Transkrypt

1 M M Krzysztof Guzek Europejski Instytut Rozwoju Regionalnego i Lokalnego Partnerstwo Publiczno-Prywatne f orm a f inansowania inwestycj i z d zied ziny O Z E w sek torze p ublicznym Możliwości i formy realizacji inwestycji z wykorzystaniem OZE przez samorządy lokalne Pomimo znaczącego wysiłku inwestycyjnego ponoszonego przez samorządy na przestrzeni ostatnich lat, nadal wiele jednostek stoi przed trudnym zadaniem rozwoju infrastruktury energetycznej. B udowa nowych obiektów, lub ich rozbudowa, czy też modernizacja istniejących instalacji, wymaga zgromadzenia środków finansowych często przekraczających zasobność kiesy jednostki samorządowej. Ponadto ciągła potrzeba ponoszenia nakładów na bieżące zaspokajanie podstawowych potrzeb mieszkańców w znacznym stopniu ogranicza możliwości inwestycyjne jednostek samorządowych. D ziałają one w warunkach ciągłej presji fiskalnej narzuconej przez rząd, jednocześnie przyjmując wiele zobowiązań finansowych dotyczących min. inwestycji infrastrukturalnych. W rezultacie zadłużenie jednostek samorządu terytorialnego w ostatnich latach sukcesywnie wzrasta. F unkcjonowanie polskiej administracji samorządowej w ograniczonych warunkach budżetowych nie jest niczym nowym, gdyż podobna sytuacja w sektorze publicznym występuje w wielu krajach europejskich, a deficyt budżetowy sektora publicznego jest tam znany od dawna. J ednak w krajach U E kryteria narzucone przez traktat z M asstricht spowodowały bardziej aktywne zarządzanie finansami samorządów, celem sprowadzenia deficytu w finansach publicznych poniżej dopuszczalnego poziomu. W takich warunkach tylko bogate jednostki samorządu terytorialnego ( a tych, nie tylko w naszym kraju, nie jest zbyt wiele) mogą samodzielnie realizować program poszerzania zasobów mienia produkcyjnego czy usługowego. W takiej sytuacji samorząd może poszukiwać możliwości uzyskania wsparcia w podejmowanym wysiłku inwestycyjnym. J edną z takich możliwości jest od dawana praktykowane partnerstwo jednostek samorządu terytorialnego i realizacja przedsięwzięć połączonymi siłami, dzięki powoływaniu do życia związków i porozumień komunalnych lub stowarzyszeń o określonych w statucie zadaniach. K olejną możliwością jest podjęcie się realizacji inwestycji przez samorząd przy znaczącym udziale środkó w ob cych. M ogą to być dotacje, kredyty preferencyjne i komercyjne lub emisja obligacji. M ając jednak na uwadze ograniczoną możliwość zadłużania się jednostek samorządowych, szczególnie atrakcyjną koncepcją okazać się może pozab udżetowe traktowanie operacji finansowych sektora pub licznego, czyli Partnerstwo Publiczno-Prywatne. W tym ostatnim przypadku chodzi o wypracowanie wygodnego schematu ( schematów) działania umożliwiających samorządom przeniesienie części zobowiązań komercyjnych poza budżety samorządów zwiększając w ten sposób możliwości podejmowania nowych projektów inwestycyjnych. Możliwości realizacji inwestycji przez samorządy przy wsparciu kapitału prywatnego ożna wyróżnić dwie podstawowe ścieżki realizacji inwestycji przez j.s.t., przy współudziale środków obcych: jest to realizacja inwestycji siłami samorządu dzięki prywatnym lub publicznym środkom finansowym uzyskanym na zasadzie zadłużenia, lub realizacja inwestycji razem z inwestorem prywatnym. J edną z najbardziej interesujących form w pierwszym obszarze jest pozyskanie dotacji i kredytó w preferencyjnych z rozmaitych instytucji. J est to rozwiązanie najkorzystniejsze zarówno z punktu widzenia ekonomiki przedsięwzięcia, jak i pod względem formalnym, gdyż pozwala zachować pełną własność i prawo eksploatacji przez samorząd nowo budowanego lub modernizowanego obiektu. Ponadto w niektórych przypadkach kredytodawców publicznych lub parapublicznych, dzięki sprawnej realizacji inwestycji, część zobowiązań może zostać umorzona przez wierzyciela. niej korzystną finansowo formą pozyskania środkó w przez zadłużanie się, są kredyty komercyjne oferowane w mniej lub bardziej przyjaznych dla samorządów wariantach przez banki. S pecyficznym rodzajem zaciągania długu, zyskującym powoli coraz większą popularność wśród j.s.t. jest sekurytyzacja, czyli emisja ob ligacji przych odowych. T a forma zaistnienia na rynku kapitałowym sprawdziła się już w Polsce w około tu przypadkach. K orzystają z niej zarówno duże ośrodki 54

2 W W M miejskie, jak i peryferyjne gminy wiejskie. Emisja papierów dłużnych umożliwia uzyskanie dodatkowego finansowania poprzez sprzedaż przyszłych wpływów budżetowych. Z aletą tego rozwiązania, prócz pozyskania potrzebnego kapitału, są aspekty społeczne. P ieniądze pożyczane są od mieszkańców, którzy traktują obligacje jako dobrą możliwość alokacji własnych środków, a ponadto wiedzą, że dzięki kredytowaniu inwestycji lokalnego samorządu robią też coś sami dla siebie. ożliwość uzyskiwania środków poprzez zadłużania się ( kredyty) j.s.t. jest jednak ograniczona prawnie co do krytycznej wysokości, przez ustawę o finansach publicznych. W konsekwencji ograniczona jest również wielkość środków w budżecie przeznaczonych na spłatę zadłużania. J est to o tyle istotne, że w prawidłowo prowadzonej gospodarce budżetowej j.s.t. zadania bieżące powinny być finansowane z dochodów bieżących, a inwestycje czy też zobowiązania z nich wynikające z dochodów kapitałowych. T eoretycznie jest wiec wydzielana część budżetu, z której środki mogą być przeznaczone na interesującą nas rozbudowę infrastruktury, a jeśli środki te w znacznym stopniu przeznaczane są na spłatę wcześniejszego zadłużenia, to nie ma miejsca na przyjęcie ciężaru nowych inwestycji. arto dodać, że rozdzielenie budżetu bieżącego od inwestycyjnego jest dobrze postrzegane przez wszystkich ewentualnych kredytodawców i donatorów. C hroni to z jednej strony przed przejadaniem środków przeznaczanych na inwestycje, a z drugiej strony przed próbami finansowania inwestycji z dochodów bieżących, co grozi podnoszeniem podatków i opłat lokalnych. W efekcie, nawet w gospodarnej j.s.t. o prawidłowym zarządzaniu budżetem, wskutek dź wigania ciężaru wcześniejszych inwestycji może tworzyć się inwestycyjny pat. yjściem z niekorzystnej sytuacji może okazać się obranie drugiej ścieżki, czyli szukanie przez j.s.t. partnera nieposiadającego podobnych formalnych ograniczeń, a posiadającego kapitał. T ym partnerem są przedsiębiorcy prywatni, których kooperacja z sektorem publicznym nazywana jest Partnerstwem Pu - b l i c z no - Pry watny m (Public Private Partnership). F orma ta, obok wspomnianego wcześniej partnerstwa pomiędzy podmiotami publicznymi różnego szczebla, stanowi jeden z promowanych typów relacji w planowanej i realizowanej polityce rozwoju regionalnego Unii Europejskiej. P P P jest dość silną formułą organizacyjną, wzmocnioną dzięki synergii łączenia doświadczeń i współdziałania ludzi z organizacji będących reprezentantami sfer publicznej i prywatnej. W pewnym sensie jest to rozwinięcie idei kontraktowania usług poza firmą, czyli tzw. outsourcingu, przy czym P P P dotyczy przedsięwzięć w znacznie większej skali i stopniu skomplikowania, a zobowiązania kontraktowe pomiędzy stronami podejmowane są w perspektywie wieloletniej. A tutem tego rozwiązania jest możliwość szybkiego przełożenia efektów współpracy na działania praktyczne, głównie dzięki wykorzystaniu prywatnych środków finansowych. D la samorządu oznacza to natychmiastową poprawę elastyczności ekonomicznej dzięki wyprowadzeniu całości lub części ciężaru finansowego wykonywanej inwestycji poza budżet. W omawianej formule samorząd terytorialny pozostaje właścicielem aktywów, ale w zależności od zawartej umowy przekazuje inwestorowi, dź wigającemu ciężar ryzyka inwestycyjnego, określone w porozumieniu płatności w danym okresie czasu lub umożliwia mu czerpanie pożytków z zakończonej inwestycji w sposób bezpośredni. P ożytki lub środki kontraktowe przekazywane inwestorowi rozłożone są na wiele lat, odciążając budżet samorządu od kumulacji ponoszonych nakładów w okresie realizacji inwestycji. K oszty finansowe przedsięwzięcia realizowanego w formule P P P mogą być wyższe, ale w dużej mierze rekompensują to oszczędności operacyjne i wyższa efektywność działań przedsiębiorcy prywatnego. J est to drugi podstawowy atut P P P - oprócz pozabudżetowej realizacji inwestycji w przedsięwzięcie prowadzone przez samorząd włączone są naturalne dla sektora prywatnego zdolności menażerskie, większa innowacyjność i doświadczenie z rynku komercyjnego. Z espół tych cech procentuje wyższą efektywnością zarządzania projektem i wyższą jakością działań. S trona publiczna posiada natomiast bardzo istotny wpływ na możliwości i komfort prowadzenia działalności gospodarczej na lokalnym rynku. S amorząd ma pieczę nad działaniami administracyjnymi, posiada cenną znajomość specyfiki działań sektora publicznego i społecznych uwarunkowań działalności w tym obszarze rynku oraz dysponuje własnym mieniem itp. C zyli P P P może dojść do skutku wtedy, gdy partnerzy z obu sektorów mogą sobie nawzajem coś wartościowego zaoferować. M ówiąc innymi słowy, każda ze stron decydujących się na współudział, ma pewne unikalne cechy, możliwości i predyspozycje, których połączenie może przynieść obopólne korzyści. S troną inicjującą kooperację może być ( i powinien być) samorząd. W takim przypadku samorząd ogłasza przetarg na finansowanie i realizację projektu inwestycyjnego wraz z jego operacyjnym zarządzaniem wedle pożądanej przez siebie formuły. W arianty, zasady i szczegóły współpracy mogą być różnorakie. J eżeli strony dojdą do porozumienia, może wtedy np. powstać osobny podmiot, będący sp ó ł k ą p rawa h and l o - weg o z udziałem, zarówno prywatnego inwestora, jak i danej jednostki samorządowej lub większych wspólnych samorządowych organizacji. 55

3 O atrakcyjności PPP dla obu stron może świadczyć fakt, że zarówno w Europie, jak i w Polsce nie tylko samorządy, ale również inwestorzy posiadający wolne środki inwestycyjne bywają stroną aktywnie poszukującą j.s.t. z atrakcyjnym aportem. Przy czym szczególnie w odniesieniu do inwestycji w obszarze energetyki odnawialnej aport ze strony sektora publicznego niekoniecznie musi oznaczać wkład finansowy. N ie do przecenienia jest wartość specyficznego know-how, którego właścicielem jest lub może być samorząd. W szelkie dane zmniejszające ryzyko inwestycji, w których posiadaniu jest samorząd terytorialny oraz korzystne uwarunkowania zwiększające opłacalność inwestycji, na które wpływ ma dana jednostka samorządowa, mają swoją realną wartość. Aportami partnerów mogą być: Aport jednostki samorządu terytorialnego Mienie komunalne w postaci działki budowlanej, gruntów budynków, instalacji technicznej. Opracowania studialno-programowe, dokumentacja geodezyjna, dokumentacja techniczna, zasoby mapowe, szczegółowe dane o lokalnym potencjale OZE, uzgodnienia ekologiczne i inne. Rozpoznanie lokalnego rynku (konkurencji i siły nabywczej konsumentów), znajomość potrzeb obecnych i przyszłych konsumentów. Aport partnera prywatnego Kapitał do zainwestowania, sprzęt i urządzenia. Know-how w zakresie technologii i realizacji inwestycji. Umiejętność prowadzenia eksploatacji powierzonego mienia w warunkach mechanizmu rynkowego. Tworzenie zbytu, odbiorcy będący jednostkami gminnymi (szkoły, urzędy ośrodki zdrowia i inne). Struktury organizacyjne i logistyczne, zaplecze inwestycyjne itp. PPP jako spółka prawa handlowego W przypadku niektórych inwestycji OZE, korzystnym z punktu widzenia samorządu mechanizmem prowadzenia wspólnej działalności gospodarczej z podmiotem prywatnym, jest uczestnictwo we wspomnianej wcześniej spółc e prawa handlowego. Uprawnienia samorządu terytorialnego, obejmujące osobowość prawną, własność majątku, uprawnienia administracyjne oraz niezależność finansową, czynią zeń kompetentną samodzielną jednostkę. Ponadto władze lokalne, z mocy prawa zobligowane są do znalezienia sposobu zaspokojenia potrzeb społeczności lokalnej. Działalność samorządu terytorialnego ma być: użyteczna dla społeczeństwa i nienastawiona na zysk - co nie oznacza, że nie może być rentowna, zorientowana na dochody budżetu. Założenie wspólnej spółki z podmiotem prywatnym wpisuje się w schemat powyższych założeń. Rozwiązanie to pozwala j.s.t. zachować kontrolę nad działalnością produkcyjno -usługową oraz lokalnym rynkiem poprzez współwłasność podmiotu. Sama działalność natomiast prowadzona jest zazwyczaj przez operatora. N ajważniejszą kwestię pozostaje rodzaj porozumienia (umowy) zawartej pomiędzy samorządem a inwestorem. Rodzaje Partnerstwa Publiczno Prywatnego Kooperacja sektora publicznego i prywatnego nie musi jednak oznaczać konieczności zakładania spółki, w której udziałowcem będzie jednostka samorządowa. Możliwe są również różnorodne formy współdziałania zachowujących całkowitą odrębność podmiotów, gdzie kluczowym zagadnieniem staje się forma umowy, jaka je wiąże. F ormuła umowy jest szczególnie istotna, gdyż inwestycje w energetyce odnawialnej są działaniem w obrębie tzw. strategicznych branż produkcji energii cieplnej i elektrycznej, gdzie bardziej zaawansowane i rozległe inwestycje energetyczne z wykorzystaniem OZE wiążą się ze znacznymi nakładami i operowaniem odległą perspektywą czasową ich zwrotu dochodzącą nawet do lat. Dlatego planując kooperację dla przedstawicieli sektora publicznego istotnym jest określenie, czy inwestor prywatny spodziewa się szybkiego zwrotu kapitału, czy jest nastawiony raczej na inwestycję wieloletnią, co w dużym stopniu implikuje formułę nawiązanej relacji i zapisanej umowy. 56

4 Można wymienić kilka modelowych wzorców umów właściwych dla PPP: BOR buduj, eksploatuj i odnawiaj koncesję umowa na, mocy której podmiot prywatny podejmuje się budowy i f inansowania obiektu inf rastrukturalnego oraz jego eksploatacji i utrzymania. E ksploatacja trwa przez określony w umowie czas, podczas którego podmiot prywatny ma prawo pobierania opłat od odbiorców i obciążania ich innymi kosztami. O bciążenia f inansowe odbiorców nie mogą być jednak wyższe, od proponowanych przez podmiot prywatny w of ercie i zawartych w umowie. U mowa zawierana jest na czas umożliwiający osiągnięcie zamierzonej stopy zwrotu. Po jego upłynięciu podmiot prywatny ma prawo żądać negocjacji celem odnowy koncesji. BOT buduj, eksploatuj i przekaż umowa, na mocy której podmiot prywatny podejmuje się projektowania, budowy i f inansowania obiektu inf rastrukturalnego oraz jego eksploatacji i utrzymania. D alsze kwestie są analogiczne do modelu powyżej z tą zasadniczą różnicą, że po upływie czasu użytkowania obiektu określonego w umowie podmiot prywatny przekazuje obiekt samorządowi lokalnemu lub innemu podmiotowi wybranemu na zasadach przetargu publicznego. Przez cały czas prawnym właścicielem inwestycji jest strona publiczna. BT L buduj, przekaż i dzierż aw na mocy takiej umowy podmiot prywatny podejmuje się budowy i f i- nansowania obiektu inf rastrukturalnego oraz osiągnięcia jego ustalonych parametrów technicznych. J ednocześnie, podmiot prywatny przyjmuje na siebie ryzyko przekroczenia kosztów i opóź nień. Po dokonaniu rozruchu i potwierdzeniu wyników testami obiekt przechodzi na własność samorządu, który zlecał jego realizację, ale podmiot prywatny eksploatuje obiekt dalej na zasadzie dzierżawy, aż do osiągnięcia ustalonej stopy zwrotu. D BF O zaprojektuj, buduj, f inansuj i eksploatuj umowa, według której przez czas trwania kontraktu inwestycja jest własnością inwestora prywatnego. Z jego strony pochodzą środki f inansowe na inwestycję. N atomiast koszty bieżącej eksploatacji obiektu są pokrywane ze środków publicznych. Po określonym czasie prawo własności obiektu przechodzi na stronę publiczną. BOO buduj, posiadaj i eksploatuj umowa, na mocy której podmiot prywatny podejmuje się budowy i f inansowania obiektu inf rastrukturalnego oraz jego eksploatacji i utrzymania. E ksploatacja trwa przez cały czas, gdyż podmiot prywatny pozostaje właścicielem obiektu i jego aktywów. Podmiot prywatny ma prawo pobierania opłat od odbiorców i obciążania ich innymi kosztami (bliskie koncesjom). Możliwe są modyf ikacje powyższych schematów wedle uwarunkowań danego przypadku. Można przyjąć, że różnorodność możliwych f orm PPP zawiera się w przedziale wyznaczonym granicznymi przypadkami przedsięwzięć stricte samorządowych i stricte prywatnych, o takiej samej użyteczności dla odbiorcy końcowego odbiorcy. C iekawe rozwiązania daje f ormuła PPP w przypadku konieczności modernizacji lub rozbudowy obiektów już istniejących, na które nie starcza środków w sektorze publicznym. W celu odciążenia inwestycyjnego samorządu możliwy jest zabieg okresowej prywatyzacji obiektów. W łasność obiektu przenoszona jest na podmiot prywatny, który następnie przeprowadza rozbudowę lub modernizację i eksploatuje obiekt, aż do osiągnięcia założonej stopy zwrotu. S amorząd pozbywa się kosztów związanych z własnością i eksploatacją obiektu, zachowuje nadzór nad standardem usług, ale traci kontrolę nad wysokością opłat w okresie posiadania obiektu przez inny podmiot. Modyf ikacją tej metody jest dzierż awienie zm odernizowanego obiektu w czasie jego okresowej prywatyzacji przez sam orzą d, co jest innymi słowy rozłożoną w czasie płatnością gminy za nakłady f i- nansowe przedsiębiorcy i poniesione przez niego ryzyko inwestycyjne. W tym rozwiązaniu j.s.t. ma możliwość kształtowania wysokości opłat za usługi. O statnie rozwią zanie stosowane też bywa w przypadku budowy nowych obiektów. Korzyści z zastosowania Partnerstwa Publiczno-Prywatnego w inwestycjach OZE Możliwość przyspieszenia realizacji inwestycji z zakresu energetyki odnawialnej, które w innym wypadku zostałyby odłożone i konkurowałyby z innymi przedsięwzięciami o niewystarczające środki f i- nansowe. N owoczesna realizacja zadań przez samorządy, które poprzez ucieczkę do przodu są w stanie zagwarantować społeczności wysokiej jakości usługi i dodatkowe dochody przy jednoczesnej realizacji celu dbałości o ochronę środowiska. W ykorzystanie f inansowania pochodzącego z sektora prywatnego, jako nowego ź ródła kapitału, zmniejszającego zadłużenie publiczne i poprawiające zdolność kredytową samorządu. 57

5 Wykorzystanie innowacyjności, know-how i rynkowego podejścia inwestora prywatnego implikujących wydajność przedsięwzięcia. Efekt synergii wiedzy i doświadczenia w kontaktach przedstawicieli sektora publicznego i prywatnego. Przeniesienie na sektor prywatny ryzyka i obciążeń inwestycyjnych, które w innym wypadku musiałyby być ponoszone przez sektor publiczny. S amorząd, w przeciwieństwie do typowej prywatnej inwestycji, utrzymuje kontrolę nad przedsięwzięciem. M ożliwość podnoszenia efektywności zarządzania w innych inwestycjach i innych obiektach leżących w gestii samorządu lokalnego. O graniczenie możliwości korupcyjnych, których nagromadzenie jest większe ( jak wynika z doświadczeń krajów europejskich) w przypadku projektów realizowanych przez instytucje publiczne. Z uwagi na czas przewidywanej współpracy, niezwykle ważnym przy formułowaniu umowy jest zagwarantowanie stabilności kontraktu pomimo zmian powodowanych wyborami samorządowymi. W tym kontekście istotne jest podkreślenie znaczenia umieszczenia planowanej inwestycji przez samorząd w wieloletnim planie inwestycyjnym, planach zaopatrzenia w energię i planie zagospodarowania przestrzennego. Ponadto horyzont czasowy kooperacji wykraczać może poza aktualną kadencję władz lokalnych, co wymaga od samorządowców ( członków władz wykonawczych) i radnych otwartego, perspektywicznego myślenia przy zachowaniu zdolności oceny wiarygodności partnera i zdolności negocjacyjnych. Z naleziony musi zostać złoty środek pomiędzy przesadną otwartością a paraliżującą ostrożnością samorządowców. Podstawy prawne i bariery PPP Właściwie istnieją jedynie ogólne podstawy prawne odnoszące się pośrednio do PPP, co oznacza, że nie ma do tej pory w polskim prawie regulacji szczegółowych. B rakuje aktu prawnego regulującego odnośne zasady współpracy pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym. O bowiązujące obecnie ustawy np. o finansach publicznych i zamówieniach publicznych, utrudniają implementację PPP. Przykładem może być interpretacja M inisterstwa F inansów terminu całkowite zadłużenie, gdzie w obszar długu określonego limitem 6 0 % zaliczane są wszystkie długoterminowe zobowiązania, co eliminuje możliwość zaciągania zobowiązań długoterminowych charakterystycznych w wielu modelach PPP. N iejasna jest również konieczność naliczania 2 2 % VAT w przypadku płatności za określone w umowie PPP usługi na rzecz partnera prywatnego. Analogiczny problem występuje w przypadku przekazania obiektu na rzecz samorządu stawka VAT od wartości obiektu obciąży samorząd. Pojawienie się analogicznych uregulowań przepisów w krajach U E spowodowało przyrost zrealizowanych inwestycji w formule PPP w latach tych i tych do kilkuset. O becnie ustawa dookreślająca możliwości samorządów w zakresie przedsięwzięć PPP jest przygotowywana i ma wejść w życie jeszcze w tym roku. D o końca czerwca r. M inisterstwo G ospodarki miało przygotować założenia do ustawy o PPP. D okładne przepisy prawne stanowić będą rozwiązanie wielu niepewności zwanych drażliwym stykiem współpracy dwóch sektorów. Warto pamiętać, że w U E koncepcja ta była rozwijana na przestrzeni kilkunastu lat. M imo to, nawet gdy zasady PPP są znane, nadal budzą nieufność na podłożu politycznym i psychologicznym. J edną z głównych barier dla PPP jest urzędnicza mentalność, gdzie trudność polega na zaakceptowaniu faktu, że prywatne firmy, także zagraniczne, mogą współdecydować o czymś, co dotychczas stanowiło dobro publiczne. I nną przeszkodą jest częsty brak przygotowania samorządu do generowania czy współprowadzenia porządnych inwestycji. Przykładem może być długotrwały proces decyzyjny od powstania pomysłu do jego akceptacji przez radę gminy, mogący trwać nawet lata. W wielu przypadkach, w obliczu aktywnej postawy inwestorów składających oferty współpracy, wielu trudności przedstawicielom samorządu przysparza sprecyzowanie swojego stanowiska i oczekiwań wobec oferentów. N iefrasobliwość ta spowodowana jest z jednej strony brakiem przygotowania strategii i planów jako punktów odniesienia służących weryfikacji atrakcyjności i sensowności otrzymywanych propozycji, a z drugiej strony wskazuje na rosnącą potrzebę rozwoju specjalnej wiedzy na temat tworzenia projektów finansowania przedsięwzięć publiczno- prywatnych. N ie jest możliwe rozwijanie energetyki odnawialnej bez inwestycji. D ziałania planistyczne, przygotowawcze, powinny być podejmowane przez samorządy z wyprzedzeniem, niekiedy na kilka lat przed faktem zaistnienia samej inwestycji. Tym bardziej, że środki finansowe będące w posiadaniu inwestora, są dostępne jedynie na działania bezpośrednio związane z samą inwestycją i eksploatacją. Ponownie wartą podkreślenia jest potrzeba przewidywania w planowaniu i szczególnego przygotowania inwestycji z zakresu O Z E. M niej zamożne samorządy, dź wigające często duży ciężar wcześniejszego zadłużenia, praktycznie mogą jedynie ( lub aż) stwarzać dogodne warunki dla inwestorów. Ten rodzaj aktywności jest jeszcze nadal rozwiązaniem niedostatecznie wykorzystywanym w Polsce. 58

6 Jedną z metod popularyzacji PPP jest rozpowszechnianie przykładów udanych przedsięwzięć zrealizowanych w tej formule. Z adania sporządzenia szerokiego przeglądu projektów PPP, które mogłyby być pokazane jako przykłady partnerstwa publiczno-prywatnego, podjął się B ank Odbudowy i Rozwoju. Opracowanie to jest obecnie w przygotowaniu i z pewnoś cią znajdą się tam przykłady licznych inwestycji zrealizowanych w Europie w układzie PPP wykorzystujących lokalne OZ E. W Polsce Partnerstwo Publiczno- Prywatne, jako wypełnienie istotnej luki formalno-organizacyjnej, znajduje coraz szersze zainteresowanie jako opcja dla przeprowadzenia wielu rodzajów inwestycji infrastrukturalnych. Literatura: 1. Przedsięwzięcia BOT Buduj-Eksploatuj-Przekaż w rozwoju infrastruktury komunalnej. Poradnik, red. Elżbieta Gajewska. Wyd. ARK 1999 Warszawa. 2. Partnerstwo Publiczno-Prywatne, ref. T adeusz Cichoński B U D IMEX - Materiały Konferencyjne PPP. ARK 2002, Warszawa. 3. Prywatni partnerzy samorzą dó w, ref. Paweł Kolas PAIZ - Materiały Konferencyjne PPP. ARK 2002, Warszawa. 4. D oświadczenia inwestoró w polskich w publiczno-prywatnym finansowaniu inwestycji komunalnych, ref. Andrzej Gawrylczyk, FINESCO - Materiały Konferencyjne PPP. ARK 2002, Warszawa. 5. Partnerstwo Publiczno Prywatne w Polsce. Podstawy ekonomiczne i prawne, ref. Michał B itner, ARK - Materiały Konferencyjne PPP. ARK 2002, Warszawa. 6. U warunkowania i prace wstępne poprzedzajace realizację zadań wł asnych g min w zakresie inwestycji infrastrukturalnych, ref. Waldemar Nikodem, ENERGOPROJEKT Katowice - Materiały Konferencyjne Inwestycje infrastrukturalne i kapitałowe w energetyce cieplnej, Partnerstwo Pilnie Potrzebne, Konrad Nikielewicz Gazeta Wyborcza, Szansa na inwestycje, Maciej Stańczuk, Rzeczpospolita, Czyste zasady, częsta nieufność, Konrad Nikielewicz, Gazeta Wyborcza, Status pracownika samorzą doweg o, Antonina T. Gajewska, Jan M. Z ieliński. Wyd. Campus Print 1995, Kraków/Warszawa. 59