Kielce 2014 Opis produktu finalnego projektu innowacyjnego testującego

Transkrypt

1 AKADEMIA KARIERY Kielce 2014 Opis produktu finalnego projektu innowacyjnego testującego

2 Opis produktu finalnego projektu innowacyjnego testującego Akademia Kariery Temat innowacyjny: Systemowy model pracy dynamizująco-terapeutycznej z dziećmi od 3 roku życia, przejawiającymi różnorodne opóźnienia i deficyty rozwojowe Nazwa projektodawcy: Miejski Zespół Poradni Psychologiczno-Pedagogicznych w Kielcach Tytuł projektu: Akademia Kariery Numer umowy: UDA-POKL /11-01 Kielce S t r o n a

3 Spis treści I. Nazwa produktu finalnego... 3 II. Elementy składające się na produkt... 4 III. Problem, na który odpowiada innowacja... 6 IV. Użytkownicy, którzy mogą zastosować innowację V. Dostępność produktu finalnego dla jego przyszłych użytkowników VI. Zmiany w zakresie strategii upowszechniania VII. Zmiany w zakresie strategii włączania do głównego nurtu polityki VIII. Załączniki: S t r o n a

4 I. Nazwa produktu finalnego Systemowy model pracy dynamizująco-terapeutycznej z dziećmi od 3 roku życia, przejawiającymi różnorodne opóźnienia i deficyty rozwojowe. Pomysł realizacji projektu zrodził się w czasie konferencji z okazji 50-lecia poradnictwa na terenie województwa świętokrzyskiego w listopadzie 2008 roku. Prelegenci zaobserwowali potrzebę objęcia wsparciem terapeutycznym młodszych dzieci, z którymi trudno się pracuje, ponieważ brakuje narzędzi i dostosowanych do wieku dziecka 3-5 letniego form pracy. Praca psychologicznopedagogiczna z dziećmi 3-letnimi do tej pory ograniczała się w województwie świętokrzyskim do diagnozy logopedycznej i psychologicznej niezbędnej do orzeczenia i sporządzenia opinii o wczesnym wspomaganiu rozwoju dziecka z zaburzeniami neurologicznymi. Nie podejmowano problematyki całościowego wsparcia dzieci z deficytami rozwojowymi. Przygotowując projekt długo szukaliśmy narzędzi do badań przesiewowych i indywidualnych diagnoz. Do badań przesiewowych mowy dostosowaliśmy narzędzie Z. Tarkowskiego, które wystandaryzowane jest dla 4-latków, do badania motoryki zespół pedagogów i psychologów opracował narzędzie badawcze, gdyż dostępne narzędzia bardzo odbiegały od potrzeb małych dzieci. Innowacyjne jest podjęcie do problematyki badań przesiewowych na tej grupie populacji, w zakresie mowy, rozwoju motorycznego i poznawczego. W naszym województwie do tej pory takie działania nie były prowadzone. Innowacyjne jest też spojrzenie na problem terapii dzieci 3 letnich z deficytami rozwojowymi i kompleksowe stanowisko w stosunku do omawianego zagadnienia. Zaproponowanie w procesie terapeutycznym terapii integracji sensorycznej w połączeniu z rehabilitacją ruchową i dostępnymi terapiami w poradniach psychologiczno-pedagogicznych przynieść ma wymierne korzyści w rozwoju małych dzieci z zaburzeniami i deficytami rozwojowymi. Narzędzia do badań indywidualnych przygotowaliśmy dostosowując do możliwości psychofizycznych dzieci 3 letnich, dostępne narzędzia badawcze na rynku (psychologia: Doll. Leaiter / logopedia Przesiewowy Test Logopedyczny, Stecko- Sprawdź jak mówię/ Integracja Sensoryczna: Obserwacja Kliniczna Przyrowskiego i Test Południowo-Kalifornijski/ pedagogika: autorskie narzędzie badawcze). Niestety, praktyka pokazuje, że diagnoza małego dziecka zazwyczaj ogranicza się do określenia poziomu i opisu wybranych obszarów rozwoju najczęściej mowy i operacji 3 S t r o n a

5 umysłowych. Natomiast patomechanizm zaburzeń występujących u dziecka, którego podstawą są wzajemne relacje, często sprzężenie zwrotne pomiędzy poziomem rozwoju poszczególnych struktur, zasadniczo nie jest wskazywany. Taka diagnoza nie może stać się podstawą do terapii, nie może jej służyć, a przecież terapia, aby była efektywna, winna być całkowicie zanurzona w diagnozie. W konsekwencji mamy do czynienia z sytuacją, w której diagnoza i terapia stanowią dwa odrębne byty. Diagnoza staje się więc sztuką dla sztuki, z której niewiele wynika, a terapia przybiera formę przypadkowych ćwiczeń, staje się więc pozorowanym działaniem, po którym trudno spodziewać się pozytywnego skutku w postaci poprawy funkcjonowania dziecka. Aby naprawdę pomóc dziecku w pokonaniu jego problemów, których podstawą są opóźnienia i zaburzenia rozwojowe, nieodzowna jest jego rzetelna diagnoza - diagnoza funkcjonalna, która nie opisze, a odpowie na pytanie: Dlaczego? Tylko taka diagnoza może być drogowskazem terapeutycznym. W ramach projektu opracowano założenia metodologiczne Arkusza Diagnozy Funkcjonalnej, który został przetestowany w praktyce, a rezultaty i wnioski przedstawiono w Produkcie Finalnym. II. Elementy składające się na produkt Produkt Finalny to: 1. Model badań przesiewowych: mowy, funkcjonowania poznawczego i społecznego dzieci trzyletnich. 2. Strukturalny model rozwoju dziecka. 3. Model diagnozy funkcjonalnej dzieci trzyletnich z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi oparty o wypracowany strukturalny model rozwoju dziecka. W tym w następnych latach: o Model diagnozy funkcjonalnej dzieci czteroletnich z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi oparty o wypracowany strukturalny model rozwoju dziecka. o Model diagnozy funkcjonalnej dzieci pięcioletnich z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi oparty o wypracowany strukturalny model rozwoju dziecka. o Model długoterminowych wielospecjalistycznych oddziaływań dynamizująco- 4 S t r o n a

6 terapeutycznych: logopedycznych pedagogicznych psychologicznych integracji zmysłów (SI) EEG biofeedback rehabilitacyjnych Program indywidualny oparty na wynikach diagnozy początkowej, modyfikowany jest wynikami diagnozy kontrolnej, weryfikowany - rozmiarem pozytywnej zmiany w rozwoju dzieci. Integralną częścią są 64 scenariusze zajęć z dziećmi. Dodatkowo częścią Produktu Finalnego są : 1. Model pedagogizacji rodziców: Szkoła dla Rodziców szkolenia, warsztaty, publikacja: Biuletynów dla Rodziców, ISSN porady w Punkcie Konsultacyjnym; grupowe zajęcia otwarte dla rodziców. 2. Model rozwoju zawodowego: kwalifikacyjnego i doskonalącego specjalistów: logopedów, pedagogów, psychologów, terapeutów integracji sensorycznej: kursy kwalifikacyjne, zewnętrzne szkolenia i warsztaty doskonalące, doskonalenie wewnętrzne - zajęcia otwarte, publikacja: Akademia Kariery drogą do sukcesu. Wieloaspektowa praca z małym dzieckiem,- zagadnienie szeroko opisane w cyklicznie wydawanych biuletynach pedagogicznych, ISSN spotkania z ekspertami- prowadzącymi szkolenia. 5 S t r o n a

7 Załączniki: Projekt Akademia Kariery współfinansowany przez Unię Europejską w ramach EFS POKL Priorytet IX Narzędzie do badania przesiewowego Wzór Arkusza Diagnozy Funkcjonalnej Wywiad środowiskowy Narzędzie do badania pedagogicznego: III. Problem, na który odpowiada innowacja Innowacyjny projekt Akademia Kariery został napisany w oparciu o kilka problemów, które zostały zauważone przez terapeutów pracujących w MZPPP w toku pracy z dziećmi. Określono problem główny, któremu nadano następujące brzmienie: Na ile rozwijanie kompetencji kluczowych poprzez wyrównywanie skutków nieharmonijnego rozwoju dziecka 3/4/5letniego w zakresie mowy, sensoryki ciała, motoryki małej i dużej, percepcji wzrokowosłuchowej poprawi ich funkcjonowanie w środowisku? Ponadto brak jest systemowego modelu pracy dynamizująco-terapeutycznej z dziećmi od 3 roku życia, przejawiającymi różnorodne opóźnienia i deficyty rozwojowe. Z tak postawionego problemu głównego zostały określone problemy szczegółowe: 6 S t r o n a

8 Ciągle notuje się dużą liczbę dzieci z zaburzeniami rozwojowymi na starcie edukacji szkolnej Brak jest danych, dotyczących skali zaburzeń i opóźnień rozwojowych dzieci trzyletnich Brak jest systemowego modelu pracy dynamizującoterapeutycznej z dziećmi od 3 roku życia, przejawiającymi różnorodne opóźnienia i deficyty rozwojowe Nieliczna liczba dzieci trzyletnich jest objęta pomocą psychologicznopedagogiczną Baza lokalowa i wyposażenie Mała jest liczba specjalistów, zajmujących się udzielaniem pomocy psychologicznopedagogicznej dzieciom trzyletnim Pierwszy problem : Brak jest danych, dotyczących skali zaburzeń i opóźnień rozwojowych dzieci trzyletnich ta populacja nie była objęta badaniami przesiewowymi, co sprawia, że dzieci z nieharmonijnym i opóźnionym rozwojem zbyt późno trafiają do specjalistów. Przyczyną jest brak systemowych badań przesiewowych mowy i rozwoju poznawczego dzieci trzyletnich. Konsekwencją jest zbyt późno podejmowana pomoc psychologiczno-pedagogiczna, która skutkuje nierównością szans edukacyjnych dzieci, co w perspektywie obniża potencjał społeczny regionu. Nieoptymalny czas udzielania specjalistycznej pomocy psychologicznopedagogicznej dla tej grupy wiekowej powoduje pogłębianie niezdiagnozowanych deficytów u dzieci. Drugi problem: Tylko nieliczna liczba dzieci trzyletnich jest objęta pomocą psychologiczno-pedagogiczną. Zakres terapii psychologiczno-pedagogicznej jest ograniczony najczęściej do terapii mowy, 7 S t r o n a

9 marginalnie prowadzona jest terapia pedagogiczna i psychologiczna, prowadzona jest ona w oparciu o metody tradycyjne. Przyczyną jest zbyt późna i zazwyczaj ograniczająca się do jednej sfery rozwojowej diagnoza dziecka a w konsekwencji działania naprawcze są podejmowane zbyt późno i nie przyniosą oczekiwanego i pożądanego efektu. Trzeci problem: Zbyt mała jest liczba specjalistów, zajmujących się udzielaniem pomocy psychologicznopedagogicznej dzieciom trzyletnim, tylko nieliczni z nich mają uprawnienia i prowadzą terapię najmłodszych z wykorzystaniem innowacyjnych metod, którą jest np. terapia integracji sensorycznej i aktywne treningi słuchowe (w MZPPP w 2012 roku pracowało 4 terapeutów SI na 75 specjalistów obecnie ośmiu) Przyczyną takiej sytuacji jest brak modelu systemowych oddziaływań dynamizującoterapeutycznych skierowanych do dzieci trzyletnich, czteroletnich, pięcioletnich z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi, których efektem byłoby osiągnięcie przez nie dojrzałości szkolnej w tym samym czasie, co ich rówieśnicy. W efekcie ograniczony zakres specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej skierowanej do dzieci trzyletnich z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi powoduje narastanie trudności. Czwarty problem: Baza lokalowa i wyposażenie Poradni nie odpowiadają standardom pomocy psychologicznopedagogicznej, świadczonej małemu dziecku. W Poradni brak jest pomocy dydaktycznych do pracy z dzieckiem trzyletnim, brak jest odpowiednio wyposażonych pracowni specjalistycznych, np. sali do terapii SI, gabinetu rehabilitacyjnego, gabinetu do treningu słuchowego metodą Thomatisa, sali do terapii metodą Weroniki Sherborne (Poradnie PP w województwie świętokrzyskim nie posiadają dodatkowych gabinetów specjalistycznych). Przyczyny takiego stanu rzeczy to: Znikoma liczba specjalistów zajmujących się dzieckiem trzyletnim. Niskie nakłady finansowe na wyposażenie gabinetów specjalistycznych do pracy z małym dzieckiem, brak dostosowania istniejących gabinetów do pracy z małym dzieckiem. 8 S t r o n a

10 Projekt Akademia Kariery współfinansowany przez Unię Europejską w ramach EFS POKL Priorytet IX Zbyt małe zaplecze techniczne do opieki nad małym dzieckiem w poradniach psychologiczno-pedagogicznych w naszym województwie. Konsekwencje są obserwowane w perspektywie czasowej i są nimi: Niższe wyniki dzieci na sprawdzianach, egzaminach gimnazjalnych, egzaminach maturalnych i innych. Specjaliści niechętnie podejmują się pracy z małym dzieckiem, gdyż brakuje im wsparcia technicznego i pomocy dydaktycznych. Piąty problem to: Ciągle notuje się dużą liczbę dzieci z zaburzeniami rozwojowymi na starcie edukacji szkolnej. Powodami są tutaj: Świadomość i wiedza rodziców- zarówno na temat zaburzeń i opóźnień rozwojowych, sposobu postępowania z dzieckiem, jak i konsekwencji niepodejmowania działań wspierających jest niewystarczająca. Niewystarczające kompetencje specjalistów z zakresu specjalistycznej pomocy psychologiczno-pedagogicznej dziecku trzyletniemu. Efektem takiego podejścia są błędne przekonania rodziców na temat normy i zaburzenia rozwoju dziecka, które nawarstwiają problemy dzieci. Na podstawie problemu głównego została postawiona hipoteza główna, według której należy przypuszczać, że wczesna holistyczna interwencja terapeutyczna poprawi funkcjonowanie dziecka na etapie ukończenia edukacji przedszkolnej. W ramach innowacyjnego projektu Akademia Kariery, po określeniu i zdiagnozowaniu problemów szczegółowych wypracowano: Model pracy z dzieckiem 3-letnim Pierwszy etap realizacji Projektu (luty-marzec 2012) zakładał przeprowadzenie badań przesiewowych trzylatków, które uczęszczają do kieleckich przedszkoli. Badaniami objęto 9 S t r o n a

11 łącznie 1253 dzieci. W badanej grupie było: 638 dziewczynek 615 chłopców. W tym dzieci z przesiewowymi badaniami logopedycznymi 1055 a z badaniami psychologiczno pedagogicznymi 997 (wzór narzędzia w załączniku). Wstępna diagnostyka jest istotna w kontekście dalszego rozwoju dziecka a także zaplanowania odpowiedniej formy pomocy. Spośród przebadanych dzieci wyłoniona została w kwietniu 2012 roku grupa 153 uczestników z najpoważniejszymi potrzebami, która została objęta wszechstronna pomocą specjalistyczną. Pierwszy etap Projektu zakończony w sierpniu 2012 roku napisaniem strategii Projektu potwierdził zasadność wprowadzania innowacji. Model pracy z dzieckiem 4-letnim Od listopada 2012 roku rozpoczęto drugi etap realizacji, który zakładał kontynuację pracy terapeutycznej z 4-letnimi uczestnikami projektu oraz prowadzeniem dalszych badań, które diagnozowały wpływ oddziaływań terapeutycznych na zapobieganie deficytom rozwojowym. Równoczesna praca z rodziną dziecka istotnie wspierała efekty terapii. Model pracy z dzieckiem 5-letnim Ten model zakłada dalszą pracę terapeutyczną z dzieckiem i rodziną w oparciu o diagnozę i określony patomechanizm. Szczegółowe procedury, rodzaje terapii oraz sposoby współpracy z rodziną zostały przedstawione w produkcie finalnym. Szczegółowy model postępowania z dzieckiem 3 i 4 i 5 -letnim: ilość i rodzaj przydzielonych terapii opisano poniżej na przykładzie siedmiorga dzieci wraz z kosztami innowacji, procedury postępowania terapeutycznego oraz metody pracy z dzieckiem i jego rodzicami. Projekt Akademia Kariery zakończy się w styczniu 2015 roku, a jego efektem jest wypracowanie produktu finalnego modelu pracy z dzieckiem 3/4/5 letnim z deficytami 10 S t r o n a

12 rozwojowymi, w ramach którego zostały opracowane: scenariusze zajęć praktycznych z dziećmi wraz z opracowanymi pomocami dydaktycznymi oraz komentarzem metodycznym. Ponadto w produkcie finalnym przedstawiono pozytywne wyniki uzyskane przez uczestników projektu, które uzyskali dzięki wspólnym działaniom prowadzonym przez specjalistów i rodziców. Są one potwierdzeniem konieczności wprowadzania proponowanego przez nas modelu pracy z dzieckiem i jego rodziną od 3-ciego roku życia, ponieważ stanowią dowód na to, iż innowacja działa w praktyce. Jednocześnie opinie ekspertów, przedstawione w recenzjach, są dodatkowym potwierdzeniem hipotezy złożonej przez nas w początkowej fazie wdrażania innowacji. IV. Użytkownicy, którzy mogą zastosować innowację Decydenci Dzieci Specjaliści Studenci Użytkownicy Kadra pedagogiczna Rodzice 1. Innowacja jest skierowana do dzieci, pomagając im pokonywać opóźnienia i deficyty rozwojowe. Wypracowana przez specjalistów z MZPPP innowacja skierowana jest bezpośrednio do specjalistów z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej, nauczycieli przedszkoli, rodziców dzieci w wieku od 3 do 6 lat, nauczycieli akademickich a za ich pośrednictwem do 11 S t r o n a

13 najważniejszych adresatów, którymi są przedszkolaki z deficytami i opóźnieniami rozwojowymi. 2. Specjalistów z zakresu pomocy psychologiczno-pedagogicznej Każdy specjalista pracujący z małym dzieckiem znajdzie w niej informacje na temat: procedury prowadzenia badań przesiewowych (logopedycznych, pedagogicznych, psychologicznych) dzieci 3-letnich wraz z metodami i narzędziami diagnostycznymi; modelu strukturalnego rozwoju dziecka; diagnozy funkcjonalnej rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym komponentów tej diagnozy, omówienia badań cząstkowych, patomechanizmu opóźnień bądź zaburzeń rozwojowych; modelowej, kompleksowej, wielospecjalistycznej opieki psychologiczno pedagogicznej nad małym dzieckiem oraz jego rodziną w modelu pedagogizacji rodziców koncepcji rozwoju zawodowego terapeutów. 3. Rodziców dzieci z zaburzeniami i deficytami rozwojowymi Rodzice i opiekunowie dzieci z deficytami i zaburzeniami rozwojowymi uzyskają informacje: gdzie szukać specjalistycznej pomocy, w tym u jakich specjalistów; jakie są prawidłowości rozwoju psychoruchowego małego dziecka; oraz informacje o opóźnieniach i deficytach rozwojowych oraz sposobach ograniczania ich negatywnego wpływu na funkcjonowanie dziecka. 4. Kadry pedagogicznej placówek wychowania przedszkolnego Nauczyciele przedszkoli mają możliwość pogłębienia wiedzy w obszarze specyfiki pracy z dzieckiem z deficytami i opóźnieniami rozwojowymi. 5. Studentów, jako potencjalnej grupy osób pracujących w przyszłości z dziećmi. Studenci przyszli nauczyciele zdobędą bagaż informacji o pracy wyrównawczej i dynamizującej rozwój małego dziecka. 12 S t r o n a

14 Innowacja skierowana jest także do instytucji działających na rzecz dziecka i jego rozwoju w szczególności do: poradni psychologiczno pedagogicznych, czyli tych placówek, do których najczęściej powinny trafiać dzieci z zaburzeniami i opóźnieniami rozwojowymi już od najmłodszych lat życia, przedszkoli i placówek wychowania przedszkolnego (samorządowych i prywatnych), które zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa oświatowego zobligowane są do zapewnienia opieki psychologiczno pedagogicznej podopiecznym. Ważne, aby z innowacją zapoznały się także organy prowadzące przedszkola i poradnie psychologiczno pedagogiczne, lektura ta przybliży skale i specyfikę skomplikowanej problematyki dotyczącej problemów dzieci z zaburzeniami i deficytami rozwojowymi, problemów samych dzieci oraz ich rodziców, nauczycieli, problemów z jakimi borykają się specjaliści z zakresu pomocy psychologiczno pedagogicznej świadczonej małemu dziecku. Mamy nadzieję, że pozycja ta znajdzie swoich odbiorców wśród pracowników kuratoriów oświaty, decydentów w tym posłów i senatorów. V. Dostępność produktu finalnego dla jego przyszłych użytkowników 1. Produkt finalny będzie dostępny cały czas na stronie internetowej projektu. Będzie dostępny również w Bibliotece Narodowej w Warszawie i Bibliotece Uniwersytetu Jagiellońskiego. 2. Wydawane biuletyny pedagogiczne i dla rodziców znajdują się na stronie internetowej projektu, wysyłane są one również do Biblioteki Narodowej do Warszawy i Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego. 3. Wersja produktu finalnego w wersji elektronicznej zostanie rozesłana do poradni psychologiczno- pedagogicznych, tak aby inni specjaliści mieli możliwość zapoznania się z założeniami metodologicznymi proponowanych rozwiązań do pracy z dzieckiem od 3-go roku życia. 13 S t r o n a

15 4. Z koncepcją projektu oraz jego założeniami metodologicznymi zapoznano świętokrzyskiego kuratora oświaty oraz lokalne władze, co powinno przełożyć się na zainteresowanie decydentów w zakresie polityki oświatowej. 5. Założenia innowacji były także wielokrotnie udostępniane poprzez lokalne media, a odzew zarówno od słuchaczy jak i uczestników konferencji przyczynił się do możliwości dotarcia do szerokiego audytorium osób zainteresowanych tą problematyką. 6. Zostaną przygotowane rekomendacje zawierające metodologię i rezultaty projektu, które będą przedstawione Ministrowi Edukacji Narodowej w celu rozważenia implementacji działań wypracowanych w ramach projektu w rozwiązania systemowe (rekomendacje zostaną przedstawione komisji przez posła na Sejm, pana Marka Gosa, któremu przedstawiliśmy założenia projektowe oraz efekty wprowadzanej innowacji). VI. Zmiany w zakresie strategii upowszechniania Produkt Finalny został już opracowany w ostatecznej wersji. Zespół projektowy nie przewiduje zmian w strategii wdrażania testującego projektu innowacyjnego. VII. Zmiany w zakresie strategii włączania do głównego nurtu polityki Podobnie jak w przypadku działań upowszechniających nie ma konieczności wprowadzania zmian w zakresie strategii włączania do głównego nurtu polityki. Na pewno warto opracować dalszą szczegółową część wyników indywidualną dzieci, ale wymaga to nakładów finansowych i oczywiście przede wszystkim nakładu czasowegokilka lat. Zespół Projektowy podejmie to wyzwanie i w kolejnych latach będzie publikował opracowania na ten temat w czasopismach akademickich. Opracowanie tych wyników będzie ukazywało skalę zjawiska oraz dynamikę problemu. 14 S t r o n a

16 VIII. Załączniki: 1. Produkt finalny 2. Recenzje: prof. Z. Tarkowskiego, prof. M. Wojciechowskiej oraz Jolanty Perlak, pedagoga i dyrektora Przedszkola Samorządowego numer 25 w Kielcach 3. Opinie rodziców dotyczące ich doświadczeń z udziału w projekcie 4. Narzędzie do badania przesiewowego 5. Wzór Arkusza Diagnozy Funkcjonalnej 6. Wywiad środowiskowy 7. Narzędzie do badania pedagogicznego 8. Strategia wdrażania innowacji 9. Ewaluacja zewnętrzna 10. Ewaluacja wewnętrzna 11. Scenariusze zajęć terapeutycznych 12. Biuletyny pedagogiczne 13. Biuletyny dla rodziców 15 S t r o n a