Raport PIU Polski Rynek Bancassurance po 2 kw. 2014

Transkrypt

1 Raport PIU Polski Rynek Bancassurance po 2 kw Krzysztof Charchuła Prezes Zarządu BZ WBK-AvivaTowarzystw Ubezpieczeń Przewodniczący Zespołu ds. Bancassurance PIU VI Kongres Bancassurance Rekomendujemy bancassurance Józefów k/warszawy, 23 października 2014 r.

2 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Szanowni Państwo, Ostatnie kilka lat bardzo intensywnej współpracy zakładów ubezpieczeń przy tworzeniu w ramach Polskiej Izby Ubezpieczeń bazy danych o rynku bancassurance zaowocowało poszerzeniem wiedzy o tym rynku o dane statystyczne obrazujące wielkość sprzedaży ubezpieczeń powiązanych z produktami bankowymi oraz tzw. stand-alone, w tym ubezpieczeń o charakterze oszczędnościowo-inwestycyjnym. Zespół ds. Bancassurance PIU wychodząc naprzeciw potrzebom zwiększenia zakresu danych obrazujących wielkość i strukturę sprzedaży wypracował i zaakceptował nowy rozszerzony format raportów kwartalnych. Obecny Raport prezentuje dane na podstawie szczegółowych danych pozyskanych od wszystkich raportujących zakładów ubezpieczeń. Mamy nadzieję, że dokładniejsza wiedza o wielkości sprzedaży, strukturze produktowej wraz z obrazem tendencji i dynamiki zmian, pozwoli wszystkim uczestnikom rynku lepiej określić przyszły potencjał tego segmentu, przewidywać trendy, jak również kształtować strategie rozwoju na kolejne lata. 2

3 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dane przedstawione w prezentacji zostały zebrane przez Polską Izbę Ubezpieczeń w ramach projektu budowy bazy danych o rynku bancassurance. Baza obejmuje zarówno rynek ubezpieczeń na życie jak i ubezpieczeń majątkowych i osobowych. Informacje gromadzone są w cyklu kwartalnym i dotyczą składki brutto narastająco na koniec okresu sprawozdawczego oraz liczby ubezpieczeń zawartych w kanale bancassurance według stanu na dzień raportu. PIU nie udostępnia danych dotyczących poszczególnych zakładów ubezpieczeń. Raporty są sporządzane wyłącznie w oparciu o dane zagregowane. Raport uwzględnia przesłane przez Zakłady Ubezpieczeń korekty i uzupełnienia danych odnoszące się do poprzednich okresów sprawozdawczych. 3

4 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Stary format danych obejmujących rynek bancassurance ubezpieczeń na życie Definicje użytych pojęć: Bancassurance:sprzedaż polis ubezpieczeniowych w formie indywidualnej lub grupowej klientom banków poprzez sieć dystrybucji banku (oddziały, mobilnych sprzedawców -pracowników banku, call centre, internet, pośredników finansowych - jeżeli stroną umowy z pośrednikiem jest bank, a nie ubezpieczyciel), ** Produkty Inwestycyjne:produkty o charakterze inwestycyjnym ze składką regularną lub jednorazową typu unit-linked, polisolokaty, produkty strukturyzowanebez względu na proc. części ochronnej i inwestycyjnej, *** Liczba ubezpieczeń: liczba umów ubezpieczenia w przypadku ubezpieczeń indywidualnych, liczba potwierdzeń w przypadku umów ubezpieczenia grupowego. Ubezpieczenia na życie Inwestycyjne** wg stanu na.. Ochronne Powiązane z produktem bankowym (tylko zabezpieczenie spłaty zadłużenia) Pozostałe - niepowiązane z produktem bankowym (stand alone) oraz inne powiązane (np. zdrowotne) Razem Składka przypisana brutto (w mln PLN) Liczba ubezpieczeń*** 4

5 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Nowy format danych obejmujących rynek bancassurance ubezpieczeń na życie Zmiana raportowania przez zakłady ubezpieczeń działu I (życie) polega na wprowadzeniu dodatkowego podziału dotychczasowych danych na ubezpieczenia sprzedawane w formie grupowej i indywidualnej oraz dodatkowo podziału na opłacane jednorazowo i regularnie. Dla ubezpieczeń inwestycyjnych wprowadzono dodatkowy podział, zgodny z klasyfikacją ustawową, czyli zaliczane do grupy 1 (ubezpieczenia na życie) oraz do grupy 3 (ubezpieczenia na życie, jeżeli są związane z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym). Pozostałe definicje pozostawiono bez zmian. wg stanu na Ubezpieczenia na życie Inwestycyjne** Ochronne Grupa 1 Grupa 3 Powiązane z produktem bankowym (tylko zabezpieczenie spłaty zadłużenia) Pozostałe - niepowiązane z produktem bankowym (stand alone) oraz inne powiązane (np. zdrowotne) Razem grupowe indywidualne grupowe indywidualne grupowe indywidualne grupowe indywidualne okresowo okresowo okresowo okresowo okresowo okresowo okresowo jednorazowo jednorazowo jednorazowo jednorazowo jednorazowo jednorazowo jednorazowo jednorazowo okresowo Składka przypisana brutto (mln PLN) Liczba ubezpieczeń*** 5

6 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Lista zakładów ubezpieczeń na życie objętych raportem: 1. AegonTUnaŻYCIE 2. Allianz ŻYCIE 3. MetLife TUnŻiR S.A. 4. AvivaTUnaŻYCIE 5. Axa ŻYCIE 6. BenefiaTUnaŻYCIE 7. BZWBKAvivaTUnaŻYCIE 8. CALI (O) od1lip2013r. 9. Cardif Polska S.A. 10. CompensaTUnaŻYCIE 11. Concordia CAPITAL 12. Ergo Hestia STUnŻ 13. EuropaTUnaŻYCIE 14. Generali ŻYCIE 15. INGTUnaŻYCIE 16. InterŻYCIE do30cze2013r. 17. Macif ŻYCIE 18. PKOŻycieTUS.A. 19. OpenLifeS.A. 20. PZU Życie 21. Signal Iduna ŻYCIE 22. Skandia ŻYCIE 23. SOGECAP S.A.(O) od1sty2013r. 24. UniqaTUnaŻYCIE 25. WartaTUnaŻYCIE 6

7 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) 99,1% 99,0% 98,9% 98,8% 98,7% 98,6% 98,5% 98,4% 98,3% 98,2% 98,1% 98,0% Udział zakładów ubezpieczeń na życie objętych raportem w rynku ubezpieczeń na życie ogółem (mierzony składką przypisaną brutto) 7

8 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Wysokość składki przypisanej brutto pozyskanej w kanale bancassurancena tle składki ogółem zakładów ubezpieczeń na życie uczestniczących w badaniu [mld zł] 7,8 2 kw ,0% 8,8 składka pozyskana w kanale BA 7,9 2 kw 2012 składka pozostała 11,5 59,2% składka pozyskana w kanale BA składka pozostała 2 kw kw ,9 7,1 44,3% składka pozyskana w kanale BA składka pozostała 8,7 6,5 42,8% składka pozyskana w kanale BA składka pozostała 8

9 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) 70,0% 60,0% 50,0% 40,0% Udział składki przypisanej brutto pozyskanej w kanale bancassurancew składce ogółem zakładów ubezpieczeń na życie uczestniczących w badaniu 50,4% 51,1% 53,1% 50,5% 51,7% 53,0% 51,6%57,4% 59,2% 54,8% 53,5% 48,9% 52,2% 46,4% 47,8% 46,7% 44,3% 42,8% 40,6% 30,0% 20,0% 10,0% 0,0% 9

10 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Udział poszczególnych grup produktów w składce pozyskanej w kanale bancassurance przez zakłady ubezpieczeń na życie objęte raportem 100% 90% 80% 70% 0,7% 0,6% 0,5% 13,9% 10,2% 11,3% 1,0% 13,4% 1,5% 20,2% niepowiazane z produktem bankowym 60% 50% 40% 30% 20% 85,5% 89,2% 88,2% 85,6% 78,3% powiazane z produktem bankowym 10% 0% inwestycyjne 10

11 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Udział poszczególnych grup produktów w liczbie ubezpieczeń pozyskanych w kanale bancassurance przez zakłady ubezpieczeń na życie objęte raportem 100% 90% 80% 70% 3,3% 3,6% 4,0% 4,6% 12,0% niepowiazane z produktem bankowym 60% 50% 40% 30% 20% 91,8% 90,5% 88,8% 86,1% 79,2% powiazane z produktem bankowym 10% 0% kw ,9% 2 kw kw kw2011 5,9% 2 kw kw kw ,3% 2 kw kw kw ,2% 2 kw kw kw ,8% 2 kw 2014 inwestycyjne Istotna zmiana proporcji między ilością ubezpieczeń powiązanych i niepowiązanych na koniec 3 kwartału 2013 r. wynika ze zmiany dotychczasowej klasyfikacji produktów dokonanej od przez jeden z raportujących zakładów ubezpieczeń. 11

12 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Liczba ubezpieczeń pozyskanych w kanale bancassuranceprzez zakładyubezpieczeń na życie objęte raportem [szt.]

13 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Struktura składki przypisanej brutto dla produktów inwestycyjnychpozyskanych w ramach bancassurance z podziałem na grupy produktów (1 i 3), formę sprzedaży (grupowe, indywidualne) oraz sposób opłaty składek (jednorazowo, okresowo). 2 kw gr 1, grupowe, jednorazowo 5,6% 40,4% gr 1, grupowe, okresowo gr 1, indywidualne, jednorazowo 40,7% gr 1, indywidualne,okresowo 1 kw ,3% 4,5% 4,9% gr 3, grupowe, jednorazowo gr 3, grupowe, okresowo 46,4% 30,8% 0,2% 0,0% 0,2% 3,6% gr 3, indywidualne, jednorazowo 5,8% 4,4% 0,0% 6,1% gr 3, indywidualne,okresowo 13

14 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Struktura składki przypisanej brutto dla produktów inwestycyjnychpozyskanych w ramach bancassurance udział grup produktów (1 i 3), udział ze względu na formę sprzedaży (grupowe, indywidualne) oraz sposób opłaty składek (jednorazowo, okresowo). 2 kw jednorazowo / okresowo 89,7% 10,3% grupowe / indywidualne 50,0% 50,0% 1 kw jednorazowo / okresowo 87,7% 12,3% grupa 1 / grupa 3 44,2% 55,8% grupowe / indywidualne 42,9% 57,1% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% grupa 1 / grupa 3 35,4% 64,6% 0% 20% 40% 60% 80% 100% 14

15 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Średnia, uroczniona składka na ubezpieczenie inwestycyjnepozyskane w kanale bancassurance przez zakłady ubezpieczeń na życie objęte raportem wynosi: dla ubezpieczeń z jednorazową składką: dla ubezpieczeń ze składką opłacaną okresowo: ,- zł, 3 994,- zł, 15

16 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Struktura składki przypisanej brutto dla produktów ochronnych powiązanych z produktem bankowym (tylko zabezpieczenie spłaty zadłużenia) pozyskanych w ramach bancassurance z uwzględnieniem formy sprzedaży (grupowe, indywidualne) oraz sposobu opłaty składek (jednorazowo, okresowo). 2 kw ,4% 0,0% 0,0% 1 kw ,6% grupowe, jednorazowo grupowe, okresowo indywidualne, jednorazowo indywidualne, okresowo 17,9% 0,0% 0,0% 82,1% * Brak sprzedaży w formie indywidualnej 16

17 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Średnia, uroczniona składka na ubezpieczenie ochronne powiązane z produktem bankowym (tylko zabezpieczenie spłaty zadłużenia) pozyskane w kanale bancassurance przez zakłady ubezpieczeń na życie objęte raportem wynosi: dla ubezpieczeń z jednorazową składką: dla ubezpieczeń ze składką opłacaną okresowo: 552,- zł, 127,- zł, 17

18 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Struktura składki przypisanej brutto dla produktów ochronnych pozostałych -niepowiązanych z produktem bankowym (stand alone) oraz innych powiązanych (np. zdrowotne) pozyskanych w ramach bancassurance z uwzględnieniem formy sprzedaży (grupowe, indywidualne) oraz sposobu opłaty składek (jednorazowo, okresowo). 2 kw kw ,1% 53,6% 13,1% 31,2% grupowe, jednorazowo grupowe, okresowo indywidualne, jednorazowo indywidualne, okresowo 0,0% 14,2% 28,7% 57,1% 18

19 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział I (ubezpieczenia na życie) Średnia, uroczniona składka na ubezpieczenie ochronne pozostałe -niepowiązane z produktem bankowym (stand alone) oraz inne powiązane (np. zdrowotne) pozyskane w kanale bancassurance przez zakłady ubezpieczeń na życie objęte raportem wynosi: dla ubezpieczeń z jednorazową składką: dla ubezpieczeń ze składką opłacaną okresowo: 248,- zł, 156,- zł, 19

20 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Staryformat danych obejmujących rynek bancassurance ubezpieczeń majątkowych i osobowych Definicje użytych pojęć: Bancassurance: sprzedaż polis ubezpieczeniowych w formie indywidualnej lub grupowej klientom banków poprzez sieć dystrybucji banku (odziały, mobilnych sprzedawców -pracowników banku, callcentre, internet, pośredników finansowych -jeżeli stroną umowy z pośrednikiem jest bank, a nie ubezpieczyciel), ** Liczba ubezpieczeń: łączna liczba klientów banku objętych ochroną w ramach umowy ubezpieczenia indywidualnego oraz liczba osób objętych ochroną w ramach ubezpieczenia grupowego. W przypadku braku danych o liczbie osób objętych ochroną, podajemy liczbę podlegających ubezpieczeniu: np. rachunków ROR, kart płatniczych lub kredytów. W przypadku produktów pakietowych (obejmujących kilka ryzyk) przyjmuje się, że cały pakiet obejmuje ochroną jednego klienta, a nie każde ryzyko oddzielnie. Ubezpieczenia majątkowe i osobowe wg stanu na. Ubezpieczenia (wg. grup): wypadku i choroby casco i przedmioty w transporcie szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych odpowiedzialności cywilnej kredyt.., gwarancja, różne ryzyka finansowe 17. ochrony prawnej 18. świadczenia pomocy na korzyść osób Rzem Składka przypisana brutto (w mln PLN) Liczba ubezpieczeń ** (szt.) 20

21 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Nowyformat danych obejmujących rynek bancassurance ubezpieczeń majątkowych i osobowych Zmiana dotycząca zakładów ubezpieczeń działu II (majątek) obejmuje rozszerzenie informacji dotyczącej składki przypisanej brutto oraz liczby ubezpieczeń o podział na ubezpieczenia grupowe i indywidualne. Pozostałe definicje pozostawiono bez zmian. Ubezpieczenia majątkowe i osobowe wg stanu na Składka przypisana brutto (mln PLN) Liczba ubezpieczeń ** (szt.) Ubezpieczenia (wg. grup): Grupowe (zbiorowe) Indywidualne Grupowe (zbiorowe) Indywidualne wypadku i choroby casco i przedmioty w transporcie szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych odpowiedzialności cywilnej kredyt.., gwarancja, rózne ryzyka finansowe, 17. ochrony prawnej. 18. świadczenia pomocy na korzyść osób Rzem 21

22 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Lista zakładów ubezpieczeń majątkowych i osobowych objętych raportem: 1. ACE European Group(O) 2. Allianz TUiR 3. Aviva TU Ogólnych 4. AxaTUiR 5. Benefia TU 6. BRE Ubezpieczenia TUiR 7. BZWBKAvivaTUOgólnych 8. CARDIF Assurances (O) 9. CeskaPojistovna(O) od1lip2013r. 10. Concordia TUW 11. Ergo Hestia STU 12. Europa TU 13. Generali TU 14. InterTU do30cze2013r. 15. InterRiskTU od1lip2013r. 16. PZU 17. Signal Iduna TU 18. SOGECAPS.A. (O) od1sty2013r. 19. ZdrowieTU od1lip2013r. 20. UniqaTU 21. Warta TUiR 22

23 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) 86,0% Udział zakładów ubezpieczeń majątkowych i osobowych objętych raportem w rynku ubezpieczeń majatkowych i osobowych ogółem (mierzony składką przypisaną brutto) 84,0% 82,0% 80,0% 78,0% 76,0% 74,0% 72,0% Gdy w Raporcie uwzględnimy również zakłady, które nie prowadzą sprzedaży w kanale bancassurance, powyższy udział można zwiększyć o 9,5 pp. (dla 2 kwartału 2014) 23

24 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Wysokość składki przypisanej brutto pozyskanej w kanale bancassurancena tle składki ogółem zakładów ubezpieczeń majątkowych i osobowych uczestniczących w badaniu [mld zł] 2 kw ,68 tj. 7,1% tj. 6,7% składka pozyskana w kanale BA 2 kw ,94 składka pozostała 9,53 składka pozostała 0,69 składka pozyskana w kanale BA 10,19 2 kw ,86 tj. 7,8% 1,05 tj. 9,3% składka pozyskana w kanale BA składka pozostała 10,20 2 kw 2014 składka pozyskana w kanale BA składka pozostała 24

25 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) 10,0% 9,0% 8,0% 7,0% 6,0% 5,0% 4,0% 3,0% 2,0% 1,0% 0,0% Udział składki przypisanej brutto pozyskanej w kanale bancassurance w składce ogółem zakładów ubezpieczeń majątkowych i osobowych uczestniczących w badaniu 8,5% 7,3%8,6%8,9%9,1% 7,5% 7,1% 8,7% 8,8% 5,8% 6,7% 7,0%7,2% 6,7% 7,8% 9,0% 9,2% 9,3% 8,5% 25

26 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe)i Udział poszczególnych grup produktów w składce pozyskanej w kanale bancassurance przez zakładyubezpieczeń majątkowych i osobowych objęte raportem 100% 90% 80% 10,9% 11,0% 2,4% 2,8% 1,4% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 40,9% 26,5% 17,1% 38,8% 43,7% 26,3% 22,6% 16,4% 19,7% 46,9% 18,5% 21,5% 49,2% 16,0% 23,7% gr 18 gr 17 gr gr gr 8-9 gr 3-7 gr wypadku i choroby; 3-7 casco i przedmioty w transporcie ; 8-9 szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych ; odpowiedzialności cywilnej; kredyt.., gwarancja, różne ryzyka finansowe; 17 ochrony prawnej; 18 świadczenia pomocy na korzyść osób 26

27 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Udział poszczególnych grup produktów w składce bancassurance Działu II wypadku i choroby 1,4% 2,0% casco i przedmioty w transporcie 49,2% 23,7% 16,0% 4,2% szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych odpowiedzialności cywilnej kredyt.., gwarancja, rózne ryzyka finansowe, 17. ochrony prawnej. 3,6% 18. świadczenia pomocy na korzyść osób 27

28 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Udział poszczególnych grup produktów w liczbie ubezpieczeń pozyskanych w kanale bancassuranceprzez zakładyubezpieczeń majątkowych i osobowych objęte raportem [%] 100% 90% 80% 4% 5% 5% 6% 6% 70% 60% 50% 56% 54% 56% 39% 43% gr 18 gr 17 40% gr % 20% 10% 0% 19% 10% 10% 20% 8% 11% 29% 18% 9% 11% 10% 14% 27% 11% 12% gr gr 8-9 gr 3-7 gr wypadku i choroby; 3-7 casco i przedmioty w transporcie ; 8-9 szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych ; odpowiedzialności cywilnej; kredyt.., gwarancja, różne ryzyka finansowe; 17 ochrony prawnej; 18 świadczenia pomocy na korzyść osób 28

29 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Liczba ubezpieczeń pozyskanych w kanale bancassurance przez zakładyubezpieczeń majątkowych i osobowych objęte raportem [szt.]

30 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Struktura składki oraz liczby ubezpieczeń (dla rynku bancassurance) w podziale na ubezpieczenia zawarte w formie grupowej i indywidualnie [%]. Składka przypisana brutto liczba ubezpieczeń 7,1% 3,6% 92,9% Grupowe Indywidualne 96,4% Grupowe Indywidualne 30

31 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Procentowy udział poszczególnych grup produktów w składce przypisanej brutto oraz liczbie ubezpieczeń pozyskanych w ubezpieczeniach grupowych w ramach bancassurance. Składka przypisana brutto liczba ubezpieczeń 52,9% 1,5% 1,8% 25,1% 15,4% 2,9% ,1% 5,7% ,1% 11,4% 44,2% 27,1% ,5% 0,6% 1-2 wypadku i choroby; 3-7 casco i przedmioty w transporcie ; 8-9 szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych ; odpowiedzialności cywilnej; kredyt.., gwarancja, różne ryzyka finansowe; 17 ochrony prawnej; 18 świadczenia pomocy na korzyść osób 31

32 Raport Polski rynek bancassurance 2 kw Dział II (ubezp. majątkowe i osobowe) Procentowy udział poszczególnych grup produktów w składce przypisanej brutto oraz liczbie ubezpieczeń pozyskanych w ubezpieczeniach indywidualnych w ramach bancassurance. Składka przypisana brutto liczba ubezpieczeń 0,5% 0,2% 4,7% 5,7% 0,6% 43,8% 21,3% 23,9% ,0% 15,4% 24,6% ,0% 38,2% 11,2% wypadku i choroby; 3-7 casco i przedmioty w transporcie ; 8-9 szkód spowodowanych żywiołami i pozostałych szkód rzeczowych ; odpowiedzialności cywilnej; kredyt.., gwarancja, różne ryzyka finansowe; 17 ochrony prawnej; 18 świadczenia pomocy na korzyść osób 32

33 Dziękuję za uwagę! Kontakt: Polska Izba Ubezpieczeń Grzegorz Krasiński Zespół ds. Podatków i Finansów Zakładów Ubezpieczeń oraz Ubezpieczeń na Życie Tel g.krasinski@piu.org.pl Niniejszy raport jest chroniony prawami autorskimi i wyłącznie uprawnione z tytułu takich praw podmioty mają prawo do korzystania z raportu. Żadna jego część nie może być kopiowana bądź wykorzystywana przez jakąkolwiek osobę trzecią, w tym w szczególności do celów komercyjnych, bez uzyskania pisemnej zgody Polskiej Izby Ubezpieczeń. W przypadku cytowania fragmentów raportu należy wskazać jego źródło.