Kszta³cenie, Kszta³cenie kadr a wymagania wspó³czesnego sportu. dokszta³canie. Zenon Wa ny

Transkrypt

1 Kszta³cenie, dokszta³canie 85 Kszta³cenie kadr a wymagania wspó³czesnego sportu Rezultaty ka dego programu treningu bêd¹ bardziej przewidywalne i mniej przypadkowe, jeœli znane i przestrzegane bêd¹ biologiczne, biomechaniczne i psychiczne uwarunkowania i oddzia³ywanie stosowanych æwiczeñ i obci¹ eñ. Œwiat wokó³ nas zmienia siê bardzo szybko. Gin¹ niektóre zawody, zarysowuj¹ siê nowe potrzeby, kszta³tuje siê inna ni dotychczas struktura zatrudnienia. Nowe techniki i technologie (komputery, roboty, Internet, laser, telefon komórkowy itp.) wprowadzaj¹ istotne zmiany do charakteru naszej pracy i stylu ycia. Do zmiany tego ostatniego istotnie przyczynia siê tak- e coraz bogatsza i precyzyjniejsza wiedza o nas samych, o wymaganiach naszego organizmu. Wywo³uje to, z jednej strony, przesuniêcie tzw. granic mo - liwoœci adaptacyjnych cz³owieka i to zarówno intelektualnych jak i fizycznych, z drugiej natomiast zmiany otaczaj¹cego nas œrodowiska. Zmiany te dotycz¹ tak e jednego z bardziej konserwatywnych obszarów naszego ycia systemu szkolnictwa, w tym przede wszystkim systemu szkolnictwa wy szego, którego zadaniem jest kszta³cenie kadr przygotowanych do nowej, stale zmieniaj¹cej siê, rzeczywistoœci. Wyodrêbniaj¹ siê wiêc nowe dyscypliny nauki, nowe kierunki studiów, nowe specjalnoœci. Edukacja staje siê fundamentem rozwoju wspó³czesnego œwiata. Coraz czêœciej s³yszy siê wiêc g³osy wybitnych naukowców oraz przedstawicieli w³adz wy szych uczelni (m.in. rektorów UW i SGH w Warszawie) o potrzebie istot- Sport Wyczynowy 2002, nr 11-12/

2 86 nej zmiany struktury studiów, rekrutacji na studia, a tak e organizacji studiów. Coraz g³oœniej postuluje siê przyjmowanie do szkó³ wy szych, a nie na wydzia³ czy kierunek. Tak przyjêty student, dopiero po jakimœ czasie (np. po pierwszym roku, b¹dÿ po czterech semestrach) po ogólnym poznaniu interesuj¹cego go obszaru wiedzy i czêœciowym choæby ukszta³towaniu w³asnych zainteresowañ i g³êbszym poznaniu mo liwoœci uczelni wybiera³by swoj¹ œcie kê kszta³cenia, nawet interdyscyplinarn¹. Wspomniane, w wiêkszoœci jeszcze teoretyczne, propozycje zwi¹zane s¹ miêdzy innymi z coraz bardziej zarysowuj¹c¹ siê potrzeb¹ pog³êbionego kszta³cenia ogólnego, pozwalaj¹cego, choæby w przybli eniu, zrozumieæ z³o- onoœæ otaczaj¹cego nas œwiata oraz równoleg³ego pog³êbionego kszta³cenia specjalistycznego, umo liwiaj¹cego zaraz po studiach efektywn¹ dzia³alnoœæ w wybranej dziedzinie ycia zawodowego. Niestety, ze zwyk³ej, logicznej analizy problemu wynika, e w tej koncepcji tkwi wewnêtrzna sprzecznoœæ. Gmach wspó³czesnej wiedzy jest zbyt du y, by w czasie jednego cyklu studiów mo na by³o dok³adniej poznaæ choæby jakiœ wybrany, szerszy jego fragment. Konieczny jest wiêc tu kompromis, którym w ograniczonym zakresie mo e byæ koncepcja kszta³cenia ustawicznego, zak³adaj¹ca pog³êbianie wiedzy specjalistycznej (np. przez studia podyplomowe) ju w trakcie pracy zawodowej. Nieodzowna staje siê jednak istotna przebudowa toku studiowania i permanentne przybli anie struktury i treœci studiów do wymagañ dnia dzisiejszego i doœæ wyraÿnie zarysowuj¹cego siê jutra. Zgodnie z tzw. procesem boloñskim (Deklaracja europejskich ministrów edukacji z roku 1999, podpisana równie przez Polskê) postulowany jest ostatnio miêdzy innymi dalszy rozwój studiów dwustopniowych, dostosowywanie systemów kszta³cenia do potrzeb rynku pracy bez obni ania rangi wykszta³cenia ogólnego, upowszechnianie interdyscyplinarnych kierunków studiów i punktowego systemu rozliczania osi¹gniêæ studentów, a tak e mo liwie szybka integracja w odniesieniu do nadawanych tytu³ów, stopni, nazw specjalnoœci itp. W odniesieniu do uczelni wychowania fizycznego problem zmiany struktury kszta³cenia podjêty zosta³ ostatnio przez W³odzimierza Erdmanna (1). W pe³ni popieram próbê szczegó³owego przedyskutowania tematu. Uwa am te, e nadszed³ czas na podjêcie dzia³añ maj¹cych na celu wprowadzenie go w ycie (tj. uruchomienie nowego kierunku kszta³cenia). W swojej wypowiedzi skupiê siê jednak nie na obci¹ eniach godzinowych i doborze przedmiotów oraz szczegó³owych treœci kszta³cenia, doœæ szeroko przedstawionych przez W³odzimierza Erdmanna, ale na zaprezentowaniu ogólnej koncepcji takich studiów i ich strukturze. Uwa am przede wszystkim, e punktem wyjœcia do opracowania modelu kszta³cenia kadr musi byæ wzglêdnie poprawna wizja okreœlonej dziedziny ycia oraz wymagañ, jakie ona ju dzi-

3 Kszta³cenie kadr a wymagania wspó³czesnego sportu 87 siaj stawia i jakie stawiaæ bêdzie w najbli szej przysz³oœci. Kultura fizyczna, jako dziedzina dzia- ³alnoœci cz³owieka, nie zosta³a do dzisiaj jednoznacznie zdefiniowana. W du ym skrócie mówi siê o niej jako o czêœci sk³adowej kultury spo³eczeñstwa, obejmuj¹cej wszystkie wartoœci i dzia³ania zwi¹zane z dba³oœci¹ o zdrowie, budowê i postawê cia³a, rozwój fizyczny cz³owieka, kszta³towanie i doskonalenie jego ruchowych uzdolnieñ, sprawnoœci i wydolnoœci fizycznej (3). Zgodnie z obowi¹zuj¹c¹ obecnie Ustaw¹ o kulturze fizycznej wyodrêbnia siê w niej cztery obszary dzia³ania: wychowanie fizyczne, sport, rekreacjê ruchow¹ i rehabilitacjê ruchow¹. Jest to jednak moim zdaniem w znacznym stopniu podzia³ organizacyjny, a nie merytoryczny. Nadto, nie odpowiada ju wspó³czesnej rzeczywistoœci (ta jest bardziej z³o ona) i odbiega, zarówno pod wzglêdem pojêciowym, jak i terminologicznym, od koncepcji funkcjonuj¹cych w Unii Europejskiej (nie ma tam terminu rekreacja ruchowa, jest tylko termin sport patrz np. Europejska Karta Sportu i inne rezolucje Rady Europy, 2). Szerzej na ten temat wypowiedzia³em siê ju na ³amach Wychowania Fizycznego i Sportu (5). Tu, jedynie w du ym skrócie, przedstawiê swój punkt widzenia na strukturê kultury fizycznej. Za kryterium przyjêtego podzia³u przyjmê formê uczestnictwa. W ten sposób w kulturze fizycznej mo na wyró - niæ dwa g³ówne nurty (patrz ryc. 1): Ryc. 1. Podstawowe nurty kultury fizycznej, tworz¹ce j¹ elementy oraz najistotniejsze relacje miêdzy nimi.

4 88 obowi¹zkowy, obejmuj¹cy wychowanie fizyczne dzieci i m³odzie y, specjalne æwiczenia sprawnoœciowe, realizowane w formacjach militarnych i paramilitarnych, oraz podstawowe zajêcia korektywne dla m³odzie y posiadaj¹cej wady postawy; finansowany i organizowany w zasadzie przez Pañstwo, którego cel jest wzglêdnie precyzyjnie sformu³owany dla poszczególnych jego elementów, opracowane s¹ szczegó³owe programy, monitorowane przez specjalistyczne instytucje; dobrowolny, obejmuj¹cy wszystkie postacie sportu i turystyki kwalifikowanej, a wiêc: tzw. sport dla wszystkich (realizowany w najró norodniejszych formach ruchowych i o bardzo zró nicowanych obci¹ eniach), turystykê kwalifikowan¹ (w tym m.in. obozy przetrwania, biegi na orientacjê, turystyka wysokogórska, paralotniarstwo, wspinaczka ska³kowa, rejsy eglarskie po jeziorach i morzach itp.), sport wyczynowy (zarówno mieszcz¹cy siê w programach igrzysk olimpijskich, jak i olbrzymie bogactwo popularnych ju dyscyplin i konkurencji, nie wchodz¹cych dzisiaj do programu igrzysk olimpijskich, a posiadaj¹cych swoje systemy rozgrywek; zorganizowany formalnie sport amatorski i sport zawodowy), rehabilitacjê przez sport oraz sport dla ludzi o ograniczonej sprawnoœci (realizowan¹ od poziomu rozgrywek lokalnych do poziomu igrzysk paraolimpijskich i olimpiad specjalnych); bêd¹cy swoist¹ jak wynika z powy szego wyszczególnienia i bardzo bogat¹ ofert¹ dla zainteresowanych; organizowany przez zwi¹zki, stowarzyszenia i samorz¹dy; finansowany przez sponsorów i ze œrodków w³asnych uczestników. Istnieje jeszcze trzeci nurt rehabilitacja ruchowa, bêd¹cy ju pograniczem miêdzy kultur¹ fizyczn¹ a medycyn¹, realizowany przede wszystkim w szpitalach oraz oœrodkach lecznictwa i rehabilitacji, coraz czêœciej przyjmuj¹cy nazwê kinezyterapii, a wiêc kierunku leczenia. Struktura kszta³cenia kadr, choæby tylko w podstawowym zakresie, powinna uwzglêdniaæ ten merytoryczny i terminologiczny podzia³. Ale jak? Przede wszystkim konieczne jest, by w kszta³ceniu specjalistów zosta³o istotnie rozszerzone pojêcie terminu sport, by nie obejmowa³o tylko sportu wyczynowego i tylko dyscyplin olimpijskich (jak to ma miejsce obecnie), by by³o zbli one do funkcjonuj¹cego w wiêkszoœci krajów Europy i nie mia³o jak siê u nas jeszcze niekiedy zdarza ujemnych konotacji (np. odnosz¹cych siê choæby do zjawisk zwi¹zanych z pi³k¹ no n¹, gdzie nawet prezes Zwi¹zku, w udzielonym dziennikarzowi wywiadzie, nie wstydzi siê a³owaæ, e obroñca nie pope³ni³ faulu technicznego na zawodniku atakuj¹cym bramkê jego dru yny, co w efekcie uchroni³oby j¹ od pora ki). Wychodz¹c naprzeciw temu postulatowi nasze uczelnie mog³yby zmieniæ nazwê na Akademie Kultury Fizycznej b¹dÿ, wzorem uczelni gdañskiej, na Akademie Wychowania Fizycznego i Sportu. Mog³yby te, oczywiœcie, dzia³aæ

5 Kszta³cenie kadr a wymagania wspó³czesnego sportu 89 nadal w swoich tradycyjnych nazwach. To nie ma wiêkszego znaczenia. Powinny jednak funkcjonowaæ w nich dwa podstawowe wydzia³y: wychowania fizycznego przygotowuj¹cy przede wszystkim kadry dla obowi¹zkowego nurtu kultury fizycznej, nadzorowanego i w znacznej czêœci finansowanego przez Pañstwo; sportu i turystyki kwalifikowanej (w odró nieniu od tej ekonomicznej) przygotowuj¹cego przede wszystkim kadry dla dobrowolnego nurtu uczestnictwa w kulturze fizycznej. W obrêbie tych dwóch wydzia³ów, tak jak ju w prawie ca³ym systemie polskiego szkolnictwa wy szego, powinny byæ realizowane dwuetapowe studia: 3-letnie zawodowe i oko³o 2-letnie magisterskie. Nadto, oczywiœcie, studia podyplomowe i doktoranckie. W uczelniach, posiadaj¹cych odpowiedni¹ kadrê i wspó³pracuj¹cych z uczelniami medycznymi, funkcjonowa³yby w dalszym ci¹gu wydzia³y rehabilitacji ruchowej, na których - wzorem studiów medycznych - kszta³cenie realizowane by³oby w formie jednolitych studiów magisterskich. Po tym krótkim zarysowaniu wizji ogólnej struktury uczelni przejdÿmy do szczegó³ów, zwi¹zanych z kszta³ceniem absolwentów dla dobrowolnego nurtu uczestnictwa w kulturze fizycznej, a wiêc dla sportu i turystyki kwalifikowanej. Wyró nione wczeœniej umownie (lecz najczêœciej rozdzielane organizacyjnie) warstwy sportu nie s¹ i nie mog¹ byæ odizolowane od siebie; winny tworzyæ wielk¹ organizacyjn¹ strukturê tzw. sportu powszechnego (b¹dÿ spo- ³ecznego jako swoistego odpowiednika medycyny spo³ecznej). Z tego faktycznego, ale i umownego, podzia- ³u wynika, e miêdzy wspomnianymi warstwami mo e, a w³aœciwie nawet powinien, wystêpowaæ sta³y przep³yw uczestników. Osoby, uczestnicz¹ce w sporcie dla wszystkich (np. m³odzie æwicz¹ca w SKS b¹dÿ ogólnorozwojowych sekcjach klubowych), po osi¹gniêciu poziomu, pozwalaj¹cego im braæ udzia³ w formalnych rozgrywkach oraz w przypadkach, wynikaj¹cej z tego tytu³u osobistych preferencji i satysfakcji, mog³yby podejmowaæ udzia³ w sporcie wyczynowym. Ci natomiast, którzy ze wzglêdów zwi¹zanych z wykonywan¹ prac¹, studiami, stanem zdrowia czy te zwyk³ym zanikiem zainteresowañ do wyczynowego uprawiania sportu musieliby lub chcieli istotnie zmniejszyæ intensywnoœæ treningu, przenosiliby siê do sportu dla wszystkich. Tak widziany, dobrowolny, spo³eczny ruch sportowy by³by otwart¹ ofert¹ zarówno dla tych, którzy w pewnym okresie swojego ycia potraktuj¹ sport jako zawód, jak i dla tych, których uprawianie sportu bawi i daje osobist¹ satysfakcjê, a tak e dla tych, którzy ze wzglêdu na charakter swojej pracy i poziom zdrowia musz¹ albo tylko chc¹ aktywnie i systematycznie æwiczyæ, by obni yæ poziom zagro enia zdrowia. Ju dzisiaj bowiem, jak wynika z badañ, ponad 50% naszego doros³ego spo³eczeñstwa i oko³o 13% dzieci cierpi na nadwagê i oty³oœæ. Frakcje te wykazuj¹ nadto trwa³¹ tendencjê wzrostow¹.

6 90 A to przybieranie na wadze, jak ju powszechnie wiadomo, niesie ze sob¹ czêste wystêpowanie nadciœnienia têtniczego i innych chorób uk³adu kr¹ enia, wybitnie istotne zwiêkszenie ryzyka wyst¹pienia cukrzycy, a tak e wiêksze ryzyko wyst¹pienia niektórych rodzajów nowotworów. Wszystko to razem wziête doprowadzi prawdopodobnie ju w nied³ugim czasie b¹dÿ do istotnego zwiêkszenia zapotrzebowania na drogie leczenie (i to zarówno ze œrodków spo³ecznych, jak i prywatnych), b¹dÿ do intensywnych dzia³añ (prywatnych, spo³ecznych i pañstwowych), maj¹cych na celu przeciwstawianie siê tej ogólnej tendencji. W stylu ycia wielu grup spo³ecznych oraz w dzia³alnoœci wielu instytucji, tak- e pañstwowych, coraz wyraÿniej zarysowuje siê wybór tej drugiej orientacji. Wynika to z coraz powszechniejszej œwiadomoœci, e uprawianie sportu oprócz wp³ywu na poziom sprawnoœci fizycznej przyczynia siê do utrzymania wysokiego poziomu zdrowia, a nadto powoduje istotne zwolnienie przebiegu procesów starzenia. Œwiadomoœæ tê, równolegle do dzia- ³añ, podejmowanych przez media i literaturê popularno-naukow¹, kszta³tuje tak e Narodowy Program Zdrowia, opracowany przez Miêdzyresortowy Zespó³ Koordynacyjny na lata Jego pierwszym celem operacyjnym jest zwiêkszenie aktywnoœci fizycznej spo³eczeñstwa. Formu³uj¹c szczegó³owe zadania NPZ, za³o ono, e w roku 2005 ró ne formy aktywnoœci fizycznej w czasie wolnym uprawiaæ bêdzie co najmniej 50% dzieci i m³odzie y oraz 30% doros³ych..., a tak e, e podstawowe warunki do zwiêkszenia aktywnoœci ruchowej ró nych grup ludnoœci w miejscu zamieszkania zapewni co najmniej 80% gmin... (6). Analizuj¹c wiêc wszystko to, co dzieje siê ostatnio u nas, a tak e w krajach du o bogatszych i le ¹cych na zachód od nas (przyk³adem mo e byæ tu choæby Francja), nale y przewidywaæ znacz¹cy przyrost osób æwicz¹cych i uprawiaj¹cych sport, kosztem zmniejszenia grupy, maj¹cej kontakt ze sportem przede wszystkim przez ekran telewizora. Rozszerzy siê wiêc tak e rynek pracy dla absolwentów omawianego tu kierunku studiów. Ze wspomnianej tendencji wynika, e dla wszystkich wyszczególnionych wy ej grup trzeba przygotowaæ kwalifikowan¹ kadrê, by sprosta³a bardzo wysokim wymaganiom, jakie ju dzisiaj stoj¹ zarówno przed sportem wyczynowym, jak te a mo e nawet przede wszystkim przed turystyk¹ kwalifikowan¹ oraz tzw. sportem dla wszystkich. Bior¹c wiêc pod uwagê zmiany, które zachodz¹ w naszym otoczeniu i naszym stylu ycia, oraz zarysowuj¹ce siê coraz wiêksze zapotrzebowanie na ludzi umiej¹cych zaj¹æ siê profesjonalnie cia³em cz³owieka, mo liwie szybko powinny byæ podjête decyzje, dotycz¹ce kszta³cenia odpowiedniego typu specjalistów. Dla dobra nas wszystkich. G³ówn¹ tez¹ le ¹c¹ u podstaw koncepcji kszta³cenia kadr dla sportu powinno byæ has³o: trenuje siê cz³owieka, a nie dyscyplinê sportu. Wiedza o cz³owieku, o prawid³owoœciach na-

7 Kszta³cenie kadr a wymagania wspó³czesnego sportu 91 uczania ruchu i o mechanizmach adaptacji cz³owieka do ró nego typu wysi³ków, musi wiêc byæ podstaw¹ kszta³cenia na poziomie wy szym. Has³o to winno wyznaczaæ uk³ad przedmiotów w kolejnych latach studiów i sposób dochodzenia do specjalizacji, natomiast olbrzymia ró norodnoœæ form aktywnoœci sportowej i ich popularnoœæ organizacjê studiów i tytu³y zawodowe. Uk³ad przedmiotów dla omawianych tu studiów jest ³atwy do przedyskutowania i przyjêcia. Nie trzeba nikogo przekonywaæ o tym, e musz¹ byæ na tym kierunku wyk³ady i obowi¹zkowe egzaminy z anatomii i biomechaniki, z fizjologii i biochemii, z psychologii, socjologii i pedagogiki, z antropomotoryki i z teorii treningu; e musz¹ byæ prowadzone zajêcia usprawniaj¹ce i metodyczne z zakresu podstawowych dyscyplin sportu; e konieczne jest wprowadzenie doœæ szerokiej liczby zajêæ do wyboru z masowo uprawianych ju dyscyplin i konkurencji nie wchodz¹cych do programu igrzysk olimpijskich. Trudniejsz¹ spraw¹ jest wybór specjalnoœci i dochodzenie do specjalizacji. Doœwiadczenia z funkcjonuj¹cego w naszych uczelniach, na prze³omie lat 60-tych i 70-tych, kierunku trenerskiego s¹ raczej negatywne. Ówczeœni studenci, a byli to najczêœciej œredniej klasy zawodnicy, ju w trakcie zapisywania siê na studia wybierali uprawian¹ przez siebie dyscyplinê sportu. Studiuj¹c, byli zainteresowani tylko w³asn¹ specjalnoœci¹. Za nic mieli doœwiadczenia innych dyscyplin sportu; nie wykazywali wiêkszego zainteresowania pog³êbianiem wiedzy o cz³owieku. Koñczyli studia z tytu³em trenera (np. w zapasach, kajakarstwie, piêcioboju nowoczesnym, gimnastyce sportowej itd.), z zakresem wiedzy, dotycz¹cym przede wszystkim wybranej i najczêœciej nie uprawianej ju zawodniczo dyscypliny sportu. Czêsto tak e nie podejmowali pracy w zdobytym zawodzie miêdzy innymi ze wzglêdu na brak tego typu ofert, a ich w¹ska specjalnoœæ utrudnia³a przekwalifikowanie siê. Tak by³o dawniej. Dzisiaj jest jeszcze mniej ofert dla trenerów w¹skich specjalnoœci. Uwzglêdniaj¹c te doœwiadczenia jak i typowe dla obecnych czasów ci¹gle zmieniaj¹ce siê zapotrzebowanie na okreœlonych specjalistów, studia na zarysowywanym tu wydziale sportu i turystyki kwalifikowanej musz¹ mieæ wzglêdnie uniwersalny charakter. Ogólna struktura programu winna przybraæ moim zdaniem nastêpuj¹cy kszta³t: na pierwszym roku studiów jednolity obowi¹zkowy program (nawet na obu proponowanych wydzia³ach), na drugim roku przedmioty obowi¹zkowe 70%, przedmioty do wyboru 30%, na trzecim roku przedmioty obowi¹zkowe 50%, przedmioty do wyboru 50%. Liczba i rodzaj przedmiotów obowi¹zkowych wynika³aby z przyjêtego (wydyskutowanego w gronie ekspertów) tzw. minimum dydaktycznego ; panorama przedmiotów do wyboru zale a³aby oczywiœcie od stanu kadry danej uczelni i od posiadanej przez ni¹ specjalistycznej infrastruktury. Rozli-

8 92 czenia roczne nastêpowa³yby wed³ug punktowego systemu oceny osi¹gniêæ studentów (np. w ci¹gu roku student winien zdobyæ 100 punktów). Absolwent uzyskiwa³by wzglêdnie uniwersalny tytu³ licencjata w zakresie sportu i turystyki kwalifikowanej. Móg³by równie dodatkowo uzyskaæ uprawnienia instruktora wybranej grupy sportów lub dyscypliny sportowej, b¹dÿ te animatora czy instruktora wybranych kierunków turystyki kwalifikowanej (paralotniarstwa, wspinaczki ska³kowej, nurkowania swobodnego, itp.) Studia móg³by kontynuowaæ na rocznym trenerskim studium podyplomowym, gdzie absolwent studiów zawodowych, posiadaj¹cy za sob¹ karierê zawodnicz¹, uzyskiwa³by dodatkowo tytu³ trenera w wybranej dyscyplinie sportu, b¹dÿ na studiach magisterskich, gdzie móg³by ju wybraæ, oprócz pog³êbienia wiedzy, ukierunkowanej przede wszystkim na sport, tak e wiedzê z zakresu nie zwi¹zanego bezpoœrednio z praktyk¹ sportu i turystyki kwalifikowanej prawnicz¹, mened ersk¹, dotycz¹c¹ dietetyki osób uprawiaj¹cych sport, umo - liwiaj¹c¹ pog³êbion¹ analizê zjawisk zachodz¹cych w sporcie itp. Nadto student wydzia³u wychowania fizycznego móg³by na studiach podyplomowych uzyskaæ tytu³ trenera, a student wydzia³u sportu i turystyki kwalifikowanej uprawnienia nauczyciela. Oba te nurty kszta³cenia (trenerski i magisterski), realizowane na studiach II. stopnia, mog³yby byæ prowadzone zarówno w trybie stacjonarnym, jak i zaocznym, z tym jednak, e ze wzglêdu na przyznawane uczelniom limity przyjêæ na bezp³atne studia dzienne (maj¹ byæ wprowadzone ju w najbli - szych latach), najprawdopodobniej tylko najlepsi absolwenci studiów pierwszego stopnia mogliby na nich studiowaæ. Reszta bêdzie mia³a szanse na p³atne studia zaoczne. Taka sytuacja poœrednio mia³aby pozytywny wp³yw na poziom studiów I stopnia. Rozwa ania powy sze, sprowokowane w pewnym stopniu artyku³em W. Erdmanna, wynikaj¹ tak e z tocz¹cej siê na ró nych ³amach a œledzonej przeze mnie dyskusji (patrz np. poz. lit. 4) na temat przewidywanych ju w bie ¹cej dekadzie kierunków zmian w strukturze szkolnictwa wy szego. W dyskusji tej podkreœla siê, e wspó³czesna gospodarka i kultura, oparte na wiedzy i technologiach informacyjno-telekomunikacyjnych, wymagaj¹ kszta³towania nowych umiejêtnoœci we wszystkich zawodach. Musimy wiêc ju dzisiaj uczyæ siê inaczej, uczyæ przede wszystkim dla przysz³oœci. Nadto integracja europejska w dziedzinie szkolnictwa wy szego wymaga harmonizacji systemów edukacyjnych. Wszystko to razem wziête winno zdopingowaæ osoby i instytucje zainteresowane szeroko rozumianym sportem oraz problemami kszta³cenia kwalifikowanych kadr dla tego sportu, do pilnego podjêcia prac nad strategi¹ rozwoju szkolnictwa wy- szego w zakresie kultury fizycznej, które spe³nia³oby wymagania stawianie przez XXI wiek. W szczególnoœci zaœ do pog³êbionej dyskusji o ogólnym kszta³cie takich studiów, o ich szczegó- ³owej strukturze i o za³o eniach programowych. Prace te winny doprowadziæ

9 Kszta³cenie kadr a wymagania wspó³czesnego sportu 93 do powstania projektu ca³oœciowego modelu studiów oraz do sformu³owania harmonogramu wyznaczaj¹cego etapy wprowadzania go w ycie. Piœmiennictwo 1. Erdmann W. S.: Kierunek kszta³cenia sport propozycja wprowadzenia do szkó³ wy szych. Sport Wyczynowy 2002, nr Europejska Karta Sportu (deklaracja europejskich ministrów sportu podpisana równie przez Polskê). Dokumenty Rady Europy, Kultura fizyczna (has³o). Ma³a encyklopedia sportu. Warszawa 1983, Sport i Turystyka, tom 1, s Mosakowski R.: Szkolnictwo wy- sze w krajach unii europejskiej. Stan obecny i planowane reformy. Gdañsk Politechnika Gdañska. 5. Wa ny Z.: System upowszechniania sportu. Wychowanie Fizyczne i Sport 1998, nr Woynarowska B.: Narodowy Program Zdrowia wyzwanie dla kultury fizycznej. Wychowanie Fizyczne i Sport 1997, nr 1-2.