Produkty Chemiczne Część węglowa
|
|
- Maria Brzozowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Politechnika Wrocławska Produkty Chemiczne Część węglowa Ćw. nr 2 Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej Opracowane przez: Prof. dr hab. inż. Jacek Machnikowski dr inż. Helena Machnikowska dr inż. Krzysztof Kierzek Wrocław 2011
2 I. SKŁAD PETROGRAFICZNY WĘGLI KOPALNYCH Węgiel jest skałą osadową pochodzenia organicznego (biolity palne - kaustobiolity) o bardzo złożonej budowie. Skład petrograficzny węgli jest zależny od środowiska i warunków panujących w fazie biochemicznej procesu uwęglenia. Najbardziej ogólna klasyfikacja dzieli węgle na trzy typy genetyczne na podstawie rodzaju materiału wyjściowego i warunków w jakich zachodziły przemiany w początkowym okresie tworzenia się złóż, w fazie biochemicznej: Węgle humusowe (humolity) - najbardziej rozpowszechnione, utworzyły się ze szczątków roślin lądowych - rośliny błotne, zielne lub drzewiaste oraz drzewa, osadzonych w środowisku podmokłym. Zasadniczym etapem tworzenia się tych węgli jest proces torfienia, zachodzący w górnej warstwie osadu przy ograniczonym dostępie tlenu a w warstwach głębszych w warunkach beztlenowych. W wyniku procesów utleniania i rozkładu biochemicznego ligniny i celulozy, określanych jako humifikacja powstają kwasy huminowe, które zmieszane z nierozłożonymi składnikami (bardziej odpornymi) tworzą torf humusowy. Proces uwęglenia, czyli dalsze przemiany geochemiczne torfu, uzależnione od panujących warunków temperatury i ciśnienia oraz czasu, prowadzą do powstania węgli brunatnych, kamiennych i antracytów. Węgle sapropelowe (sapropelity) - tworzyły się z sapropelu, gromadzącego się na dnie zbiorników wodnych (głównie jezior). Osady te powstają głównie z rozkładu glonów w warunkach beztlenowych, z niewielkim udziałem zooplanktonu oraz detrytycznych składników lądowych. Produktem początkowych procesów przemiany zachodzących w warunkach niedoboru tlenu jest drobnodetrytyczna gytia (odpowiednik torfu). Węgle sapropelowe charakteryzują się wysoką zawartością liptynitu i bardzo dużą zawartością części lotnych. Towarzyszą zawsze złożom węgli humusowych, ale tylko lokalnie występują w ilościach o znaczeniu przemysłowym. Liptobiolity - są to rzadko występujące węgle charakteryzujące się bardzo wysoką zawartością liptynitu i części lotnych. Utworzyły się w wyniku rozkładu szczątków roślinnych w szczególnych warunkach, kiedy celuloza, lignina i białka zostały rozłożone prawie kompletnie w wyniku utlenienia a pozostałe, bardziej odporne, składniki woskowo-żywiczne zostały przykryte warstwą osadów (lub wody) i uwęglone. Charakteryzują się bardzo wysoką wydajnością prasmoły (do 50%), W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 2
3 zawartość części lotnych wynosi ~70%. Liptobiolity można spotkać w złożach węgli brunatnych Turów i Konin. Niejednorodność węgla daje się zauważyć już gołym okiem, dokładniej złożoność budowy możemy obserwować przy użyciu mikroskopów - optycznego i elektronowego. Makroskopowo, czyli rozpoznawalne gołym okiem, wyróżnia się utwory petrograficzne określane jako litotypy (inne określenie: odmiany petrograficzne), mikroskopia optyczna pozwala na rozpoznanie mniejszych utworów petrograficznych - macerałów i mikrolitotypów. W węglu kamiennym i antracycie, na podstawie zmiany połysku względnego, wyróżniamy cztery odmiany litotypów: Witryn - węgiel błyszczący. Czarny i bardzo błyszczący, nie brudzi przy dotyku. Kruchy i podzielony drobnymi spękaniami (płaszczyzny łupliwości) podczas obróbki mechanicznej węgla koncentruje w drobnych frakcjach. Przełam muszlowy. W pokładach tworzy smugi i pasemka o grubości od kilku mm do 2 (5) cm. Zbudowany głównie z witrytu, czasem z niewielką ilością klarytu. Klaryn - węgiel półbłyszczący. Charakteryzuje się naprzemianległym ułożeniem warstewek (<3mm) błyszczących i matowych, czasami występują soczewki węgla włóknistego. Jest litotypem najbardziej rozpowszechnionym w węglach. Duryn - węgiel matowy. Może być czarny lub szary, zawsze matowy. Przełam ziarnisty lub muszlowo-ziarnisty. Jest twardy, zbity, kruszy się na duże kawałki o nierównej powierzchni. W większości węgli występuje w mniejszej ilości niż witryn i klaryn. W pokładach warstwy stosunkowo grube - 10 i więcej cm. Makroskopowo może być mylony ze skałą - łupkiem węglowym, który jest także twardy i matowy. Fuzyn - węgiel włóknisty. Bardzo przypomina węgiel drzewny. Jedwabisty połysk, czarny, często nieco włóknisty i zwykle miękki i kruchy (brudzi ręce). Pod mikroskopem często dostrzegalne zwęglone komórki roślinne impregnowane substancją mineralną. W większości węgli zawartość fuzynu jest niewielka. Najczęściej występuje w pokładach w formie soczewek o grubości kilku mm i długości kilku cm; są pokłady (Saksonia) gdzie pasma fuzynu o grubości 20 cm ciągną się na długości kilku metrów. W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 3
4 Wszystkie składniki petrograficzne węgla ulegają stopniowym przemianom fizycznym i chemicznym w procesie uwęglenia. Przebieg zmian jest różny ale ze wzrostem stopnia uwęglenia we wszystkich składnikach zwiększa się zawartość pierwiastka C, a zmniejsza się zawartość tlenu i wodoru. Istnieje ścisła korelacja między zdolnością odbicia światła (tzw. refleksyjnością, R o ) składników petrograficznych a chemicznymi parametrami uwęglenia zawartością pierwiastka C i części lotnych. To oznacza, że refleksyjność zmierzona na wypolerowanej powierzchni macerału może być miarą stopnia uwęglenia, odzwierciedlając stopniowe zmiany właściwości. Zmiany właściwości witrynitu w miarę uwęglenia są bardziej równomierne niż innych macerałów, dlatego miarą stopnia uwęglenia węgla jest R o witrynitu. Określając refleksyjność oraz skład petrograficzny węgla możemy z dużą dokładnością przewidzieć jego właściwości techniczne, takie jak zawartość części lotnych, spiekalność czy wartość opałową, a tym samym zaklasyfikować materiał do konkretnego procesu technologicznego (np. koksowanie, zgazowanie, spalanie w celach energetycznych). II. PIROLIZA WĘGLI KOPALNYCH W trakcie obróbki termicznej (np. koksowania) węgla kopalnego, zawarta w nim substancja organiczna ulega silnemu przeobrażeniu na skutek szeregu procesów fizykochemicznych. Stały produkt pirolizy (koks) zostaje wzbogacony w pierwiastek C, w przeważającej części w stanie hybrydyzacji sp 2. Konsekwencją takiego stanu hybrydyzacji jest dwuwymiarowa sieć atomów węgla warstwa (płaszczyzna) grafenowa. W strukturze grafitu heksagonalnego - podstawowej, termodynamicznie stabilnej odmiany alotropowej węgla o takim stanie hybrydyzacji warstwy grafenowe tworzą trójwymiarowo uporządkowane stosy o sekwencji ułożenia ABAB. Trójwymiarowe uporządkowanie oznacza, że kolejne warstwy nie tylko ułożone są równolegle i w tej samej odległości, d 002 = 0,3354 nm, lecz każda z nich zajmuje dokładnie określoną pozycję względem warstw sąsiadujących. W graficie heksagonalnym można więc wyróżnić dwa zbiory warstw grafenowych, A i B przesunięte względem siebie o stałą wartość. Struktura grafitu heksagonalnego jest przedstawiona na rysunku 1a. Rzeczywiste materiały typu koksu, posiadają tylko pewne cechy struktury grafitu. Warstwa grafenowa stanowi zazwyczaj element niewielkiego pakietu atomów. Do opisu struktury takich materiałów wykorzystuje się model turbostratyczny, zaproponowany przez B. Warrena. Model ten zakłada tylko dwuwymiarowe uporządkowanie stosów równoległych W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 4
5 do siebie doskonałych warstw grafenowych. Hipotetyczna struktura turbostratyczna różni się od struktury grafitu całkowitym brakiem koordynacji między sąsiadującymi warstwami, co można przedstawić jako ich przesunięcie lub skręcenie względem siebie. Konsekwencją braku koordynacji między warstwami jest większa niż w graficie odległość międzywarstwowa. Idealnej strukturze turbostratycznej przypisywana jest wartość d 002 = 0,344 nm. Rys. 1 Struktura grafitu heksagonalnego (a) i węgla turbostratycznego (b) W zależności od rodzaju węgla poddanego pirolizie, w strukturze koksu rozróżnia się dalsze, większe lub mniejsze, odstępstwa od modelu turbostratycznego tzw. defekty strukturalne, które powstają na etapie formowania struktury materiału węglowego z substancji organicznej. Wyróżnić można defekty w strukturze warstw grafenowych, ich ułożeniu w pakietach (tzw. krystalitach) oraz wzajemnym powiązaniu i orientacji pakietów: Defekty w płaszczyźnie warstw wakansy, czyli braki atomów w węźle, pierścienie 5-członowe, podstawienie atomu węgla przez heteroatom (np. azot lub siarkę) wszystkie te zaburzenia powodują niepłaskość warstw. Większa od 0,344 nm odległość międzypłaszczyznowa (po karbonizacji w 1000 o C na ogół d 002 = 0, nm) i odchylenia od równoległości warstw. Ograniczone wymiary płaszczyzn warstw (średnice krystalitów L a ) i ilości warstw w pakiecie (wysokości krystalitów, L c ). W materiałach typu koksów pakowych lub węglowych otrzymanych przez karbonizację w 1000 o C średnie wymiary L a i L c zazwyczaj nie przekraczają odpowiednio 2 i 3 nm. Obecność węgla nieuporządkowanego w postaci atomów i grup atomów międzywęzłowych tzn. znajdujących się poza płaszczyzną warstwy. W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 5
6 Usieciowanie płaszczyzn warstw tj. występowanie kowalencyjnych wiązań poprzecznych i mostków węglowych łączących poszczególne warstwy. Model budowy pakietu warstw grafenowych jaki może występować w węglach turbostratycznych jest pokazany na rys. 1b. Model turbostratyczny stosowany jest do opisu struktury tzw. materiałów węglowych grafityzujących i niegrafityzujących. Można przyjąć, że podobnego typu defekty pojawiają się w obu klasach materiałów jednak jest ich znacznie więcej w materiałach niegrafityzujących. Budowę materiałów węglowych grafityzujących i niegrafityzujących dobrze reprezentują modele zaproponowane przez R.Franklin, przedstawione na rys. 2. a b c Rys.2. Modele budowy materiałów węglowych niegrafityzujących (a), częściowo grafityzujących (b) i grafityzujących (c) wg R.Franklin Materiały niegrafityzujące charakteryzują się znacznie większą zawartością węgla nieuporządkowanego i silnym usieciowaniem warstw grafenowych. Towarzyszy temu brak wzajemnej orientacji pakietów warstw i rozwinięta mikroporowatość. Warstwowa struktura jest istotą anizotropii strukturalnej krystalitów (pakietów warstw grafenowych), której konsekwencją jest anizotropia wszystkich właściwości, w tym właściwości optycznych. Ze względu na przypadkową orientację krystalitów, w materiałach węglowych W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 6
7 niegrafityzujących anizotropia jest zjawiskiem bardzo lokalnym, jej zasięg jest ograniczony do poszczególnych krystalitów, czyli dotyczy skali 1-3 nanometrów Ważną cechą wyróżniająca materiały węglowe grafityzujące jest zorientowane ułożenie pakietów warstw grafenowych, które może się rozciągać na powierzchniach rzędu nawet kilkuset µm 2, obejmujące więc tysiące krystalitów (pakietów warstw grafenowych). Dzięki temu anizotropia strukturalna indywidualnych krystalitów, może być obserwowana w skali mikrometrów, np. jako anizotropia optyczna. Ponieważ pakiety niedoskonałych warstw grafenowych są podstawowymi jednostkami struktury wszystkich węgli turbostratycznych, grafityzujących jak i niegrafityzujących, podstawą rozróżnienie między tymi klasami jest sposób w jaki te jednostki wypełniają przestrzeń, czyli tekstura materiału. Z materiałami węglowymi ściśle związane są pojęcia tekstura optyczna i tekstura porowata. Pod pojęciem tekstura optyczna rozumie się zjawisko pojawiania się anizotropii optycznej podczas obserwacji pod mikroskopem optycznym w świetle spolaryzowanym. Teksturę optyczną materiału określa występowanie lub brak anizotropii oraz wielkość, kształt i wzajemna orientacja anizotropowych jednostek. Charakterystyka taka ma bezpośredni ścisły związek z właściwościami fizycznymi, chemicznymi i mechanicznymi materiału, pozwala zatem ocenić jego przydatność do różnych zastosowań. Materiały węglowe niegrafityzujące są optycznie izotropowe. W materiałach grafityzujących i częściowo grafityzujących obserwuje się różne formy anizotropii optycznej. Zastosowanie mikroskopii optycznej w badaniach tekstury porowatej jest ograniczone do zakresu makroporów, a ściślej porów większych od ok. 1 µm. III. MIKROSKOPIA OPTYCZNA W ŚWIETLE SPOLARYZOWANYM W BADANIACH MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH Mikroskopia optyczna w świetle odbitym spolaryzowanym należy do najważniejszych metod badań strukturalnych materiałów węglowych. Uproszczony schemat mikroskopu stosowanego w takich badaniach przedstawiono na rys. 3. Układ optyczny mikroskopu musi zawierać źródło światła, dwa układy soczewek - obiektyw i okular oraz dwa pryzmaty (lub filtry) polaryzacyjne zwane polaryzatorem i analizatorem. Promienie światła normalnego w polaryzatorze ulegają rozdzieleniu na składniki zwyczajny i nadzwyczajny. Przepuszczany jest tylko promień nadzwyczajny, który jest liniowo spolaryzowany, tj. drgania wektora świetlnego zachodzą tylko w płaszczyźnie W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 7
8 polaryzacji. Odbity od zwierciadła strumień światła spolaryzowanego przechodząc przez obiektyw jest ogniskowany na płaskiej i dokładnie wypolerowanej powierzchni preparatu. Okular Analizator Płytka opóźniająca Źródło światła Polaryzator Lusterko o Obiektyw Próbka Rys. 3. Schemat budowy mikroskopu polaryzacyjnego do światła odbitego Wiązka promieni odbitych przechodzi przez obiektyw, który tworzy rzeczywisty, odwrócony i powiększony obraz badanego fragmentu powierzchni, a następnie jest kierowana przez analizator do okularu, w którym powiększony jeszcze bardziej obraz może być obserwowany. Do badania anizotropii materiału układ polaryzator analizator musi się znajdować w pozycji skrzyżowanej. Oznacza to, że analizator całkowicie zatrzymuje (wygasza) promienie świetlne o polaryzacji specyficznej dla pozycji polaryzatora. Wygaszanie ma miejsce również wówczas gdy w drodze promieni świetlnych, między polaryzatorem a analizatorem, znajdzie się substancja optycznie nieaktywna. Światło spolaryzowane po odbiciu zachowa w tym przypadku dotychczasową polaryzację, w konsekwencji zostanie całkowicie wygaszone przez analizator. Materiał optycznie nieaktywny (izotropowy) obserwowany w świetle odbitym spolaryzowanym przy skrzyżowanych polaryzatorach jest więc widziany jako jednolicie ciemne pole. Materiał wykazujący anizotropię strukturalną jest optycznie aktywny, tzn. odbicie światła spolaryzowanego od jego powierzchni jest związane ze zmianą (skręceniem) płaszczyzny polaryzacji promienia nadzwyczajnego. Tak W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 8
9 spolaryzowane światło nie będzie już wygaszane przez analizator i w polu widzenia okularu pojawi się obraz badanej powierzchni. Materiał węglowy, w którym krystality są ułożone chaotycznie jest substancją optycznie nieaktywną (izotropową) mimo anizotropii strukturalnej poszczególnych krystalitów. Powodem są niewielkie wymiary anizotropowych obszarów, znacznie poniżej fizycznej granicy zdolności rozdzielczej mikroskopu, którą w mikroskopii optycznej określa długość fali stosowanego światła. Dla często stosowanego światła żółtego jest to 0,59 µm. Aktywność optyczną (anizotropię optyczną) można więc obserwować tylko wówczas, gdy zasięg anizotropii strukturalnej jest większy niż ok. 0,6 µm. W praktyce oznacza to występowanie na analizowanej powierzchni materiału węglowego co najmniej tej wielkości obszarów wykazujących jednakową orientację krystalitów. Trzeba zwrócić uwagę, że anizotropia własności optycznych pojawi się tylko wówczas gdy eksponowane są na powierzchni krawędzie warstw grafenowych. Płaszczyzny warstw charakteryzują się jednakowymi we wszystkich kierunkach własnościami i są optycznie nieaktywne. Typowy obraz mikroskopowy w świetle spolaryzowanym anizotropowego materiału węglowego, czyli jego tekstura optyczna, stanowi mozaikę pól jasnych o różnej wielkości i kształcie, otoczonych rozdzielającymi je polami ciemnymi. Każde pole jasne to odpowiednio powiększony fragment powierzchni preparatu o jednakowej orientacji krystalitów. Orientacja ta zmienia się przy przejściu z jednego pola do drugiego. Obszary ciemne noszą nazwę konturów wygaszania (ekstynkcji). Odpowiadają one tym fragmentom powierzchni od których światło spolaryzowane odbiło się bez zmiany polaryzacji i zostało zatrzymane przez analizator. Zjawisko wygaszania światła spolaryzowanego po odbiciu od wypolerowanej powierzchni materiału węglowego może być spowodowane kilkoma różnymi przyczynami. Dwie z nich to omówione już wcześniej izotropowa tekstura materiału spowodowaną przypadkową orientacją krystalitów i ekspozycja na powierzchni preparatu płaszczyzn warstw węglowych, które nie wykazują aktywności optycznej. Wygaszanie nastąpi także w przypadku krawędzi warstw zorientowanych równolegle lub prostopadle do kierunku polaryzacji światła. Przy takiej geometrii układu odbicie promienia światła spolaryzowanego zachodzi bez zmiany płaszczyzny polaryzacji. Kontury wygaszania nie są w tym przypadku zlokalizowane i przesuwają się wraz z obrotem stolika przedmiotowego z preparatem. Dodatkowym elementem układu optycznego mikroskopu do badań w świetle odbitym spolaryzowanym może być kwarcowa lub gipsowa płytka opóźniająca λ. Wstawienie płytki w W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 9
10 bieg promieni światła między polaryzatorem a analizatorem umożliwia generowanie kolorów interferencyjnych w wyniku usunięcia z ciągłego widma pewnych charakterystycznych długości fali. Przy stosowaniu płytki kwarcowej, po odbiciu od powierzchni optycznie nieaktywnej z wiązki światła spolaryzowanego zostaje usunięte promieniowanie o długości fali λ = 0,546 µm. W rezultacie materiał, który podczas obserwacji bez płytki opóźniającej był określany jako optycznie izotropowy (ciemne pola) wykazuje różne odcienie barwy czerwonej (od purpurowej po brązowawą). Barwa obszarów optycznie aktywnych czyli przekrojów krawędzi warstw grafenowych zależy od kąta jaki tworzą względem płaszczyzny polaryzacji światła padającego. Przy rotacji warstw zgodnie z ruchem wskazówek zegara zanikają składniki krótkofalowe widma (niebieskie), w okularze obserwujemy barwę żółtą. Minimum intensywności promieniowania niebieskiego występuje dla kąta 45 o. Odwrotna sytuacja występuje w wyniku rotacji w przeciwnym kierunku, absorpcja składnika czerwonego z widma powoduje niebieskozieloną barwę obrazu. Jak już wspomniano warstwy leżące równolegle lub prostopadle do kierunku polaryzacji światła są optycznie nieaktywne i generują barwę czerwoną. Zastosowanie dwójłomnej płytki opóźniającej λ poszerza możliwości opisu tekstury optycznej materiałów węglowych. Obrazem anizotropowego materiału węglowego jest mozaika pól żółtych i zielononiebieskich o różnej wielkości i kształcie, otoczonych rozdzielającymi je polami czerwonymi. Pola żółte stanowią miejsca geometryczne punktów w których krawędzie warstw grafenowych przecinając powierzchnię preparatu tworzą z wektorem światła spolaryzowanego kąt 45 o ± 30 o. Rotacja kierunku warstw o ok. 90 o powoduje, że barwa obrazu przechodzi w zielononiebieską. Mając w polu widzenia optycznie aktywny fragment powierzchni materiału węglowego, generujący np. żółtą barwę interferencyjna (krawędzie warstw grafenowych tworzą kąt ~ +45 o z płaszczyzną polaryzacji światła) i obracając preparatem zgodnie z ruchem wskazówek zegara obserwujemy następującą sekwencje barw: ~ 45 o czerwona, krawędzie warstw prostopadłe do kierunku polaryzacji światła, ~ 90 o zielona, krawędzie warstw tworzą kąt 45 o z kierunkiem polaryzacji światła, ~ 135 o czerwona, krawędzie warstw równoległe do kierunku polaryzacji światła, ~ 180 o przywrócona wyjściowa żółta barwa interferencyjna. W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 10
11 IV. TEKSTURA OPTYCZNA MATERIAŁÓW WĘGLOWYCH Typ tekstury optycznej występującej w produktach karbonizacji zależy w decydującym stopniu od natury substancji wyjściowej. Wyróżnić można dwie grupy optycznie anizotropowych materiałów węglowych. Pierwszą stanowią materiały, których teksturę można określić jako dwufazową. Różnej wielkości anizotropowe jednostki są otoczone substancją optycznie izotropową tworząc swoista mozaikę. Typowym przykładem takich materiałów są koksy z węgli koksujących (rys. 4). W zależności od wielkości izolowanych anizotropowych jednostek mówimy w przypadku takich mozaikowych materiałów o anizotropii drobno-, średnio- i gruboziarnistej lub łuskowej. A B C Rys. 4. Typowa tekstura optyczna koksu metalurgicznego (A), koksu pakowego (B) i koksu elektrodowego (C) Drugą grupę tworzą materiały węglowe w których faza izotropowa w zasadzie nie występuje. Kontury wygaszania stanowią w tym przypadku miejsca geometryczne punktów w których warstwy grafenowe ułożone są równolegle do płaszczyzny zgładu lub krawędzie warstw przecinające powierzchnię są równoległe lub prostopadłe do płaszczyzny drgań wektora światła spolaryzowanego. Ze względu na ciągłą zmianę położenia i kształtu konturów wygaszania przy obrocie preparatu tego typu tekstury określa się jako flow. Do tej kategorii materiałów węglowych należą koksy z typowo aromatycznych surowców takich jak paki węglowe i naftowe (rys. 4). W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 11
12 Dla oceny tekstury optycznej tego typu produktów karbonizacji istotne znaczenie mają: zawartość obszarów z wtrąceniami substancji optycznie izotropowej określanych jako faza nieuporządkowana, udział i wielkość form anizotropowych o kształcie w przybliżeniu sferycznym, czyli form izometrycznych, udział i charakter form wydłużonych, czyli anizometrycznych - stopień orientacji jednostek anizotropowych, zawartość struktur słabo zorientowanych, listkowopasmowych), pasmowych i silnie zorientowanych włóknistych. V. WYKONANIE ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest : zapoznanie się z metodyką przygotowania preparatów i analizy mikroskopowych węgli kopalnych i koksów, zapoznanie się z zastosowaniem mikroskopii optycznej w badaniach tekstury optycznej materiałów węglowych różnego pochodzenia, ocena budowy petrograficznej wybranego węgla kamiennego oraz tekstury optycznej koksu węglowego oraz pakowego. Przygotowanie preparatów do badań. Do badań przygotować próbkę ok. 0,5 g materiału w postaci frakcji ziarnowej 0,3-1,2 mm. Próbkę wymieszać w formie z folii aluminiowej z niewielką ilością materiału wiążącego (żywica epidian + 10% utwardzacza) i po utwardzeniu dopełnić formę świeżą porcją żywicy z utwardzaczem. Blok zawierający badaną próbkę zatopioną w żywicy szlifować na mokro na papierach ściernych o zmniejszającym się uziarnieniu aż do odsłonięcia przekroju zawierającego liczne ziarna badanej próbki. Tak przygotowany zgład polerować na tkaninie zwilżonej wodną zawiesiną tlenku glinu do uzyskania gładkiej błyszczącej powierzchni bez rys i reliefu. Wykonanie badań mikroskopowych Ćwiczenie obejmuje wykonanie obserwacji i analiz ilościowych na mikroskopach optycznych w świetle odbitym zwykłym i spolaryzowanym. Jakościowe obserwacje preparatów przeprowadza się na mikroskopie Neophot (Zeiss). Analizy ilościowe należy wykonać metodą punktową na mikroskopie Opton sprzężonym ze stolikiem integracyjnym. Zakres i sposób wykonania obserwacji i analiz określi prowadzący ćwiczenie. W2- Badania węgli i koksów metodą mikroskopii optycznej 12
BADANIA STRUKTURY MATERIAŁÓW. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
BADANIA STRUKTURY MATERIAŁÓW Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1. MAKROSTRUKTURA 2. MIKROSTRUKTURA 3. STRUKTURA KRYSTALICZNA Makrostruktura
Bardziej szczegółowoLaboratorium techniki laserowej. Ćwiczenie 5. Modulator PLZT
Laboratorium techniki laserowej Katedra Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych, WETI, Politechnika Gdaoska Gdańsk 006 1.Wstęp Rozwój techniki optoelektronicznej spowodował poszukiwania nowych materiałów
Bardziej szczegółowoWyznaczenie długości fali świetlnej metodą pierścieni Newtona
Politechnika Łódzka FTIMS Kierunek: Informatyka rok akademicki: 2008/2009 sem. 2. Termin: 23 III 2009 Nr. ćwiczenia: 412 Temat ćwiczenia: Wyznaczenie długości fali świetlnej metodą pierścieni Newtona Nr.
Bardziej szczegółowoWykład 17: Optyka falowa cz.2.
Wykład 17: Optyka falowa cz.2. Dr inż. Zbigniew Szklarski Katedra Elektroniki, paw. C-1, pok.321 szkla@agh.edu.pl http://layer.uci.agh.edu.pl/z.szklarski/ 1 Interferencja w cienkich warstwach Załamanie
Bardziej szczegółowoPRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ
Ewa Teper PRZYGOTOWANIE PRÓBEK DO MIKROSKOPI SKANINGOWEJ WIELKOŚĆ I RODZAJE PRÓBEK Maksymalne wymiary próbki, którą można umieścić na stoliku mikroskopu skaningowego są następujące: Próbka powinna się
Bardziej szczegółowoDr Piotr Sitarek. Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska
Podstawy fizyki Wykład 11 Dr Piotr Sitarek Instytut Fizyki, Politechnika Wrocławska D. Halliday, R. Resnick, J.Walker: Podstawy Fizyki, tom 3, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2003. K.Sierański, K.Jezierski,
Bardziej szczegółowoInterferencja jest to zjawisko nakładania się fal prowadzące do zwiększania lub zmniejszania amplitudy fali wypadkowej. Interferencja zachodzi dla
Interferencja jest to zjawisko nakładania się fal prowadzące do zwiększania lub zmniejszania amplitudy fali wypadkowej. Interferencja zachodzi dla wszystkich rodzajów fal, we wszystkich ośrodkach, w których
Bardziej szczegółowoTechnologia elementów optycznych
Technologia elementów optycznych dr inż. Michał Józwik pokój 507a jozwik@mchtr.pw.edu.pl Część 1 Treść wykładu Specyfika wymagań i technologii elementów optycznych. Ogólna struktura procesów technologicznych.
Bardziej szczegółowo17. Który z rysunków błędnie przedstawia bieg jednobarwnego promienia światła przez pryzmat? A. rysunek A, B. rysunek B, C. rysunek C, D. rysunek D.
OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C. 60 o
Bardziej szczegółowoBADANIE INTERFEROMETRU YOUNGA
Celem ćwiczenia jest: BADANIE INTERFEROMETRU YOUNGA 1. poznanie podstawowych właściwości interferometru z podziałem czoła fali w oświetleniu monochromatycznym i świetle białym, 2. demonstracja możliwości
Bardziej szczegółowoWyznaczanie zależności współczynnika załamania światła od długości fali światła
Ćwiczenie O3 Wyznaczanie zależności współczynnika załamania światła od długości fali światła O3.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zbadanie zależności współczynnika załamania światła od długości fali
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE PROMIENIA KRZYWIZNY SOCZEWKI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIERŚCIENI NEWTONA
Ćwiczenie 81 A. ubica WYZNACZANIE PROMIENIA RZYWIZNY SOCZEWI I DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ PIERŚCIENI NEWTONA Cel ćwiczenia: poznanie prążków interferencyjnych równej grubości, wykorzystanie tego
Bardziej szczegółowoPodstawy fizyki wykład 8
Podstawy fizyki wykład 8 Dr Piotr Sitarek Katedra Fizyki Doświadczalnej, W11, PWr Optyka geometryczna Polaryzacja Odbicie zwierciadła Załamanie soczewki Optyka falowa Interferencja Dyfrakcja światła D.
Bardziej szczegółowoProblemy optyki falowej. Teoretyczne podstawy zjawisk dyfrakcji, interferencji i polaryzacji światła.
. Teoretyczne podstawy zjawisk dyfrakcji, interferencji i polaryzacji światła. Rozwiązywanie zadań wykorzystujących poznane prawa I LO im. Stefana Żeromskiego w Lęborku 27 luty 2012 Dyfrakcja światła laserowego
Bardziej szczegółowo- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA
- 1 - OPTYKA - ĆWICZENIA 1. Promień światła padł na zwierciadło tak, że odbił się od niego tworząc z powierzchnią zwierciadła kąt 30 o. Jaki był kąt padania promienia na zwierciadło? A. 15 o B. 30 o C.
Bardziej szczegółowoOptyka stanowi dział fizyki, który zajmuje się światłem (także promieniowaniem niewidzialnym dla ludzkiego oka).
Optyka geometryczna Optyka stanowi dział fizyki, który zajmuje się światłem (także promieniowaniem niewidzialnym dla ludzkiego oka). Założeniem optyki geometrycznej jest, że światło rozchodzi się jako
Bardziej szczegółowoFalowa natura światła
Falowa natura światła Christiaan Huygens Thomas Young James Clerk Maxwell Światło jest falą elektromagnetyczną Barwa światło zależy od jej długości (częstości). Optyka geometryczna Optyka geometryczna
Bardziej szczegółowoPOLARYZACJA ŚWIATŁA. Uporządkowanie kierunku drgań pola elektrycznego E w poprzecznej fali elektromagnetycznej (E B). światło niespolaryzowane
FALE ELEKTROMAGNETYCZNE Polaryzacja światła Sposoby polaryzacji Dwójłomność Skręcanie płaszczyzny polaryzacji Zastosowania praktyczne polaryzacji Efekty fotoelastyczne Stereoskopia Holografia Politechnika
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA ŚWIATŁA METODĄ SZPILEK I ZA POMOCĄ MIKROSKOPU
WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA ŚWIATŁA METODĄ SZPILEK I ZA POMOCĄ MIKROSKOPU Cel ćwiczenia: 1. Zapoznanie z budową i zasadą działania mikroskopu optycznego. 2. Wyznaczenie współczynnika załamania
Bardziej szczegółowoĆwiczenie: "Zagadnienia optyki"
Ćwiczenie: "Zagadnienia optyki" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia: 1.
Bardziej szczegółowoWłasności optyczne materii. Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią?
Własności optyczne materii Jak zachowuje się światło w zetknięciu z materią? Właściwości optyczne materiału wynikają ze zjawisk: Absorpcji Załamania Odbicia Rozpraszania Własności elektrycznych Refrakcja
Bardziej szczegółowo+OPTYKA 3.stacjapogody.waw.pl K.M.
Zwierciadło płaskie, prawo odbicia. +OPTYKA.stacjapogody.waw.pl K.M. Promień padający, odbity i normalna leżą w jednej płaszczyźnie, prostopadłej do płaszczyzny zwierciadła Obszar widzialności punktu w
Bardziej szczegółowopobrano z serwisu Fizyka Dla Każdego - http://fizyka.dk - zadania z fizyki, wzory fizyczne, fizyka matura
12. Fale elektromagnetyczne zadania z arkusza I 12.5 12.1 12.6 12.2 12.7 12.8 12.9 12.3 12.10 12.4 12.11 12. Fale elektromagnetyczne - 1 - 12.12 12.20 12.13 12.14 12.21 12.22 12.15 12.23 12.16 12.24 12.17
Bardziej szczegółowoPrawa optyki geometrycznej
Optyka Podstawowe pojęcia Światłem nazywamy fale elektromagnetyczne, o długościach, na które reaguje oko ludzkie, tzn. 380-780 nm. O falowych własnościach światła świadczą takie zjawiska, jak ugięcie (dyfrakcja)
Bardziej szczegółowoMIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA
MIKROSKOPIA METALOGRAFICZNA WYKŁAD 3 Stopy żelazo - węgiel dr inż. Michał Szociński Spis zagadnień Ogólna charakterystyka żelaza Alotropowe odmiany żelaza Układ równowagi fazowej Fe Fe 3 C Przemiany podczas
Bardziej szczegółowoTechnologia elementów optycznych
Technologia elementów optycznych dr inż. Michał Józwik pokój 507a jozwik@mchtr.pw.edu.pl Część 5 rysunek elementu optycznego Polskie Normy PN-ISO 10110-1:1999 Optyka i przyrządy optyczne -- Przygotowywanie
Bardziej szczegółowoOPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA
1100-1BO15, rok akademicki 2018/19 OPTYKA GEOMETRYCZNA I INSTRUMENTALNA dr hab. Rafał Kasztelanic Wykład 6 Optyka promieni 2 www.zemax.com Diafragmy Pęk promieni świetlnych, przechodzący przez układ optyczny
Bardziej szczegółowoMetody Optyczne w Technice. Wykład 8 Polarymetria
Metody Optyczne w Technice Wykład 8 Polarymetria Fala elektromagnetyczna div D div B 0 D E rot rot E H B t D t J B J H E Fala elektromagnetyczna 2 2 E H 2 t 2 E 2 t H 2 v n 1 0 0 c n 0 Fala elektromagnetyczna
Bardziej szczegółowoBADANIE I ACHROMATYZACJA PRĄŻKÓW INTERFERENCYJNYCH TWORZONYCH ZA POMOCĄ ZWIERCIADŁA LLOYDA
BADANIE I ACHROMATYZACJA PRĄŻKÓW INTERFERENCYJNYCH TWORZONYCH ZA POMOCĄ ZWIERCIADŁA LLOYDA Celem ćwiczenia jest: 1. demonstracja dużej liczby prążków w interferometrze Lloyda z oświetleniem monochromatycznym,
Bardziej szczegółowoSkręcenie płaszczyzny polaryzacji światła w cieczach (PF13)
Skręcenie płaszczyzny polaryzacji światła w cieczach (PF13) Celem ćwiczenia jest: obserwacja zjawiska skręcenia płaszczyzny polaryzacji światła w roztworach cukru, obserwacja zależności kąta skręcenia
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 363. Polaryzacja światła sprawdzanie prawa Malusa. Początkowa wartość kąta 0..
Nazwisko... Data... Nr na liście... Imię... Wydział... Dzień tyg.... Godzina... Polaryzacja światła sprawdzanie prawa Malusa Początkowa wartość kąta 0.. 1 25 49 2 26 50 3 27 51 4 28 52 5 29 53 6 30 54
Bardziej szczegółowoOPTYKA W INSTRUMENTACH GEODEZYJNYCH
OPTYKA W INSTRUMENTACH GEODEZYJNYCH Prawa Euklidesa: 1. Promień padający i odbity znajdują się w jednej płaszczyźnie przechodzącej przez prostopadłą wystawioną do powierzchni zwierciadła w punkcie odbicia.
Bardziej szczegółowoWyznaczanie współczynnika załamania światła
Ćwiczenie O2 Wyznaczanie współczynnika załamania światła O2.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest wyznaczenie współczynnika załamania światła dla przeźroczystych, płaskorównoległych płytek wykonanych z
Bardziej szczegółowoWystępowanie węgla Węgiel, jako pierwiastek, występuje
WĘGIEL Występowanie węgla Węgiel, jako pierwiastek, występuje: a) w małych ilościach w stanie wolnym (grafit, diament) b) głównie w stanie związanym: - węglany (CaCO 3, MgCO 3, i innych), - dwutlenek węgla
Bardziej szczegółowoGLAUKONIT K 2 (Fe 3+, Al, Fe 2+, Mg) 4 (Si 7 AlO 20 )(OH) 4 (jednoskośny)
GLAUKONIT K 2 (Fe 3+, Al, Fe 2+, Mg) 4 (Si 7 AlO 20 )(OH) 4 (jednoskośny) CECHA Forma/wykształcenie Łupliwość Relief glaukonit pseudoheksagonalne kryształy, rzadkie i źle wykształcone zwykle drobne łuseczki,
Bardziej szczegółowoGrupa: Elektrotechnika, Studia stacjonarne, II stopień, sem. 1. wersja z dn Laboratorium Techniki Świetlnej
Grupa: Elektrotechnika, Studia stacjonarne, II stopień, sem. 1. wersja z dn. 29.03.2016 aboratorium Techniki Świetlnej Ćwiczenie nr 5. TEMAT: POMIAR UMIACJI MATERIAŁÓW O RÓŻYCH WŁASOŚCIACH FOTOMETRYCZYCH
Bardziej szczegółowoLASERY I ICH ZASTOSOWANIE
LASERY I ICH ZASTOSOWANIE Laboratorium Instrukcja do ćwiczenia nr 3 Temat: Efekt magnetooptyczny 5.1. Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zapoznanie się z metodą modulowania zmiany polaryzacji światła oraz
Bardziej szczegółowoLaboratorium techniki światłowodowej. Ćwiczenie 3. Światłowodowy, odbiciowy sensor przesunięcia
Laboratorium techniki światłowodowej Ćwiczenie 3. Światłowodowy, odbiciowy sensor przesunięcia Katedra Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych, WETI, Politechnika Gdaoska Gdańsk 2006 1. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoOptyka 2012/13 powtórzenie
strona 1 Imię i nazwisko ucznia Data...... Klasa... Zadanie 1. Słońce w ciągu dnia przemieszcza się na niebie ze wschodu na zachód. W którym kierunku obraca się Ziemia? Zadanie 2. Na rysunku przedstawiono
Bardziej szczegółowoBADANIE WYMUSZONEJ AKTYWNOŚCI OPTYCZNEJ
ĆWICZENIE 89 BADANIE WYMUSZONEJ AKTYWNOŚCI OPTYCZNEJ Cel ćwiczenia: Zapoznanie się ze zjawiskiem Faradaya. Wyznaczenie stałej Verdeta dla danej próbki. Wyznaczenie wartości ładunku właściwego elektronu
Bardziej szczegółowoMikroskopy uniwersalne
Mikroskopy uniwersalne Źródło światła Kolektor Kondensor Stolik mikroskopowy Obiektyw Okular Inne Przesłony Pryzmaty Płytki półprzepuszczalne Zwierciadła Nasadki okularowe Zasada działania mikroskopu z
Bardziej szczegółowoPolaryzatory/analizatory
Polaryzatory/analizatory Polaryzator eliptyczny element układu optycznego lub układ optyczny, za którym światło jest spolaryzowane eliptycznie i o parametrach ściśle określonych przez polaryzator zazwyczaj
Bardziej szczegółowoLaboratorium Optyki Falowej
Marzec 2019 Laboratorium Optyki Falowej Instrukcja do ćwiczenia pt: Filtracja optyczna Opracował: dr hab. Jan Masajada Tematyka (Zagadnienia, które należy znać przed wykonaniem ćwiczenia): 1. Obraz fourierowski
Bardziej szczegółowoZwierciadło kuliste stanowi część gładkiej, wypolerowanej powierzchni kuli. Wyróżniamy zwierciadła kuliste:
Fale świetlne Światło jest falą elektromagnetyczną, czyli rozchodzącymi się w przestrzeni zmiennymi i wzajemnie przenikającymi się polami: elektrycznym i magnetycznym. Szybkość światła w próżni jest największa
Bardziej szczegółowoREFRAKTOMETRIA. 19. Oznaczanie stężenia gliceryny w roztworze wodnym
REFRAKTOMETRIA 19. Oznaczanie stężenia gliceryny w roztworze wodnym Celem ćwiczenia jest zaobserwowanie zmiany współczynnika refrakcji wraz ze zmianą stężenia w roztworu. Odczynniki i aparatura: 10% roztwór
Bardziej szczegółowoWoda. Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata?
Woda Najpospolitsza czy najbardziej niezwykła substancja Świata? Cel wykładu Odpowiedź na pytanie zawarte w tytule A także próby odpowiedzi na pytania typu: Dlaczego woda jest mokra a lód śliski? Dlaczego
Bardziej szczegółowoI. PROMIENIOWANIE CIEPLNE
I. PROMIENIOWANIE CIEPLNE - lata '90 XIX wieku WSTĘP Widmo promieniowania elektromagnetycznego zakres "pokrycia" różnymi rodzajami fal elektromagnetycznych promieniowania zawartego w danej wiązce. rys.i.1.
Bardziej szczegółowoMGR 10. Ćw. 1. Badanie polaryzacji światła 2. Wyznaczanie długości fal świetlnych 3. Pokaz zmiany długości fali świetlnej przy użyciu lasera.
MGR 10 10. Optyka fizyczna. Dyfrakcja i interferencja światła. Siatka dyfrakcyjna. Wyznaczanie długości fali świetlnej za pomocą siatki dyfrakcyjnej. Elektromagnetyczna teoria światła. Polaryzacja światła.
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM OPTYKI GEOMETRYCZNEJ
LABORATORIUM OPTYKI GEOMETRYCZNEJ MIKROSKOP 1. Cel dwiczenia Zapoznanie się z budową i podstawową obsługo mikroskopu biologicznego. 2. Zakres wymaganych zagadnieo: Budowa mikroskopu. Powstawanie obrazu
Bardziej szczegółowoSTRUKTURA CIAŁA STAŁEGO
STRUKTURA CIAŁA STAŁEGO Podział ciał stałych Ciała - bezpostaciowe (amorficzne) Szkła, żywice, tłuszcze, niektóre proszki. Nie wykazują żadnych regularnych płaszczyzn ograniczających, nie można w nich
Bardziej szczegółowo7-9. Stereoizomeria. izomery. konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych
7-9. Stereoizomeria izomery konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych stereoizomery zbudowane z takich samych atomów atomy połączone w takiej samej sekwencji
Bardziej szczegółowoSposób wykonania ćwiczenia. Płytka płasko-równoległa. Rys. 1. Wyznaczanie współczynnika załamania materiału płytki : A,B,C,D punkty wbicia szpilek ; s
WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA ŚWIATŁA METODĄ SZPILEK I ZA POMOCĄ MIKROSKOPU Cel ćwiczenia: 1. Zapoznanie z budową i zasadą działania mikroskopu optycznego.. Wyznaczenie współczynnika załamania światła
Bardziej szczegółowoPL B1. POLITECHNIKA WROCŁAWSKA, Wrocław, PL BUP 02/08. PIOTR KURZYNOWSKI, Wrocław, PL JAN MASAJADA, Nadolice Wielkie, PL
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 211200 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 380223 (22) Data zgłoszenia: 17.07.2006 (51) Int.Cl. G01N 21/23 (2006.01)
Bardziej szczegółowoFala jest zaburzeniem, rozchodzącym się w ośrodku, przy czym żadna część ośrodka nie wykonuje zbyt dużego ruchu
Ruch falowy Fala jest zaburzeniem, rozchodzącym się w ośrodku, przy czym żadna część ośrodka nie wykonuje zbyt dużego ruchu Fala rozchodzi się w przestrzeni niosąc ze sobą energię, ale niekoniecznie musi
Bardziej szczegółowoTemat ćwiczenia: Zasady stereoskopowego widzenia.
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Fotogrametrii i Teledetekcji Temat ćwiczenia: Zasady stereoskopowego widzenia. Zagadnienia 1. Widzenie monokularne, binokularne
Bardziej szczegółowoTechnika świetlna. Przegląd rozwiązań i wymagań dla tablic rejestracyjnych. Dokumentacja zdjęciowa
Technika świetlna Przegląd rozwiązań i wymagań dla tablic rejestracyjnych. Dokumentacja zdjęciowa Wykonał: Borek Łukasz Tablica rejestracyjna tablica zawierająca unikatowy numer (kombinację liter i cyfr),
Bardziej szczegółowoMonochromatyzacja promieniowania molibdenowej lampy rentgenowskiej
Uniwersytet Śląski Instytut Chemii Zakładu Krystalografii ul. Bankowa 14, pok. 133, 40 006 Katowice tel. (032)359 1503, e-mail: izajen@wp.pl, opracowanie: dr Izabela Jendrzejewska Laboratorium z Krystalografii
Bardziej szczegółowoOptyka geometryczna MICHAŁ MARZANTOWICZ
Optyka geometryczna Optyka geometryczna światło jako promień, opis uproszczony Optyka falowa światło jako fala, opis pełny Fizyka współczesna: światło jako cząstka (foton), opis pełny Optyka geometryczna
Bardziej szczegółowoJan Drzymała ANALIZA INSTRUMENTALNA SPEKTROSKOPIA W ŚWIETLE WIDZIALNYM I PODCZERWONYM
Jan Drzymała ANALIZA INSTRUMENTALNA SPEKTROSKOPIA W ŚWIETLE WIDZIALNYM I PODCZERWONYM Światło słoneczne jest mieszaniną fal o różnej długości i różnego natężenia. Tylko część promieniowania elektromagnetycznego
Bardziej szczegółowoNORMA ZAKŁADOWA. 2.2 Grubość szkła szlifowanego oraz jego wymiary
NORMA ZAKŁADOWA I. CEL: Niniejsza Norma Zakładowa Diversa Diversa Sp. z o.o. Sp.k. stworzona została w oparciu o Polskie Normy: PN-EN 572-2 Szkło float. PN-EN 12150-1 Szkło w budownictwie Norma Zakładowa
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA ŁÓDZKA INSTYTUT FIZYKI LABORATORIUM FIZYKI KRYSZTAŁÓW STAŁYCH. ĆWICZENIE Nr 1. Optyczne badania kryształów
OLITECHNIK ŁÓDZK INSTYTUT FIZYKI LBORTORIUM FIZYKI KRYSZTŁÓW STŁYCH ĆWICZENIE Nr 1 Optyczne badania kryształów Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie przyrządów i metod do badań optycznych oraz cech
Bardziej szczegółowo4. Stereoizomeria. izomery. konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych
4. Stereoizomeria izomery konstytucyjne różne szkielety węglowe, różne grupy funkcyjne różne położenia gr. funkcyjnych stereoizomery zbudowane z takich samych atomów atomy połączone w takiej samej sekwencji
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM SPALANIA I PALIW
1. Wprowadzenie 1.1. Skład węgla LABORATORIUM SPALANIA I PALIW Węgiel składa się z substancji organicznej, substancji mineralnej i wody (wilgoci). Substancja mineralna i wilgoć stanowią bezużyteczny balast.
Bardziej szczegółowoGWIEZDNE INTERFEROMETRY MICHELSONA I ANDERSONA
GWIEZNE INTERFEROMETRY MICHELSONA I ANERSONA Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest zestawienie i demonstracja modelu gwiezdnego interferometru Andersona oraz laboratoryjny pomiar wymiaru sztucznej gwiazdy.
Bardziej szczegółowoBadanie właściwości optycznych roztworów.
ĆWICZENIE 4 (2018), STRONA 1/6 Badanie właściwości optycznych roztworów. Cel ćwiczenia - wyznaczenie skręcalności właściwej sacharozy w roztworach wodnych oraz badanie współczynnika załamania światła Teoria
Bardziej szczegółowoSTATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA
Mechanika i wytrzymałość materiałów - instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego: Wprowadzenie STATYCZNA PRÓBA SKRĘCANIA Opracowała: mgr inż. Magdalena Bartkowiak-Jowsa Skręcanie pręta występuje w przypadku
Bardziej szczegółowoMODULATOR CIEKŁOKRYSTALICZNY
ĆWICZENIE 106 MODULATOR CIEKŁOKRYSTALICZNY 1. Układ pomiarowy 1.1. Zidentyfikuj wszystkie elementy potrzebne do ćwiczenia: modulator SLM, dwa polaryzatory w oprawie (P, A), soczewka S, szary filtr F, kamera
Bardziej szczegółowoSoczewkami nazywamy ciała przeźroczyste ograniczone dwoma powierzchniami o promieniach krzywizn R 1 i R 2.
Optyka geometryczna dla soczewek Autorzy: Zbigniew Kąkol, Piotr Morawski Soczewkami nazywamy ciała przeźroczyste ograniczone dwoma powierzchniami o promieniach krzywizn R i R 2. Nasze rozważania własności
Bardziej szczegółowoOP6 WIDZENIE BARWNE I FIZYCZNE POCHODZENIE BARW W PRZYRODZIE
OP6 WIDZENIE BARWNE I FIZYCZNE POCHODZENIE BARW W PRZYRODZIE I. Wymagania do kolokwium: 1. Fizyczne pojęcie barwy. Widmo elektromagnetyczne. Związek między widmem światła i wrażeniem barwnym jakie ono
Bardziej szczegółowoPOMIARY OPTYCZNE 1. Wykład 1. Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak
POMIARY OPTYCZNE Wykład Dr hab. inż. Władysław Artur Woźniak Instytut Fizyki Politechniki Wrocławskiej Pokój 8/ bud. A- http://www.if.pwr.wroc.pl/~wozniak/ OPTYKA GEOMETRYCZNA Codzienne obserwacje: światło
Bardziej szczegółowoLABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE
LABORATORIUM FIZYKI PAŃSTWOWEJ WYŻSZEJ SZKOŁY ZAWODOWEJ W NYSIE Ćwiczenie nr 6 Temat: Wyznaczenie stałej siatki dyfrakcyjnej i dyfrakcja światła na otworach kwadratowych i okrągłych. 1. Wprowadzenie Fale
Bardziej szczegółowoĆwiczenia z mikroskopii optycznej
Ćwiczenia z mikroskopii optycznej Anna Gorczyca Rok akademicki 2013/2014 Literatura D. Halliday, R. Resnick, Fizyka t. 2, PWN 1999 r. J.R.Meyer-Arendt, Wstęp do optyki, PWN Warszawa 1979 M. Pluta, Mikroskopia
Bardziej szczegółowoPomiar drogi koherencji wybranych źródeł światła
Politechnika Gdańska WYDZIAŁ ELEKTRONIKI TELEKOMUNIKACJI I INFORMATYKI Katedra Optoelektroniki i Systemów Elektronicznych Pomiar drogi koherencji wybranych źródeł światła Instrukcja do ćwiczenia laboratoryjnego
Bardziej szczegółowoMikroskopia fluorescencyjna
Mikroskopia fluorescencyjna Mikroskop fluorescencyjny to mikroskop świetlny, wykorzystujący zjawisko fluorescencji większość z nich to mikroskopy tzw. epi-fluorescencyjne zjawisko fotoluminescencji: fluorescencja
Bardziej szczegółowoĆwiczenie 373. Wyznaczanie stężenia roztworu cukru za pomocą polarymetru. Długość rurki, l [dm] Zdolność skręcająca a. Stężenie roztworu II d.
Nazwisko Data Nr na liście Imię Wydział Dzień tyg Godzina Ćwiczenie 373 Wyznaczanie stężenia roztworu cukru za pomocą polarymetru Stężenie roztworu I d [g/dm 3 ] Rodzaj cieczy Położenie analizatora [w
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS
OZNACZANIE ŻELAZA METODĄ SPEKTROFOTOMETRII UV/VIS Zagadnienia teoretyczne. Spektrofotometria jest techniką instrumentalną, w której do celów analitycznych wykorzystuje się przejścia energetyczne zachodzące
Bardziej szczegółowoDZIAŁ 2 ŹRÓDŁA ENERGII przygotowanie do sprawdzianu
DZIAŁ 2 ŹRÓDŁA ENERGII przygotowanie do sprawdzianu I. RODZAJE PALIW KOPALNYCH. II. PRZERÓBKA ROPY NAFTOWEJ I WĘGLA KAMIENNEGO. III. BENZYNA IV. SPOSOBY POZYSKIWANIA ENERGII A ŚRODOWIKO NATURALNE. 1. Wymienić
Bardziej szczegółowoĆw.6. Badanie własności soczewek elektronowych
Pracownia Molekularne Ciało Stałe Ćw.6. Badanie własności soczewek elektronowych Brygida Mielewska, Tomasz Neumann Zagadnienia do przygotowania: 1. Budowa mikroskopu elektronowego 2. Wytwarzanie wiązki
Bardziej szczegółowoROZDRABNIANIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ CHEMICZNY KATEDRA INŻYNIERII PROCESOWEJ I TECHNOLOGII CHEMICZNEJ TECHNOLOGIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH ROZDRABNIANIE MATERIAŁÓW BUDOWLANYCH mgr inż. Zuzanna Bielan Gdańsk, 2019
Bardziej szczegółowoFizyka elektryczność i magnetyzm
Fizyka elektryczność i magnetyzm W5 5. Wybrane zagadnienia z optyki 5.1. Światło jako część widma fal elektromagnetycznych. Fale elektromagnetyczne, które współczesny człowiek potrafi wytwarzać, i wykorzystywać
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA SZKŁA ZA POMOCĄ SPEKTROMETRU CZĘŚĆ (A-zestaw 1) Instrukcja wykonawcza
ĆWICZENIE 76A WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA SZKŁA ZA POMOCĄ SPEKTROMETRU CZĘŚĆ (A-zestaw ) Instrukcja wykonawcza. Wykaz przyrządów Spektrometr (goniometr) Lampy spektralne Pryzmaty. Cel ćwiczenia
Bardziej szczegółowoRys. 1 Geometria układu.
Ćwiczenie 9 Hologram Fresnela Wprowadzenie teoretyczne Holografia umożliwia zapis pełnej informacji o obiekcie optycznym, zarówno amplitudowej, jak i fazowej. Dzięki temu można m.in. odtwarzać trójwymiarowe
Bardziej szczegółowoINTERFERENCJA WIELOPROMIENIOWA
INTERFERENCJA WIELOPROMIENIOWA prof. dr hab. inż. Krzysztof Patorski W tej części wykładu rozważymy przypadek koherentnej superpozycji większej liczby wiązek niż dwie. Najważniejszym interferometrem wielowiązkowym
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA SZKŁA ZA POMOCĄ SPEKTROMETRU.
0.X.00 ĆWICZENIE NR 76 A (zestaw ) WYZNACZANIE WSPÓŁCZYNNIKA ZAŁAMANIA SZKŁA ZA POMOCĄ SPEKTROMETRU. I. Zestaw przyrządów:. Spektrometr (goniometr), Lampy spektralne 3. Pryzmaty II. Cel ćwiczenia: Zapoznanie
Bardziej szczegółowoPODSTAWY METALOGRAFII ILOŚCIOWEJ I KOMPUTEROWEJ ANALIZY OBRAZU
1 PODSTAWY METALOGRAFII ILOŚCIOWEJ I KOMPUTEROWEJ ANALIZY OBRAZU 2 Metalografia - nauka o wewnętrznej budowie materiałów metalicznych (metale i ich stopy), oparta głównie na badaniach mikroskopowych. 3
Bardziej szczegółowoszkło klejone laminowane szkło klejone z użyciem folii na całej powierzchni.
SZKŁO LAMINOWANE dokument opracowany przez: w oparciu o Polskie Normy: PN-B-13083 Szkło budowlane bezpieczne PN-EN ISO 12543-5, 6 Szkło warstwowe i bezpieczne szkło warstwowe PN-EN 572-2 Szkło float definicje
Bardziej szczegółowoĆwiczenie Nr 6 Skręcenie płaszczyzny polaryzacji
Instytut Fizyki, Uniwersytet Śląski Chorzów 2018 r. Ćwiczenie Nr 6 Skręcenie płaszczyzny polaryzacji Zagadnienia: polaryzacja światła, metody otrzymywania światła spolaryzowanego, budowa polarymetru, zjawisko
Bardziej szczegółowoCzy atomy mogą być piękne?
Krzysztof Matus Doktorant w Instytucie Materiałów Inżynierskich i Biomedycznych Wydział Mechaniczny Technologiczny Politechnika Śląska Czy atomy mogą być piękne? W czasach, gdy ciągły rozwój nauki połączony
Bardziej szczegółowoRodzaje obrazów. Obraz rzeczywisty a obraz pozorny. Zwierciadło. Zwierciadło. obraz rzeczywisty. obraz pozorny
Rodzaje obrazów Obraz rzeczywisty a obraz pozorny cecha sposób powstania ustawienie powiększenie obraz rzeczywisty pozorny prosty odwrócony powiększony równy pomniejszony obraz rzeczywisty realna obecność
Bardziej szczegółowoNatura światła. W XVII wieku ścierały się dwa, poglądy na temat natury światła. Isaac Newton
Natura światła W XVII wieku ścierały się dwa, poglądy na temat natury światła. Isaac Newton W swojej pracy naukowej najpierw zajmował się optyką. Pierwsze sukcesy odniósł właśnie w optyce, konstruując
Bardziej szczegółowo5.1. Powstawanie i rozchodzenie się fal mechanicznych.
5. Fale mechaniczne 5.1. Powstawanie i rozchodzenie się fal mechanicznych. Ruch falowy jest zjawiskiem bardzo rozpowszechnionym w przyrodzie. Spotkałeś się z pewnością w życiu codziennym z takimi pojęciami
Bardziej szczegółowoPOMIAR APERTURY NUMERYCZNEJ
ĆWICZENIE O9 POMIAR APERTURY NUMERYCZNEJ ŚWIATŁOWODU KATEDRA FIZYKI 1 Wstęp Prawa optyki geometrycznej W optyce geometrycznej, rozpatrując rozchodzenie się fal świetlnych przyjmuje się pewne założenia
Bardziej szczegółowoCiekłe kryształy. - definicja - klasyfikacja - własności - zastosowania
Ciekłe kryształy - definicja - klasyfikacja - własności - zastosowania Nota biograficzna: Odkrywcą był austriacki botanik F. Reinitzer (1888), który został zaskoczony nienormalnym, dwustopniowym sposobem
Bardziej szczegółowoWYZNACZANIE DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ SIATKI DYFRAKCYJNEJ
ĆWICZENIE 84 WYZNACZANIE DŁUGOŚCI FALI ŚWIETLNEJ ZA POMOCĄ SIATKI DYFRAKCYJNEJ Cel ćwiczenia: Wyznaczenie długości fali emisji lasera lub innego źródła światła monochromatycznego, wyznaczenie stałej siatki
Bardziej szczegółowoNazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 51: Współczynnik załamania światła dla ciał stałych
Nazwisko i imię: Zespół: Data: Ćwiczenie nr 5: Współczynnik załamania światła dla ciał stałych Cel ćwiczenia: Wyznaczenie współczynnika załamania światła dla szkła i pleksiglasu metodą pomiaru grubości
Bardziej szczegółowoOptyczna spektroskopia oscylacyjna. w badaniach powierzchni
Optyczna spektroskopia oscylacyjna w badaniach powierzchni Zalety oscylacyjnej spektroskopii optycznej uŝycie fotonów jako cząsteczek wzbudzających i rejestrowanych nie wymaga uŝycia próŝni (moŝliwość
Bardziej szczegółowoLĄDOWISKO DLA ŚMIGŁOWCÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO NA TERENIE WOJEWÓDZKIEGO SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE W ZGIERZU
LĄDOWISKO DLA ŚMIGŁOWCÓW RATOWNICTWA MEDYCZNEGO NA TERENIE WOJEWÓDZKIEGO SZPITALA SPECJALISTYCZNEGO IM. MARII SKŁODOWSKIEJ-CURIE W ZGIERZU SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT
Bardziej szczegółowo6. Badania mikroskopowe proszków i spieków
6. Badania mikroskopowe proszków i spieków Najprostszy układ optyczny stanowią dwie współosiowe soczewki umieszczone na końcach tubusu (rysunek 42). Odwzorowanie mikroskopowe jest dwustopniowe: obiektyw
Bardziej szczegółowoWstęp. Krystalografia geometryczna
Wstęp Przedmiot badań krystalografii. Wprowadzenie do opisu struktury kryształów. Definicja sieci Bravais go i bazy atomowej, komórki prymitywnej i elementarnej. Podstawowe typy komórek elementarnych.
Bardziej szczegółowo!!!DEL są źródłami światła niespójnego.
Dioda elektroluminescencyjna DEL Element czynny DEL to złącze p-n. Gdy zostanie ono spolaryzowane w kierunku przewodzenia, to w obszarze typu p, w warstwie o grubości rzędu 1µm, wytwarza się stan inwersji
Bardziej szczegółowo