Badania kosztów chorób. Racjonalizacja wydatków -> badania kosztów choroby. Wzrastaj ca liczba publikacji bada kosztów

Transkrypt

1 Joanna Lis 1 z 9 Badania kosztów chorób Magorzata Gasek, Joanna Lis Sanofi Aventis Sp. z. o o Racjonalizacja wydatków -> badania kosztów choroby Badania kosztów chorób (COI Cost of illness studies) Dane zebrane w ramach bada kosztów pozwalaj ocenia rzeczywiste obcienie ekonomiczne wywoane przez dan chorob Maj wykorzystanie w polityce zdrowotnej mog suy jako ródo informacji o wpywie finansowym danej choroby na budet ochrony zdrowia lub jako podkrelenia wielkoci wpywu danej choroby na spoeczne skutki ekonomiczne Wiedza dotyczca kosztów choroby moe pomóc decydentom wybra te choroby które powinny zosta poddane szczególnej uwadze Dla pracodawców mog wskaza które choroby przyczyniaj si do zwikszania kosztów ponoszonych z powodu nieobecnoci pracowników w pracy Wzrastajca liczba publikacji bada kosztów ródo: Clabaugh and Ward, 2004 [1]:

2 Joanna Lis 2 z 9 Rodzaje danych zbieranych w ramach bada kosztów choroby Koszty bezporednie mierz ilo zuytych zasobów i ich kosztów zwizanych bezporednio z dan chorob, dziel si na: medyczne: zwizane bezporednio z leczeniem np. leki, konsultacje lekarskie, badania diagnostyczne, koszty szpitalne, opieka pielgniarska, niemedyczne: Inne koszty powstae bezporednio w wyniku choroby lub jej leczenia, ale niebdce kosztami zwizanymi z leczeniem i procedurami medycznymi np. koszty transportu, Porednie zasobów, np. koszty utraconej produktywnoci. Dziel si na: w obrbie sektora wiadcze zdrowotnych: np. dodatkowe koszty medyczne w czasie zyskanych lat ycia, poza sektorem wiadcze zdrowotnych: zalicza si tu m.in. utrat produktywnoci wskutek nieobecnoci w pracy, zmniejszona wydajno pracy, skutki choroby np. przedwczesna umieralno. Koszty niewymierne koszty zwizane z bólem i cierpieniem, wyraajce fizyczne i psychiczne straty zdrowotne, które w rzeczywistoci s trudne do zmierzenia. Niekiedy koszty te znajduj odzwierciedlenie podczas oceny jakoci ycia pacjentów. Wartoci niematerialne zwizane z bólem i cierpieniem, mierzone zazwyczaj miernikami poziomu jakoci ycia. Pomijane ze wzgldu na trudnoci w dokadnym oszacowaniu i kwantyfikacji w jednostkach pieninych. Perspektywa bada kosztów spoeczestwa, patnika publicznego, pacjenta, pracodawcy, zakadu opieki medycznej wiadczcego procedur itd. Ramy czasowe zbierania danych Badania zbierajce dane w oparciu o zapadalno (czsto zachorowa) (prevalence based studies) szacuj roczny koszt choroby w ustalonym okresie zazwyczaj 1 roku bez wzgldu na czas wczenia pacjenta do badania. Badania kosztów zbierajce dane w oparciu o rozpowszechnienie choroby (incidence based studies) szacuj koszty pojawiajce si w cigu caego ycia od momentu pojawienia si choroby. Badania te uwzgldniaj zdyskontowane koszty medyczne w okresie caego ycia oraz koszty zwizane ze miertelnoci

3 Joanna Lis 3 z 9 Szacowanie kosztów porednich Koszty utraconej produktywnoci szacowa mona za pomoc: metody kapitau ludzkiego (human capital approach) szacuje ona warto potencjalnej utraty zarobków od chwili kiedy jednostka zaprzestaa aktywnoci zawodowej do momentu osignicia przez ni wieku emerytalnego metody kosztów frykcyjnych (friction cost method) warto utraconej w wyniku choroby produktywnoci zaley od tego, ile czasu potrzeba do przywrócenia wyjciowego poziomu produktywnoci. Metoda ta zakada e krótkoterminowa utrata produktywnoci moe zosta odrobiona poprzez zastpienie niezdolnego do pracy pracownika innym pracownikiem oraz e koszty utraty produktywnoci obejmuj okres (friction period) do czasu zatrudnienia i przeszkolenia nowego pracownika. Bezporednie porównywanie rónych bada kosztów Konieczno uwzgldnienia: Ram czasowych Perspektywa badania Rodzaj zbieranych danych kosztowych (stratyfikacja pozycji kosztowych) Metody szacowania kosztów porednich Dopasowanie do tego samego roku badawczego PRZYKADOWE WYNIKI BADA KOSZTÓW

4 Joanna Lis 4 z 9 Koszty leczenia cukrzycy w Europie Badanie CODE-2 pozwala przyjrze si wydatkom zwizanym z cukrzyc typu 2 w Europie. W 1999 rednie roczne wydatki zwizane z leczeniem jednego pacjenta, wynosiy 2834 Euro. Najwikszy wpyw na koszty leczenia mia koszt hospitalizacji (55%) i leczenia ambulatoryjnego (18%). Koszt leków wyniós 28% cakowitych nakadów na leczenie DYSTRYBUCJA KOSZTÓW LECZENIA CUKRZYCY TYPU 2 W EUROPIE 18% 7% 21% 54% Hospitalizacje Leczenie ambulatoryjne Leki przeciwcukrzycowe Pozostae leki ródo: CODE-2 [2] Koszty leczenia cukrzycy w Polsce Badanie CODIP przeprowadzone zgodnie z metodologi CODE-2 pozwala porówna koszty leczenia cukrzycy w Polsce i w Europie. W 2002 rednie roczne wydatki zwizane z leczeniem jednego pacjenta z cukrzyc typu 2, wynosiy 2429 z, za cao wydatków oszacowano na okoo 2,6 mld zotych. Najwikszy wpyw na koszty leczenia miay koszty leków (46%). Koszt hospitalizacji i leczenia ambulatoryjnego wyniós okoo poow kosztów cakowitych DYSTRYBUCJA KOSZTÓW LECZENIA CUKRZYCY TYPU 2 W POLSCE 30% 17% 29% Lekarze 2% 3% Inni specjalici Paramedycy Hospitalizacja Inne leki Insuliny Nage przypadki 9% Badania laboratoryjne 1% 9% ródo: CODIP [3] Porednie koszty cukrzycy DYSTRYBUCJA CAKOWITYCH KOSZTÓW CUKRZYCY UWZGLDNIAJCA KOSZTY POREDNIE I BEZPOREDNIE W RÓNYCH BADANIACH* POLSKA POLSKA 32% 26% 68% 74% Koszty bezporednie Koszty porednie ródo: Kawalec [4] ródo: CODIP [3] SZWECJA USA 57% 43% 51% 49% ródo: Eriksson [5] ródo: ADA [6] *UWAGA: Wyniki nie s porównywalne ze wzgldu na rónice metodologiczne

5 Joanna Lis 5 z 9 ZWIZEK POMIDZY WIELKOCI NAKADÓW NA LECZENIE A OCEN SYSTEMU OPIEKI ZDROWOTNEJ DLA PACJENTA Zwizek pomidzy wielkoci nakadów na leczenie chorób a ocen systemu opieki zdrowotnej dla pacjenta W celu oceny czy wielko nakadów przeznaczanych na leczenie chorób przewlekych w poszczególnych pastwach ma wpyw na jako systemu opieki dla pacjenta przeprowadzono ocen liniowego zwizku pomidzy tymi zmiennymi Koszty leczenia cukrzycy w Europie na podstawie International diabetes atlas rednie wydatki per capita na leczenie chorych z cukrzyc (USD ppp) Norwegia Szwajcaria Luxembourg Francja Irlandia Holandia Dania Niemcy Szwecja Belgia Wielka Brytania Austria Wochy Finlandia Grecja Portugalia Hiszpania Sowenia Czechy Wgry Malta Cypr Sowacja 875 Polska 783 Estonia 683 Litwa 638 Bugaria 554 Rumunia 547 otwa Koszty leczenia cukrzycy w Europie per capita (2007, ppp) Cukrzyca ma ogromny wpyw na generowanie kosztów w systemie usug zdrowotnych, pochaniajc w zalenoci od kraju co najmniej 5-10% cakowitego budetu ochrony zdrowia. Na wiecie redni wydatek leczenia cukrzycy na osob wg. ppp zosta oszacowany na poziomie 725 USD (International Diabetes Federation) Koszty leczenia cukrzycy w Norwegii per capita s ponad siedmiokrotnie wysze ni na otwie. Opracowanie wasne na podstawie Diabetes Atlas (International Diabetes Federation) [7]

6 Joanna Lis 6 z 9 Koszty leczenia chorób sercowo naczyniowych w Europie Bezporednie koszty medyczne przeznaczone na leczenie chorób sercowo naczyniowych w Europie per capita (2003, ppp) rednie wydatki per capita na leczenie chorób sercowo naczyniowych (EUR, ppp) Niemcy 379 Wielka Brytania 342 Szwecja 261 Holandia 240 Austria 231 Luxembourg 220 Finlandia 208 Wochy 206 Francja 198 Belgia 194 Grecja 174 Dania 162 Czechy 159 Portugalia 119 Sowenia 113 Hiszpania 111 Sowacka 107 Polska 100 Wgry 96 Estonia 96 Irlandia 91 Litwa 90 Cypr 74 otwa 51 Malta Opracowanie wasne na podstawie badania kosztów Leal et al [8] Badanie kosztów chorób sercowo naczyniowych wykazao e roczne bezporednie koszty medyczne zwizane z chorob sercowo naczyniow w UE w 2003 wyniosy 104,5 mld EUR, a koszty cakowite 169 mld EUR Bezporedni koszt medyczny leczenia chorób sercowo naczyniowych w przeliczeniu na 1 mieszkaca UE osign warto 230 euro, stanowio to 12% budetu ochrony zdrowia w UE. Natomiast w przeliczeniu na mieszkaca wg. PPP najwicej na leczenie chorób serca przeznaczane jest w Niemczech oraz Wielkiej Brytanii. Rankingi europejskich systemów opieki kardiologicznej i cukrzycowej z punktu widzenia pacjenta (konsumenta) Euro Consumer Diabetes Index (2008) Euro Consumer Heart Index (2008) Rankingi europejskich systemów opieki diabetologicznej oraz kardiologicznej sporzdzone na podstawie oceny 5 obszarów najwaniejszych dla pacjenta: 1. Poziom informacji, prawa pacjenta i moliwo wyboru leczenia Wedug HCP wskaniki te s kluczowe z punktu widzenia praw konsumenckich. Bez przejrzystoci, waciwych informacji oraz moliwoci wyboru konsument nie moe oczekiwa dostpu do optymalnych usug 2. Dostpno/Hojno systemu Szybki dostp do waciwych bada oraz zabiegów jest 'mocnym' wskanikiem wiadczcym o dostosowaniu popytu do poday usug. Opónienia w tym obszarze mog wiadczy o niedofinansowaniu systemu. Wskanik ten jest najlepszym substytutem bardziej rzetelnego wskanika stosunek potrzeb do poday. 3. Prewencja Dziaania prewencyjne mog by mierzone w róny sposób. Wanym jest by uwzgldni zarówno wskaniki, które dotycz stylu ycia jak równie i te wskaniki, które zwizane s z okresow kontrol. Kombinacja obu grup najlepiej opisuje najwaniejsze czynniki ryzyka. 4. Procedury W Europie opieka jest bardzo zrónicowana zarówno na poziomie stosowanych leków jak równie na poziomie metod terapeutycznych. Przekada si to na wskanik przeywalnoci pacjentów z chorobami serca. 5. Wyniki Wybrane wskaniki opisuj najbardziej typowe przyczyny. Uwzgldniaj one równie rehabilitacj pojmowan jako jakoci wyników. ródo: Health Consumer Powerhouse [9] Ranking systemów opieki diabetologicznej Indeks porównujcy systemy opieki diabetologicznej z punktu widzenia pacjenta obejmowa nastpujce obszary: Informacja, prawa pacjenta, wybór orodka leczenia: rejestr pacjentów, jako zapewnionej informacji nt. cukrzycy, prawo wyboru orodka leczenia w kraju, prawo wyboru orodka leczenia w UE, udzia organizacji pacjentów w podejmowaniu decyzji dotyczcych ochrony zdrowia Dostpno: wspópacenie za leki na cukrzyc, opieka stopy cukrzycowej, specjalnie zaadaptowane buty dla cukrzyków, Zapobieganie chorobom: otyo, aktywno fizyczna w szkoach, umiarkowana aktywno fizyczna, zapobieganie paleniu, nadcinienie, kontrola nadcinienia, kontrola cholesterolu, kontrola cukru, Dostp do procedur: kontrola wzroku, kontrola funkcji nerek, kontrola HbA1c, kontrola stóp, specjalista od stóp, pielgniarki dla chorych na cukrzyc. Wyniki: zgony chorych na cukrzyc, zapobieganie niewydolnoci nerek, liczba pacjentów z chorymi stopami, % pacjentów z HbA1c>7%, Opracowanie wasne na podstawie raportu Euro Consumer Diabetes Index 2008 [10]

7 Joanna Lis 7 z 9 Ranking systemów opieki kardiologicznej Ranking systemów opieki nad pacjentami z chorobami serca Luxembourg 836 Francja 834 Norwegia 830 Austria 769 Holandia 761 Szwecja 730 Sowenia 721 Wielka Brytania 719 Finlandia 718 Wochy 715 Dania 711 Niemcy 693 Belgia 691 Malta 670 Irlandia 652 Hiszpania Cypr 638 Estonia 619 Sowacja 611 Czechy 605 Portugalia 579 Grecja 576 Wgry 553 Litwa 517 Polska 504 otwa 473 Bugaria 468 Indeks porównujcy systemy opieki kardiologicznej z punktu widzenia pacjenta obejmowa nastpujce obszary: Informacja, prawa pacjenta, wybór orodka leczenia: jako zapewnionej informacji z orodków zdrowia, prawo wyboru orodka leczenia w kraju, prawo wyboru orodka leczenia w UE, kopie listów dla pacjentów (od specjalistów do lekarzy ogólnych) Hojno systemu: liczba orodków z 24 godzinnym dostpem do PCI, dostp pacjentów z bólem w klatce do lekarzy, dostp do echokardiografii i diagnostyki w przypadku podejrzenia chorób serca, czas oczekiwania na CABG/PCI Zapobieganie chorobom: narodowy program wykrywania chorób, zachcanie orodków zdrowia do mierzenia stopnia zapobiegania chorobom, nadcinienie (rednie cinienie skurczowe), pomoc w rzucaniu palenia, zakazy palenia, obowizkowe wiczenia w szkole, dieta (spoywanie owoców i warzyw), otyo Dostp do procedur: szybko ambulansu, czas od szpitala do woenia cewnika, liczba pacjentów przyjtych z powodu ACS/NI którzy dostaj PCI/trombolize, leki (statyny), leki (klopidogrel), przedszpitalna tromboliza, defibrylatory dostpne w miejscach publicznych Wyniki leczenia: miertelno u hospitalizowanych pacjentów z zawaem minia sercowego w okresie 30- dni, miertelno u hospitalizowanych pacjentów z zawaem niedokrwiennym (30-dni), wskanik miertelnoci z powodu CHD (SDR/1000), wskanik miertelnoci z powodu zawau (SDR/1000), program rehabilitacji po wystpieniu zdarzenia Opracowanie wasne na podstawie raportu Euro Consumer Heart Index 2008 [11] RANKING SYSTEMÓW OPIEKI NAD PACJENTAMI Z CUKRZYC Poziom wydatków na cukrzyc a ocena systemu opieki diabetologicznej Wydatki na leczenie cukrzycy per capita w 2007 r. (USD, ppp) a ocena systemu opieki nad pacjentami z cukrzyc LIT OT RUM BG EST SK POL MAL WG CYP CZE HISZ SLO GRE POR WO AUS FIN UK DAN HOL FRA BEL NIE IRL SZWE SZWC LUX NOR wydatki na leczenie cukrzycy per capita 2007 (USD, ppp) Opracowanie wasne Analiza zalenoci pomidzy poziomem wydatków na leczenie chorych na cukrzyc w pastwach Europy a ocen zapewnionej opieki diabetologicznej z punktu widzenia pacjenta w tych pastwach wykazaa istnienie silnej zalenoci pomidzy analizowanymi wielkociami. Wspóczynnik korelacji r= 0,74 (p<0,05). RANKING SYSTEMÓW OPIEKI NAD PACJENTAMI Z CHOROBAMI SERCA Poziom wydatków na choroby serca a ocena systemu opieki kardiologicznej Wydatki na leczenie chorób serca per capita w 2003 r. (USD, ppp) a ocena systemu opieki nad pacjentami z chorobami serca MAL OT IRLHISZ CYP EST SK WG LIT POL SLO POR DAN WO FIN BEL CZE GRE FRA LUX AUS HOL SZW WYDATKI NA LECZENIE CHORÓB SERCA PER CAPITA 2003 (EUR, PPP) UK NIE Analiza zalenoci pomidzy poziomem wydatków na leczenie pacjentów z chorobami serca w krajach Unii Europejskiej a ocen zapewnionej opieki kardiologicznej z punktu widzenia pacjenta w tych pastwach wykazaa istnienie silnej zalenoci pomidzy analizowanymi wielkociami. Wspóczynnik korelacji r=0,59 (p<0,05). Opracowanie wasne

8 Joanna Lis 8 z 9 Poziom wydatków na ochron zdrowia a ocena systemu opieki diabetologicznej RANKING SYSTEMÓW OPIEKI NAD PACJENTAMI Z CUKRZYC Wydatki na ochron zdrowia 2006 r. (USD, ppp) a ocena systemu opieki nad pacjentami z cukrzyc RUM LIT OT BG EST POL CYP SK HISZ WGMAL SLO GRE CZE POR HOL BEL WO FIN UK DAN FRA NIE IRL SZWC SZWE AUS NOR wydatki na ochron zdrowia per capita 2006 (USD, ppp) Wydatki na ochron zdrowia wg. OECD Health Data [12] LUX Analiza zalenoci pomidzy poziomem wydatków na ochron zdrowia per capita w pastwach Europy a ocen zapewnionej opieki diabetologicznej z punktu widzenia pacjenta w tych pastwach wykazaa istnienie silnej zalenoci pomidzy analizowanymi wielkociami. Wspóczynnik korelacji r=0,74 (p<0,05). Opracowanie wasne RANKING SYSTEMÓW OPIEKI NAD PACJENTAMI Z CHOROBAMI SERCA Poziom wydatków na ochron zdrowia a ocena systemu opieki kardiologicznej Wydatki na ochron zdrowia per capita w 2006 r. (USD, ppp) a ocena systemu opieki nad pacjentami z chorobami serca CYP EST LIT POL OT SK WG SLO MAL CZE POR GRE HISZ HOL WO FIN BEL FRA AUS SZW UK DAN NIE WYDATKI NA OCHRON ZDROWIA PER CAPITA 2006 (USD, PPP) Opracowanie wasne IRL Wydatki na ochron zdrowia wg. OECD Health Data [12] LUX Analiza zalenoci pomidzy poziomem wydatków na ochron zdrowia per capita w pastwach Europy a ocen zapewnionej opieki kardiologicznej z punktu widzenia pacjenta w tych pastwach wykazaa istnienie bardzo silnej zalenoci pomidzy analizowanymi wielkociami. Wspóczynnik korelacji r=0,84 (p<0,05). Wnioski z analiz Analiza porównujca nakady w krajach europejskich przeznaczane na cukrzyc czy choroby sercowo naczyniowe oraz nakady na ochron zdrowia z ocen systemów opieki nad chorymi na cukrzyc i schorzenia serca pozwala wnioskowa, e wielko przeznaczanych zasobów moe przekada si na popraw systemu opieki nad pacjentami Wicej nakadów moe oznacza e system opieki nad chorymi bdzie coraz lepszy, jednak oprócz samych nakadów potrzebna jest odpowiednia alokacja zasobów i zarzdzanie Niedofinansowanie pewnych sektorów lub ze zarzdzanie jest przyczyn sabszej jakoci systemu opieki zdrowotnej nad chorymi

9 Joanna Lis 9 z 9 Referencje: 1. Gerd Clabaugh, MPA, Marcia M. Ward, PhD Cost-of-Illness Studies in the United States: A Systematic Review of Methodologies Used for Direct Cost; Value in Health, Vol 11, Number 1, B. Jonsson; Revealing the cost of Type 2 diabetes in Europe, Diabetologia (2002) 45 (CODE-2) 3. C. Gogowski i wsp. Koszty cukrzycy typu 2 na wiecie i w Polsce, Farmakoekonomika 4/2004 (CODIP) 4. P. Kawalec, A. Plic; Koszty porednie cukrzycy w Polsce; Diabetologia Praktyczna 2006; tom 7 nr 4 5. F. Henriksson; Diabetes: the cost of illness in Sweden; J Intern Med Dec; 244(6). 6. American Diabetes Association, Standards of medical care for patients with diabetes mellitus; Diabetes Care; 1994; Diabetes Atlas ( ) opracowany przez Midzynarodow Federacj ds. Cukrzycy (ang. International Diabetes Federation). 8. José Leal, Ramón Luengo-Fernández, Alastair Gray, Sophie Petersem, Mike Rayner; Economic burden of cardiovascular diseases in the enlarged European Union European Heart Journal; (13): ; 9. Health Consumer Powerhouse ( 10. Euro Consumer Diabetes Index (ECDI), 2008; ( 11. Euro Consumer Heart Index (ECHI), 2008; ( 12. OECD Health Data wersja z ; ostatni dostp ;