Rezerwy walutowe. Autor: Piotr Ciżkowski

Transkrypt

1 Autor: Piotr Ciżkowski

2 Skrócony opis lekcji W czasie lekcji uczniowie zapoznają się z definicją oficjalnych aktywów rezerwowych. Dowiedzą się, jakie jest znaczenie rezerw oraz jakie zyski generuje NBP z inwestowania rezerw dewizowych. Cele lekcji zapoznanie uczniów z definicją i rolą rezerw dewizowych, zapoznanie uczniów z danymi dotyczącymi rezerw dewizowych w Polsce i innych krajach regionu. Słowa kluczowe rezerwy dewizowe, kryzys walutowy, atak spekulacyjny. Metody realizacji zajęć wykład, dyskusja, prezentacja. Oczekiwane rezultaty Po zajęciach uczeń: rozumie pojęcie rezerw dewizowych, umie wyjaśnić, jakie znacznie mają rezerwy dewizowe, wie, na jakim poziomie kształtują się rezerwy dewizowe w Polsce w porównaniu z innymi krajami oraz jak ocenia się wielkość rezerw dewizowych, wie, jakimi zasadami kieruje się NBP w procesie inwestowania rezerw dewizowych. 2

3 Proponowany przebieg zajęć 1. Rozpocznij zajęcia od dyskusji z uczniami nt. ich bieżącej wiedzy o rezerwach dewizowych. Zapytaj ich jak zdefiniowaliby pojęcie rezerwy dewizowe, w jakim kontekście słyszeli ten termin i z czym im się kojarzy? 2. Powiedz uczniom, że w dyskusjach i reportażach dotyczących bankowości słyszy się często o innych rodzajach rezerw, takich jak rezerwa rewaluacyjna, rezerwa obowiązkowa, rezerwa celowa. Podkreśl, że każde z tych pojęć ma zupełnie inne znacznie, choć wszystkie odnoszą się do środków pieniężnych banków. Poproś uczniów, aby w celu uporządkowania definicji tych pojęć przeczytali materiał pomocniczy nr 1. Następnie przeprowadź krótką dyskusję upewniając się, czy uczniowie zrozumieli różnice między poszczególnymi pojęciami. 3. Następnie wyjaśnij uczniom, że Ustawa o Narodowym Banku Polskim nakłada na NBP funkcje centralnej bankowej instytucji dewizowej. Realizacja tej funkcji polega na wykonywaniu trzech rodzajów zadań: gromadzeniu rezerw dewizowych, zarządzaniu rezerwami dewizowymi, podejmowanie działań mających na celu zapewnienie bezpieczeństwa obrotu dewizowego i płynności płatniczej kraju. 4. Powiedz, że do dalszej części zajęć potrzebne będzie zrozumienie podstawowych pojęć dotyczących kształtowania się kursu walutowego. Rozdaj uczniom Tabelę nr 1 (zawartą na końcu tekstu) i poproś o zapoznanie się z zawartymi tam pojęciami. Sprawdź na dodatkowych przykładach, czy uczniowie zrozumieli pojęcia. 3

4 5. Omów na podstawie poniższego tekstu główne powody, dla których należy gromadzić rezerwy dewizowe na odpowiednio wysokim poziomie. Przeanalizuj wraz z uczniami zawarte w tekście przykłady oraz ilustracje. 5. Następnie przejdź do omówienia zagadnienia bezpiecznego poziomu rezerw. Powiedz uczniom, że na początek 2014 r. poziom rezerw dewizowych w Polsce wynosił 106 mld USD. Zapytaj, czy ich zdaniem to dużo, czy mało. Podkreśl, że aby ocenić poziom rezerw należy porównać go do innych wielkości ekonomicznych i finansowych informujących o rozmiarach gospodarki danego kraju i stopniu jej zależności od kapitału zagranicznego. Na podstawie poniższego tekstu przedstaw najczęściej stosowane współczynniki oceny bezpieczeństwa poziomu rezerw i podaj odpowiednie wartości dla Polski (tabela nr 2 na końcu tekstu). Przedstaw również Wykres nr 2. Przeprowadź krótką dyskusję z uczniami na temat wniosków, jakie można wyciągnąć na podstawie analizy tabeli i wykresu odnośnie poziomu rezerw w Polsce. 6. Po zakończeniu dyskusji przejdź do prezentacji zagadnienia zarządzania rezerwami dewizowymi. Powiedz, że NBP zgodnie z ustawą inwestuje rezerwy dewizowe na rynkach międzynarodowych, a zysk otrzymany z tych transakcji przekazuje corocznie do budżetu państwa. W latach dochód uzyskany z inwestowania rezerw wyniósł odpowiednio 4,6, 3,7 oraz 3,9 mld zł. Taka kwota wystarcza np. na pokrycie około połowy wydatków na szkolnictwo wyższe w Polsce. 7. Na podstawie poniższego tekstu przedstaw podstawowe zasady zarządzania rezerwami obowiązujące w NBP. 8. Podsumuj główne wnioski z lekcji: rezerwy dewizowe to zasoby walut wymienialnych i złota inwestowane przez NBP na rynkach międzynarodowych, 4

5 główne cele utrzymywania rezerw dewizowych to zapewnienie wymienialności waluty krajowej, zabezpieczenie przed atakiem spekulacyjnym oraz zwiększenie postrzeganego przez inwestorów zagranicznych bezpieczeństwa lokowania środków finansowych w danym kraju, w Polsce wartość rezerw dewizowych rośnie co roku, jednak ich relacja do innych wielkości ekonomicznych i finansowych wykazuje tendencję spadkową; poziom rezerw w Polsce nie odbiega też zasadniczo od ich poziomu w innych krajach regionu, NBP inwestując rezerwy dewizowe wypracowuje zysk, który co roku jest przekazywany do budżetu państwa; wartość tego zysku w ostatnich latach kształtowała się na poziomie ok. 4 mld zł rocznie, przy zarządzaniu rezerwami dewizowymi NBP kieruje się przede wszystkim bezpieczeństwem inwestowanych środków, a w dalszej kolejności maksymalizacją osiąganego zysku. 5

6 Materiał pomocniczy nr 1 Do słów, które wzbudzają w pewnych kręgach politycznych silne emocje, dołączył - zdawałoby się sucho i technicznie brzmiący termin - "rezerwy". Niektórym pomieszały się zupełnie rezerwy celowe tworzone przez banki komercyjne, rezerwy obowiązkowe utrzymywane przez nie w NBP, tzw. rezerwa rewaluacyjna figurująca po stronie zobowiązań w bilansie naszego banku centralnego i wreszcie oficjalne rezerwy dewizowe główny składnik majątku NBP. Rezerwy celowe mają odzwierciedlać ryzyko strat wynikających z nietrafnych decyzji kredytowych podjętych wcześniej przez banki komercyjne. Są one zapisami księgowymi, które zmniejszają wykazywane i - w efekcie - wypłacane przez te banki zyski, i w ten sposób "rezerwują" pieniądze na pokrycie ich ewentualnych strat. Zyski są wypłacane właścicielom banku, a zatem ich pomniejszanie poprzez rezerwy celowe oznacza, że ryzyko błędnych decyzji kredytowych obciąża w pierwszej kolejności udziałowców. Rezerwy obowiązkowe to określony odsetek depozytów gromadzonych przez banki komercyjne, jakie muszą one utrzymywać na swoich rachunkach w banku centralnym. Banki mogą wykorzystywać owe środki do wzajemnych rozliczeń, zmniejszając w ten sposób potrzebę zaciągania pożyczek od innych banków na rynku międzybankowym, co ogranicza wahania oprocentowania tych pożyczek. Rezerwa rewaluacyjna jest zapisem księgowym po stronie zobowiązań w bilansie. Tworzy się ją wtedy, gdy po stronie aktywów znajdują się składniki wyrażone w walutach obcych (np. rezerwy dewizowe), których kurs się zmienia. Jeśli złotówka się umacnia wobec innych walut, to złotowa wartość aktywów dewizowych spada i odpowiednio zmniejsza się wartość rezerwy rewaluacyjnej, tak aby obie strony bilansu były sobie równe. W odróżnieniu od rezerwy rewaluacyjnej oficjalne rezerwy dewizowe nie są tylko księgowym zapisem, lecz realnym pieniądzem, który przynosi państwu regularne dochody. Są one inwestycją finansową w zagraniczne papiery wartościowe o najwyższej wiarygodności i w lokaty w zagranicznych bankach o szczególnej reputacji. Dewizy tworzące nasze rezerwy zostały wcześniej kupione za złotówki przez NBP, na przykład od krajowych eksporterów. Bank centralny "wstrzyknął" więc do gospodarki już w fazie gromadzenia rezerw odpowiedni strumień złotówek. Dodatkowe złotówki (tzw. zyski zrealizowane) pojawiają się wtedy, gdy NBP sprzedaje dolary rządowi po kursie wyższym, niż je niegdyś nabył (na przykład gdy kupił je po 3,5 zł za dolara, a sprzedaje po 4 zł za dolara). Wypłacanie tej różnicy nazywa się rozwiązywaniem rezerwy rewaluacyjnej. Jest to uzasadnione - zgodne z regułami księgowości - tworzenie pieniądza, które trzeba jednak uwzględniać w polityce pieniężnej nastawionej na stabilność cen. Pójście dalej, czyli dalsze tworzenie pieniądza, oznaczałoby po prostu jego dodruk. (Leszek Balcerowicz, 2003). 6

7 Materiał pomocniczy nr 2 Na czym polega znaczenie rezerw dewizowych dla gospodarki kraju? Po pierwsze, wysoki poziom rezerw dewizowych jest zabezpieczeniem przed tzw. atakiem spekulacyjnym. Atak spekulacyjny jest działaniem dużych inwestorów międzynarodowych, które ma na celu zmuszenie władz monetarnych danego kraju do dokonania dewaluacji lub rewaluacji waluty krajowej. Aby zrozumieć, na czym polega atak spekulacyjny trzeba najpierw wiedzieć, w jaki sposób bank centralny może bezpośrednio wpływać na poziom kursu walutowego. Przeanalizujemy to na przykładzie systemu kursowego, w którym kurs waluty krajowej jest utrzymywany przez bank w określonym przedziale. Taki system kursowy polega na tym, że bank centralny wyznacza najpierw kurs, do którego będzie się odnosił (tzw. Kurs parytetowy), a następnie procentowy przedział odchyleń (tzw. pasmo wahań). Bank zobowiązuje się nie dopuścić do wychylenia się kursu walutowego poza przyjęte pasmo wahań. Jak to osiąga? Jeżeli inwestorzy zagraniczni zaczynają kupować walutę danego kraju (np. złotówki za dolary) następuje jej aprecjacja. Jeżeli skala aprecjacji jest zbyt duża i rodzi zagrożenie odchylenia się kursu od kursu parytetowego o więcej niż wynikałoby z ustanowionego pasma wahań, bank centralny podejmuje tzw. interwencję walutową zaczyna sprzedawać walutę krajową za waluty zagraniczne, co powiększa jego rezerwy dewizowe. W ten sposób dostarcza na rynek walutę krajową, wpływając na obniżenie jej kursu. Odwrotna sytuacja ma miejsce, gdy inwestorzy zagraniczni zaczynają sprzedawać walutę krajową za zagraniczną, co skutkuje deprecjacją. Dokładnie odwrotna jest w tej sytuacji także reakcja banku centralnego sprzedaje on walutę zagraniczną za walutę krajową powodując wzrost jej kursu. Tu właśnie pojawia się możliwość ataku spekulacyjnego i rola rezerw dewizowych jako obrony przed nim. Jeśli inwestorzy wiedzą, że bank centralny będzie bronił danego poziomu kursu, czyli sprzedawał walutę zagraniczną za walutę krajową, niski poziom rezerw dewizowych może ich skłonić do takiego ataku. Bank centralny może bowiem bronić kursu do czasu, aż wyczerpią mu się zasoby rezerw. 7

8 Przykład 1. Atak spekulacyjny na funta brytyjskiego w 1992 roku. W 1992 roku Georgie Soros, jeden z najbardziej znanych na świecie finansistów, dokonał spektakularnego ataku na funta brytyjskiego. Wielka Brytania znajdowała się w tym czasie w stanie recesji gospodarczej, której powodem były nadmiernie wysokie stopy procentowe i zbyt wysoki kurs funta. Od 1990 roku funt znajdował się w Europejskim Systemie Walutowym (ERM), który zakładał niewielkie odchylenia kursów pomiędzy krajami wchodzącymi w jego skład. Zdaniem wielu ekonomistów kurs parytetowy, po którym funt został wprowadzony do ERM był zbyt wysoki. Poza tym wszystkie banki centralne w systemie ERM były zobowiązane (choć w zasadzie tylko nieformalnie) do utrzymywanie podobnej polityki pieniężnej, co oznaczało, że większość państw dostosowywała swoją politykę do polityki Bundesbanku (banku centralnego Niemiec). Bundesbank utrzymywał w tym czasie stopy procentowe na wysokim poziomie, z obawy przed przegrzaniem gospodarki wynikające z wysokich kosztów zjednoczenia Niemiec. Georgie Soros uznał tę sytuację za okazję do ataku na funta brytyjskiego. W pierwszym etapie zarządzany przez niego fundusz Quantum pożyczył prawie 15 mld funtów i zaczął wymieniać na dolary. W drugim etapie zaczął przekonywać innych uczestników rynku o konieczności podobnych działań, wygłaszając w mediach opinie o konieczności dewaluacji funta (w żargonie analityków takie działanie nazywa się masowaniem rynku ). Doprowadziło to do uruchomienia lawinowej wyprzedaży funta przez innych inwestorów (tzw. efekt stada, czyli sytuacja, w której wielu inwestorów dokonuje transakcji naśladując rynek). Dążąc do obrony kursu funta Bank Anglii podniósł stopy procentowe (chcąc zachęcić inwestorów do ponownego lokowania środków w funcie) oraz rozpoczął skupowanie funta z rynku sprzedając blisko 50 mld dolarów z posiadanych rezerw dewizowych. Nie wystarczyło to jednak do przekonania inwestorów do zmiany zachowania Bank Anglii został zmuszony do dewaluacji funta (przedstaw Wykres nr 1) i wyjścia z systemu ERM, do którego już potem nie powrócił. Fundusz Georga Sorosa zarobił na tym ataku w ciągu kilku dni ponad miliard dolarów. Po drugie, duże rezerwy dewizowe stanowią gwarancję dla inwestorów zagranicznych, że dany kraj jest wypłacalny, to znaczy, że mogą kupować jego walutę za np. dolary czy euro bez obaw o to, czy będą mogli później wymienić ją z powrotem. Chętniej inwestują wtedy w papiery wartościowe (takie jak np. obligacje i bony skarbowe) danego kraju denominowane w jego walucie. Jeśli natomiast rezerwy dewizowe spadną do zbyt niskiego poziomu inwestorzy zagraniczni zaczynają się obawiać, że nie będą mogli wycofać zainwestowanych w danym kraju środków, tzn. nie będzie możliwości wymienienia np. złotego na dolara. W sytuacji, w której taki pogląd zaczyna przeważać wśród inwestorów może to doprowadzić do takich samych skutków jak atak spekulacyjny konieczności zdewaluowania waluty danego kraju. Bez względu na powód dewaluacja lub znaczna deprecjacja waluty wiąże się z przykrymi konsekwencjami dla gospodarstw domowych i przedsiębiorstw w danym kraju, w szczególności, gdy zaciągają oni kredyty w walutach zagranicznych. Jeśli ktoś zaciągnął np. kredyt mieszkaniowy w dolarach, to raty, które musi spłacać są najpierw obliczane w dolarach, a potem po bieżącym kursie przeliczane na walutę krajową. Dewaluacja lub deprecjacja waluty krajowej oznacza więc, 8

9 że wartość raty, którą będzie musiał spłacać również proporcjonalnie wzrośnie W wielu przypadkach dla osób i przedsiębiorstw, które zaciągnęły kredyty w walutach obcych dewaluacja lub znaczna deprecjacja kursu może oznaczać poważne problemy finansowe. Na przykład obecnie w Polsce 25 proc. kredytów zaciągniętych przez gospodarstwa domowe i przedsiębiorstwa to kredyty walutowe. Po trzecie, z faktu, że inwestorzy odbierają wysoki poziom rezerw jako gwarancję wypłacalności kraju wynika jeszcze jedna korzyść: niższe stopy procentowe. Ponieważ kraj z dużym zapasem dewiz jest postrzegany przez inwestorów jako bezpieczniejszy z punktu widzenia podejmowanych prze nich inwestycji, żądają oni niższej tzw. premii za ryzyko, czyli niższego dodatkowego wynagrodzenia (w formie wyższej stopy procentowej) za niepewność związaną z inwestowaniem w papiery wartościowe danego kraju. Niższe stopy procentowe przekładają się natomiast na niższe koszty związane z obsługą (czyli spłatą odsetek) zadłużenia zagranicznego kraju. W naszym kraju zadłużenie zagraniczne przekracza obecnie 277 mld EUR (dane za rok 2012), co oznacza, że ewentualny spadek wiarygodności Polski na skutek, postulowanego przez niektórych polityków, rozwiązania rezerw i spowodowany tym wzrost stóp procentowych kosztowałby setki milionów złotych. 9

10 Materiał pomocniczy nr 3 Do najczęściej stosowanych współczynników oceny poziomu rezerw należy: relacja poziomu rezerw do wielkości miesięcznego importu (tzw. rezerwy w miesiącach importu); miara ta informuje o tym, jak długo gospodarka pozbawiona możliwości finansowania importu środkami zewnętrznymi będzie mogła importować towary na dotychczasowym poziomie; za bezpieczny poziom tego wskaźnika uznaje się wartości między 6 a 12 miesięcy, pokrycie zadłużenia zagranicznego rezerwami dewizowymi; rozróżnia się tu dwie miary: pierwsza odnosi się do zadłużenia krótkoterminowego, czyli takiego, którego spłaty inwestorzy mogą zażądać dość szybko; rezerwy dewizowe powinny wystarczyć co najmniej na pokrycie całości takiego długu; druga miara odnosi się do całości zadłużenia zagranicznego; wielkość tego długu, który powinny pokrywać rezerwy nie jest jednoznacznie określona i zależy od wielu indywidualnych cech danej gospodarki. 10

11 Materiał pomocniczy nr 4 NBP w procesie zarządzania rezerwami dewizowymi kieruje się dwiema zasadami. Po pierwsze dąży do zapewnienia wysokiego stopnia bezpieczeństwa inwestowanych środków, po drugie zaś utrzymanie ich odpowiedniego stopnia płynności. W ramach tych ograniczeń NBP stara się uzyskać maksymalny dochód z inwestycji, który zależy od przyjętego poziomu ryzyka inwestycyjnego i uwarunkowań rynkowych. Kluczowe decyzje dotyczące zarządzania rezerwami dewizowymi podejmuje Zarząd NBP. Ustala on m. in.: w jakich walutach będą utrzymywane rezerwy, w jakie instrumenty finansowe mogą być inwestowane rezerwy, jakie maksymalne ryzyko może być akceptowane przy inwestycjach. Zarządzanie ryzykiem w procesie inwestowania rezerw dewizowych polega na maksymalnym ograniczeniu poszczególnych rodzajów ryzyka, jakie jest związane z inwestowaniem środków dewizowych. Ograniczeniu ryzyka kredytowego, polegającego na możliwości poniesienia strat z powodu niewywiązania się drugiej strony transakcji z zawartej umowy, służy, oparta na rygorystycznych kryteriach, selekcja partnerów transakcji. Kryteria wyboru obejmują ratingi (oceny wiarygodności) dostarczane przez uznane agencje ratingowe oraz własne analizy sytuacji finansowej kontrahenta, przeprowadzane według ściśle określonej procedury. Maksymalne kwoty transakcji, które można zwierać z danymi partnerami są na bieżąco monitorowane i korygowane. Ryzyko kursu walutowego, czyli możliwość poniesienia strat wskutek niekorzystnych zmian kursów walutowych, jest ograniczane poprzez określenie zróżnicowanej struktury walutowej rezerw dewizowych (tzn. rezerwy utrzymywane są w różnych walutach, obecnie w euro, dolarze amerykańskim i funcie brytyjskim) i jej okresowe dostosowywanie do zmian w sytuacji rynkowej. Ryzyko stopy procentowej, związane z możliwością poniesienia strat w wyniku niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych, jest kontrolowane poprzez określenie maksymalnej skali przeciętnego ryzyka, na jakie z tego tytułu wystawione są inwestowane aktywa Ograniczanie ryzyka płynności, rozumianego jako utrata dostępności środków dewizowych, ma na celu zaspokojenie potrzeb jednostek budżetu państwa posiadających rachunki w NBP. Ryzyko to jest ograniczane dzięki zróżnicowaniu instrumentów, w jakie inwestowane są rezerwy (zarówno ich rodzajów: głównie na lokaty terminowe i papiery wartościowe, jak i terminów zapadalności). 11

12 Tabela 1. Podstawowe pojęcia Pojęcie Definicja Przykład Kurs walutowy Cena jednostki jednej waluty wyrażona w jednostkach drugiej waluty. 4 zł/usd oznacza cenę 1 dolara wyrażonego w złotych, czyli kurs dolara. 0,25 USD/zł oznacza cenę 1 złotego wyrażoną w dolarach, czyli kurs złotego Aprecjacja Wzrost kursu waluty wywołany czynnikami rynkowymi. Spadek kursu dolara z 5 zł/usd do 4 zł/usd oznacza aprecjację złotego, gdyż jest równoważny wzrostowi kursu złotego z 0,2 USD/zł do 0,25 USD/zł. Deprecjacja Spadek kursu waluty wywołany czynnikami rynkowymi. Wzrost kursu dolara z 4 zł/usd do 5 zł/usd oznacza deprecjację złotego, gdyż jest równoważny spadkowi kursu złotego z 0,25 USD/zł do 0,2 USD/zł. Rewaluacja Wzrost kursu waluty wywołany decyzją władz monetarnych. Występuje w systemie kursu, który jest regulowany przez władze monetarne, a nie płynny (czyli kształtowany przez rynek). W Polsce obowiązuje kurs płynny. Rewaluacja o 10 proc. kursu jena (waluta Chin) wobec dolara oznaczałaby, że za jednego jena będzie można otrzymać o 10 proc. Więcej dolarów. Dewaluacja Spadek kursu waluty wywołany decyzją władz monetarnych Dewaluacja o 10 proc. kursu jen wobec dolara oznaczałaby, że za jednego jena będzie można otrzymać o 10 proc. mniej dolarów. 12

13 Wykres 1. Kurs euro w funtach Źródło: EcoWin 13

14 Tabela 2. Rezerwy dewizowe w Polsce wybrane współczynniki Rezerwy dewizowe w mln USD Relacja rezerw do krótkoterminowego zadłużenia zagranicznego 1,14 1,21 1,36 1,55 1,41 Relacja rezerw do łącznego zadłużenia zagranicznego 0,28 0,29 0,30 0,30 0,28 Źródło: Statystyka i sprawozdawczość - statystyka bilansu płatniczego 14

15 Wykres 2. Ryzyko ataku spekulacyjnego. Deficyt budżetowy Deficyt na rachunku obrotów bieżących Rezerwy dewizowe (na 10 mln osób) Ryzyko polityczne Suma punktów Polska 6 proc. PKB (2,5 pkt) 2 proc. PKB (2 pkt) 9 mld USD (3 pkt) 4 pkt 11,5 Węgry 6 proc. PKB (2,5 pkt) 8 proc. PKB (4 pkt) 10 mld USD (2 pkt) 3 pkt 11,5 Czechy 13 proc. PKB (4 pkt) 7 proc. PKB (3 pkt) 26 mld USD (1 pkt) 2 pkt 10 Braliśmy pod uwagę: Deficyt budżetowy jako procent PKB w 2003 r. Deficyt na rachunku obrotów bieżących jako procent PKB w 2003 r. Wysokość rezerw dewizowych w mld USD w przeliczeniu na 10 mln mieszkańców Ryzyko polityczne, które ocenialiśmy w skali od 1 do 4 (4 punkty otrzymuje kraj o najwyższym ryzyku) Za najgorszy wynik w każdej z kategorii przyznawaliśmy 4 punkty, za najlepszy 1 punkt. Punkty zsumowaliśmy. Źródło: Piński,

16 Bibliografia Balcerowicz L., 2003, O rezerwach na chłodno, Wprost nr 1079, 3 sierpnia, Bratkowski A. (red.), 2003, Przesłanki oceny poziomu rezerw dewizowych, Materiały i Studia, NBP, Warszawa, Piński J., 2004, Złoty na celowniku, Wprost nr 1124, 13 czerwca, Sprawozdanie z działalności NBP, różne lata, NBP, Warszawa. Dodatkowe źródła Pytania sprawdzające 1. Wyjaśnij krótko, czym są rezerwy dewizowe. 2. Wymień korzyści, jakie przynosi utrzymywanie odpowiednio wysokiego poziomu rezerw dewizowych i omów krótko jedną z nich. 3. Na czym polega mechanizm ataku spekulacyjnego opisz krótko własnymi słowami. 4. Jaki jest obecnie przybliżony poziom rezerw dewizowych w Polsce? Na jakiej podstawie można oceniać, czy poziom ten jest odpowiednio wysoki? 5. Jakimi zasadami kieruje się NBP zarządzając rezerwami dewizowymi? 6. Jakie rodzaje ryzyka są związane z inwestowaniem rezerw dewizowych przez NBP? 16

17