This copy is for personal use only - distribution prohibited.

Transkrypt

1 Kwart. Ortop. 2011, 3, str. 262, ISSN WPŁYW KRIOTERAPII OGÓLNOUSTROJOWEJ NA STĘŻENIE KWASU MOCZOWEGO W OSOCZU KOBIET I MĘŻCZYZN Z PRZEWLEKŁYM ZESPOŁEM BÓLOWYM STAWÓW EFFECT OF WHOLE BODY CRYOTHERAPY ON URIC ACID CONCENTRATION IN PLASMA OF FEMALES AND MALES WITH CHRONIC JOINT PAIN SYNDROME Elżbieta Miller, Józef Kędziora Oddział Rehabilitacji III Miejski Szpital im. K. Jonschera w Łodzi ul. Milionowa 14 Katedra i Zakład Biochemii Collegium Medicum w Bydgoszczy Uniwersytetu im. M.Kopernika w Toruniu Streszczenie: Wstęp. Badanie stężenie kwasu moczowego w osoczu chorych z zespołem bólowym stawów jest częstym badaniem diagnostycznym dny moczanowej. Zastosowanie krioterapii ogólnoustrojowej staje się w Polsce coraz bardziej popularne ze względu na działanie analgetyczne temperatur kriogenicznych. Celem pracy jest określenie wpływu krioterapii ogólnoustrojowej na stężenie kwasu moczowego u kobiet i mężczyzn z zespołem bólowym stawów. Materiał i metody. W badaniu oznaczono stężenie kwasu moczowego (UA) w osoczu w grupie kobiet (n=12) oraz mężczyzn (n=15) z zespołem bólowym stawów przed i po zastosowaniu serii 10 (3 minutowych) zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej. Wyniki. Stężenie UA w osoczu po zastosowaniu krioterapii ogólnoustrojowej wzrosło istotnie statystycznie zarówno w grupie kobiet (14%) jak i mężczyzn (10%). Wnioski. Wyniki badań wskazują na podwyższenie poziomu UA w osoczu kobiet i mężczyzn z zespołem bólowym stawów (p<0,0001) po zastosowaniu temperatur kriogenicznych. Krioterapia ogólnoustrojowa podwyższa stężenie kwasu moczowego w osoczu. Summary: Introduction. Examination of uric acid concentration in the plasma of patients with joint pain syndrome is a frequent diagnostic test for gout. Application of cryotherapy in Poland is becoming increasingly popular due to the analgesic effect of cryogenic temperatures. Objective: To analyze the effect of whole body cryotherapy on uric acid concentration in men and women with joint pain syndrome. Material and methods. The study determined the concentration of uric acid (UA) in plasma in females (n = 12) and males (n = 15) with joint pain syndrome before and after using a series of 10 (3 minutes) whole body cryotherapy treatments. Results. UA concentration in plasma after application of whole body cryotherapy was statistically significantly higher both in women (14%) and men (10%). Conclusions. The results indicate an increase in serum UA levels in females and males with arthritis pain syndrome (p <0.0001) after application of cryogenic temperature. Whole body cryotherapy increases the concentration of uric acid in plasma. 262

2 Kwart. Ortop. 2011, 3, str. 263, ISSN Słowa kluczowe: krioterapia ogólnoustrojowa; kwas moczowy; zespół bólowy stawu Keywords: whole body cryotherapy, uric acid, joint pain syndrome Wstęp Krioterapia ogólnoustrojowa staje się coraz bardziej popularna w leczeniu zarówno ostrych jak i przewlekłych zespołów bólowych. W celu zwiększenia i utrwalenia korzystnych efektów leczenia temperaturami kriogenicznymi, po każdym zabiegu krioterapii wykonywana jest kinezyterapia [1]. Jednym z najistotniejszych skutków działania temperatur kriogenicznych jest efekt przeciwbólowy związany z wpływem krańcowo niskich temperatur na układ nerwowy (czynnościowe wyłączenie przez zimno receptorów czuciowych i ich połączeń z proprioreceptorami oraz zwolnienie przewodnictwa we włóknach czuciowych), układ hormonalny (wzrost wydzielania beta-endorfin) oraz działanie metaboliczne (obniżenie stężenia mleczanów i histaminy w zmienionych zapalnie tkankach) [2,3]. Kwas moczowy jest końcowym produktem przemiany zasad purynowych w organizmie człowieka i bezpośrednim produktem syntezy z 5-fosforybozylopirofosforanu (5-PRPP) lub glutaminy. Kliniczną konsekwencją hiperurykemii jest dna moczanowa. Leczenie zaburzeń przemiany kwasu moczowego sprowadza się do podawania kolchicyny lub niesteroidowych leków przeciwzapalnych w napadzie ostrej dny, a w leczeniu przewlekłym stosowane są allopurinol (hamujący syntezę kwasu moczowego) i probenecid (zwiększający jego wydalanie) [4,5]. Ze względu na coraz częstsze stosowanie krioterapii ogólnoustrojowej w zespołach bólowych stawów celem naszej pracy jest określenie wpływu 10 ekspozycji krioterapii ogólnoustrojowej na stężenie kwasu moczowego w osoczu chorych z zespołem bólowym stawów porównując wyniki kobiet i mężczyzn. Materiał i metoda Do badania włączono 12 kobiet i 15 mężczyzn w wieku od 34 do 58 lat z przewlekłym zespołem bólowym stawów wynikającym z zmian przeciążeniowo-zwyrodnieniowych. Tabela 1. Charakterystyka grupy badanej. BMI* body mass index BSA**body surface area 263 Kobiety n=12 Mężczyźni n=15 Średni wiek (lata) 37±3 37±5 BMI*,kg/m 2 21±4 22.3±4 Wzrost, cm 164±7 176±7 Waga, kg 63±9 80±11 BSA**, m ± ±3.8 W grupie kobiet występował zespół bólowy stawu biodrowego (n=6), stawu kolanowego (n=4) i stawu barkowego (n=2). W grupie mężczyzn występował zespół bólowy stawu kolanowego (n=6), stawu biodrowego (n=5) i stawu barkowego (n=4).

3 Kwart. Ortop. 2011, 3, str. 264, ISSN Dolegliwości bólowe trwały 1 rok i dłużej, wynikały z zmian przeciążeniowozwyrodnieniowych, chorzy nigdy wcześniej nie leczyli się przy użyciu temperatur kriogenicznych. Przed rozpoczęciem krioterapii ogólnoustrojowej przeprowadzono: badanie internistyczne kwalifikujące do leczenia obejmującego 10 zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej oraz kinezyterapii indywidualnej. Wszyscy chorzy znajdowali się pod stałą kontrolą Poradni Rehabilitacji Szpitala im. K. Jonschera w Łodzi. Zabiegi krioterapii ogólnoustrojowej były wykonywane w Poradni ATOS w Łodzi. Pacjenci zostali zapoznani z procedurą krioterapii ogólnoustrojowej oraz koniecznych warunkach bezpieczeństwa. Zabiegi krioterapii ogólnej trwały początkowo 2 min w temperaturze 110o C osiągając pod koniec serii temperaturę 130 oc i czas 3min. Komora kriogeniczna w której byli chorzy posiada dwa pomieszczenia pierwszy adaptacyjny w którym panuje temperatura 60oC i pomieszczenie główne w którym temperatura wynosi od 110oC do -160oC. Jako środek obniżający temperaturę jest używany ciekły azot. Leczenie kinezyterapeutyczne polegało na ćwiczeniach czynnych i izometrycznych. Oznaczenie stężenia kwasu moczowego odbywało się w laboratorium SYNEVO III Szpitala Miejskiego im. K. Jonschera w Łodzi. Stężenie kwasu moczowego było wykonywane metodą enzymatyczną kalorymetryczną przy użyciu aparatu Cobas Integra 400 plus. Wyniki zostały podane w jednostkach mg/dl. Poziom referencyjny mg/dl. Badania wykonano za zgodą uczestników oraz Komisji Bioetyki Uniwersytetu Medycznego w Łodzi. Analiza statystyczna Analizy statystycznej dokonano z użyciem pakietu Statistica 6.0. W obliczeniach przyjęto poziom istotności p<0,05 jako znamienny statystycznie. Wyniki Po zakończonym leczeniu przy użyciu temperatur kriogenicznych zaobserwowano, wzrost stężenia kwasu moczowego zarówno u kobiet jak i mężczyzn na poziomie istotności p<0,0001 (wykres 1) w porównaniu z badaniem wstępnym. Wyższe stężenie kwasu moczowego po zastosowaniu leczenia kriogenicznego występowało w grupie kobiet w stosunku do grupy mężczyzn (wykres 1)(14%,10% odpowiednio). 120 [%] Uric acid WOMEN Wykres 1. Stężenie kwasu moczowego (uric acid) w osoczu kobiet (woman) i mężczyzn (men) z przewlekłym zespołem bólowym stawów przed (before) i po (after) 10 ekspozycjach krioterapii ogólnoustrojowej (whole body cryotherapy-wbct). Wartości kwasu moczowego są wyrażone jako 100%. Zmiany w stężeniu kwasu moczowego po zastosowaniu WBCT są prezentowane jako % (średnia±sd) wartości kontroli. (p< po 10 ekspozycjach WBCT versus przed 10 ekspozycjami na WBCT zarówno u kobiet jak i mężczyzn). 264 MEN before WBCT after WBCT

4 Kwart. Ortop. 2011, 3, str. 265, ISSN Dyskusja Częstym wskazaniem do zastosowania temperatur kriogenicznych są zespoły bólowe stawów [1-9]. Ze względu na możliwość występowania dny mocznowej u chorych leczonych z powodu bólów stawów ważnym jest ocena wpływu temperatur kriogenicznych na stężenie kwasu moczowego w osoczu chorych z zespołem bólowym stawów. W przedstawionym badaniu po zastosowaniu serii 10 zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej stężenie kwasu moczowego wzrosło istotnie statystycznie p<0,0001. W związku z tym wydaje się stosownym zwrócenie uwagi na możliwość wzrostu stężenia kwasu moczowego w osoczu po zastosowaniu leczenia kriogenicznego. W naszych poprzednich badaniach nad zastosowaniem temperatur kriogenicznych u chorych na stwardnienie rozsiane również obserwowaliśmy wzrost stężenia kwasu moczowego osoczu [10]. Przedstawiony w obecnym badaniu wzrost stężenia kwasu moczowego może znaleźć zastosowanie leczeniu schorzeń w których jest obserwowane obniżone stężenie kwasu moczowego w osoczu tj. stwardnienie rozsiane [4]. Kwas moczowy jest z jednej strony silnym antyoksydantem z drugiej może posiadać właściwości pro oksydacyjne. Urykemia jest zależna od wielkości biosyntezy endogennej, ilości puryn zawartych w pokarmach oraz klirensu kwasu moczowego. Do pokarmów bogatych w zasady purynowe zaliczane są mięso, podroby (wątroba, nerki, grasica) oraz niektóre ryby, jak np. sardynki [4,5]. Cechą wspólną i charakterystyczną dla choroby zwyrodnieniowej stawów jest ból. Początkowo występuje jedynie w czasie ruchu, w przypadkach zaawansowanych pojawiają się także bóle spoczynkowe, zwłaszcza nocne. Cechą charakterystyczną bólu w chorobie zwyrodnieniowej jest największe nasilenie dolegliwości podczas pierwszych ruchów, po okresie odpoczynku. Są to tak zwane bóle startowe, które ulegają zmniejszeniu po kontynuacji ruchu (rozruszaniu). Ból doprowadza do upośledzenia funkcji stawu, które przejawia się bólowym ograniczeniem ruchomości stawu. Sumą bólu i upośledzenia ruchowego stawu jest zawsze ograniczenie sprawności ruchowej chorej osoby [3]. Temperatury kriogeniczne oprócz działania analgetycznego wpływają także na obniżenie napięcia mięśni poprzez zmniejszenie przewodnictwa nerwowego i obniżenie reaktywności obwodowych zakończeń czuciowo-nerwowych. Działanie przeciwobrzękowe krioterapii związane jest z przekrwieniem tętniczym w okolicy obrzęków okołostawowych z równoczesnym zwiększeniem filtracji włośniczkowej oraz prawdopodobnie poprawą drożności naczyń chłonnych drenujących przestrzeń międzykomórkową [6]. Wpływ niskich temperatur na układ krążenia dotyczy głównie mikrokrążenia. W pierwszej fazie oddziaływania (trwającej od kilkunastu do kilkudziesięciu sekund) obkurczeniu lub zamknięciu ulegają zwieracze przedwłośniczkowe w skórze, co prowadzi do zmniejszenia lub zahamowania przepływu przedwłośniczkowego i w konsekwencji utlenowana krew wraca przez otwarte przetoki tętniczo-żylne do dużych naczyń żylnych i prawego serca. W drugiej fazie następuje adaptacyjne rozszerzenie naczyń krwionośnych mikrokrążenia oraz zamknięcie przetok tętniczo-żylnych, czego efektem jest wzrost ukrwienia tkanek [9]. Krioterapia ogólnoustrojowa jest zabiegiem zmniejszającym dolegliwości bólowe, co zostało potwierdzone w naszych poprzednich badaniach klinicznych [3]. Wpływa również korzystnie zarówno na poprawę funkcjonalną jak i psychiczną chorego [7]. Przeprowadzone badania kliniczne przedstawiają również działanie przeciwdepresyjne [7] i antyoksydacyjne [5,8] temperatur kriogenicznych. 265

5 Kwart. Ortop. 2011, 3, str. 266, ISSN Podwyższenie stężenia kwasu moczowego po zastosowaniu serii 10 zabiegów krioterapii ogólnoustrojowej może stanowić przeciwwskazanie do stosowania tego zabiegu w dnie moczanowej. Piśmiennictwo 1. Zagrobelny Z. Lecznicze zastosowanie zimna. Acta Bio-Optica et Informatica medica 1996,2, Zimmer K., Zagrobelny Z. Zastosowanie temperatur kriogenicznych w medycynie i fizjoterapii sportowej. Med. Sport., 1999,94, Miller E. Porównanie skuteczności działania krioterapii miejscowej i ogólnoustrojowej. Fizjot. Pol., 2006,6, Miller E., Mrowicka M., Malinowska K., Mrowicki J., Saluk-Juszczak J., Kędziora J. Effects of whole-body cryotherapy on a total antioxidative status and activities of antioxidative enzymes in blood of depressive multiple sclerosis patients. World J. of Biol. Psych., 2010, 12, Miller E., Mrowicka M., Malinowska K., Mrowicki J., Saluk-Juszczak J., Kędziora J. Effects of whole body cryotherapy on oxidative stress in multiple sclerosis patients. J. Ther. Biol., 2010,35, Bauer J., Skrzek A. Fizjologiczne podstawy krioterapii. Med. Sport., 1999,94, Rymaszewska J., Tulczyński A., Zagrobelny Z., Kiejna A. Influence of whole body cryotherapy on depresive symptoms - prelimitary report. Acta Neuropsychiatrica 2003,15, Miller E., Mrowicka M., Malinowska K., Żołyński K., Kędziora J. Effects of the whole-body cryotherapy on a total antioxidative status and activities of some antioxidative enzymes in blood of patients with multiple sclerosispreliminary study. J. Med. Invest., 2010,51, Tarja W., Oksa J., Smolander J., Mikkelsson M. Thermal responses during and after whole-body cryotherapy(-110oc). J. Ther. Biol., 2003,28, Miller E., Kędziora J. Effect of whole body cryotherapy on uric acid concentration in plasma of multiple sclerosis patients. Int. Rev. Allergol. Clin. Immunol., 2011,17, Adres do korespondencji: Elżbieta Miller Łódź ul. Łyżwiarska 31 tel Mail: betty.miller@interia.pl