- o zmianie ustawy - Kodeks pracy.

Transkrypt

1 SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VII kadencja Druk nr 1539 Warszawa, 14 maja 2013 r. Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Na podstawie art. 118 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r. i na podstawie art. 32 ust. 2 regulaminu Sejmu niżej podpisani posowie wnosz projekt ustawy: - o zmianie ustawy - Kodeks pracy. Do reprezentowania wnioskodawców w pracach nad projektem ustawy upoważniamy pana posa Adama Szejnfelda. (-) Tadeusz Arkit; (-) Tadeusz Aziewicz; (-) Borys Budka; (-) Krzysztof Gadowski; (-) Andrzej Gaażewski; (-) Elżbieta Gapińska; (-) Artur Gierada; (-) Rafa Grupiński; (-) Agnieszka Hanajczyk; (-) Maria Magorzata Janyska; (-) Jan Kaźmierczak; (-) Magorzata Kidawa-Bońska; (-) Ewa Koodziej; (-) Zbigniew Konwiński; (-) Sawomir Kowalski; (-) Stanisaw Lamczyk; (-) Tomasz Lenz; (-) Zofia Ławrynowicz; (-) Izabela Katarzyna Mrzygocka; (-) Anna Nemś; (-) Magorzata Niemczyk; (-) Witold Pahl; (-) Magorzata Ppek; (-) Krystyna Poślednia; (-) Elżbieta Radziszewska; (-) Bożena Sawiak; (-) Pawe Suski; (-) Micha Szczerba; (-) Adam Szejnfeld; (-) Renata Zaremba; (-) Jerzy Zitek.

2 USTAWA z dnia r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy Art. 1. W ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm. 1) ) wprowadza si nastpujce zmiany: 1) Art otrzymuje brzmienie: Praca w niedziele i świta jest dozwolona: 1) w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunicia awarii, 2) w ruchu cigym, 3) przy pracy zmianowej, 4) przy niezbdnych remontach, 5) w transporcie i w komunikacji, 6) w zakadowych strażach pożarnych i w zakadowych sużbach ratowniczych, 7) przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób, 8) w rolnictwie i hodowli, 9) przy wykonywaniu prac koniecznych ze wzgldu na ich użyteczność spoeczn i codzienne potrzeby ludności, w szczególności w: a) (uchylona), 1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostay ogoszone w Dz. U. z 1998 r. Nr 106, poz. 668 i Nr 113, poz. 717, z 1999 r. Nr 99, poz. 1152, z 2000 r. Nr 19, poz. 239, Nr 43, poz. 489, Nr 107, poz i Nr 120, poz. 1268, z 2001 r. Nr 11, poz. 84, Nr 28, poz. 301, Nr 52, poz. 538, Nr 99, poz. 1075, Nr 111, poz. 1194, Nr 123, poz. 1354, Nr 128, poz i Nr 154, poz. 1805, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 135, poz. 1146, Nr 196, poz. 1660, Nr 199, poz i Nr 200, poz. 1679, z 2003 r. Nr 166, poz i Nr 213, poz. 2081, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 99, poz. 1001, Nr 120, poz i Nr 240, poz. 2407, z 2005 r. Nr 10, poz. 71, Nr 68, poz. 610, Nr 86, poz. 732 i Nr 167, poz. 1398, z 2006 r. Nr 104, poz. 708 i 711, Nr 133, poz. 935, Nr 217, poz i Nr 221, poz. 1615, z 2007 r. Nr 64, poz. 426, Nr 89, poz. 589, Nr 176, poz. 1239, Nr 181, poz i Nr 225, poz. 1672, z 2008 r. Nr 93, poz. 586, Nr 116, poz. 740, Nr 223, poz i Nr 237, poz. 1654, z 2009 r. Nr 6, poz. 33, Nr 116, poz. 740, Nr 98, poz. 817, Nr 99, poz. 825, Nr 115, poz. 958, Nr 157, poz. 1241, Nr 219, poz i Nr 58, poz. 485, z 2010 r. Nr 105, poz. 655, Nr 135, poz. 912, Nr 182, poz. 1228, Nr 224, poz. 1459, Nr 249, poz i Nr 254, poz oraz z 2011 r. Nr 36, poz. 181, Nr 63, poz. 322, Nr 80, poz. 432, Nr 144, poz. 855, Nr 149, poz. 887, Nr 232, poz. 1378, z 2012 r. poz. 908,

3 b) zakadach świadczcych usugi dla ludności, c) gastronomii, d) zakadach hotelarskich, e) jednostkach gospodarki komunalnej, f) zakadach opieki zdrowotnej i innych placówkach sużby zdrowia przeznaczonych dla osób, których stan zdrowia wymaga caodobowych lub caodziennych świadczeń zdrowotnych, g) jednostkach organizacyjnych pomocy spoecznej oraz jednostkach organizacyjnych wspierania rodziny i systemu pieczy zastpczej zapewniajcych caodobow opiek, h) zakadach prowadzcych dziaalność w zakresie kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku, 10) w stosunku do pracowników zatrudnionych w systemie czasu pracy, w którym praca jest świadczona wycznie w pitki, soboty, niedziele i świta, 11) przy wykonywaniu prac z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usug drog elektroniczn na rzecz przedsibiorcy zagranicznego lub zagranicznego oddziau lub przedstawicielstwa przedsibiorcy w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie dziaalności gospodarczej, ze wzgldu na odmienne, w stosunku do pracodawcy, dni wolne od pracy u wyżej wymienionych podmiotów. Art. 2. Ustawa wchodzi w życie po upywie 14 dni od dnia ogoszenia.

4 UZASADNIENIE Najwikszym dobrem dla każdego czowieka jest praca. Aby moga być jednak w sposób możliwie nieograniczony dostpna, należy dbać nie tylko o utrzymanie istniejcych miejsc pracy, ale również stymulować powstawanie nowych. By osignć ten cel konieczne jest stosowanie caego katalogu instrumentów, ale wśród nich niewtpliwie zasadnicz rol odgrywaj przepisy prawa pracy. One bowiem odpowiadaj za to, czy system prawa nadża za praktyk i potrzebami cywilizacyjnie zmieniajcych si spoeczeństw i gospodarek, czy też nie. Niestety, już na wstpie uzasadnienia do niniejszej ustawy należy stwierdzić, iż polskie przepisy prawa pracy pozostaj w tyle za procesem cywilizacyjnych zmian, których gównym zapotrzebowaniem jest elastyczność. Polska jest obecnie w bardzo ważnym momencie swojego rozwoju, w którym albo uzyskamy zasadnicz przewag konkurencyjn na rynku globalnym, albo staniemy si, owszem rozwijajcym si, lecz niebdcym w awangardzie i niemajcym szans na skokowe odbicie od peletonu, tylko jednym z wielu krajów Europy. Dlatego tak ważne jest wykorzystanie szansy, jak daje nam umożliwienie świadczenia usug biznesowych, które pomogyby nie tylko zachować obecne liczne miejsca pracy w tym sektorze, tj. ok. 200 tysicy, ale również poprawić konkurencyjność polskiego rynku pracy w tym obszarze. Obecne regulacje kodeksu pracy nie uwzgldniaj zmian, jakie nastpiy w gospodarce w obszarze świadczenia nowoczesnych usug w cigu ostatnich kilkunastu latach. W obecnym art kodeksu pracy nie jest dopuszczone wykonywanie pracy w niedziele i świta na rzecz różnych, zagranicznych podmiotów dziaajcych na rynku światowym, których obowizuj różne kalendarze świt i strefy czasowe. W szczególności chodzi o prace przy świadczeniu usug transgranicznych, ze wzgldu na inny tydzień pracy, na przykad od niedzieli do czwartku oraz inne świta w krajach obsugiwanych przez centra dziaajce w Polsce. Pracodawca może posikować si regulacjami dotyczcymi dozwolonej pracy w niedziele i świta, która jest prac zmianow lub w ruchu cigym, ale nie zawsze jest to możliwe.

5 Majc na uwadze konieczność uregulowania tej kwestii proponuje si wic rozszerzenie katalogu prac wymienionych w przywoanym wyżej art kodeksu pracy. Poszerzenie katalogu pomogyby nie tylko zachować obecne liczne miejsca pracy w sektorze usug biznesowych, ale również poprawić konkurencyjność polskiego rynku pracy w tym obszarze. Podmioty objte skutkami wejścia w życie ustawy Regulacje zawarte w projekcie ustawy bd bezpośrednio dotyczyć: pracowników, pracodawców. Wpyw ustawy na sektor finansów publicznych, w tym budżet państwa Zmiana dotyczca poszerzenia pracy dozwolonej w niedziele i świta nie wywouje negatywnych skutków finansowych dla budżetu państwa i jednostek samorzdu terytorialnego, a wrcz przeciwnie przyczyni si do wzrostu wpywów podatkowych oraz skadkowych. Znaczenie wprowadzanej zmiany jest wycznie pozytywne, gdyż przyczyni si ona do utrzymania dotychczasowych miejsc pracy oraz tworzenia nowych, co w obecnym okresie spowolnienia gospodarczego odgrywa kluczow rol. Poprzez utrzymanie zatrudnienia zostanie zachowany poziom wpywów do budżetu państwa z tytuu podatków i mniejsze wypaty na świadczenia spoeczne (np. zasiki dla bezrobotnych, świadczenia z pomocy spoecznej), a w przypadku tworzenia nowych miejsc pracy zwikszać si bd wpywy dla budżetu państwa, budżetów jednostek samorzdu terytorialnego oraz funduszy ubezpieczeń spoecznych i zdrowotnych. Wpyw ustawy na rynek pracy. Skutki spoeczne Proponowana w projekcie zmiana wywoa pozytywne skutki spoeczne. Gównym jej celem jest poszerzenie dopuszczalności wykonywania pracy w niedziel i świta poprzez świadczenie usug biznesowych w centrach, które intensywnie rozwijaj si w naszym kraju i dziki temu zdobywamy przewag konkurencyjn nie tylko w Europie, zwaszcza wobec Wgier, Czech, Sowacji, ale też na świecie (kraje azjatyckie). W wyniku tworzenia nowych miejsc pracy zmniejszy si bezrobocie, zwaszcza wśród ludzi modych, a także zmniejszy si

6 ryzyko zwizane z ubożeniem i wykluczeniem spoecznym w zwizku z przedużajcym si brakiem pracy. Niepokojca jest systematycznie rosnca skala osób z wyższym wyksztaceniem, które stanowi ponad 11,0% ogóu bezrobotnych. Wynika to z faktu, że wraz ze zwikszaniem si liczby uczelni wyższych, rozszerzaniem oferty edukacyjnej i atwiejszym dostpem absolwentów szkó średnich do kontynuowania nauki zarówno na studiach zawodowych, jak i magisterskich, a także wyższymi oczekiwaniami i ambicjami modzieży w porównaniu do pocztku lat 90. ubiegego wieku, znacznie zwikszya si liczba studentów i absolwentów legitymujcych si wyższym wyksztaceniem. Ta liczna grupa, wcześniej w ograniczonym stopniu reprezentowana wśród bezrobotnych i cieszca si zainteresowaniem pracodawców, odczuwa obecnie podobne problemy, co pozostaa modzież szukajca zatrudnienia. Centra usug biznesowych s dla tej grupy spoecznej ogromn szans na zdobycie zatrudnienia i zabezpieczenie materialne. Wpyw ustawy na konkurencyjność gospodarki i funkcjonowanie przedsibiorstw Proponowana zmiana nie bdzie negatywnie wpywać na segmenty rynku i zakócać w jakikolwiek sposób mechanizmy konkurencji, lecz w rcz przeciwnie - bdzie zwikszać si konkurencyjn polskich firm, zwaszcza w konkurencji midzynarodowej. Projekt ustawy nie narusza wewntrznej spójności systemu prawa obowizujcego w Polsce, nie zawiera bowiem norm, które byyby sprzeczne z normami innych ustaw, bdź zmieniayby ich wykadni i powodoway konieczność dokonywania nowych interpretacji. Zgodność projektowanych zmian z prawem europejskim Proponowana w projekcie zmiana nie jest objta prawodawstwem europejskim.

7 Warszawa, 31 maja 2013 r. BAS-WAEM-1206/13 Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna o zgodności przedstawionego poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy (przedstawiciel wnioskodawców: pose Adam Szejnfeld) z prawem Unii Europejskiej Na podstawie art. 34 ust. 9 uchway Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 30 lipca 1992 r. Regulamin Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej (M.P. z 2012 r. poz. 32, ze zm.) sporzdza si nastpujc opini: I. Przedmiot projektu ustawy Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy zakada rozszerzenie listy przypadków, w których praca w niedziele i świta jest dozwolona (nowe brzmienie art Kodeksu pracy). Zmiana polegaaby na dopuszczeniu pracy w niedziele i świta przy wykonywaniu prac z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usug drog elektroniczn na rzecz przedsibiorcy zagranicznego lub zagranicznego oddziau lub przedstawicielstwa przedsibiorcy w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie dziaalności gospodarczej, ze wzgldu na odmienne, w stosunku do pracodawcy, dni wolne od pracy u wyżej wymienionych podmiotów. II. Stan prawa Unii Europejskiej w materii objtej projektem ustawy Zagadnienia dotyczce pracy w niedziele i świta nie s wprost regulowane prawem Unii Europejskiej. Krajowe przepisy dotyczce tej kwestii byy jednak wielokrotnie oceniane przez Trybuna Sprawiedliwości pod ktem zgodności ze swobodami rynku wewntrznego oraz z regulacjami dotyczcymi czasu pracy. a) Trybuna Sprawiedliwości orzek, że reguy dotyczce godzin (dni), w których sklepy powinny być zamknite, nie s objte zakresem art. 34 (zakaz stosowania midzy państwami czonkowskimi ograniczeń ilościowych w

8 2 przywozie towarów i środków o skutku równoważnym) Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TfUE), o ile reguy te odnosz si w ten sam sposób do wszystkich przedsibiorców dziaajcych na terytorium danego państwa i oddziauj w ten sam sposób, prawnie i faktycznie, na sprzedaż produktów krajowych i produktów z innych państw czonkowskich,. Warunek jednakowego oddziaywania jest speniony, jeżeli nie ma dowodu, że celem takich regulacji jest wpyw na handel midzy państwami czonkowskimi lub że przepisy takie mog prowadzić do nierównego traktowania produktów krajowych i produktów importowanych w zakresie dostpu do rynku. Zatem krajowe przepisy, których efektem jest ograniczenie sprzedaży jakiegoś towaru, a w konsekwencji także jego importu, nie mog być, jako takie, uznane za ograniczajce dostp do rynku produktom importowanym w wikszym stopniu niż analogicznym produktom krajowym. Fakt, że przepisy krajowe mog ograniczyć wielkość sprzedaży, w tym także wielkość sprzedaży produktów importowanych z innych państw czonkowskich, nie jest wystarczajcy do uznania ich za środek o skutku równoważnym do ograniczeń ilościowych w przywozie. Trybuna zauważy ponadto, że przepisy krajowe ograniczajce otwieranie sklepów w niedziele odzwierciedlaj wybory dotyczce szczególnych narodowych lub regionalnych cech spoeczno-kulturalnych. Zapewnienie zgodności tych wyborów z prawem UE należy do państw czonkowskich. Trybuna uzna także, że przepisy krajowe dotyczce godzin (dni) otwarcia sklepów nie naruszaj art. 49 TfUE dotyczcego swobody przedsibiorczości (wyrok TS z dnia 2 czerwca 1994 r. w poczonych sprawach C-69/93 i C-258/93 Punto Casa oraz wyrok z dnia 20 czerwca 1996 r. w poczonych sprawach C-418/93, C-419/93, C-420/93, C-421/93, C-460/93, C- 461/93, C-462/93, C-464/93, C-9/94, C-10/94, C-11/94, C-14/94, C-15/94, C- 23/94, C-24/94 i C-332/94 Semerano Casa Uno). Trybuna nie ocenia zgodności regulacji dotyczcej czasu pracy w niedziele i świta z zasad swobody świadczenia usug (art. 56 TfUE). Z jego orzecznictwa dotyczcego dopuszczalnych ograniczeń tej swobody wynika jednak, że przepisy regulujce godziny świadczenia usug wprowadzone przez państwo, w którym dostawca usugi ma swoj siedzib, maj wpyw nie tylko na możliwość skadnia przez niego ofert usugobiorcom zamieszkaym w tym samym państwie lub przybywajcym do tego państwa w celu skorzystania z usugi, ale maj również wpyw na oferowanie usug potencjalnym klientom w innym państwie czonkowskim. Wpywaj zatem bezpośrednio na dostp do rynku usug w innym państwie czonkowskim. Mog wic ograniczać obrót usugami midzy państwami czonkowskimi (wyrok TS z dnia 10 maja 1995 r. w sprawie C-384/93 Alpine Investments).

9 3 Zwraca si uwag, że nawet niedyskryminacyjne ograniczenie swobody świadczenia usug musi zostać obiektywnie uzasadnione, by mogo zostać uznane za nienaruszajce art. 56 TfUE 1. b) Dyrektywa 2003/88/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z 4 listopada 2003 r. dotyczca niektórych aspektów organizacji czasu pracy (Dziennik Urzdowy L 299 z 18 listopada 2003 r. s. 9, Dziennik Urzdowy Unii Europejskiej Polskie wydanie specjalne, rozdz. 5 tom 4, strona 381) w art. 5 stanowi, że państwa czonkowskie przyjmuj niezbdne środki w celu zapewnienia, by każdy pracownik by uprawniony w okresie siedmiodniowym do minimalnego nieprzerwanego okresu odpoczynku w wymiarze 24 godzin oraz również do odpoczynku dobowego w wymiarze 11 godzin. Dyrektywa nie odnosi si w żaden szczególny sposób do pracy w niedziel. Warto zauważyć, że poprzednio obowizujca dyrektywa Rady 93/104/WE (uchylona na mocy art. 27 ust. 1 dyrektywy 2003/88/WE) dotyczca niektórych aspektów organizacji czasu pracy, stanowia w preambule, że w odniesieniu do cotygodniowych przerw w pracy należy uwzgldnić różnorodność kulturow, etniczn, religijn i inne czynniki wystpujce w Państwach Czonkowskich; w szczególności, wycznie do Państwa Czonkowskiego należaa decyzja, czy niedziela powinna być wczona do cotygodniowej przerwy w pracy, a jeżeli tak, to w jakim zakresie. Przepis art. 5 dyrektywy 93/104/WE, który by odpowiednikiem art. 5 dyrektywy 2003/88/WE, w pierwotnej wersji (przed zmianami dokonanymi z dniem 1 sierpnia 2000 r. przez dyrektyw 2000/34/WE) zawiera również ówczesne zdanie drugie, które stanowio, że minimalny czas przerwy w pracy określony w akapicie pierwszym powinien w zasadzie obejmować niedziel. Przepis ten zosta jednak uznany za nieważny przez Trybuna Sprawiedliwości (wyrok z 12 listopada 1996 r. w sprawie C- 84/94 Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Irlandii Pónocnej przeciwko Radzie Unii Europejskiej). III. Analiza przepisów projektu pod ktem ustalonego stanu prawa Unii Europejskiej a) Proponowane nowe brzmienie art Kodeksu pracy reguluje wyjtki od zakazu pracy w niedziele i świta. W porównaniu do obecnego stanu prawnego proponuje si wprowadzenie dodatkowego wyjtku dotyczcego wykonywania prac z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej na rzecz przedsibiorcy zagranicznego lub zagranicznego oddziau lub przedstawicielstwa przedsibiorcy ze wzgldu na odmienne, w stosunku do pracodawcy, dni wolne od pracy u wyżej wymienionych podmiotów. Projekt zmierza zatem do liberalizacji ogólnego zakazu pracy w niedziele i świta. Na marginesie należy zauważyć, że sam zakaz pracy w niedziele i 1 P. Craig, G. de Búrca, EU Law. Text, Cases, and Materials, Offord University Press 2011, s. 808.

10 4 świta sformuowany jest w sposób niedyskryminacyjny, dotyczy w jednakowym stopniu podmiotów krajowych i podmiotów z innych państw czonkowskich Unii Europejskiej. Jest też uzasadniony wzgldami spoecznymi i kulturowymi. Nie narusza zatem art. 34, art. 49 i art. 56 TfUE. Tym bardziej liberalizacja zakazu nie bdzie naruszać przywoanych przepisów TfUE. b) Przepis art. 5 dyrektywy 2003/88/WE jest implementowany do prawa polskiego przez art Kodeksu pracy. Proponowane zliberalizowanie zakazu pracy w niedziele i świta nie wpynie na stopień implementacji art. 5 dyrektywy odnośnie przerwy w pracy. IV. Konkluzje Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy nie jest sprzeczny z prawem Unii Europejskiej. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona

11 Warszawa, 31 maja 2013 r. BAS-WAPEiM-1207/13 Pani Ewa Kopacz Marszaek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Opinia prawna w sprawie stwierdzenia, czy poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy (przedstawiciel wnioskodawców: pose Adam Szejnfeld) jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu Przedstawiony poselski projekt ustawy o zmianie ustawy Kodeks pracy zakada rozszerzenie listy przypadków, w których praca w niedziele i świta jest dozwolona (nowe brzmienie art Kodeksu pracy). Zmiana polegaaby na dopuszczeniu pracy w niedziele i świta przy wykonywaniu prac z wykorzystaniem środków komunikacji elektronicznej w rozumieniu przepisów o świadczeniu usug drog elektroniczn na rzecz przedsibiorcy zagranicznego lub zagranicznego oddziau lub przedstawicielstwa przedsibiorcy w rozumieniu przepisów ustawy o swobodzie dziaalności gospodarczej, ze wzgldu na odmienne, w stosunku do pracodawcy, dni wolne od pracy u wyżej wymienionych podmiotów. Projekt ustawy nie zawiera przepisów majcych na celu wykonanie prawa Unii Europejskiej. Poselski projekt ustawy o zmianie Kodeks pracy nie jest projektem ustawy wykonujcej prawo Unii Europejskiej w rozumieniu art. 95a Regulaminu Sejmu. Dyrektor Biura Analiz Sejmowych Zbigniew Wrona

12 Ó Ę Ą ź ż ź Ż Ż Ę Ż Ó ś Ż ść ż Ę Ó Ż ś ć ÓŻ Ó Ó

13 Ż ś ść Ż Ó ś Ż Ó Ó Ę ć ś ś ś Ę ć Ż ÓŻ Ę ż ś ś ś ś Ó Ó ś ś ź ś Ę ś Ż Ó ś ść Ó ś ź ź

14 Ł Ą Ł ż Ę Ł Ą

15 Ą ż Ż Ą

16 Ó Ę Ż Ż ś ś ś ś Ę ś Ż ż Ż ś ż ć Ó ś Ę ć Ę Ó ć ść ś ż ć ść ść ś ś Ę Ę ź