrzymane przez małego podatnika do końca 2012 r. będą odliczane na starych zasadach, tj. zasadniczo z chwilą zapłaty. Dotychczasowe zawiadomienia o wyborze metody kasowej, złożone przed 1 stycznia 2013 r., zachowały swoją moc dla celów stosowania nowej metody kasowej. Jeżeli jednak podatnik nie chciał korzystać z rozliczania kasowego Zmiany od 1 stycznia 2013 r.

16 14 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Zmiany od 1 stycznia 2013 r. według nowych zasad, mógł z tej metody zrezygnować od 1 stycznia 2013 r., pod warunkiem że zawiadomił on o tej decyzji naczelnika urzędu skarbowego do 15 stycznia 2013 r. Z kolei podatnicy, którzy dotychczas nie korzystali z kasowej metody rozliczeń, a chcieli ją wybrać od 2013 r., musieli zawiadomić o tym zamiarze naczelnika urzędu skarbowego także w terminie do 15 stycznia 2013 r. To były specjalne terminy zawiadamiania o wyborze metody kasowej, w związku z wprowadzonymi zmianami. Natomiast obecnie należy stosować zasady określone w art. 21 ust. 1 i 3 ustawy. Terminy zawiadamiania urzędu o wyborze metody kasowej (do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosowana metoda kasowa) oraz rezygnacji z tej metody (nie wcześniej jednak niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których podatnik rozliczał się tą metodą, w terminie do końca kwartału, w którym stosowano tę metodę) nie uległy zmianie. 4. Miejsce świadczenia usług dla wynajmu środków transportu art. 28j Wprowadzone ustawą deregulacyjną zmiany dotyczą także miejsca świadczenia (opodatkowania) usług. Mają one jednak wąski zakres, gdyż dotyczą jedynie usług wynajmu środków transportu, świadczonych na rzecz podmiotów niebędących podatnikami. Zgodnie z art. 28j ust. 1 i 2 ustawy o VAT (które nie zostały zmienione) miejscem świadczenia usług krótkoterminowego wynajmu środków transportu jest miejsce, w którym te środki transportu są faktycznie oddawane do dyspozycji usługobiorcy. Natomiast przez krótkoterminowy wynajem środków transportu rozumie się ciągłe posiadanie środka transportu lub korzystanie z niego przez okres nieprzekraczający 30 dni, a w przypadku jednostek pływających przez okres nieprzekraczający 90 dni. Powyższe oznaczało, że jeżeli mamy do czynienia z wynajmem środków transportu na rzecz podmiotów niebędących podatnikami, ale z innym niż krótkoterminowy, dla ustalenia miejsca opodatkowania usługi należało sięgnąć do zasady ogólnej, określonej w art. 28c ustawy o VAT. Usługi tego typu podlegały zatem co do zasady opodatkowaniu w państwie, w którym usługodawca posiadał siedzibę działalności gospodarczej. Uchwalając ustawę deregulacyjną, prawodawca dodał przepisy art. 28j ust. 3 i 4 ustawy o VAT. Zgodnie z pierwszym z nich miejscem świadczenia usług polegających na wynajmie, innym niż wynajem krótkoterminowy, środków transportu na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, gdzie usługobiorca posiada siedzibę, stałe miejsce zamieszkania lub zwykłe miejsce pobytu.

17 Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. 15 Stosownie natomiast do ust. 4 miejscem świadczenia w przypadku wynajmu, innego niż krótkoterminowy, statku rekreacyjnego na rzecz podmiotów niebędących podatnikami jest miejsce, w którym statek rekreacyjny jest faktycznie oddawany do dyspozycji usługobiorcy, pod warunkiem że usługodawca faktycznie świadczy tę usługę ze swojej siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej, znajdujących się w tym miejscu. Obie regulacje są zatem wyjątkami od zasady ogólnej określania miejsca świadczenia usług na rzecz podmiotów niebędących podatnikami (wymienionej w art. 28c ustawy o VAT) jako miejsca, w którym usługodawca posiada siedzibę. Przykład Zmiany od 1 stycznia 2013 r. Polska spółka A wynajęła obywatelowi Francji samochód osobowy na rok (nie mamy zatem do czynienia z wynajmem krótkoterminowym). Samochód został mu oddany do dyspozycji w Polsce. Dotychczas przypadek ten podlegał uregulowaniom zawartym w art. 28c ustawy o VAT (zasada ogólna dla usług na rzecz tzw. niepodatników), tj. usługi te podlegały zasadniczo opodatkowaniu w miejscu siedziby spółki A, tj. w Polsce. W nowym stanie prawnym, stosownie do dodanego art. 28j ust. 3 ustawy o VAT, przedmiotowe usługi będą podlegały opodatkowaniu we Francji. Spółka A prawdopodobnie będzie zobowiązana do rejestracji na potrzeby VAT we Francji i rozliczenia tam podatku należnego. Przykład Gdyby powyższy wynajem miał jednak charakter krótkookresowy, tj. samochód zostałby udostępniony np. na 20 dni, zasady ustalania miejsca świadczenia nie uległyby zmianie. Usługa nadal byłaby opodatkowana, stosownie do art. 28j ust. 1 ustawy o VAT, w miejscu faktycznego oddania samochodu do dyspozycji usługobiorcy, tj. w Polsce. 5. Zasady przeliczania walut obcych na złote art. 31a W ramach ustawy deregulacyjnej zmianą objęty został również art. 31a ustawy o VAT, tj. przepis dotyczący zasad przeliczania na złote kwot wyrażonych w walutach obcych, stosowanych do określenia podstawy opodatkowania. Zmiany polegają na umożliwieniu podatnikom skorzystania również z kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny.

18 16 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Zmiany od 1 stycznia 2013 r. Jak wynika z nowego brzmienia art. 31a ust. 1 ustawy o VAT, obok obecnej zasady korzystania ze średniego kursu NBP (z dnia poprzedzającego dzień powstania obowiązku podatkowego) podatnik może wybrać sposób przeliczania kwot na złote według ostatniego kursu wymiany opublikowanego przez Europejski Bank Centralny na ostatni dzień poprzedzający dzień powstania obowiązku podatkowego. W takim przypadku waluty inne niż euro przelicza się z zastosowaniem kursu wymiany każdej z nich względem euro. Ponadto, stosownie do zmodyfikowanego ust. 2 tej regulacji, kurs EBC można stosować także przy wystawianiu faktur przed powstaniem obowiązku podatkowego. Analogicznie, korzystamy wtedy z kursu z poprzedniego dnia (tak jak dotychczas, nadal można stosować średni kurs NBP z dnia poprzedzającego dzień wystawienia faktury). Wprowadzając te zmiany, ustawodawca niestety dopuścił do powstania wątpliwości (kwestia pewnie zostanie wyjaśniona w pierwszych interpretacjach indywidualnych wydawanych w imieniu Ministra Finansów). Otóż określenie, jakim posłużył się on w art. 31a ust. 1 zdaniu 2 ustawy, tj. że podatnik może wybrać sposób przeliczenia, nie precyzuje, czy podatnicy mogą korzystać z obu kursów zamiennie dla kolejnych transakcji, czy też powinni dokonać w tym zakresie sztywnego wyboru i następnie konsekwentnie przeliczać kwoty wyrażone w walutach obcych według wybranego sposobu. Wydaje się jednak, że podatnicy mogą zamiennie stosować obydwie metody. Jeżeli byłoby inaczej, ustawodawca z pewnością wskazałby np. okres, przez jaki należałoby stosować jedną metodę. 6. Zwrot nadwyżki podatku naliczonego art. 87 Modyfikacji uległ także art. 87 ust. 2 ustawy o VAT, poprzez poszerzenie katalogu przysługujących podatnikowi sposobów zagospodarowania zwracanej mu nadwyżki VAT naliczonego nad VAT należnym. Dotychczas przepis ten mówił jedynie o zwrocie nadwyżki podatku na rachunek podatnika, który posiada on w banku lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej i który to rachunek został wskazany w zgłoszeniu identyfikacyjnym. Obecnie zwrot podatku będzie możliwy także na wskazany przez podatnika rachunek banku lub na rachunek spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej jako zabezpieczenie udzielanego przez ten bank lub przez tę kasę kredytu. Warunkiem takiej formy zwrotu nadwyżki będzie jednak złożenie przez podatnika, do naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do złożenia deklaracji podatkowej, pisemnego, nieodwołalnego upoważnienia organu podatkowego, potwierdzonego przez bank lub spółdzielczą kasę oszczędnościowo-kredytową, udzielające kredytu, do przekazania tego zwrotu. Ponadto w dodanym art. 87 ust. 10a ustawy o VAT doprecyzowano, że wymienione upoważnienie powinno zawierać co najmniej:

19 Zmiany obowiązujące od 1 stycznia 2013 r. 17 datę wystawienia, imię i nazwisko lub nazwę podatnika, nazwę banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, udzielających kredytu, oraz ich adresy, numery identyfikacji podatkowej podatnika i banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, rachunek banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, na który ma być przekazany zwrot, wskazanie deklaracji podatkowej, której dotyczy upoważnienie, wskazanie kwoty zwrotu podatku, która ma być przekazana jako zabezpieczenie kredytu, podpis podatnika. Przekazanie zwrotu podatku wraz z jego ewentualnym oprocentowaniem bankowi lub spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej traktuje się na równi z przekazaniem zwrotu na rachunek podatnika (art. 76b 3 Ordynacji podatkowej). Dokonanie zabezpieczenia kredytu środkami pieniężnymi z tytułu przysługującego podatnikowi prawa do zwrotu VAT będzie możliwe przy spełnieniu warunku, że w dniu złożenia deklaracji z wykazanym zwrotem VAT w stosunku do podatnika nie jest prowadzone postępowanie zmierzające do ustalenia lub określenia wysokości zobowiązań podatkowych (art. 76b 2 Ordynacji podatkowej). Bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa mają pierwszeństwo do otrzymania zwrotu będącego zabezpieczeniem kredytu przed zaliczeniem tego zwrotu na poczet zaległych i bieżących zobowiązań podatkowych ujawnionych po złożeniu deklaracji wykazującej zwrot podatku. Roszczenia z tytułu zabezpieczonego kredytu mają też pierwszeństwo przed realizacją zajęcia wierzytelności z tytułu zwrotu podatku w postępowaniu egzekucyjnym, otrzymanego przez organ podatkowy po dniu złożenia deklaracji wykazującej zwrot (art. 76b 4 Ordynacji podatkowej). Bank lub spółdzielcza kasa oszczędnościowo-kredytowa zostały upoważnione do uzyskiwania, za pisemną zgodą podatnika, zaświadczeń z organu podatkowego o wskazanych sprawach podatkowych w związku z udzielaniem przez bank lub kasę kredytu pod zwrot, a w szczególności o kwotach i terminach dokonywanych zwrotów oraz zajęciach egzekucyjnych wierzytelności z tytułu zwrotu podatku (art. 306ha Ordynacji podatkowej). Zmiany od 1 stycznia 2013 r. 7. Ułatwienia w korzystaniu z ulgi na złe długi art. 89a i 89b Niewątpliwie najważniejszą zmianą wprowadzoną ustawą deregulacyjną są istotne uproszczenia w stosowaniu tzw. ulgi na złe długi. Przypomnijmy, że na

20 18 VAT 2013 Praktyczny komentarz do zmian w 2013 r. i 2014 r. Zmiany od 1 stycznia 2013 r. podstawie dotychczasowych przepisów podatnik rozliczający VAT od należności, której faktycznie nie otrzymał, mógł dokonać odpowiedniej korekty podatku po upływie 180 dni od terminu płatności i przy spełnieniu dodatkowych warunków. W celu upowszechnienia możliwości skorzystania przez wierzyciela z ulgi na złe długi ustawodawca postanowił w szczególności skrócić termin dokonania korekty oraz wprowadził ułatwienia formalne w tym zakresie. Regulacje przejściowe W stosunku do instytucji ulgi na złe długi i korekty odliczonego VAT przez dłużnika przewidziano w ustawie deregulacyjnej również regulacje przejściowe. Przewidują one stosowanie dotychczasowych zasad do wierzytelności, które powstały do końca 2012 r., z wyjątkiem sytuacji, gdy ich nieściągalność została uprawdopodobniona zgodnie z nowym brzmieniem art. 89a ust. 1a ustawy o VAT już w 2013 r. (tj. gdy w 2013 r. upłynął 150 dzień od dnia upływu terminu ich płatności). Oznacza to, że wierzyciel będzie mógł skorzystać z ulgi na złe długi według nowych zasad, również w stosunku do niektórych wierzytelności wynikających z nieuregulowanych faktur wystawionych jeszcze w 2012 r. Nowe zasady będziemy stosować do wierzytelności powstałych 4 sierpnia 2012 r. lub później. Przykład Spółka A wystawiła w lipcu fakturę dokumentującą dostawę towarów. Termin płatności faktury wynosił 60 dni. W takiej sytuacji 150 dzień od upływu terminu płatności (przypada on na wrzesień 2012 r.) mija już w 2013 r. Spółka A będzie zatem mogła skorygować podatek należny wynikający z tej faktury według nowych zasad. Skrócenie terminu ze 180 dni do 150 dni art. 89a ust. 1a Sama zmiana art. 89a ust. 1 ustawy o VAT ma charakter jedynie kosmetyczny. Natomiast w zmienionym art. 89a ust. 1a tej ustawy zapisano, że zmniejszenie podstawy opodatkowania oraz związanego z nią podatku należnego z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku niezapłaconych wierzytelności (które nie zostały zbyte), jest możliwe, jeżeli od terminu płatności upłynęło 150 dni. Dotychczas obowiązywał termin 180 dni. Co więcej, jak wynika z uzasadnienia ustawy deregulacyjnej, zaproponowany termin 150 dni ma być w kolejnych latach dalej skracany, jeżeli tylko odpowiednie analizy wykażą, że skala korekt nie spowoduje dysfunkcji pracy urzędów skarbowych, tzn. dalsze skrócenie tego terminu nie objęłoby więcej niż 20% przeterminowanych faktur oraz liczba faktur objętych korektą nie przekroczyłaby sztuk.