LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH"

Transkrypt

1 Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 5 Temat: Stale niestopowe, stopowe, konstrukcyjne, narzędziowe, specjalne. Łódź 2010

2 Cel ćwiczenia Celem poniższego ćwiczenia laboratoryjnego jest zapoznanie się z charakterystycznymi strukturami stali niestopowych oraz stopowych. Wstęp teoretyczny Stale niestopowe Wykorzystywane w praktyce stale niestopowe nie są czystymi stopami żelaza z węglem. Stopy te zawierają pewne ilości pierwiastków, spowodowane względami technologicznymi i mogą to być: krzem, mangan, aluminium. Dodatki te wprowadza się w celu lepszego odtlenienia lub odsiarczenia stali. Dodatkowo w składzie stali znajdują się takie pierwiastki jak: siarka, fosfor, tlen, wodór lub azot. Występują one w stalach w niewielkich ilościach, ale ze względu na koszty, usunięcie ich jest nieopłacalne. Nawet w niewielkich ilościach takie dodatki wpływają znacznie na własności stali. Dopuszczalny udział pierwiastków w stalach niestopowych wygląda następująco: Mn - 0,8 %; W - 0,2%; Mo - 0,005%; Si - 0,4%; Co - 0,2%; Ni - 0,3%; Cu - 0,2%; Ti - 0,005%; Cr - 0,3%; Al - 0,1%. V - 0,05%; Zasadniczy wpływ na własności stali mają zawartość węgla oraz zastosowana obróbka cieplna. 2 S trona

3 Rys. 1. Wpływ węgla na właściwości mechaniczne stali niestopowych w stanie wyżarzonym. źródło: Głowacka M. "Metaloznawstwo". Podniesiona zawartość węgla w stali powoduje wzrost zawartości twardszych niż ferryt składników, a to przekłada się na twardość ogólną stali. Klasyfikacja stali niestopowych (3) 3 S trona

4 Stale stopowe Stalami stopowymi nazywa się stopy żelaza z węglem oraz specjalnie wprowadzone pierwiastki stopowe, czyli dodatki stopowe w celu nadania odpowiednich własności fizycznych, chemicznych, wytrzymałościowych oraz technologicznych. Dodatki stopowe wprowadzone do stali stopowych oddziałują równocześnie na węgiel i żelazo, a także jednocześnie na siebie, w skutek czego właściwości oraz struktura ulegają zmianie. Najczęściej wprowadzanymi dodatkami stopowymi są: molibden, wanad, aluminium, wolfram, nikiel, chrom, mangan, krzem, tytan, niob oraz kobalt. W zależności od potrzeby zawartość procentowa pierwiastka w stali może wahać się od 0,01% do kilku dziesięciu procent. Wprowadzenie dodatków stopowych do stali ma między innymi na celu: Zwiększenie hartowności; Wyższą twardość oraz odporność na ścieranie; Wyższe własności mechaniczne oraz technologiczne; Otrzymanie odpowiednich własności fizycznych oraz chemicznych. Ze względu na kumulacyjny udział dodatków stopowych stale stopowe można podzielić na: Niskostopowe (zawartość jednego pierwiastka (nie dotyczy węgla) nie jest wyższa niż 2,0%, a suma łączna pierwiastków nie przekracza 3,5%); Średniostopowe (zawartość jednego pierwiastka (nie dotyczy węgla) jest wyższa, niż 2,0%, ale nie przekracza 8%, a suma łączna pierwiastków nie przekracza 12%); Wysokostopowe (zawartość jednego pierwiastka (nie dotyczy węgla) jest wyższa, niż 8,0%, ale nie przekracza 8%, a suma łączna pierwiastków nie przekracza 55%). Zależnie od udziału procentowego głównego dodatku stopowego lub kilku dodatków stale stopowe można scalać w pod grupy, np.: stale chromowo-niklowe, stale manganowe lub stale chromowe. na: Jeśli chodzi jednak o główny podział ze względu na zastosowanie to stale stopowe dzielimy Stale stopowe konstrukcyjne; Stale stopowe narzędziowe; Stale stopowe o specjalnych właściwościach. Można, więc stwierdzić, że stale stopowe konstrukcyjne są stalami nisko- lub średniowęglowym, niskostopowymi. Stale narzędziowe to stale wysokowęglowe, nisko-, średni-, lub wysokostopowe. 4 S trona

5 Natomiast stale o specjalnych właściwościach posiadają bardzo szerokie granice zawartości węgla oraz dodatków stopowych. Stale stopowe konstrukcyjne Stale stopowe konstrukcyjne głównie stosuje się do produkcji części maszyn i wszelakich konstrukcji oraz pojazdów. Własności stali konstrukcyjnych stopowych dobiera się w oparciu o warunki pracy. W większości przypadkach stale konstrukcyjne to stale średniowęglowe, gdzie minimalna zawartość węgla wynosi 0,25%, przeznaczone do ulepszania cieplnego. Główne własności, jakie powinny spełniać to możliwie duża wytrzymałość przy dość dobrej plastyczności. Wymienione właściwości można otrzymać po hartowaniu u wysokim odpuszczaniu. Aby zwiększyć hartowność wprowadza się dodatkowe pierwiastki stopowe i mogą to być: molibden, nikiel, mangan, chrom. Duża ilość stali stopowych konstrukcyjnych jest zmuszona pracować w środowisku zmiennych naprężeń, a więc powinny charakteryzować się dobrą odpornością na zmęczenie oraz kruche pękanie. Z kolei inne grupy powinny charakteryzować się dobrą udarnością w niskich temperaturach. Pierwiastkiem, którym zapewnia właściwości wcześniej wymienione to nikiel. Stale resorowe musi cechować wysoka granica sprężystości i taką własność zapewnia wprowadzenie manganu i krzemu jako pierwiastków stopowych przy jednoczesnym zastosowaniu średniej temperatury odpuszczania. Natomiast stale łożyskowe powinny posiadać duża twardość oraz odporność na ścieranie, dlatego posiadają większą zawartość chromu i węgla, a odpuszczenie przeprowadza się w niskich temperaturach. Kolejną grupą stali są stale do utwardzania powierzchniowego: hartowania powierzchniowego, azotowania, nawęglania. Stale przeznaczone do nawęglania charakteryzują się zawartością węgla w okolicach 0,25 %, natomiast temperatura odpuszczania jest niska. Jeśli chodzi o stale do azotowania, poddawane są one obróbce cieplno-chemicznej po ulepszaniu, dodatkowo zawierają pierwiastki takie jak molibden, chrom oraz aluminium. Stale konstrukcyjne stopowe dzielimy na: Stale niskostopowe o podwyższonych właściwościach; Stale do nawęglania; Stale do azotowania; Stale sprężynowe Stale na łożyska toczne. Jeśli chodzi o stare oznakowanie to stare Polskie Normy przedstawiają oznaczenia w postaci cyfr i liter. Pierwsze dwie cyfry oznaczają zawartość węgla w setnych częściach procentu. Natomiast litery oznaczają pierwiastek stopowy: 5 S trona

6 F - wanad H - chrom; G - mangan; J - aluminium; K - kobalt; M - molibden; N - nikiel; S - krzem; T - tytan; W - wolfram. W przypadku, gdy zawartość pierwiastka stopowego wynosi więcej niż 1 %, to zaraz po literze umieszcza się cyfrę opisującą zawartość w procentach. Jeśli chodzi o oznaczenie węgla w stalach łożyskowych zamiast cyfr posiadają symbol Ł, a po oznaczeniu literą pierwiastka występuje liczba mówiąca o zawartości tego pierwiastka w dziesiętnych częściach procentu. Jeśli chodzi o normy europejskie PN-EN :1994 to oznaczanie wygląda nieco inaczej. Stale niestopowe o zawartości Mn 1%, stopowych (pomijając szybkotnące) i niestopowych automatowych o zawartości każdego pierwiastka < 5% posiadają w swoim oznaczeniu liczbę, która mówi o zawartości węgla w setnych częściach procentu, symbol stopowy wg porządków malejących ich zawartości oraz liczb mówiących o zawartości pierwiastków wymnożonych przez współczynniki, które wynoszą: 4 dla Cr, Co, Mn, Ni, Si, W; 10 dla Al, Cu, Mo, Nb, Pb, Ta, Ti, V, Zr; 100 dla C, N, P, S; 1000 dla B. i przykład - 30CrNIMo8-8-3, polskie oznaczenie wg PN to 30H2N2M. W przypadku, gdy przynajmniej jeden z pierwiastków stopowych występuje w ilości 5% (pomijając stale szybkotnące) zapisuje się literą X, następnie liczbą mówiącą o zawartości węgla w setnych częściach procentu, symboli chemicznych składników stopowych oraz liczb wyrażających średnią zawartość pierwiastków w procentach mas. przykład - X17CrNiSi , polskie oznaczenie wg PN to H25N20S2. Oznaczenie stali szybkotnących zaczyna się od znaków HS, kolejno liczby opisujące zawartość pierwiastków stopowych w procentach mas. przykład - HS18-0-1, polskie oznaczenie wg PN to SW18. 6 S trona

7 Stale stopowe narzędziowe Stale stopowe narzędziowe jak sama nazwa wskazuje wykorzystuje się do produkcji wszelkiego rodzaju narzędzi wykorzystywanych do obróbki materiałów poddawanych skrawaniu lub obróbce plastycznej, a także do wyrobu narzędzi pomiarowych oraz sprawdzianów. W porównaniu ze stalami konstrukcyjnymi, posiadają większą zawartość węgla oraz pierwiastków stopowych. Stale narzędziowe winne charakteryzować się dużą twardością oraz odpornością na ścieranie. Takie właściwości zapewniają dodatki, tworzące węgliki złożone np. M 23 C 6 ora M 6 C, czyli chrom, molibden i wolfram. Stale przeznaczone do wyrobu narzędzi skrawających powinny charakteryzować się odpornością na ścieranie oraz jednocześnie posiadać dostateczną twardość w podwyższonych temperaturach. W takim celu do stali wprowadza się do stali pierwiastki stopowe np. wanad, molibden oraz wolfram, które hamują skłonność martenzytu do odpuszczania oraz wywołują twardość wtórną. Stale narzędziowe ze względu na warunki pracy jakim są poddane dzielimy: Stale do pracy na zimno (temperatura narzędzia nie wzrasta powyżej 250 C); Stale do pracy na gorąco (temperatura narzędzia utrzymuje się w okolicach 600 C) ; Stale szybkotnące. Oznakowanie stali narzędziowych odbiega od oznaczeń stali konstrukcyjnych. Stale do pracy na zimno również jak stale narzędziowe węglowe, zgodnie ze starymi oznaczeniami starych PN oznacza się - literą N. Stale do pracy na gorąco - literą W, natomiast stale szybkotnące - literą S. Jeśli chodzi o oznaczenia pierwiastków wyglądają one następująco: C - chrom; K - kobalt; L - molibden (w stalach typu N i W); M - mangan (w stalach typu N i W); M - molibden (w stalach typu S); S - krzem; W - wolfram; V - wanad; P - grupa: chrom, nikiel, wanad; Z - grupa: krzem, chrom, wolfram. Cyfry w stalach do pracy na gorąco oraz szybkotnących umieszcza się po symbolu pierwiastka stopowego przedstawiają średnią zawartość tego dodatku w procentach. 7 S trona

8 Stale stopowe specjalne Rozwój techniki oraz przemysłu powoduje, iż materiałom stawia się coraz wyższe wymagania. Stale nie tylko muszą spełniać odpowiednie wymagania mechaniczne, ale także charakteryzować się specjalnymi własnościami takimi jak: żaroodporność, odporność na korozję lub ogromną wytrzymałością na ścieranie. W niektórych stalach o specjalnych własnościach zawartość pierwiastków stopowych to jest dodatków może przekraczać nawet 50%, w takim przypadku raczej już powinno się mówić o stalach, a nie stopach. Klasyfikacja stali stopowych specjalnych (3) 8 S trona

9 1. Obserwacja próbek mikroskopowych; Zadania do wykonania Stal kwasoodporna. Stal transformatorowa. Stal łożyskowa. Stal szybkotnąca. Stal kotłowa. Stal narzędziowa niestopowa. Stal do nawęglania. Stal sprężynowa. Stal zaworowa. Stal do pracy w podwyższonych temperaturach. Stal konstrukcyjna niskostopowa. Stal żaroodporna. Stal Hadfielda. 2. Sporządzić rysunki struktur. Stanowisko pomiarowe 1. Mikroskop metalograficzny MET 3. Sprawozdanie 1. Cel ćwiczenia; 2. Wstęp teoretyczny; 3. Schematy struktur wraz z opisem: - Materiał; 9 S trona

10 - Stan materiału; - Struktura; - Powiększenie; - Trawienie. 4. Wnioski oraz przemyślenia. Literatura 1. Wykład "Nauka o Materiałach" dr inż. W. Żak; 2. Dobrzański L.A. "Podstawy nauki o materiałach i metaloznawstwie" Wydawnictwo Naukowo - Techniczne Dobrzański L.A. "Metaloznawstwo i obróbka cieplna stopów metali" Wydawnictwo Politechniki Śląskiej Przybyłowicz K. "Metaloznawstwo" Wydawnictwo Naukowo - Techniczne Rudnik S. "Metaloznawstwo" Wydawnictwo Naukowe PWN Głowacka M. "Metaloznawstwo" Wydawnictwo Politechniki Gdańskiej Gulajew A.P. "Metaloznawstwo" Wydawnictwo Śląsk UWAGA: Przed przystąpieniem do wykonania ćwiczenia student zobowiązany jest zapoznać się z przepisami BHP 10 S trona

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 5 Temat: Stale stopowe, konstrukcyjne, narzędziowe i specjalne. Łódź 2010 1 S t r

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE

MATERIAŁY KONSTRUKCYJNE Stal jest to stop żelaza z węglem o zawartości węgla do 2% obrobiona cieplnie i przerobiona plastycznie Stale ze względu na skład chemiczny dzielimy głównie na: Stale węglowe Stalami węglowymi nazywa się

Bardziej szczegółowo

1. OZNACZANIE STALI WEDŁUG NORM EUROPEJSKICH

1. OZNACZANIE STALI WEDŁUG NORM EUROPEJSKICH 1. OZNACZANIE STALI WEDŁUG NORM EUROPEJSKICH Zgodnie z Normami Europejskimi obowiązują dwa systemy oznaczania stali: znakowy (według PN-EN 10027-1: 1994); znak stali składa się z symboli literowych i cyfr;

Bardziej szczegółowo

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne

Stale niestopowe jakościowe Stale niestopowe specjalne Ćwiczenie 5 1. Wstęp. Do stali specjalnych zaliczane są m.in. stale o szczególnych własnościach fizycznych i chemicznych. Są to stale odporne na różne typy korozji: chemiczną, elektrochemiczną, gazową

Bardziej szczegółowo

Stal - definicja Stal

Stal - definicja Stal \ Stal - definicja Stal stop żelaza z węglem,plastycznie obrobiony i obrabialny cieplnie o zawartości węgla nieprzekraczającej 2,11% co odpowiada granicznej rozpuszczalności węgla w żelazie (dla stali

Bardziej szczegółowo

Newsletter nr 6/01/2005

Newsletter nr 6/01/2005 Newsletter nr 6/01/2005 Dlaczego stal nierdzewna jest odporna na korozję? (część II) Stalami nazywamy techniczne stopy żelaza z węglem i z innymi pierwiastkami, zawierające do 2 % węgla (symbol chemiczny

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH

PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH Stal stopowa - stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2 % węgla i pierwiastki (dodatki stopowe) wprowadzone celowo dla nadania stali wymaganych właściwości, otrzymany w

Bardziej szczegółowo

Zespół Szkół Samochodowych

Zespół Szkół Samochodowych Zespół Szkół Samochodowych Podstawy Konstrukcji Maszyn Materiały Konstrukcyjne i Eksploatacyjne Temat: CHARAKTERYSTYKA I OZNACZENIE STALIW. 2016-01-24 1 1. Staliwo powtórzenie. 2. Właściwości staliw. 3.

Bardziej szczegółowo

Ich właściwości zmieniające się w szerokim zakresie w zależności od składu chemicznego (rys) i technologii wytwarzania wyrobu.

Ich właściwości zmieniające się w szerokim zakresie w zależności od składu chemicznego (rys) i technologii wytwarzania wyrobu. STOPY ŻELAZA Ich właściwości zmieniające się w szerokim zakresie w zależności od składu chemicznego (rys) i technologii wytwarzania wyrobu. Ze względu na bardzo dużą ilość stopów żelaza z węglem dla ułatwienia

Bardziej szczegółowo

STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE Ważniejsze grupy stali: stale spawalne o podwyższonej

Bardziej szczegółowo

PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego PIERWIASTKI STOPOWE W STALACH Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stal stopowa stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2% węgla i pierwiastki

Bardziej szczegółowo

STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE

STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE Podział stali stopowych ze względu na zastosowanie: stale konstrukcyjne stale narzędziowe stale o szczególnych właściwościach STALE STOPOWE KONSTRUKCYJNE Ważniejsze grupy stali:

Bardziej szczegółowo

Materiały metalowe. Wpływ składu chemicznego na struktur i własnoci stali. Wpływ składu chemicznego na struktur stali niestopowych i niskostopowych

Materiały metalowe. Wpływ składu chemicznego na struktur i własnoci stali. Wpływ składu chemicznego na struktur stali niestopowych i niskostopowych i własnoci stali Prezentacja ta ma na celu zaprezentowanie oraz przyblienie wiadomoci o wpływie pierwiastków stopowych na struktur stali, przygotowaniu zgładów metalograficznych oraz obserwacji struktur

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 7. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż.

ĆWICZENIE Nr 7. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż. POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 7 Opracował: dr inż.

Bardziej szczegółowo

Stopy żelaza Iron alloys

Stopy żelaza Iron alloys Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 5. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż.

ĆWICZENIE Nr 5. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował: dr inż. POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 5 Opracował: dr inż.

Bardziej szczegółowo

Stopy żelaza. Mechanika i Budowa Maszyn I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Stopy żelaza. Mechanika i Budowa Maszyn I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Stopy żelaza Nazwa modułu w języku angielskim Iron alloys Obowiązuje od roku akademickiego

Bardziej szczegółowo

2012-04-04. Zakres tematyczny. Politechnika Rzeszowska - Materiały lotnicze - I LD - 2011/2012 - dr inż. Maciej Motyka

2012-04-04. Zakres tematyczny. Politechnika Rzeszowska - Materiały lotnicze - I LD - 2011/2012 - dr inż. Maciej Motyka STAL NIESTOPOWA, STALIWO I ŻELIWO Zakres tematyczny 1 KLASYFIKACJA I SYSTEMY OZNACZANIA STALI 2 1 Klasyfikacja stopów żelaza Podział czynników determinujących mikrostrukturę iwłaściwości użytkowe stopów

Bardziej szczegółowo

POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA

POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA POLITECHNIKA CZĘSTOCHOWSKA Instytut Inżynierii Materiałowej Stale narzędziowe do pracy na zimno CEL ĆWICZENIA Celem ćwiczenia jest zapoznanie się ze składem chemicznym, mikrostrukturą, właściwościami mechanicznymi

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1449

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1449 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 1449 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 6 Data wydania: 31 sierpnia 2018 r. Nazwa i adres ARCELORMITTAL

Bardziej szczegółowo

Wydajność w obszarze HSS

Wydajność w obszarze HSS New czerwiec 2017 Nowe produkty dla techników obróbki skrawaniem Wydajność w obszarze HSS Nowe wiertło HSS-E-PM UNI wypełnia lukę pomiędzy HSS a VHM TOTAL TOOLING = JAKOŚĆ x SERWIS 2 WNT Polska Sp. z o.o.

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 8. Laboratorium InŜynierii Materiałowej. Opracowali: dr inŝ. Krzysztof Pałka dr Hanna Stupnicka

ĆWICZENIE Nr 8. Laboratorium InŜynierii Materiałowej. Opracowali: dr inŝ. Krzysztof Pałka dr Hanna Stupnicka Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inŝ. A. Weroński POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INśYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium InŜynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 8 Opracowali: dr

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 2/N. 9. Stopy aluminium z litem: budowa strukturalna, właściwości, zastosowania.

ĆWICZENIE Nr 2/N. 9. Stopy aluminium z litem: budowa strukturalna, właściwości, zastosowania. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 2/N Opracowali:

Bardziej szczegółowo

Stal stopowa - stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2 % węgla i pierwiastki (dodatki stopowe) wprowadzone celowo dla nadania stali wymaganych

Stal stopowa - stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2 % węgla i pierwiastki (dodatki stopowe) wprowadzone celowo dla nadania stali wymaganych STALE STOPOWE Stal stopowa - stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2 % węgla i pierwiastki (dodatki stopowe) wprowadzone celowo dla nadania stali wymaganych właściwości, otrzymany w procesach stalowniczych,

Bardziej szczegółowo

Metaloznawstwo II Metal Science II

Metaloznawstwo II Metal Science II Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 8. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Opracowali: dr inż. Krzysztof Pałka dr Hanna Stupnicka

ĆWICZENIE Nr 8. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Opracowali: dr inż. Krzysztof Pałka dr Hanna Stupnicka Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 8 Opracowali: dr inż.

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Blok nr 3 Kształtowanie właściwości mechanicznych materiałów Ćwiczenie nr KWMM 1 Temat: Obróbka

Bardziej szczegółowo

Inżynieria materiałowa : stal / Marek Blicharski. wyd. 2 zm. i rozsz. - 1 dodr. (PWN). Warszawa, Spis treści. Wstęp 11

Inżynieria materiałowa : stal / Marek Blicharski. wyd. 2 zm. i rozsz. - 1 dodr. (PWN). Warszawa, Spis treści. Wstęp 11 Inżynieria materiałowa : stal / Marek Blicharski. wyd. 2 zm. i rozsz. - 1 dodr. (PWN). Warszawa, 2017 Spis treści Wstęp 11 1. Wytwarzanie stali 13 1.1. Wstęp 13 1.2. Wsad do wielkiego pieca 15 1.3. Wytwarzanie

Bardziej szczegółowo

STALE NARZĘDZIOWE (opracowanie dr Maria Głowacka) I. Ogólna charakterystyka Wysoka twardość Odporność na zużycie ścierne Odpowiednia hartowność

STALE NARZĘDZIOWE (opracowanie dr Maria Głowacka) I. Ogólna charakterystyka Wysoka twardość Odporność na zużycie ścierne Odpowiednia hartowność STALE NARZĘDZIOWE (opracowanie dr Maria Głowacka) I. Ogólna charakterystyka Stale narzędziowe są stopami przeznaczonymi na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź

Bardziej szczegółowo

Akademia Morska w Szczecinie Instytut InŜynierii Transportu Zakład Techniki Transportu. Materiałoznawstwo i Nauka o materiałach

Akademia Morska w Szczecinie Instytut InŜynierii Transportu Zakład Techniki Transportu. Materiałoznawstwo i Nauka o materiałach Akademia Morska w Szczecinie Instytut InŜynierii Transportu Zakład Techniki Transportu Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych z przedmiotów Materiałoznawstwo i Nauka o materiałach Wpływ róŝnych rodzajów

Bardziej szczegółowo

STALE STOPOWE. (konstrukcyjne i o szczególnych właściwościach)

STALE STOPOWE. (konstrukcyjne i o szczególnych właściwościach) STALE STOPOWE (konstrukcyjne i o szczególnych właściwościach) Stal stopowa - stop żelaza z węglem, zawierający do ok. 2 % węgla i pierwiastki (dodatki stopowe) wprowadzone celowo dla nadania stali wymaganych

Bardziej szczegółowo

Stale konstrukcyjne Construktional steels

Stale konstrukcyjne Construktional steels Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr 10/12 z dnia 21 lutego 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia Przedmiot: Nauka o materiałach Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: IM S 0 5-0_0 Rok: I Semestr: Forma studiów: Studia

Bardziej szczegółowo

STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA GORĄCO

STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA GORĄCO Ćwiczenie 9 Stale narzędziowe STALE NARZĘDZIOWE DO PRACY NA ZIMNO DO PRACY NA GORĄCO SZYBKOTNĄCE NIESTOPOWE STOPOWE Rysunek 1. Klasyfikacja stali narzędziowej. Ze stali narzędziowej wykonuje się narzędzia

Bardziej szczegółowo

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Zakład Metaloznawstwa i Odlewnictwa

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Zakład Metaloznawstwa i Odlewnictwa Zachodniopoorski Uniwersytet Technologiczny INSTYTUT INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Zakład Metaloznawstwa i Odlewnictwa Przediot: Podstawy Nauki o Materiałach I i II, Materiały Konstrukcyjne, Współczesne Materiały

Bardziej szczegółowo

Materiały konstrukcyjne

Materiały konstrukcyjne Materiały konstrukcyjne 2 Stal Stal jest to materiał zawierający (masowo): więcej żelaza niż jakiegokolwiek innego pierwiastka; o zawartości węgla w zasadzie mniej niż 2%; zawierający również inne pierwiastki.

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Podstawy obróbki cieplnej Rok akademicki: 2013/2014 Kod: MIM-1-505-s Punkty ECTS: 4 Wydział: Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej Kierunek: Inżynieria Materiałowa Specjalność: Poziom

Bardziej szczegółowo

Stale konstrukcyjne Construktional steels

Stale konstrukcyjne Construktional steels Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Stale

Bardziej szczegółowo

Ewolucja we frezowaniu trochoidalnym

Ewolucja we frezowaniu trochoidalnym New Nowe Lipiec 2016 produkty dla techników obróbki skrawaniem Ewolucja we frezowaniu trochoidalnym Frezy trzpieniowe CircularLine skracają czas obróbki i wydłużają żywotność TOTAL TOOLING = JAKOŚĆ x SERWIS

Bardziej szczegółowo

Co to jest stal nierdzewna? Fe Cr > 10,5% C < 1,2%

Co to jest stal nierdzewna? Fe Cr > 10,5% C < 1,2% Cr > 10,5% C < 1,2% Co to jest stal nierdzewna? Stop żelaza zawierający 10,5% chromu i 1,2% węgla - pierwiastki, przyczyniające się do powstania warstwy wierzchniej (pasywnej) o skłonności do samoczynnego

Bardziej szczegółowo

Narzędzia do toczenia poprzecznego

Narzędzia do toczenia poprzecznego Dragonskin 1335 / HCN1345 - toczenie stali 1335 i HCN1345 to nowe rodzaje powłok Dragonskin, jakie WNT wprowadza na rynek. Powłoka 1335 różni się od konkurencji nie tylko optycznie. Także jej wydajność

Bardziej szczegółowo

Austenityczne stale nierdzewne

Austenityczne stale nierdzewne Stowarzyszenie Stal Nierdzewna ul. Ligocka 103 40-568 Katowice e-mail: ssn@stalenierdzewne.pl www.stalenierdzewne.pl Austenityczne stale nierdzewne Strona 1 z 7 Skład chemiczny austenitycznych stali odpornych

Bardziej szczegółowo

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia

Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia Karta (sylabus) modułu/przedmiotu Inżynieria Materiałowa Studia I stopnia Przedmiot: Nauka o materiałach Rodzaj przedmiotu: Obowiązkowy Kod przedmiotu: IM N 0 5-0_ Rok: I Semestr: Forma studiów: Studia

Bardziej szczegółowo

Stale narzędziowe. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Stale narzędziowe. Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stale narzędziowe Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Stale narzędziowe stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania

Bardziej szczegółowo

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 185228

(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 185228 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 185228 (21) Numer zgłoszenia: 331212 ( 13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: 04.07.1997 (86) Data i numer zgłoszenia

Bardziej szczegółowo

Materiałoznawstwo. Wzornictwo Przemysłowe I stopień ogólnoakademicki stacjonarne wszystkie Katedra Technik Komputerowych i Uzbrojenia

Materiałoznawstwo. Wzornictwo Przemysłowe I stopień ogólnoakademicki stacjonarne wszystkie Katedra Technik Komputerowych i Uzbrojenia KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Materiałoznawstwo Nazwa modułu w języku angielskim Materials Science Obowiązuje od roku akademickiego 2014/2015 A. USYTUOWANIE MODUŁU W SYSTEMIE

Bardziej szczegółowo

EcoCut ProfileMaster nowa generacja

EcoCut ProfileMaster nowa generacja New Nowe Styczeń 2017 produkty dla techników obróbki skrawaniem ProfileMaster nowa generacja Udoskonalony, by być jeszcze lepszym! TOTAL TOOLING = JAKOŚĆ x SERWIS 2 WNT Polska Sp. z o.o. ul. Józefa Marcika

Bardziej szczegółowo

Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź nadawania kształtu przez

Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź nadawania kształtu przez STALE NARZĘDZIOWE Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do rozdzielania i rozdrabniania materiałów bądź nadawania kształtu przez obróbkę skrawaniem lub przez przeróbkę

Bardziej szczegółowo

KONSTRUKCJE METALOWE - LABORATORIUM. Produkcja i budowa stali

KONSTRUKCJE METALOWE - LABORATORIUM. Produkcja i budowa stali KONSTRUKCJE METALOWE - LABORATORIUM Produkcja i budowa stali Produkcja stali ŻELAZO (Fe) - pierwiastek chemiczny, w stanie czystym miękki i plastyczny metal o niezbyt dużej wytrzymałości STAL - stop żelaza

Bardziej szczegółowo

Mechanika i Budowa Maszyn II stopień (I stopień / II stopień) Ogólno akademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Mechanika i Budowa Maszyn II stopień (I stopień / II stopień) Ogólno akademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE

ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE ZAGADNIENIA EGZAMINACYJNE - zagadnienia, na które należy zwrócić szczególną uwagę 1. Omówić budowę atomu. 2. Co to jest masa atomowa? 3. Omówić budowę układu okresowego pierwiastków. 4. Wyjaśnić strukturę

Bardziej szczegółowo

Logistyka I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Logistyka I stopień (I stopień / II stopień) Ogólnoakademicki (ogólno akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2012/2013 Z-LOG-1082 Podstawy nauki o materiałach Fundamentals of Material Science

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 6. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował dr inż.

ĆWICZENIE Nr 6. Laboratorium Inżynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska. Opracował dr inż. POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. B. Surowska Laboratorium Inżynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 6 Opracował dr inż. Sławomir

Bardziej szczegółowo

Mechanika i Budowa Maszyn II stopień (I stopień / II stopień) Ogólno akademicki (ogólno akademicki / praktyczny)

Mechanika i Budowa Maszyn II stopień (I stopień / II stopień) Ogólno akademicki (ogólno akademicki / praktyczny) Załącznik nr 7 do Zarządzenia Rektora nr../12 z dnia.... 2012r. KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

DOLFA-POWDER FREZY TRZPIENIOWE ZE STALI PROSZKOWEJ DOLFAMEX

DOLFA-POWDER FREZY TRZPIENIOWE ZE STALI PROSZKOWEJ DOLFAMEX -POWDER FREZY TRZPIENIOWE ZE STALI PROSZKOWEJ Dzięki użyciu nowoczesnego materiału mają one zastosowanie przy obróbce stali i żeliwa o podwyższonej twardości: q charakteryzują się wysoką żywotnością narzędzia,

Bardziej szczegółowo

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ

ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Szybkobieżne Pojazdy Gąsienicowe (15) nr 1, 2002 Stanisław JURA Roman BOGUCKI ODPORNOŚĆ STALIWA NA ZUŻYCIE EROZYJNE CZĘŚĆ II. ANALIZA WYNIKÓW BADAŃ Streszczenie: W części I w oparciu o teorię Bittera określono

Bardziej szczegółowo

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu Kierunek: ZiIP Rodzaj przedmiotu: obowiązkowy Rodzaj zajęć: Wyk. Lab. WYBRANE ZAGADNIENIA Z METALOZNAWSTWA Selected Aspects of Metal Science Kod przedmiotu: ZiIP.OF.1.1. Poziom studiów:

Bardziej szczegółowo

AKADEMIA MORSKA w GDYNI

AKADEMIA MORSKA w GDYNI AKADEMIA MORSKA w GDYNI WYDZIAŁ MECHANICZNY Nr 17 Przedmiot: Nauka o materiałach I, II, III Kierunek/Poziom kształcenia: Forma studiów: Profil kształcenia: Specjalność: MiBM/ studia pierwszego stopnia

Bardziej szczegółowo

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH

LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Politechnika Łódzka Wydział Mechaniczny Instytut Inżynierii Materiałowej LABORATORIUM NAUKI O MATERIAŁACH Ćwiczenie nr 6 Temat: Stale w stanie ulepszonym cieplnie Łódź 2010 Cel ćwiczenia Zapoznanie się

Bardziej szczegółowo

STOPY ŻELAZA Z WĘGLEM STALE I STALIWA NIESTOPOWE

STOPY ŻELAZA Z WĘGLEM STALE I STALIWA NIESTOPOWE STOPY ŻELAZA Z WĘGLEM STALE I STALIWA NIESTOPOWE Publikacja współfinansowana ze środków Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego 1. DEFINICJE, SKŁAD CHEMICZNY 2. PODZIAŁ I ZASADY ZNAKOWANIA

Bardziej szczegółowo

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE

WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA WŁASNOŚCI STOPU ALUMINIUM KRZEM O NADEUTEKTYCZNYM SKŁADZIE WYDZIAŁ ODLEWNICTWA AGH Oddział Krakowski STOP XXXIV KONFERENCJA NAUKOWA Kraków - 19 listopada 2010 r. Marcin PIĘKOŚ 1, Stanisław RZADKOSZ 2, Janusz KOZANA 3,Witold CIEŚLAK 4 WPŁYW DODATKÓW STOPOWYCH NA

Bardziej szczegółowo

Klasyfikacja stali i przykłady oznaczeń

Klasyfikacja stali i przykłady oznaczeń Klasyfikacja stali i przykłady oznaczeń Definicja stali Stal jest to plastycznie (i ewentualnie cieplnie) obrobiony stop żelaza z węglem i innymi pierwiastkami, otrzymywanym w procesach stalowniczych ze

Bardziej szczegółowo

WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE

WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO NA ŚCIERANIE 59/22 Archives of Foundry, Year 2006, Volume 6, 22 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2006, Rocznik 6, Nr 22 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 WPŁYW OBRÓBKI CIEPLNEJ NA WYBRANE WŁASNOŚCI STALIWA CHROMOWEGO ODPORNEGO

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 3/N. zastosowania. 7. Stopy tytanu stosowane w motoryzacji, lotnictwie i medycynie.

ĆWICZENIE Nr 3/N. zastosowania. 7. Stopy tytanu stosowane w motoryzacji, lotnictwie i medycynie. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 3/N Opracowali:

Bardziej szczegółowo

Nauka o materiałach II - opis przedmiotu

Nauka o materiałach II - opis przedmiotu Nauka o materiałach II - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Nauka o materiałach II Kod przedmiotu 06.1-WM-MiBM-P-31_15W_pNadGen0INE8 Wydział Kierunek Wydział Mechaniczny Mechanika i budowa

Bardziej szczegółowo

Wiercenie w obszarze High-End udoskonalona powłoka Dragonskin wynosi wydajność WTX Speed i WTX Feed na nowy poziom

Wiercenie w obszarze High-End udoskonalona powłoka Dragonskin wynosi wydajność WTX Speed i WTX Feed na nowy poziom New Wrzesień 2018 Nowe produkty dla techników obróbki skrawaniem WTX Speed WTX Feed Wiercenie w obszarze High-End udoskonalona powłoka Dragonskin wynosi wydajność WTX Speed i WTX Feed na nowy poziom www.wnt.com

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 1/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. Opracowali: dr Hanna de Sas Stupnicka, dr inż. Sławomir Szewczyk

ĆWICZENIE Nr 1/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. Opracowali: dr Hanna de Sas Stupnicka, dr inż. Sławomir Szewczyk Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 1/N Opracowali:

Bardziej szczegółowo

KLASYFIKACJA STALI NARZĘDZIOWYCH

KLASYFIKACJA STALI NARZĘDZIOWYCH KLASYFIKACJA STALI NARZĘDZIOWYCH STAL NARZĘDZIOWA STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA ZIMNO STAL NARZĘDZIOWA DO PRACY NA GORĄCO STAL SZYBKOTNĄCA NIESTOPOWE STOPOWE - niskostopowe, - średniostopowe, - wysokostopowe,

Bardziej szczegółowo

Metale i ich stopy. Podręcznik akademicki do nauki metaloznawstwa i inżynierii materiałowej. Prof. Leszek A. Dobrzański

Metale i ich stopy. Podręcznik akademicki do nauki metaloznawstwa i inżynierii materiałowej. Prof. Leszek A. Dobrzański Metale i ich stopy Podręcznik akademicki do nauki metaloznawstwa i inżynierii materiałowej Prof. Leszek A. Dobrzański Gliwice, 2017 Metale i ich stopy Leszek A. Dobrzański 1 Centrum Badawczo-Projektowo-Produkcyjne

Bardziej szczegółowo

Poziom przedmiotu: I stopnia studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 2W E, 2L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE

Poziom przedmiotu: I stopnia studia stacjonarne Liczba godzin/tydzień: 2W E, 2L PRZEWODNIK PO PRZEDMIOCIE Nazwa przedmiotu : Materiałoznawstwo Materials science Kierunek: Mechanika i budowa maszyn Rodzaj przedmiotu: Treści kierunkowe Rodzaj zajęć: Wykład, Laboratorium Poziom przedmiotu: I stopnia studia stacjonarne

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 6. Laboratorium InŜynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inŝ. A. Weroński

ĆWICZENIE Nr 6. Laboratorium InŜynierii Materiałowej. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inŝ. A. Weroński POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INśYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inŝ. A. Weroński Laboratorium InŜynierii Materiałowej ĆWICZENIE Nr 6 Opracował: dr

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu: Materiałoznawstwo

Opis przedmiotu: Materiałoznawstwo Opis przedmiotu: Materiałoznawstwo Kod przedmiotu Nazwa przedmiotu TR.SIK102 Materiałoznawstwo Wersja przedmiotu 2013/14 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom Kształcenia Stopień Rodzaj Kierunek

Bardziej szczegółowo

Zakres tematyczny. Podział stali specjalnych, ze względu na warunki pracy:

Zakres tematyczny. Podział stali specjalnych, ze względu na warunki pracy: STAL O SPECJALNYCH WŁAŚCIWOŚCIACH FIZYCZNYCH I CHEMICZNYCH Zakres tematyczny 1 Podział stali specjalnych, ze względu na warunki pracy: - odporne na korozję, - do pracy w obniżonej temperaturze, - do pracy

Bardziej szczegółowo

Inżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogóln akademicki / praktyczny)

Inżynieria Bezpieczeństwa I stopień (I stopień / II stopień) ogólnoakademicki (ogóln akademicki / praktyczny) KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU M-IB-0026-s4 Metaloznawstwo Physical Metallurgy Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 A. USYTUOWANIE MODUŁU

Bardziej szczegółowo

Transportu Politechniki Warszawskiej, Zakład Podstaw Budowy Urządzeń Transportowych B. Ogólna charakterystyka przedmiotu

Transportu Politechniki Warszawskiej, Zakład Podstaw Budowy Urządzeń Transportowych B. Ogólna charakterystyka przedmiotu Kod przedmiotu TR.NIK104 Nazwa przedmiotu Materiałoznawstwo Wersja przedmiotu 2015/16 A. Usytuowanie przedmiotu w systemie studiów Poziom kształcenia Studia I stopnia Forma i tryb prowadzenia studiów Niestacjonarne

Bardziej szczegółowo

Cr+Cu+Mo+Ni P235GH 1.1 EN ,16 0,35 1,20 0,025 0,020 0,020 c 0,30 0,30 0,08 0,01 b 0,30 0,04 b 0,02 b 0,70

Cr+Cu+Mo+Ni P235GH 1.1 EN ,16 0,35 1,20 0,025 0,020 0,020 c 0,30 0,30 0,08 0,01 b 0,30 0,04 b 0,02 b 0,70 MATERIAŁ (1) skład chemiczny (analiza wytopu), w % masy a / część I Nazwa stali Grupa stali wg CR ISO 15608 Numer C Si Mn P S Al całk. Cr Cu Mo Nb Ni Ti V Inne Cr+Cu+Mo+Ni P235TR2 1.1 EN 10216-1 1.0255

Bardziej szczegółowo

6. OBRÓBKA CIEPLNO - PLASTYCZNA

6. OBRÓBKA CIEPLNO - PLASTYCZNA 6. OBRÓBKA CIEPLNO - PLASTYCZNA 6.1. Cel ćwiczenia Zapoznanie się z rodzajami obróbki cieplno plastycznej i ich wpływem na własności metali. 6.2. Wprowadzenie Obróbką cieplno-plastyczną, zwaną potocznie

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 4/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. Opracowała: dr Hanna de Sas Stupnicka

ĆWICZENIE Nr 4/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. Opracowała: dr Hanna de Sas Stupnicka POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 4/N Opracowała:

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 342 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13, Data wydania: 22 kwietnia 2015 r. Nazwa i adres INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Kompetentne wsparcie na żądanie Technicy z know-how Wykorzystajcie ten Serwis² od poniedziałku do piątku w godz

Kompetentne wsparcie na żądanie Technicy z know-how Wykorzystajcie ten Serwis² od poniedziałku do piątku w godz WAŻNE DO: 3.05.208 Zamów nawet o 8.30 wieczorem. Spośród 50 000 artykułów w magazynie Twoje narzędzie dostarczymy następnego dnia. Dzięki naszej logistyce jesteśmy coraz lepsi. To oznacza, że zamówienia

Bardziej szczegółowo

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych

Materiały Reaktorowe. Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych Materiały Reaktorowe Efekty fizyczne uszkodzeń radiacyjnych Stale stopowe Stal stopowa stal, w której oprócz węgla występują inne dodatki stopowe o zawartości od kilku do nawet kilkudziesięciu procent,

Bardziej szczegółowo

5. Klasyfikacja stali 1

5. Klasyfikacja stali 1 5. Klasyfikacja stali 1 Klasyfikacji gatunków stali dokonuje się zgodnie z PN-EN 10020:1996 według składu chemicznego oraz wg ich zastosowania i własności mechanicznych lub fizycznych. Klasyfikacja stali

Bardziej szczegółowo

Z-ZIPN Materiałoznawstwo I Materials Science

Z-ZIPN Materiałoznawstwo I Materials Science KARTA MODUŁU / KARTA PRZEDMIOTU Z-ZIPN1-0088 Materiałoznawstwo I Materials Science Kod modułu Nazwa modułu Nazwa modułu w języku angielskim Obowiązuje od roku akademickiego 2013/2014 A. USYTUOWANIE MODUŁU

Bardziej szczegółowo

Metale nieżelazne - miedź i jej stopy

Metale nieżelazne - miedź i jej stopy Metale nieżelazne - miedź i jej stopy Miedź jest doskonałym przewodnikiem elektryczności, ustępuje jedynie srebru. Z tego powodu miedź znalazła duże zastosowanie w elektrotechnice na przewody. Miedź charakteryzuje

Bardziej szczegółowo

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć

Opis efektów kształcenia dla modułu zajęć Nazwa modułu: Nauka o materiałach II Rok akademicki: 2014/2015 Kod: MME-1-303-s Punkty ECTS: 5 Wydział: Inżynierii Metali i Informatyki Przemysłowej Kierunek: Metalurgia Specjalność: - Poziom studiów:

Bardziej szczegółowo

STALE ODPORNE NA KOROZJĘ

STALE ODPORNE NA KOROZJĘ STALE ODPORNE NA KOROZJĘ STALE ODPORNE NA KOROZJĘ stale zawierające co najmniej 10,5% chromu i max. 1,20% węgla (EN 100881:2007) Podział ze względu właściwości użytkowych stale nierdzewne stale żaroodporne

Bardziej szczegółowo

Pręt fi. 10 gat C-45 ciągniony H9

Pręt fi. 10 gat C-45 ciągniony H9 Wałki 40H, 40HM, 45, S355 > Pręt fi. 10 gat C45 ciągniony H9 Pręt fi. 10 gat C45 ciągniony H9 Pręt fi. 10 gat C45 ciągniony H9 Model : 002062 Producent : 0,68 kg/mb border="0"> WŁASNOŚCI I ZASTOSOWANIE

Bardziej szczegółowo

ĆWICZENIE Nr 5/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. niskotopliwych. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A.

ĆWICZENIE Nr 5/N. Laboratorium Materiały Metaliczne II. niskotopliwych. Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. POLITECHNIKA LUBELSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Akceptował: Kierownik Katedry prof. dr hab. inż. A. Weroński Laboratorium Materiały Metaliczne II ĆWICZENIE Nr 5/N Opracowała:

Bardziej szczegółowo

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 193

ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 193 ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 193 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 15, Data wydania: 8 października 2015 r. AB 193 Kod identyfikacji

Bardziej szczegółowo

Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do: rozdzielania i rozdrabniania materiałów nadawania kształtu przez

Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do: rozdzielania i rozdrabniania materiałów nadawania kształtu przez STALE NARZĘDZIOWE Stale narzędziowe - stopy przeznaczone na narzędzia tj. przedmioty służące do: rozdzielania i rozdrabniania materiałów nadawania kształtu przez obróbkę skrawaniem lub przez przeróbkę

Bardziej szczegółowo

Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering

Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering Nazwa przedmiotu INSTRUMENTARIUM BADAWCZE W INŻYNIERII MATERIAŁOWEJ Instrumentation of research in material engineering Kierunek: Inżynieria materiałowa Rodzaj przedmiotu: kierunkowy obowiązkowy Rodzaj

Bardziej szczegółowo

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego:

(12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) TŁUMACZENIE PATENTU EUROPEJSKIEGO (19) PL (11) PL/EP 2085174 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (96) Data i numer zgłoszenia patentu europejskiego: 02.02.2009 09001379.8

Bardziej szczegółowo

Kierunek studiów: Mechanika i Budowa Maszyn semestr II, 2016/2017 Przedmiot: Podstawy Nauki o Materiałach II

Kierunek studiów: Mechanika i Budowa Maszyn semestr II, 2016/2017 Przedmiot: Podstawy Nauki o Materiałach II Kierunek studiów: Mechanika i Budowa Maszyn semestr II, 201/2017 plan zajęć dla grupy M1 11 (wtorek 8.30-10.00) grupa temat osoba prowadząca sala 1 28.02.2017 Zajęcia organizacyjne dr inż. Paweł Figiel

Bardziej szczegółowo

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu )

MATERIAŁOZNAWSTWO. dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) MATERIAŁOZNAWSTWO dr hab. inż. Joanna Hucińska Katedra Inżynierii Materiałowej Pok. 128 (budynek Żelbetu ) jhucinsk@pg.gda.pl MATERIAŁOZNAWSTWO dziedzina nauki stosowanej obejmująca badania zależności

Bardziej szczegółowo

OK SFA/AWS A5.4: E308L-16 EN 1600: E 19 9 L R 1 1. rutylowa. Otulina:

OK SFA/AWS A5.4: E308L-16 EN 1600: E 19 9 L R 1 1. rutylowa. Otulina: OK 61.20 SFA/AWS A5.4: E308L-16 EN 1600: E 19 9 L R 1 1 Rutylowa elektroda do spawania stali typu 19%r 10%Ni. Odpowiednia także do spawania stali stabilizowanych o podobnym składzie chemicznym, z wyjątkiem

Bardziej szczegółowo

WTX-Ti. produkty dla techników obróbki skrawaniem. Nasza propozycja do trudnoobrabialnych materiałów jak tytan i Inconel.

WTX-Ti. produkty dla techników obróbki skrawaniem. Nasza propozycja do trudnoobrabialnych materiałów jak tytan i Inconel. New Nowe WTX-Ti produkty dla techników obróbki skrawaniem Nasza propozycja do trudnoobrabialnych materiałów jak tytan i Inconel Lipiec 2014 TOTAL TOOLING = JAKOŚĆ x SERWIS 2 WNT Polska Sp. z o.o. ul. Łagiewnicka

Bardziej szczegółowo

TWARDOŚĆ, UDARNOŚĆ I ZUŻYCIE EROZYJNE STALIWA CHROMOWEGO

TWARDOŚĆ, UDARNOŚĆ I ZUŻYCIE EROZYJNE STALIWA CHROMOWEGO 24/2 Archives of Foundry, Year 200, Volume, (2/2) Archiwum Odlewnictwa, Rok 200, Rocznik, Nr (2/2) PAN Katowice PL ISSN 642-5308 TWARDOŚĆ, UDARNOŚĆ I ZUŻYCIE EROZYJNE STALIWA CHROMOWEGO J. KILARSKI, A.

Bardziej szczegółowo

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH

Politechnika Białostocka INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Politechnika Białostocka Wydział Budownictwa i Inżynierii Środowiska INSTRUKCJA DO ĆWICZEŃ LABORATORYJNYCH Temat ćwiczenia: Zwykła próba rozciągania stali Numer ćwiczenia: 1 Laboratorium z przedmiotu:

Bardziej szczegółowo

WPŁYW TEMPERATURY WYŻARZANIA NA WIELKOŚĆ ZIARNA

WPŁYW TEMPERATURY WYŻARZANIA NA WIELKOŚĆ ZIARNA WPŁYW TEMPERATURY WYŻARZANIA NA WIELKOŚĆ ZIARNA AUSTENITU W STALI HARDOX 450 Katarzyna Pawlak 1,* 1 Politechnika Wrocławska, Wydział Mechaniczny, Katedra Materiałoznawstwa, Wytrzymałości i Spawalnictwa,

Bardziej szczegółowo