Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach ubezpieczeniowo-inwestycyjnych

Transkrypt

1 Piotr Pisarewicz * Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach ubezpieczeniowo-inwestycyjnych Wstęp Na polskim rynku finansowym współpraca banków i ubezpieczycieli w zakresie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych stanowi istotny element ich rozwoju. Pierwsze porozumienia banków i ubezpieczycieli pojawiły się na rynku światowym w latach 70. XX wieku. Miały charakter jednostronny (ubezpieczyciel sprzedaje swoje produkty w sieci bankowej) lub dwustronny (wzajemne świadczenie ww. usług) [Messyasz-Handschke, 2002, s. 51]. Porozumienia mogą też mieć charakter aliansu strategicznego lub też charakter relacji skupionych na określonej grupie produktów. Niezależnie od wariantu współpraca obu instytucji jest nastawiona na wzrost efektywności posiadanych zasobów oraz wolumenu sprzedaży i przychodów [Szczepankowski, 2000, s ]. Sprzedaż w kanale bancassurance jest związana m.in. z utratą relacji ubezpieczyciela z klientem oraz wejściem w rolę sprzedawców ubezpieczeń przez banki i ich pracowników [Gwizdała, 2010, s. 121]. Rozwój bancassurance na rodzimym rynku, rozpoczęty w latach 90. XX wieku, jest widoczny obecnie zarówno w zakresie ubezpieczeń majątkowych, jak i ubezpieczeń na życie. Zwłaszcza w wypadku tych ostatnich obserwowana jest w ostatnich latach znacznie wyższa wartość sprzedawanych polis oraz pozytywne tendencje w zakresie dynamiki ich przyrostu [Raport PIU, 2012, s. 3]. Na koniec III kwartału 2012 roku składka przypisana brutto pozyskana w kanale bancassurance obejmowała blisko 14,8 mld zł, co stanowiło niemal 55% przypisu zakładów ubezpieczeń na życie (zobacz tablica 1). Ubezpieczenia majątkowe nie generują już tak znaczących przychodów w sieciach bankowych (składka przypisana 1,08 mld zł = ok. 7% przypisu rynkowego zobacz tablica 2). Niemniej jednak ich wolumen i sprzedaż równoległa z produktami bankowymi również pozwalają na optymistyczne prognozy dotyczące rozwoju tego segmentu. Produkty ubezpieczeniowe i inwestycyjne cieszą * Dr, Katedra Bankowości, Wydział Zarządzania, Uniwersytet Gdański, ul. Armii Krajowej 101, Sopot, tel , piotr.pisare-wicz@wp.pl

2 236 Piotr Pisarewicz się w ostatnich latach coraz większym zainteresowaniem. Przyczyn tego zjawiska jest wiele, niemniej jednak równolegle ze skalą wzrostu wolumenu sprzedaży rośnie skala uchybień i obniżenia standardów rynkowych zarówno w zakresie konstrukcji produktów, polityki informacyjnej, jak i procesu akwizycji. Tablica 1. Wysokość składki przypisanej brutto pozyskanej w kanale bancassurance na tle składki ogółem zakładów ubezpieczeń na życie uczestniczących w badaniu oraz całego rynku Pozycja/okres składka pozyskana w kanale 12,20 12,7 14,8 bancassurance (mld zł) składka pozostała (mld zł) 10,80 11,6 12,2 razem (mld zł) 23,0 24,3 26,9 składka przypisana rynku ogółem 23,3 24,6 27,2 (mld zł) Udział względny w odniesieniu do składki przypisanej zakładów ubezpieczeń objętych badaniem składka pozyskana w kanale 53,0 52,3 54,8 bancassurance (udział %) składka pozostała (udział %) 47,0 47,7 45,2 Udział bezwzględny w odniesieniu do składki przypisanej zakładów ubezpieczeń ogółem składka pozyskana w kanale 52,4 51,6 54,2 bancassurance (udział %) składka pozostała (udział %) 46,4 47,2 44,7 Składka przypisana zakładom ubezpieczeń objętych badaniem do składki przypisanej wszystkich zakładów ubezpieczeń 98,7 98,8 98,9 Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Raport PIU, 2012, s. 5, 15; Biuletyn Kwartalny KNF, 2010; Biuletyn Kwartalny KNF 2011; Biuletyn Kwartalny KNF, 2012]. Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyzwań oraz aktualnego stanu i opinii organów państwowych w zakresie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych w sieciach bankowych. Materiał koncentruje się w szczególności na analizie najnowszych uwag i wytycznych przygotowanych w tym zakresie przez Komisję Nadzoru Finansowego. Uwaga zostanie skupiona na dwóch dokumentach sygnowanych przez przewodniczącego KNF, których odbiorcami były podmioty oferujące tego typu usługi.

3 Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach 237 Tablica 2. Wysokość składki przypisanej brutto pozyskanej w kanale bancassurance na tle składki ogółem zakładów ubezpieczeń majątkowych i osobowych uczestniczących w badaniu oraz całego rynku Pozycja / okres składka pozyskana w kanale 1,1 1,2 1,0 bancassurance (mld zł) składka pozostała (mld zł) 11,7 13,0 13,7 razem (mld zł) 12,9 14,2 14,7 składka przypisana rynku ogółem 16,8 18,9 19,8 (mld zł) Udział względny w odniesieniu do składki przypisanej zakładów ubezpieczeń objętych badaniem składka pozyskana w kanale 8,9 8,6 7,0 bancassurance (udział %) składka pozostała (udział %) 91,1 91,4 93,0 Udział bezwzględny w odniesieniu do składki przypisanej zakładów ubezpieczeń ogółem składka pozyskana w kanale 6,8 6,5 5,2 bancassurance (udział %) składka pozostała (udział %) 69,9 68,7 69,4 Składka przypisana zakładów ubezpieczeń objętych badaniem do składki przypisanej wszystkich zakładów ubezpieczeń 76,7% 75,2% 74,6% Źródło: Opracowanie własne na podstawie [Raport PIU, 2012, s. 5, 15; Biuletyn Kwartalny KNF, 2010; Biuletyn Kwartalny KNF 2011; Biuletyn Kwartalny KNF, 2012]. Krytyczne stanowisko organu nadzoru w zakresie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych w sieciach bankowych miało swój wyraz w korespondencji Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego skierowanej do instytucji finansowych. Pierwszą z nich stanowił list przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego skierowany do prezesów zarządów banków i zakładów ubezpieczeń z 21 lutego 2012 roku. Jego kontynuacją i doprecyzowaniem był list przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego skierowany do podmiotów objętych nadzorem w sprawie sprzedaży produktów inwestycyjnych z 26 września 2012 roku. Dokumenty te zawierały wiele uwag dotyczących zarówno konstrukcji produktów, jak i sposobów ich dystrybucji. Generalnym przesłaniem była troska o bezpieczeństwo i przejrzystość rynku oraz ochrona interesu klientów. Analiza wymienionych dokumentów przeprowadzona w kolejnych rozdziałach niniejszego opracowania stanowi tło

4 238 Piotr Pisarewicz do omówienia najważniejszych wyzwań rynkowych dotyczących bancassurance i oferowanych w jego ramach produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych. 1. Produkty ubezpieczeniowe stanowiące dodatkowe zabezpieczenie kredytów Pierwszy dokument KNF [List KNF, ] skupia się na najważniejszych problemach sygnalizowanych Komisji przez organy administracji i parlamentarzystów, dotyczących współpracy banków i ubezpieczycieli odnośnie do niedotrzymywania najwyższych standardów świadczenia usług. Wiodącym wątkiem i tłem dla nich były produkty ubezpieczeniowe traktowane jako dodatkowe zabezpieczenia kredytów. Pierwszym z krytycznie ocenianych zagadnień było faktyczne łączenie funkcji ubezpieczającego i pośrednika ubezpieczeniowego. Stanowi to o potencjalnym konflikcie interesów, w którym banki występują w roli ubezpieczającego (strona umowy ubezpieczenia), jednocześnie pobierając od ubezpieczycieli wynagrodzenie, co jest już atrybutem pośredników ubezpieczeniowych [List KNF, , s. 1]. Z jednej strony banki winny w najwyższym stopniu dbać o interes samych ubezpieczonych (klienci banków), z drugiej zaś często kierują się interesem finansowym, dążąc do maksymalizacji przychodów z tytułu dystrybucji produktów. Ma to szansę realizacji, gdy produkt ubezpieczeniowy z punktu widzenia ubezpieczyciela jest obarczony niższym ryzykiem wypłaty świadczeń. To z kolei skutkuje węższym zakresem ochrony klientów banków i tym samym rodzi naturalny konflikt interesów [Pelc, 2012]. Dodatkowo w gospodarce globalnej, gdzie funkcjonuje wiele grup finansowych, powiązania kapitałowe banków i ubezpieczycieli w wielu przypadkach spychają na dalszy plan interes ich klientów w omawianym wyżej zakresie. Rodzime regulacje w zakresie pośrednictwa ubezpieczeniowego skutkują określonymi wymaganiami dla osób i instytucji oferujących tego typu usługi i produkty. To z kolei powoduje szereg wymagań formalnych, które z punktu widzenia banków nie są pożądane i często współpraca z ubezpieczycielami jest realizowana z ich pominięciem (np. sprzedaż ubezpieczeń grupowych). Kolejnym elementem wskazanym przez Komisję Nadzoru Finansowego jest wysokość prowizji wypłacanej bankom przez zakłady ubezpieczeń [List KNF, , s. 1]. W niektórych przypadkach jej wysokość osiągała kilkadziesiąt procent, co stało w sprzeczności z interesem

5 Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach 239 klientów. Stanowiło to także przesłankę do twierdzenia, iż celem bancassurance jest przede wszystkim generowanie przychodów dla banków, a nie jak najlepsza i cenowo optymalna ochrona klienta. Należy mieć jednak na względzie fakt, iż ten czynnik jest motorem napędzającym sprzedaż i jako taki będzie występował również w przyszłości [Kowalewski, 1999, s. 78]. Konstrukcja umów ubezpieczenia skutkująca brakiem możliwości bezpośredniego dochodzenia roszczeń przez ubezpieczonych lub ich spadkobierców była kolejnym z elementów krytycznie ocenianych przez organ nadzoru. W tym zakresie autorzy korespondencji powołują się na szeroko wykorzystywaną konstrukcję umów ubezpieczenia na cudzy rachunek, stosowaną w bancassurance, która nie została dostatecznie uregulowana przez rodzime prawo. Głównym zarzutem w tym zakresie są przypadki, gdy bank jako ubezpieczający staje się jedynym uprawnionym do dochodzenia wypłaty świadczenia [List KNF, , s. 2]. Dodatkowo tylko od decyzji banków zależy, czy z takiego uprawnienia skorzystają. Szczególnie rażące jest to w ubezpieczeniach na życie, gdy spadkobiercy zmarłych klientów nie mają możliwości dochodzenia swoich roszczeń, ponieważ stroną otrzymującą odszkodowania są same banki. Zatem ubezpieczony (lub jego spadkobiercy) w rzeczywistości finansujący koszty zawarcia i utrzymania polisy nie ma możliwości dochodzenia swoich roszczeń w razie wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego. Czwartym ze wskazanych punktów był utrudniony dostęp klientów do treści zawieranych umów ubezpieczenia [List KNF, , s. 3]. W związku z ustawowym obowiązkiem dostarczenia treści umowy ubezpieczenia wyłącznie ubezpieczającemu klienci jako ubezpieczeni nie są informowani o szczegółach zawieranych przez nich umów. Banki oferujące produkty ubezpieczeniowe z oczywistych względów starannie selekcjonują najkorzystniejsze produkty oraz ich dostawców. Z tego względu bank ma w swojej ofercie na ogół jednego lub najwyżej kilku ubezpieczycieli [List KNF, , s. 3]. To z kolei powoduje ograniczanie swobody wyboru zakładu ubezpieczeń, który ma stanowić ochronę danej umowy kredytu. Klienci bardzo rzadko mogą takowych dokonywać, ponieważ dany produkt jest na ogół przypisany do konkretnej oferty kredytowej. Zatem postulat optymalizacji kosztów i zakresu ochrony ubezpieczeniowej nie jest tutaj realizowany.

6 240 Piotr Pisarewicz Ostatnia z uwag dotyczy roszczeń regresowych, w których pomimo opłacania składki przez klientów banki występują do kredytobiorców z roszczeniami po wypłacie odszkodowań. Dotyczy to umów, w których banki są wskazane jako ubezpieczeni i uprawnieni do otrzymywania świadczeń [List KNF, , s. 3]. Brak informacji skierowanej do klientów wprowadza ich w błąd, sugerując, że finansując składkę ubezpieczeniową, są wolni od skutków ryzyka objętego umową ubezpieczenia. Powyższe sześć głównych uwag zostało uznane przez Komisję Nadzoru Finansowego za priorytetowe [List KNF, , s. 4]. Komisja zapowiedziała przy tym podjęcie działań legislacyjnych oraz wydanie stosownych rekomendacji, które w przyszłości miałyby wyeliminować wszystkie nieprawidłowości pojawiające się w krytykowanych produktach finansowych. Do dnia opracowania niniejszego artykułu nie ujrzały one jednak światła dziennego. 2. Produkty ubezpieczeniowe o charakterze inwestycyjnym Kontynuacją zagadnień analizowanych w rozdziale 1 był list przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego skierowany do podmiotów objętych nadzorem w sprawie sprzedaży produktów inwestycyjnych z 26 września 2012 roku. W dokumencie tym uwaga została skupiona na produktach konstruowanych na podstawie różnorodnych form prawnych, takie jak grupowe ubezpieczenia na życie powiązane z ubezpieczeniowymi funduszami kapitałowymi, certyfikaty inwestycyjne, produkty strukturyzowane itp. Impulsem do korespondencji były skargi skierowane do Komisji w sprawie praktyk stosowanych przez pracowników instytucji finansowych oraz pośredników finansowych [List KNF, , s. 1]. Skargi koncentrowały się na kilku elementach, do których należały w szczególności: sprzedaż produktów inwestycyjnych niedostosowanych do potrzeb klientów (wysokie ryzyko, złożona konstrukcja, długoterminowy charakter), niepełne lub nierzetelne przekazywanie informacji o produkcie, nieprzekazywanie klientom pełnej dokumentacji produktowej w trakcie procesu akwizycji, próby omijania przepisów prawa przez podmioty oferujące usługi finansowe.

7 Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach 241 Komisja Nadzoru Finansowego sformułowała na podstawie diagnozy tych czynników wiele oczekiwań w stosunku do instytucji finansowych, które winny zaimplementować wskazane w korespondencji rekomendacje. Pierwszą z nich jest postulat rzetelności informacji reklamowych w zakresie produktów inwestycyjnych [List KNF, , s. 2]. Celem powyższego jest uniknięcie wprowadzania w błąd klientów zarówno w zakresie konstrukcji, ryzyka, stóp zwrotu, jak i innych cech oferowanych produktów. Komisja Nadzoru Finansowego już wcześniej ustosunkowywała się do nieprawidłowych praktyk uczestników rynku. Przykładem była decyzja KNF z dnia 13 czerwca 2007 roku wydana na podstawie art. 229 ust. 5 ustawy o funduszach inwestycyjnych. Na jej mocy zakazano ogłaszania informacji reklamowych mogących wprowadzić w błąd przez zastosowanie rozwiązań graficznych, które w znacznym stopniu utrudniają lub uniemożliwiają odbiorcom przekazu reklamowego swobodne zapoznanie się z jego treścią [Komunikat KNF, 2007, s. 1]. Ukarano w ten sposób, nakazując jednocześnie publikację sprostowań, trzy Towarzystwa Funduszy Inwestycyjnych: BZ WBK AIB TFI SA (reklamy Arka BZ WBK Zrównoważonego FIO), Millennium TFI SA (reklamy Millennium FIO Akcji), Union Investment TFI SA (reklamy UniKorona Zrównoważonego FIO). Kolejny element wskazany przez Komisję jako niezbędny do skorygowania przez uczestników rynku to poziom przygotowania osób bezpośrednio zaangażowanych w proces akwizycji produktów inwestycyjnych [List KNF, , s. 2]. W wielu przypadkach praktyka rynkowa wskazuje na uchybienia w rzetelności i jakości przekazywanych informacji, które w konsekwencji powodują u klientów błędne postrzeganie oferowanej usługi. Być może organ nadzoru skłaniał się tu ku modelowi stosowanemu przez firmy ubezpieczeniowe, gdzie pośrednicy muszą uzyskać stosowne zezwolenie, uprzednio przechodząc określony proces szkoleniowy zakończony egzaminem. Adekwatność oferowanych produktów inwestycyjnych do potrzeb klientów była trzecim elementem wskazanym przez nadzorcę. Sugestie dotyczą zarówno zakresu weryfikowanych informacji zmierzających do identyfikacji rzeczywistych potrzeb klienta (a w szczególności akceptowalnego poziomu ryzyka), jak i formy oraz sposobów identyfikacji (zestawy pytań, formularze itp.).

8 242 Piotr Pisarewicz Pełne informacje o czynnikach ryzyka oraz rzetelność i kompletność informacji związanych z produktem przekazywane klientom przed zawarciem umowy to kolejny element, który w opinii nadzoru nie spełnia wymaganych standardów [List KNF, , s. 2]. Ze względu na złożoność tej grupy produktów oraz bardzo specjalistyczny charakter przekazanie pełnej wiedzy na temat konstrukcji poszczególnych elementów i czynników ryzyka w wielu przypadkach nie jest rzeczą prostą. Pośrednicy finansowi często nie realizują tego także z innej przyczyny, a mianowicie z powodu obciążania klienta bardzo wysokimi kosztami obsługi produktów. To z kolei powoduje, że niekiedy produkty tego typu nie są dla klientów efektywne. W konfrontacji z potencjalnym, rzetelnym i pełnym przekazem informacji skutkowałoby to przerwaniem procesu sprzedaży, do czego z kolei nie chcą rzecz jasna dopuszczać sami sprzedawcy. Powoduje to swoisty konflikt interesów między klientem a pośrednikiem. Z tego względu nadzorca rekomenduje, aby w procesie informacyjnym eksponowane były główne czynniki ryzyka zawierające ryzyko rynkowe, upadłości lub niewypłacalności podmiotu oferującego produkt oraz ryzyko płynności. Wybrane produkty inwestycyjne są związane z gwarancjami wypłaty środków. Dotyczą głównie tzw. produktów ustrukturyzowanych, gdzie na ogół jest gwarantowany nominał wpłacanych przez klientów kwot. To zostało wskazane przez Komisję Nadzoru Finansowego jako kolejny element wymagający poprawy przez uczestników rynku [List KNF, , s. 4]. Zakres i charakter gwarancji w wielu przypadkach nie był właściwie przedstawiany w dokumentacji produktu oraz procesie akwizycji. Szóstym elementem rekomendowanym do zmian była jednoznaczność i zrozumiałość postanowień zawartych we wzorcach umów, regulaminach, ogólnych warunkach ubezpieczenia, taryfach opłat i prowizji itp. Są to dokumenty, które mają bezpośredni wpływ na decyzje podejmowane przez klientów. Ich niedostateczna przejrzystość może skutkować błędnymi decyzjami klientów instytucji finansowych. Doręczenie pełnej dokumentacji przed zawarciem ostatecznej umowy jest obowiązkiem zarówno pośredników finansowych, jak i podmiotów oferujących produkty finansowe. Niestety, praktyka rynkowa wskazuje na uchybienia także w tym zakresie, co nie pozostało bez krytycznej opinii organu nadzoru [List KNF, , s. 5].

9 Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach 243 Klienci często nie mają ani odpowiednich warunków, ani dość czasu na dokładne zapoznanie się z postanowieniami umów. Niejednokrotnie jest na nich wywierana swoista presja ze strony pośredników, co dodatkowo utrudnia rzetelną ocenę analizowanej oferty. Gros produktów ubezpieczeniowych lub inwestycyjno-ubezpiecze-niowych sprzedawanych w sieciach bankowych ma charakter grupowy. Oznacza to, że banki wchodzą w rolę ubezpieczającego w stosunku do klienta. Rzecz jasna z tytułu zawartych umów ubezpieczyciele wypłacają im wynagrodzenia, co w opinii nadzorcy rynku samo w sobie jest praktyką naganną i rodzącą konflikt interesów. Jest to element poruszany szerzej już w rozdziale 1 niniejszego opracowania. Ostatni, dziewiąty punkt korespondencji Komisji Nadzoru Finansowego został skierowany do banków, które w jej opinii w stopniu nienależytym odchodzą od oferowania klasycznych produktów lokacyjnych, koncentrując się na skomplikowanych i niezrozumiałych dla przeciętnego odbiorcy produktach inwestycyjnych [List KNF, , s. 6]. Tym samym oferowanie osobie poszukującej standardowej terminowej lokaty oszczędnościowej innego alternatywnego produktu inwestycyjnego obciążonego wyższym ryzykiem w opinii nadzorcy uznać należy za naganne. Z biznesowego punktu widzenia dla wielu banków są one jednak w wielu przypadkach bardziej rentowne, co rodzi kolejny konflikt interesów między nimi a klientami. Zakończenie Omówione w niniejszym opracowaniu elementy wskazują na wiele praktyk, którymi podmioty oferujące produkty ubezpieczeniowo- -inwestycyjne naruszają interes swoich klientów począwszy od konstrukcji produktów, które są często bardzo złożone, poprzez ryzyko, którym są obarczane przyszłe potencjalne zyski, a na polityce informacyjnej i technikach akwizycji skończywszy. Komisja Nadzoru Finansowego w ramach swoich działań statutowych realizuje politykę poprawy standardów rynkowych, co się może przejawiać w rozmaitych formach aktywności. Są to zarówno twarde działania administracyjne (kontrole, zalecenia, kary finansowe itp.), jak i bardziej konsyliacyjne: korespondencje z podmiotami oferującymi usługi finansowe czy też rekomendacje obejmujące poszczególne elementy ich aktywności. Nadużycia czy patologie z pewnością nie zostaną w pełni wyeliminowane, niemniej ich skala i charakter mogą zostać w znacznym stopniu ograniczone. Takie

10 244 Piotr Pisarewicz przesłanki legły u podstaw dokumentów będących przedmiotem analizy w niniejszym opracowaniu. Organ nadzoru zapowiada, że w najbliższym czasie wyda formalne rekomendacje dotyczące produktów inwestycyjno-ubezpieczeniowych oraz szeroko rozumianego rynku bancassurance. Niemniej jednak ich zakres najprawdopodobniej nie będzie odbiegał znacząco od punktów wskazanych we wcześniejszej korespondencji do uczestników rynku finansowego. Należy mieć nadzieję, że jej treść przyczyni się w krótkim okresie do poprawy standardów rynkowych i będzie skutkowała polepszeniem pozycji klientów zarówno w stosunku do instytucji, jak i pośredników finansowych. Produkty tego typu były poddawane wielokrotnej krytyce również przez inne organy administracyjne, takie jak UOKiK, rzecznik ubezpieczonych oraz media [Raport Rzecznika Ubezpieczonych, Warszawa, 2007]. Odpowiedzią na dotychczasowe głosy krytyki są wspólne rekomendacje Związku Banków Polskich oraz Polskiej Izby Ubezpieczeń. Zaczęły obowiązywać od 1 stycznia 2013 roku [III Rekomendacja ZBP PIU, 2012]. To się może przyczynić do uporządkowania rodzimego rynku bancassurance oraz produktów ubezpieczeniowo-inwestycyjnych. Do chwili obecnej rynek bancassurance nie jest jednoznacznie uregulowany w aktach prawnych. Na szczeblu ministerialnym rozważane są w tym zakresie różne scenariusze, począwszy od nowelizacji Kodeksu cywilnego, a na ustawie o pośrednictwie ubezpieczeniowym skończywszy [Ministerstwo Finansów, 2013, s. 14]. Istotna dla rozwoju rynku będzie zapowiadana zmiana w zakresie opodatkowania zysków z tzw. polisolokat, która ma obowiązywać od 2014 roku [Opodatkowanie polisolokat, 2013, s. 21]. Na przestrzeni najbliższych lat najprawdopodobniej ta grupa produktów będzie jednak podlegać dalszemu rozwojowi. Należy mieć nadzieję, że działania Komisji Nadzoru Finansowego, Polskiej Izby Ubezpieczeń, Związku Banków Polskich i innych instytucji, przyczynią się do poprawy standardów rynkowych w zakresie bancassurance i sprzedaży produktów ubezpieczeniowo-inwestycyjnych. Literatura 1. Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpieczeń III/2010, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa. 2. Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpieczeń III/2011, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa.

11 Ochrona klientów kanału bancassurance w produktach Biuletyn Kwartalny. Rynek ubezpieczeń III/2012, Komisja Nadzoru Finansowego, Warszawa. 4. Gwizdała J. (2010), Rozwój bancassurance w Polsce w latach , Wiadomości Ubezpieczeniowe nr 3, Warszawa. 5. III Rekomendacja dobrych praktyk na polskim rynku bancassurance w zakresie ubezpieczeń ochronnych powiązanych z produktami bankowymi (2012), Związek Banków Polskich, Polska Izba Ubezpieczeń, Warszawa. 6. Komunikat informacyjny z XXI posiedzenia Komisji Nadzoru Finansowego w dniu 13 czerwca 2007 r., Warszawa. 7. Kowalewski O. (1999), Grupy bankowo-ubezpieczeniowe: strategie tworzenia, efektywność, Materiały i Studia NBP nr 95, Warszawa. 8. List Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego skierowany do podmiotów objętych nadzorem ws. sprzedaży produktów inwestycyjnych, Warszawa, List Przewodniczącego Komisji Nadzoru Finansowego skierowany do Prezesów Zarządów Banków i Zakładów Ubezpieczeń, Warszawa, Messyasz-Handschke A. (2002), Bancassurance współpraca czy konkurencja?, Bank i Kredyt, kwiecień 2002, Warszawa. 11. Ministerstwo Finansów o bancassurance i missellingu, Dziennik Ubezpieczeniowy nr 40 (3190), Opodatkowanie polisolokat w projekcie ustawy, Dziennik Ubezpieczeniowy nr 40 (3190), Pelc P., Bancassurance oczyma KNF, Gazeta Ubezpieczeniowa, Podstawowe problemy bancassurance w Polsce raport Rzecznika Ubezpieczonych (2007), Warszawa. 15. Polski Rynek Bancassurance III Q 2012, Polska Izba Ubezpieczeń, Warszawa. 16. Szczepankowski P.J. (2000), Fuzje i przejęcia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa. Streszczenie Celem niniejszego artykułu jest przedstawienie wyzwań oraz aktualnego stanu i opinii organów państwowych w zakresie sprzedaży produktów ubezpieczeniowych i inwestycyjnych w sieciach bankowych. Artykuł koncentruje się w szczególności na analizie najnowszych uwag i wytycznych przygotowanych w tym zakresie przez Komisję Nadzoru Finansowego. Wskazane w niniejszym opracowaniu elementy wskazują na wiele praktyk, którymi podmioty oferujące

12 246 Piotr Pisarewicz produkty ubezpieczeniowo-inwestycyjne naruszają interes swoich klientów począwszy od konstrukcji produktów, które są często bardzo złożone, poprzez ryzyko, którym są obarczane przyszłe potencjalne zyski, a na polityce informacyjnej i technikach akwizycji skończywszy. Zagadnienia zostały omówione i przeanalizowane pod kątem potencjalnej implementacji przez zakłady ubezpieczeń i banki. Słowa kluczowe bancassurance, produkty ubezpieczeniowe, produkty inwestycyjne Customers protection in bancassurance channel on insurance and investment products (Summary) The purpose of this article is to present the challenges and the current state and state authorities are consulted on the sale of insurance products and investment banking networks. The material focuses in particular on the analysis of recent observations and guidelines provided in this regard by the Financial Supervision Commission. Identified in this study suggests a number of elements of practice that providers of insurance and investment products affect the interests of its customers the design of products, which are often very complex, with a number of risks, which are burdened with the future, the potential benefits and the politics of information and acquisition techniques. The issues have been discussed and analyzed for potential implementation by insurance companies and banks. Keywords bancassurance, insurance products, investment products