Spis treœci Wstêp Od epoki br¹zu do in ynierii materia³owej Przedmowa Rozdzia³ 1 Budowa atomowa metali Rozdzia³ 2 Krzepniêcie metali

Transkrypt

1 5 Spis treœci Wstêp Od epoki br¹zu do in ynierii materia³owej Adolf Maciejny Przedmowa Znaczenie metali w rozwoju cywilizacji Rozdzia³ 1 Budowa atomowa metali Karol Przyby³owicz Modele atomowe Klasyfikacja metali Wielkoœæ atomu Rozdzia³ 2 Krzepniêcie metali Karol Przyby³owicz Pojêcia ogólne Mechanizm krystalizacji Prawo Tammanna Zarodkowanie fazy sta³ej Wzrost zarodków fazy sta³ej Krystalizacja stopów Nierównowagowe krzepniêcie Krystalizacja i struktura wlewka Odlewanie ci¹g³e Amorfizacja stopów metali Rozdzia³ 3 Krystaliczna budowa metali Stanis³aw Jan Skrzypek Materia³y krystaliczne Stan krystaliczny, sieci przestrzenne i symetria... 59

2 Rodzaje sieci i uk³ady krystalograficzne WskaŸnikowanie kierunków krystalograficznych wskaÿniki <uvw> WskaŸnikowanie p³aszczyzn krystalograficznych wskaÿniki {hkl} Elementy symetrii i przekszta³cenia symetryczne Parametry komórki elementarnej sieci i odleg³oœci miêdzy p³aszczyznami krystalograficznymi Praktyczne znaczenie krystalografii Pas krystalograficzny Gêstoœæ teoretyczna Krystalograficzny model przemian fazowych i martenzytycznych Dyfrakcja promieniowania X na sieci krystalicznej prawo Bragga Rozdzia³ 4 Defekty sieci krystalicznej i ich rola W³odzimierz Bochniak Defekty sieci krystalicznej Rzeczywista budowa materia³ów metalicznych Defekty budowy sieci krystalicznej Rola defektów sieci krystalicznej w odkszta³ceniu plastycznym Poœlizg dyslokacji i jego uwarunkowania Umocnienie odkszta³ceniowe Zmiana drogi odkszta³cenia Zlokalizowane plastyczne p³yniêcie Sterowanie procesami obróbki plastycznej Lepko-plastyczne p³yniêcie Karol Przyby³owicz 4.3. Rola defektów sieci w dyfuzji Istota dyfuzji Czynniki wp³ywaj¹ce na dyfuzjê Mechanizmy dyfuzji Rozdzia³ 5 Przetwórstwo metali i stopów Andrzej Nowakowski Klasyfikacja metod przetwarzania Plastycznoœæ Obróbka plastyczna na gor¹co i na zimno Metody obróbki plastycznej Walcowanie

3 Wyciskanie Ci¹gnienie Kucie T³oczenie Formowanie hydromechaniczne (hydroforming) Obróbka cieplno-plastyczna Obróbka cieplno-plastyczna stali (OCP) OCP stopów metali nie elaznych Rozdzia³ 6 Odlewnictwo metali i stopów Stanis³aw Rzadkosz, Zbigniew Bonderek Wprowadzenie Ogólna charakterystyka metod wytwarzania odlewów Odlewanie metali i stopów w formach piaskowych Odlewanie grawitacyjne w formach metalowych Metody odlewania odœrodkowego Odlewanie pod niskim ciœnieniem Odlewanie ciœnieniowe Inne metody odlewania precyzyjnego Zanieczyszczenia gazowe i niemetaliczne w stopach Metody rafinacji metali i stopów Technologia odlewania stopów aluminium Odlewnictwo miedzi i jej stopów Technologia odlewania br¹zów cynowych Technologia odlewania br¹zów aluminiowych Technologia odlewania br¹zów krzemowych Technologia odlewania mosi¹dzów Technologia odlewania stopów cynku Technologia odlewania stopów magnezu Technologia odlewania staliwa i eliwa Rozdzia³ 7 Spieki metali Hanna Frydrych, Andrzej Ciaœ Wprowadzenie Metody wytwarzania proszków Prasowanie Spiekanie Spieki Stale spiekane i spieki stalowe

4 Proszki elaza i stali Spiekane czêœci maszyn Technologia spiekania Spiekane stale stopowe Spiekane aluminium Br¹zy spiekane Spiekane ³o yska œlizgowe Filtry Materia³y cierne Styki elektryczne Rozdzia³ 8 Aluminium i jego stopy Marian Bronicki, Antoni WoŸnicki Wprowadzenie produkcja i zu ycie aluminium i jego stopów Otrzymywanie aluminium Aluminium pierwotne Aluminium wtórne Systemy oznaczeñ aluminium i jego stopów Oznaczenia stopów aluminium przeznaczonych do obróbki plastycznej Oznaczenia g¹sek przeznaczonych do przetopienia, na odlewy i na stopy wstêpne Obróbka cieplna wlewków z aluminium i jego stopów Kszta³towanie w³asnoœci aluminium serii 1xxx Stopy aluminium i ich obróbka cieplna Stopy umacniane roztworowo serie 3xxx i 5xxx Stopy utwardzane wydzieleniowo serie 2xxx, 6xxx i 7xxx Rozdzia³ 9 Magnez i jego stopy Andrzej Dziadoñ Wprowadzenie Metalurgia magnezu W³asnoœci magnezu Struktura i mechanizm odkszta³cenia W³asnoœci fizyczne W³asnoœci mechaniczne W³asnoœci chemiczne magnezu Sk³ad chemiczny magnezu niestopowego wg PN-EN : Otrzymywanie stopów magnezu

5 Pierwiastki wystêpuj¹ce w stopach magnezu Pierwiastki stopowe w stopach magnezu Domieszki metalurgiczne Obróbka cieplna stopów magnezu Odlewnicze stopy magnezu Uwagi ogólne o odlewaniu stopów magnezu Stopy magnezu z aluminium Stopy magnez-cynk-miedÿ Stopy magnezu zawieraj¹ce cyrkon Stopy magnezu z cynkiem i cyrkonem Stopy magnezu z metalami ziem rzadkich, cynkiem i cyrkonem Stopy magnezu z metalami ziem rzadkich, srebrem i cyrkonem Stopy magnezu z metalami ziem rzadkich, itrem i cyrkonem Stopy magnezu do obróbki plastycznej Stopy magnezu przeznaczone do walcowania Stopy do wyciskania Stopy do kucia Ochrona stopów magnezu przed korozj¹ Rozdzia³ 10 Tytan i jego stopy Krzysztof Kubiak Wprowadzenie Rudy tytanu oraz wytwarzanie tytanu i jego stopów Wytwarzanie g¹bki tytanowej metod¹ Krolla i metod¹ FFC W³asnoœci tytanu Przemiana alotropowa Ti Ti Podzia³ stopów tytanu Charakterystyka faz w stopach tytanu Kszta³towanie mikrostruktury stopów tytanu w procesach obróbki plastycznej i cieplnej Obróbka plastyczna Obróbka cieplna Obróbka cieplno-chemiczna i stopowanie laserowe Zastosowanie tytanu i jego stopów Rozdzia³ 11 MiedŸ i jej stopy Zbigniew Rdzawski Wstêp Zarys technologii otrzymywania miedzi

6 Ogólna charakterystyka i w³asnoœci miedzi W³asnoœci chemiczne miedzi W³asnoœci mechaniczne miedzi Wp³yw wybranych zanieczyszczeñ na w³asnoœci miedzi Klasyfikacja miedzi i jej stopów wed³ug norm Podzia³ stopów miedzi Sk³ad chemiczny wybranych gatunków miedzi Mosi¹dze Miedzionikle Br¹zy Stopy miedzi trudno odkszta³calne plastycznie MiedŸ berylowa i br¹zy berylowe Odlewnicze stopy miedzi Zarys technologii wytwarzania pó³wyrobów z miedzi i jej stopów W³asnoœci i struktura taœm z miedzi w gatunku M2R (CW024A) i M1E (CW004A) W³asnoœci i struktura taœm z wybranych gatunków mosi¹dzów Rozdzia³ 12 Cynk i kadm oraz ich stopy Krzysztof Pie³a Charakterystyka cynku Metalurgia cynku Mechanizmy odkszta³cenia plastycznego cynku Stopy cynku Odlewnicze stopy cynku Stopy cynku do obróbki plastycznej Cynkowanie stali i eliwa Charakterystyka kadmu Metalurgia kadmu Zastosowanie kadmu Rozdzia³ 13 Cyna i o³ów oraz ich stopy Jan Weso³owski O³ów i jego stopy Wprowadzenie Zastosowanie o³owiu

7 Stopy o³owiu Recykling o³owiu Cyna i jej stopy Wprowadzenie Stopy cyny Pow³oki ochronne Rozdzia³ 14 elazo i jego stopy Piotr Ba³a, Karol Przyby³owicz Rys historyczny Wspó³czesne metody wytwarzania stopów elaza Wytwarzanie surówki Konwertory tlenowe Piece elektryczne ³ukowe Obróbka pozapiecowa Odgazowanie pró niowe Charakterystyka ogólna czystego elaza Stopy elaza z wêglem Uk³ad elazo wêgiel Fazy i sk³adniki strukturalne uk³adu elazo wêgiel i ich w³asnoœci Podzia³ stopów wed³ug uk³adu elazo wêgiel Stale niestopowe Staliwa eliwa Obróbka cieplna stali Wy arzanie Hartowanie Odpuszczanie Przesycanie i starzenie Obróbka cieplno-plastyczna Stale stopowe Klasyfikacja stali stopowych Oznaczanie stali stopowych wed³ug symboli g³ównych wskazuj¹cych na sk³ad chemiczny Stale konstrukcyjne stopowe Stale narzêdziowe

8 Stale o szczególnych w³asnoœciach fizycznych i chemicznych Staliwa stopowe Stopy o szczególnych w³asnoœciach magnetycznych Materia³y magnetycznie miêkkie Materia³y magnetycznie twarde Stopy o za³o onej rozszerzalnoœci cieplnej i w³asnoœciach sprê ystych Rozdzia³ 15 Kobalt i nikiel oraz ich stopy Janusz Konstanty Czysty kobalt i nikiel Metalurgiczne zastosowanie kobaltu i niklu Nadstopy Narzêdziowe materia³y metaliczno-diamentowe Wêgliki spiekane Materia³y o szczególnych w³asnoœciach magnetycznych Materia³y magnetycznie miêkkie Materia³y magnetycznie twarde Stopy o okreœlonym wspó³czynniku rozszerzalnoœci cieplnej Stopy oporowe Rozdzia³ 16 Chromowce Cr, Mo i W Andrzej Romañski, Hanna Frydrych Chrom, molibden i wolfram charakterystyka ogólna Chrom informacje podstawowe Chrom w stopach Fe Chrom jako czysty metal Chrom w stopach oporowych Chrom w przemyœle chemicznym Chrom w materia³ach ogniotrwa³ych Chrom w masach formierskich Inne zastosowania chromu Molibden informacje podstawowe Zastosowanie molibdenu Molibden w stopach Fe Stopy molibdenu

9 Molibden w superstopach i stopach Ni, Ti i Co Zastosowanie zwi¹zków chemicznych molibdenu Molibden jako œrodek poœlizgowy Wolfram informacje podstawowe Obszary zastosowania wolframu Rozdzia³ 17 Manganowce Mn, Tc i Re Tadeusz Pieczonka Mangan Surowce do produkcji manganu Produkcja manganu Zastosowanie manganu Technet Surowce do produkcji technetu Produkcja technetu Zastosowanie technetu Ren Surowce do produkcji renu Produkcja renu Zastosowanie renu Rozdzia³ 18 Cyrkon, hafn, niob, wanad i tantal oraz ich stopy Stanis³aw Jan Skrzypek Cyrkon i jego stopy Rudy oraz metalurgia cyrkonu W³aœciwoœci fizykochemiczne cyrkonu W³aœciwoœci mechaniczne i zastosowanie stopy cyrkonu Hafn Wanad Minera³y i otrzymywanie wanadu W³aœciwoœci fizykochemiczne wanadu Zastosowanie wanadu i jego stopów Niob i jego stopy Podstawowe w³aœciwoœci fizyczne i chemiczne niobu i jego stopów Tantal i jego stopy

10 14 Rozdzia³ 19 Metale szlachetne Pt, Pd, Ir, Rh, Os, Au i Ag Zbigniew Rdzawski Wstêp Podstawowe w³aœciwoœci metali szlachetnych Platyna Pallad Iryd Rod Osm Z³oto Srebro Metale szlachetne do zastosowañ w jubilerstwie Rozdzia³ 20 Pierwiastki rzadkie As, Ba, Be, Bi, Cs, Ga, Ge, Hg, In, Li, Po, Rb, Sb, Se, Sr, Te i Tl Tadeusz Pieczonka Podstawowe informacje Co to s¹ metale rzadkie? Klasyfikacja metali rzadkich Metale rzadkie z grupy litowców lit, rubid i cez Lit Rubid Cez Metale rzadkie z grupy berylowców beryl, stront i bar Beryl Stront Bar Metale rzadkie z grupy glinowców gal, ind i tal Gal Ind Tal Pierwiastek rzadki z grupy wêglowców german German Metale rzadkie z grupy azotowców arsen, antymon i bizmut Arsen Antymon Bizmut

11 Metale rzadkie z grupy tlenowców selen, tellur i polon Selen Tellur Polon Metal rzadki z grupy cynkowców rtêæ Rtêæ Rozdzia³ 21 Metale ziem rzadkich Sc, Y, La, Ce, Pr, Nd, Pm, Sm, Eu, Gd, Tb, Dy, Ho, Er, Tm, Yb i Lu Tadeusz Pieczonka Surowce do produkcji metali ziem rzadkich Produkcja metali ziem rzadkich Zastosowanie metali ziem rzadkich Rozdzia³ 22 Stopy funkcjonalne i specjalne Stanis³aw Jan Skrzypek Stopy z pamiêci¹ kszta³tu Stopy nadplastyczne Stopy amorficzne W³aœciwoœci szkie³ metalicznych Materia³y nanokrystaliczne nanomateria³y Biostopy biomateria³y Biomateria³y metaliczne Biostopy na bazie metali szlachetnych Pianki metalowe i gazary