KONCEPCJA GEOPORTALU REGIONALNEGO REGIONAL GEOPORTAL CONCEPT. Grzegorz G³owacki, Lech Nowogrodzki, Katarzyna Sosnowska.

Transkrypt

1 POLSKIE TOWARZYSTWO Koncepcja geoportalu INFORMACJI regionalnego PRZESTRZENNEJ ROCZNIKI GEOMATYKI 2005 TOM III ZESZYT KONCEPCJA GEOPORTALU REGIONALNEGO REGIONAL GEOPORTAL CONCEPT Grzegorz G³owacki, Lech Nowogrodzki, Katarzyna Sosnowska ESRI Polska S³owa kluczowe: infrastruktura danych przestrzennych, geoportal, etadane Keywords: spatial data infrastructure (SDI), geoportal, etadata Wstêp Wspó³czeœnie coraz czêœciej dostrzegana jest prawid³owoœæ potwierdzaj¹ca, e wiêkszoœæ systeów inforacji geograficznej zasilana jest przez ró ne organizacje. Ka da z organizacji zajuje siê opracowanie wybranych, charakterystycznych dla swoich potrzeb, zbiorów danych. Narastaj¹ca potrzeba wspó³u ytkowania zbiorów danych przywiod³a u ytkowników do opracowania etod pozyskiwania tych danych w najbardziej efektywny i gwarantuj¹cy aktualnoœæ sposób, obejuj¹cy pozyskiwanie fragentów geobaz 1 innych u ytkowników. Liczne zbiory danych geograficznych og¹ byæ ³¹czone i traktowane jako zasób inforacji wspó³dzielony przez spo³ecznoœæ u ytkowników. Rolê infrastruktury technicznej u³atwiaj¹cej dzielenie siê tyi zasobai odgrywa sieæ internet. Portale (geoportale), bêd¹ce w istocie wêz³ai sieci, uo liwiaj¹ Metadane Us³uga SDI: Jak dzia³a? Publikowanie Dostawca Us³uga Szukaj Rezultat Wykorzystanie Klient U ytkownik 1 Geobaza tutaj: baza danych groadz¹ca geodane. u ytkowniko zarówno zarejestrowanie, jak i poszukiwanie udostêpnionej inforacji geograficznej. W konsekwencji, systey staj¹ siê stale powiêkszaj¹c¹ siê liczb¹ wêz³ów sieci WWW wykorzystywanych do dzielenia siê inforacj¹. Ta koncepcja zosta³a zdefiniowana ponad dekadê teu i opisana pod pojêcie Infrastruktury Danych Przestrzennych (Spatial Data Infrastructur SDI). Poza rozwi¹zaniai technologicznyi SDI wyaga równie szeregu regulacji odnosz¹cych siê do polityki w zakresie wykorzystania inforacji o

2 170 Grzegorz G³owacki, Lech Nowogrodzki, Katarzyna Sosnowska przestrzeni, wypracowania odpowiednich regulacji prawnych, a tak e odelu biznesowego definiuj¹cego zasady wyiany inforacji. Koncepcja geoportalu Geoportal stanowi integraln¹ czêœci¹ Regionalnej Infrastruktury Danych Przestrzennych. Jego najwa niejszy odu³e jest tzw. katalog etadanych, w który rejestrowane s¹ inforacje opisuj¹ce zestawy danych i us³ug zg³oszonych do regionalnego zasobu przez dostawców; wyposa ony dodatkowo w narzêdzia u³atwiaj¹ce wyszukanie okreœlonych treœci. Dodatkowo portal o e obejowaæ odu³y o charakterze edukacyjny, w których uieszczone s¹ inforacje o dostêpnej technologii, powszechnie stosowanych standardach i procedurach ich wykorzystania, zastosowaniach i korzyœciach z nich p³yn¹cych, a tak e inforacje kszta³tuj¹ce regionalny rynek us³ug. Wszystkie te inforacje s³u yæ aj¹ budowaniu spo³ecznej œwiadooœci i poparcia dla rozwoju SDI w regionie. Opcjonalnie portal daje u ytkowniko o liwoœæ po³¹czenia siê z dostawc¹ danych i przejrzenia wybranego zbioru danych, zani podej¹ oni decyzjê o jego pozyskaniu zgodnie z obowi¹zuj¹cyi regu³ai biznesowyi. Metadane Metadane stanowi¹ kluczowy eleent w koncepcji SDI. S¹ one dokuentacj¹ opisuj¹c¹ zestawy danych, która: uo liwia przeszukiwanie katalogu wed³ug zadanych kryteriów, udostêpnia uproszczony opis zasobu, udostêpnia szczegó³owy opis zasobu, uo liwiaj¹cy stwierdzenie czy dany zestaw jest odpowiedni dla danego zastosowania jest to szczególnie wa ne, jeœli u ytkownik nie a o liwoœci bezpoœredniego pod³¹czenia siê do zasobu i przejrzenia go on-line. Dotychczas opracowanych zosta³o kilka iêdzynarodowych standardów etadanych. Nieniej niezale nie od standardu etadane powinny obejowaæ nastêpuj¹ce sekcje inforacyjne: uproszczony opis zestawu analogiczny do opisów w katalogu biblioteczny okreœlaj¹cy nazwê zasobu, treœæ itp., opis podstawowych w³asnoœci zestawu danych okreœlaj¹cy odwzorowanie kartograficzne, odel danych, pola atrybutów wraz z ich definicj¹, wielkoœæ zbioru, itp., inforacje w³asne dostawcy zestawu danych.in. dok³adnoœæ i aktualnoœæ danych, Ÿród³o danych, przeznaczenie zbioru, kontakt, prawa autorskie, zasady redystrybucji i wykorzystania danych itp., inforacje u³atwiaj¹ce przeszukiwanie zasobu takie jak: s³owa kluczowe, s³ownik nazw geograficznych, skorowidze itp. Opracowanie i aktualizowanie dokuentacji regionalnego zasobu danych o przestrzeni zgodnie z obowi¹zuj¹cyi standardai (np. ISO, FGDC) jest krytyczne dla powodzenia utworzenia i uruchoienia geoportalu.

3 Koncepcja geoportalu regionalnego 171 Tworzenie geoportalu Geoportal, oprócz utworzenia strony internetowej oraz wyboru standardu etadanych, zgodnie, z który opisane zostan¹ regionalne zasoby danych, wyaga równie pozyskania i wykorzystania nowoczesnych, kopleksowych narzêdzi oraz doœwiadczenia i foralnie opisanych procedur w pracy z tyi narzêdziai. Prace zwi¹zane z uruchoienie portalu obejuj¹ zazwyczaj szeœæ etapów: okreœlenie (czêsto zinwentaryzowanie) regionalnego zasobu danych, uzgodnienie zasad udostêpniania dla okreœlonych grup u ytkowników, udokuentowanie zasobu z wykorzystanie wybranego standardu etadanych, utworzenie katalogu etadanych portalu obejuj¹cego poszczególne pliki etadanych, opublikowanie portalu kataloguj¹cego w forie us³ugi sieciowej, która uo liwia u ytkowniko wyszukiwanie odpowiednich treœci i zbiorów danych, utworzenie s³ownika nazw geograficznych, obejuj¹cego tak e nazwy specyficzne lub lokalne iejsc objêtych zasiêgie przestrzenny zasobu danych, którego zadanie jest u³atwienie wyszukiwania wed³ug lokalnych nazw geograficznych, utworzenie narzêdzi wyszukiwania zazwyczaj aplikacji sieciowej dostêpnej z poziou przegl¹darki internetowej. Wykorzystanie geoportalu Rozwa aj¹c zadania portalu z punktu widzenia potencjalnych u ytkowników nale y ieæ na uwadze ich rzeczywiste potrzeby. Statystyczny u ytkownik portalu jest skoncentrowany na wyszukaniu zestawu danych odpowiedniego dla œciœle okreœlonego celu. Dlatego logika korzystania z portalu usi byæ o liwie najprostsza i u³atwiaæ wykonywanie koniecznych operacji, które obejuj¹: wywo³anie strony g³ównej portalu i przeszukanie zasobu wed³ug zadanych kryteriów, przejrzenie wyselekcjonowanych zestawów danych potencjalnie przydatnych dla za- ³o onego celu. Mo e to byæ ograniczone do przejrzenia plików etadanych, lub na tyle zaawansowane, e pozwoli wykonaæ operacje przetwarzania danych, których cele bêdzie ich weryfikacja, przejœcie do us³ugi uo liwiaj¹cej pozyskanie danych (np. przez po³¹czenie do odpowiedniego adresu ftp) lub kontaktuj¹c siê z dostawc¹, pozyskanie, przetworzenie i w³¹czenie wybranego zestawu do swojej bazy danych. Ten etap czêsto wyaga dodatkowych narzêdzi. Narzêdzia wspieraj¹ce geoportal Odpowiednio zastosowane narzêdzia upraszczaj¹ stworzenie portalu i korzystanie z niego w nastêpuj¹cych zakresach:

4 172 Grzegorz G³owacki, Lech Nowogrodzki, Katarzyna Sosnowska Dostêp u ytkowników. Internetowe serwery kartograficzne, w³aœciwe dla portali inforacji przestrzennych, powinny wspó³pracowaæ z szeregie aplikacji klienckich i wykorzystywaæ opracowane standardy wyiany inforacji. Tworzenie, zarz¹dzanie i udostêpnianie etadanych. Oprograowanie powinno uo liwiaæ tworzenie i aktualizacjê plików etadanych zgodnych z przyjêty standarde. Dziêki wykorzystaniu standardów wyiany inforacji i oprograowania zarz¹dzaj¹cego danyi, u ytkownicy og¹ zarz¹dzaæ i publikowaæ katalog etadanych w sieci lokalnej i w internecie. Zasoby serwera etadanych powinny byæ dostêpne dla wszystkich aplikacji wykorzystuj¹cych opracowane przez OGC (Open Geospatial Consortiu) standardy wyiany inforacji. Tworzenie, zarz¹dzanie i udostêpnianie inforacji. U ytkownicy powinni byæ w stanie tworzyæ i zarz¹dzaæ danyi geograficznyi i inforacjai wykorzystuj¹c obs³ugiwane pakiety oprograowania. Powinni tak e ieæ o liwoœæ otwartego udostêpniania danych, etadanych, interaktywnych ap i innych inforacji przy poocy zintegrowanego pakietu internetowego serwera kartograficznego. Te us³ugi bêd¹ wówczas dostêpne przy poocy szeregu aplikacji klienckich wykorzystuj¹cych standardy i us³ug sieciowych opartych na XML. Podsuowanie Utworzenie i uruchoienia geoportalu pozwoli lepiej wykorzystaæ istniej¹ce w regionie zasoby inforacji o przestrzeni, upowszechni ich wykorzystanie i u³atwi dotarcie do wybranych zestawów danych. Proces tworzenia portalu wyagaæ bêdzie inwentaryzacji istniej¹cych zasobów, udokuentowania ich, okreœlenia grup potencjalnych u ytkowników oraz dostawców zasobów i us³ug. Co wa ne, w naturalny sposób podkreœli efekt dotychczasowych dzia³añ na ty polu. Wyagaæ bêdzie równie wypracowania odpowiednich regulacji prawnych i zasad biznesowych, które pobudz¹ lokalny rynek us³ug. Od strony technologicznej uruchoienie regionalnego geoportalu wyagaæ bêdzie pozyskania nowoczesnych rozwi¹zañ technologicznych opartych o standardy inforatyczne i bran owe; przygotowania dokuentacji opisuj¹cej zasoby ( pliki etadanych) i utworzenia katalogu etadanych, opublikowania portalu w sieci, a w dalszej perspektywie uruchoienia sieciowych us³ug i pozyskania narzêdzi, które u³atwi¹ u ytkowniko wspó³u ytkowanie zestawów danych. Literatura Sorensen Mark, Geographic Planning Collaborative, Inc. 2003: Technical Meorandu- Overview Assessent and Ipleentation Strategy for a Regional Spatial Data Infrastructure (SDI). ESRI White Paper 2004 Portal Technology. Suary The paper discusses issues of creating and using the concept of geoportal for regional Spatial Data Infrastructures. The basic idea of geoportal for regional needs should cover the following topics: building regional policy for using spatial inforation resources regarding all activities supporting regional socio-econoic developent,

5 Koncepcja geoportalu regionalnego 173 being part of national and pan-european SDI, considering real requireents of potential SDI users and stakeholders, acquiring odern and standard-based technological solutions. The conclusions fro Mark Sorensen s report of Malopolska Regional SDI study have been used within this article. The study has been carried out in 2003 and focused on overview assessent and ipleentation strategy for a regional Spatial Data Infrastructure (SDI). gr in. Grzegorz G³owacki gglowacki@esripolska.co.pl gr in. Lech Nowogrodzki lnowogrodzki@esripolska.co.pl gr in. Katarzyna Sosonowska ksosnowska@esripolska.co.pl