Spis treści CZĘŚĆ I. APTEKA JAKO MIEJSCE WYKONYWANIA USŁUGI FARMACEUTYCZNEJ... 15

Transkrypt

1 Spis treści CZĘŚĆ I. APTEKA JAKO MIEJSCE WYKONYWANIA USŁUGI FARMACEUTYCZNEJ Praktyka farmaceutyczna w zmieniającym się otoczeniu Jerzy Brandys, Agnieszka Skowron Evidence Based Medicine współczesnym paradygmatem praktyki medycznej Standardy i systemy zarządzania jakością w placówkach opieki zdrowotnej Badania i procesy rozwojowe produktów leczniczych Etapy procesu badawczo-rozwojowego Wytwarzanie produktów leczniczych Zmiany w zawodzie Analizy farmakoekonomiczne w ocenie procedur farmaceutycznych Porównawcze analizy farmakoekonomiczne Etapy analiz porównawczych Zasady wydawania produktów leczniczych w aptece Lucyna Bułaś Zasady dyspensowania produktów leczniczych z uwzględnieniem ich kategorii dostępności Dyspensowanie produktów leczniczych na podstawie recepty lekarskiej Zasady dyspensowania produktów leczniczych i wyrobów medycznych refundowanych i w przypadku chorób przewlekłych Dyspensowanie produktów leczniczych pacjentom z uprawnieniami Zasady wydawania produktów leczniczych zawierających środek odurzający lub substancję psychotropową Realizacja recept refundowanych dla ubezpieczonych w Unii Europejskiej Zasady wydawania leku recepturowego z apteki Zasady wydawania produktów leczniczych niepodlegających refundacji Wydawanie produktów leczniczych na receptę do stosowania u zwierząt Wydawanie produktów leczniczych bez recepty lekarskiej w przypadkach zagrożenia zdrowia i życia Zasady sporządzania i realizacji odpisu recepty Zasady wydawania produktów leczniczych w opakowaniu własnym apteki Zasady postępowania przy wydawaniu produktu leczniczego z apteki

2 Przyczyny odmowy wydania produktu leczniczego z apteki Zasady dotyczące korekty recept Zasady dokumentowania wydania produktów leczniczych przepisanych na receptę Taksacja recepty Dokumentacja recept refundowanych oraz leku aptecznego recepturowego i homeopatycznego Zasady przechowywania środków odurzających i psychotropowych oraz ich ewidencjonowanie Postępowanie w przypadku przeterminowanych środków odurzających i psychotropowych przeznaczonych do unieszkodliwienia Zwolnienie z obrotu środkami odurzającymi i psychotropowymi Zasady sporządzania leków w aptece Renata Jachowicz, Bożena Kluczykowska, Tomasz Stożek, Aldona Maciejewska Roztwory Solutiones Sporządzanie roztworów Zasady postępowania przy sporządzaniu roztworów Charakterystyka roztworów zależnie od drogi podania Mieszanki Mixturae Sporządzanie mieszanki Rozpuszczalność substancji leczniczych Wpływ ph na rozpuszczalność Przykłady substancji o odczynie zasadowym i kwaśnym w roztworze wodnym Przykłady leków gotowych dodawanych do mieszanek recepturowych Obliczenia Kontrola dawek dla dzieci Zawiesiny Suspensiones Cel stosowania zawiesin Sporządzanie zawiesin Właściwości dobrze sporządzonej zawiesiny Zjawiska występujące w zawiesinach Metoda sporządzania zawiesin Emulsje Emulsiones Przyczyny stosowania emulsji Typy emulsji Emulgatory Wybór emulgatora Środki konserwujące Przeciwutleniacze Trwałość emulsji Czynniki powodujące rozkład emulsji Metody sporządzania emulsji Maści Unguenta Maści typu roztwory Maści typu zawiesiny Maści typu emulsji Żele Proszki Pulveres Cel stosowania

3 Proszki niedzielone Proszki dzielone Czopki Suppositoria Cel stosowania Podłoża czopkowe Substancje pomocnicze Sporządzanie czopków Przygotowanie masy czopkowej Metoda badania czopków i globulek Zastosowanie miksera recepturowego Unguator do sporządzania czopków i gałek Leki do oczu Krople do oczu Guttae ophthalmicae Sporządzanie kropli do oczu Trwałość produktów leczniczych Aleksander Mendyk, Witold Jamróz Zapewnienie właściwej jakości produktów leczniczych w hurtowniach i aptekach wybrane zagadnienia Lucyna Bułaś Rola i zadania Państwowej Inspekcji Farmaceutycznej w kontroli jakości Wstrzymanie i wycofanie z obrotu produktów leczniczych Tryb postępowania w przypadku otrzymania decyzji o wstrzymaniu w obrocie produktu leczniczego wytwórni, hurtowni, apteki, obrotu pozaaptecznego Przyczyny wstrzymania i wycofania leków z obrotu Tryb zgłaszania wady jakościowej Tryb zabezpieczenia leku do badań przez wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego Dobra Praktyka Wytwarzania (GMP) zabezpieczenie jakości w wytwórni farmaceutycznej Dobra Praktyka Dystrybucyjna zabezpieczenie jakości w hurtowni farmaceutycznej Wewnętrzna kontrola jakości w aptece Tok postępowania przy przyjęciu asortymentu dostawy z hurtowni do apteki Warunki wykonania i wewnętrzna kontrola leku wykonywanego w aptece Opieka farmaceutyczna Jerzy Brandys, Agnieszka Skowron Działania podejmowane w celu racjonalizacji wydatków na leki Definicje opieki farmaceutycznej Pacjenci wskazani do objęcia opieką Opieka farmaceutyczna jako proces Problem lekowy Problemy lekowe związane ze wskazaniami do stosowania Problemy lekowe związane ze skutecznością leczenia Problemy lekowe związane z bezpieczeństwem terapii Problemy lekowe związane z wygodą chorego Cele terapeutyczne Plan opieki farmaceutycznej Rola chorego w procesie opieki farmaceutycznej Rola farmaceuty w opiece farmaceutycznej Dokumenty określające rolę farmaceutów Praktyczna realizacja opieki farmaceutycznej w Polsce

4 7. Komunikacja interpersonalna w opiece farmaceutycznej Agnieszka Skowron Sytuacje komunikacyjne w aptece Definicja procesu komunikacji Komunikacja niewerbalna Metakomunikaty Zaburzenia procesu komunikacji interpersonalnej Umiejętność słuchania Style komunikowania się Styl pasywny Styl agresywny Styl asertywny Analiza transakcyjna i analiza gier Znaczenie komunikacji w aptece Zadania farmaceutów w zakresie doradzania pacjentowi Zasady doboru leków OTC (wydawanych bez recepty) Agnieszka Skowron Doradzanie w zakresie stosowania leków z grupy OTC w wybranych jednostkach chorobowych Barbara Filipek Przeziębienie Kaszel Katar Ból gardła Choroby ośrodkowego układu nerwowego (o.u.n.) Choroby reumatyczne Choroby przewodu pokarmowego Choroby układu sercowo-naczyniowego Zapalenie pęcherza moczowego i dróg moczowych Przerost gruczołu krokowego Menopauza Osteoporoza Choroby oczu Choroby dermatologiczne Materiały medyczne Anna Cedro-Niwińska, Renata Jachowicz Materiały opatrunkowe w leczeniu ran Charakterystyka materiałów opatrunkowych Wata Gaza Włókniny Kompresy impregnowane Kompresy kombinowane Kompresy pokrywane metalami Kompresy z węglem aktywnym Opatrunki hydrożelowe Opatrunki hydrokoloidowe Opatrunki z superabsorbentem Opatrunki alginianowe Opatrunki piankowe Przylepce i plastry opatrunkowe Opaski elastyczne

5 9.3. Nici chirurgiczne Artykuły higieniczne dla chorych z problemami urologicznymi Zaopatrzenie stomii Sprzęt jednorazowego użytku Cewniki Rurki tracheostomijne Promocja zdrowia Małgorzata Panas, Jerzy Brandys Promocja zdrowia w aptekach Udział farmaceutów w programach zwalczania nałogu palenia Nałóg palenia tytoniu Zdrowotne następstwa palenia papierosów Choroby biernych palaczy Głód nikotynowy Farmakoterapia uzależnienia od nikotyny Otyłość a stan zdrowia człowieka Powstawanie otyłości Rola farmaceuty w terapii otyłości Leczenie dietetyczne Wzmożony wysiłek fizyczny Leczenie farmakologiczne Środki wspomagające odchudzanie Aktywność fizyczna Techniczne aspekty praktyki farmaceutycznej Sebastian Polak Sprzęt komputerowy Serwer i jednostki robocze Dodatkowe urządzenia Dostęp do sieci Internet Oprogramowanie apteczne Dodatkowe oprogramowanie i wyposażenie Bazy danych zawierające informacje o lekach Źródła danych merytorycznych oraz uczenie się za pośrednictwem sieci Internet e-apteka Sprzęt dydaktyczny edukacja pacjenta Podsumowanie CZĘŚĆ II. ZASADY BEZPIECZNEJ FARMAKOTERAPII Bezpieczeństwo farmakoterapii Jerzy Brandys Metody badania i oceny bezpieczeństwa leków Niepożądane działania leków Podział niepożądanych działań leków Rozpoznawanie niepożądanego działania leku Chorobowość i śmiertelność polekowa Błędy medyczne Błąd medyczny a błąd lekowy Rodzaje błędów lekowych wykrywanych i popełnianych w aptekach Praca farmaceuty a błędy dyspensowania i administrowania

6 Sposoby minimalizacji ryzyka błędów lekowych Działania niepożądane leków powikłania polekowe Barbara Filipek Działania niepożądane leków Klasyfikacja działań niepożądanych Choroby polekowe Rzekomobłoniaste zapalenie okrężnicy Polekowy zespół pozapiramidowy Nudności, wymioty i bóle brzucha Polekowe owrzodzenia żołądka i dwunastnicy Polekowe zaburzenia rytmu serca Nieżyt nosa po nadużywaniu kropli do nosa Monitorowanie działań niepożądanych Interakcje leków Barbara Filipek Interakcje farmakokinetyczne Interakcje na etapie wchłaniania Interakcje na etapie dystrybucji Interakcje na etapie biotransformacji Interakcje na etapie wydalania Interakcje farmakodynamiczne Kliniczne interakcje lekowe Interakcje leków z żywnością Regina Olędzka Wprowadzenie i definicja interakcji Podstawowe rodzaje interakcji Wpływ żywności na wchłanianie substancji leczniczej Czynniki wpływające na proces wchłaniania substancji leczniczych Wpływ pożywienia na zmniejszenie wchłaniania substancji leczniczych Wpływ żywności na opóźnienie wchłaniania substancji leczniczych Wpływ żywności na zwiększenie wchłaniania substancji leczniczych Osłaniające działanie żywności Wpływ płynów podawanych z lekami na ich biodostępność Wpływ pożywienia na transport substancji leczniczych w organizmie Wpływ pożywienia na metabolizm leków Wpływ składników odżywczych na biotransformację leków Wpływ niektórych środków spożywczych na metabolizm leków Rola mikroflory przewodu pokarmowego w metabolizmie leku Wpływ pożywienia na wydalanie leków Wpływ leków na wchłanianie, metabolizm i wydalanie składników odżywczych Wpływ leków na wchłanianie składników odżywczych Wpływ leków na metabolizm składników odżywczych Wpływ leków na wydalanie składników mineralnych Wpływ leków na doznania smakowe, łaknienie i apetyt Synergiczne działanie leków i pożywienia Interakcje leków z pozostałościami substancji zanieczyszczających żywność Interakcje między lekami a substancjami farmakologicznie czynnymi zawartymi w żywności Interakcja leku z alkoholem

7 16. Zasady prawidłowego stosowania leków w zależności od rodzaju postaci leku i opakowania Anna Krupa, Renata Jachowicz Podanie doustne Płynne postacie leku Stałe postacie leku Płynne i półstałe postacie leków stosowane w jamie ustnej Podanie do oczu Krople do oczu Maści i żele do oczu Podanie leku do uszu Krople do uszu Maści do uszu Podanie leku do nosa Krople i aerozole do nosa Maści i żele do nosa Podanie inhalacyjne Podanie na skórę Płynne postacie leku Półstałe postacie leku Zasypki Aerozole natryskowe Transdermalne systemy terapeutyczne (TTS) Podanie dopochwowe Tabletki Maści i żele Podanie doodbytnicze Czopki Maści CZĘŚĆ III. UREGULOWANIA PRAWNE W FARMACJI Regulacje prawne w obszarze praktyki farmaceutycznej Tadeusz Włudyka, Marcin Smaga Źródła prawa Pojęcie i rodzaje obrotu produktami leczniczymi Placówki obrotu produktami leczniczymi Hurtownie farmaceutyczne i hurtownie farmaceutyczne produktów leczniczych weterynaryjnych Apteki Punkty apteczne Placówki obrotu pozaaptecznego Zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej Działalność aptek ogólnodostępnych Zasady obrotu produktami leczniczymi prowadzonego przez apteki ogólnodostępne Wymogi dotyczące lokalu apteki Kierownik apteki kwalifikacje i zadania Osoby zatrudnione przy wykonywaniu czynności fachowych Reklama produktów leczniczych i aptek Państwowa Inspekcja Farmaceutyczna organizacja, zadania i kompetencje

8 18. Wprowadzenie do obrotu produktów leczniczych Beata Stępniewska Ustawodawstwo europejskie a ustawodawstwo polskie w zakresie dopuszczania produktów leczniczych do obrotu Własność intelektualna a dopuszczanie produktów leczniczych do obrotu Ochrona własności intelektualnej Wymogi dotyczące dopuszczania produktów leczniczych do obrotu Elementy dokumentacji rejestracyjnej dla produktów leczniczych Szczególne wymogi dotyczące produktów leczniczych pochodzenia roślinnego Szczególne wymogi dotyczące produktów leczniczych homeopatycznych Procedury dopuszczania produktów leczniczych do obrotu Szczególne przypadki dopuszczania produktów leczniczych do obrotu Produkty lecznicze sieroce Warunkowe dopuszczenie do obrotu Dopuszczenie do obrotu w wyjątkowych okolicznościach Ważność pozwolenia na dopuszczenie do obrotu Obowiązki podmiotu odpowiedzialnego po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu Zmiany w pozwoleniu na dopuszczenie do obrotu Monitorowanie działań niepożądanych (Pharmacovigilance) Aneks 1. Opieka farmaceutyczna studium przypadku Agnieszka Skowron Aneks 2. Termometry lekarskie Anna Krupa Skorowidz