PORADNIK DIAGNOSTYCZNY

Transkrypt

1 PORADNIK DIAGNOSTYCZNY badań laboratoryjnych r badania krwi r wskaźniki stanu wątroby r pierwiastki i markery partnerzy wydania

2 poradnik diagnostyczny 2 piątek 30 marca 2012

3 piątek 30 marca 2012 poradnik diagnostyczny 3 Ba da nia la bo ra to ryj ne są istot nym, in te gral nym ele men tem wszyst - kich dzie dzin me dy cy ny. Wy ni ki ba dań la bo ra to ryj nych wy ko rzy sty wa ne są w ba da niach prze sie wo wych, przy po twier dze niu roz po zna nia cho ro - by oraz w cza sie mo ni to ro wa nia le cze nia. Przyj mu je się, że oko ło 70 proc. błę dów przed la bo ra to ryj nych wy ni ka ze złe go przy go to wa nia pa - cjen ta do ba da nia (po si łek, wy si łek fi zycz ny, nie od po wied nia po ra po - bra nia) oraz trans por tu prób ki ma te ria łu ba daw cze go do la bo ra to rium. Przy kła do wo: po po sił ku ro śnie stę że nie glu ko zy, tri gli ce ry dów, hor mo - nu wzro stu,ga stry ny a spa da bi li ru bi na, fos fo ra ny, kwas mo czo wy, po - tas i chlor ki. Pa ra me try ko agu lo lo gicz ne i he ma to lo gicz ne pod le ga ją rów nież zmia nom w okre sie cy klu men stru acyj ne go oraz w cią ży. Nie - zmier nie istot na jest rów nież po ra po bra nia krwi. Tzw. zmien ność do - bo wa po wo du je uzy ski wa nie roz bie żnych wy ni ków, w go dzi nach od ró żni ce mo gą wy no sić np.: ALAT 25 proc., ASPAT 56 proc., cho le ste rol 25 proc., kre aty ni na 15 proc., że la zo 37 proc. Ró żne są rów nież po zio my nie któ rych hor mo nów np. te sto ste ro nu, kor ty zo nu, pro lak ty ny czy też hor mo nu wzro stu. Na po wsta wa nie ró żnic w otrzy - my wa nych wy ni kach wpły wa też stres, wy si łek fi zycz ny, przyj mo wa nie le ków oraz pa le nie pa pie ro sów przed sa mym po bra niem. WY NI KI BA DAŃ ZAWS ZE KON SUL TUJ Z LE KAR ZEM! Wła ści we przy go to wa nie się do ba da nia jest wa run kiem uzy ska - nia do brej ja ko ści wy ni ków. BADANIE KRWI I ODCZYNY ZAPALNE Więk szość ba dań po win no wy ko ny wać się na czczo - tzn. bez śnia da - nia, mię dzy godz. 7 a 10 ra no. Przy ba da niach obej mu ją cych pro fil li pi - do wy i wą tro bo wy za le ca się rów nież w dniu po prze dza ją cym ba da nie spo ży cie lek kiej ko la cji do godz.18 (14 godz. bez przyj mo wa nia po kar - mów). Do ba dań nie po wi nien przy stę po wać pa cjent po nie prze spa nej no cy i for sow nym wy sił ku fi zycz nym. Za ży wa nie le ków w da nym dniu mu si być usta lo ne z le ka rzem i ści śle zwią za ne z ce lem da ne go ba da nia. Prób ki do ozna czeń po zio mu le ków są po bie ra ne przed za ży ciem daw ki po ran nej lub w szczy cie wchła nia nia. W przy pad ku nie któ rych ba dań, np. al do ste - ron istot na jest rów nież po zy cja cia ła i po ra dnia. UWA GA! W przy pad ku nie mow ląt i ma łych dzie ci do pusz czal ne jest po - da nie lek kie go śnia da nia, bo nie wpły wa ono istot nie na więk szość pro - stych ru ty no wych ba dań, z wy jąt kiem po zio mu glu ko zy. MOR FO LO GIA - jest pod sta wo wym ba da niem krwi oce nia ją cym stan zdro wia pa cjen ta. Po zwa la zdia gno zo wać sta ny nie do krwi sto ści, nad kr - wi sto ści, leu ko pe nii, trom bo cy to pe nii, bia łacz ki i in ne. Obej mu je ozna - cze nie he mo glo bi ny, he ma to kry tu, wskaź ni ków krwi nek czer wo nych, leu ko cy tów (z pod sta wo wym roz ró żnie niem gra nu lo cy tów, mo no cy - tów, lim fo cy tów) i pły tek. BIAŁ KO CAŁ KO WI TE - pod wy ższe nie lub ob ni że nie stę że nie biał ka mo że wy ni kać ze zmian w me ta bo li zmie bia łek lub mieć zwią zek z za kłó - ce nia mi go spo dar ki wod nej. Tę ostat nią przy czy nę od zwier cie dla zmia - na war to ści he ma to kry tu. Wska za nia: prze wle kłe cho ro by ne rek i wą - tro by, prze wle kłe bie gun ki i ze spo ły złe go wchła nia nia, opa rze nia, za ka - że nia, nie do bo ry biał ko we w die cie, mo no klo nal ne gam mo pa tie. OB - wska za nia: sta ny za pal ne, re ak cja ostrej fa zy, dys pro te ine mia, za - ka że nia bak te ryj ne, wi ru so we, scho rze nia au to im mu no lo gicz ne, cho ro - by no wo two ro we. Uwa ga: pra wi dło wy wy nik nie wy klu cza cho ro by. By wa ją wy ni ki fał szy wie do dat nie - mie siącz ka, środ ki ha mu ją ce owu la - cje, cią ża, hi per li po pro te ine mia, nie do krwi sto ści. ASO - an ty strep to li zy ny, prze ciw cia ła skie ro wa ne prze ciw ko an ty ge nom pa cior kow ca be ta -he mo li zu ją ce go z gru py A. Ich po ziom na ra sta w scho - rze niach wy wo ła nych przez te drob no ustro je lub ma ją cych z ni mi zwią - zek np. an gi na, kłę busz ko we za pa le nie ne rek, cho ro ba reu ma tycz na. CRP - biał ko syn te ty zo wa ne w wą tro bie, na le żą ce do bia łek ostrej fa - zy. Je go po ziom wzra sta w za ka że niach bak te ryj nych, roz le głej mar twi - cy tka nek, a ta kże w no wo two rach, cho ro bach tkan ki łącz nej, reu ma - to idal nym za pa le niu sta wów. BADANIA MOCZU Do ba dań ru ty no wych od da je my mocz po ran ny. Przy za cho wa niu pod - sta wo wych za sad hi gie ny, pierw szy stru mień mo czu od da je my do to a - le ty, a na stęp nie środ ko wy stru mień do uprzed nio przy go to wa ne go po - jem nicz ka opi sa ne go imie niem i na zwi skiem. Ba da nia mo czu wy ko nu je się rów nież w tzw. zbiór ce do bo wej. Do bo wą zbiór kę za czy na my po po ran nym od da niu mo czu do to a le ty. Od te go mo men tu zbie ra my mocz do po jem ni ka. Ostat nia prób ka to po ran ny mocz od da ny na stęp ne go dnia. Na le ży zmie rzyć ilość zgro ma dzo ne go mo czu i po do kład nym wy mie sza niu, prze lać prób kę do po jem nicz ka na mocz za ku pio ne go w ap te ce. Na po jem ni ku oprócz imie nia i na zwi ska pa cjen ta po win na zna leźć się in for ma cja o ilo ści ze bra ne go mo czu. Nie - któ re ba da nia wy ma ga ją do da nia do zbior ki od po wied nie go sta bi li za to - ra (kwas bo ro wy, wę glan so do wy, kwas sol ny) i na le ży to za wsze usta - lić z le ka rzem lub z dia gno stą w la bo ra to rium. Mocz na le ży do star czyć w ilo ści okre ślo nej przez la bo ra to rium (min. 10 ml). UWA GA! Do ba dań mi kro bio lo gicz nych i my ko lo gicz nych na le ży użyć po - jem nicz ków ja ło wych (za ku pio nych w ap te ce) i do star czyć ma te riał do la bo ra to rium w jak naj krót szym cza sie, czy li w oko ło go dzi nę. Mocz do ba dań bak te rio lo gicz nych - na le ży po brać ra no prze strze - ga jąc po ni ższych za sad: 1. za opa trzyć się w ja ło wy po jem nik 2. umyć rę ce bie żą cą wo da z my dłem i wy su szyć jed no ra zo wym ręcz ni kiem 3. nie do ty kać we wnętrz nych ścia nek po jem ni ka i przy kryw ki 4. przy kryw kę odło żyć we wnętrz ną stro ną do gó ry, a po jem nik chwy - tać za ze wnętrz ne ścian ki 5. mę żczyź ni - zsu nąć na ple tek od sła nia jąc uj ście cew ki mo czo wej, ko - bie ty - jed ną rę ką roz chy lić war gi sro mo we więk sze od sła nia jąc uj - ście cew ki mo czo wej

4 4 poradnik diagnostyczny piątek 30 marca prze trzeć oko li ce cew ki mo czo wej ja ło wym ga zi kiem lub pa pie ro wym ręcz ni kiem 7. pierw szą par tię mo czu od dać do to a le ty 8. dru gą część od da wa ne go mo czu nie prze ry wa jąc stru mie nia od dać bez po śred nio do po jem ni ka, do 1/3 je go wy so ko ści 9. na tych miast po na peł nie niu po jem ni ka na le ży go za mknąć i w mo żli - wie naj krót szym cza sie do star czyć do la bo ra to rium - do chwi li trans por tu prze cho wy wać w lo dów ce MOCZ - ru ty no wo na wy ko ny wa ne ba da nia ogól ne go mo czu skła da się ana li za fi zy ko -che micz na (za po mo cą pa sków dia gno stycz nych) oraz oce na mi kro sko po wa osa du. Ba da nie mo że być te stem prze sie wo wym do roz po zna wa nia cho rób ne rek i dróg mo czo wych jak i wstęp ną oce ną czyn no ści ne rek, oraz mieć udział w dia gno sty ce cho rób in nych or ga - nów po wo du ją cych ja ko ścio we i ilo ścio we zmia ny w skła dzie mo czu (cho ro by ne rek, cho ro by wą tro by i trzust ki, cu krzy ca, in fek cje bak te - ryj ne, wi ru so we, od wod nie nie ró żno przy czy no we, ner ki, go spo dar ka wod no -elek tro li to wa or ga ni zmu, wą tro ba, trzust ka, nie do krwi sto ści, sta ny za pal ne, bia łacz ki, cho ro by roz ro sto we, no wo two ry). WSKAŹNIKI CUKRZYCY GLU KO ZA - wska za niem do ozna czeń stę że nia glu ko zy jest pro fi lak ty - ka, roz po zna nie i kon tro la le cze nia cu krzy cy. Ba da nie wy ko nu je się w ce lu roz po zna nia nie pra wi dło wej gli ke mii na czczo lub nie pra wi dło wej to - le ran cji glu ko zy. Nie za le żnie od wie ku, przy naj mniej raz w ro ku, po win - ny się ba dać oso by znaj du ją ce się w gru pach pod wy ższo ne go ry zy ka roz wo ju cu krzy cy. HE MO GLO BI NA GLI KO WA NA (HbA 1c) - re tro spek tyw ne spoj rze - nie na prze cu krze nie or ga ni zmu. War to ści } 8: wy so kie ry zy ko roz wi - nię cia się dłu go ter mi no wych po wi kłań ta kich jak re ti no pa tia, ne fro pa tia, neu ro pa tia i kar dio pa tia. Za le ca się po stę po wa nie sto sow nie do in dy wi - du al ne go sta nu pa cjen ta. War to ści { 7: pew ne nie bez pie czeń stwo re - ak cji hi po gli ke micz nej w cu krzy cy ty pu I. Nie któ re oso by z nie to le ran cją glu ko zy oraz z cu krzy cą sub -kli nicz ną mo gą wy ka zy wać (pod wy ższo - ny) HbA 1c w tym ob sza rze. PIERWIASTKI SÓD - jest pod sta wo wym ka tio nem pły nu po za ko mór ko we go. Ho me - osta za so du jest wy ni kiem hor mo nal nej re gu la cji ner ko we go wy da la nia wo dy i so du. Nad miar so du w su ro wi cy wy stę pu je w od wod nie niu hi - per to nicz nym, zwięk sze niu po da ży, pier wot nym i wtór nym hi per al do - ste ro ni zmie, nie wy dol no ści ne rek. Nie do bór so du wy stę pu je w prze - wod nie niu hi po to nicz nym, nad mier nej utra cie dro gą ne rek np. w te ra - pii diu re ty ka mi. PO TAS - jest głów nym ka tio nem we wnątrz ko mór ko wym, prze miesz - cza się z prze strze ni we wnątrz - do ze wną trz ko mór ko wej i w kie run ku od wrot nym, w za le żno ści od je go stę że nia, sta nu rów no wa gi kwa so wo - -za sa do wej, ak tyw no ści pro ce sów me ta bo licz nych. Z hi per ka le mią ma - my do czy nie nia przy nie wy dol no ści ne rek, nie do bo rze mi ne ra lo kor ty ko - idów, kwa si cy, wzro ście uwal nia nia z ko mó rek np. he mo li za, mio li za, ura zy, no wo two ry. Hi po ka le mia wy stę pu je przy wzro ście wy da la nia po - ta su dro gą ne rek m.in. przy te ra pii diu re ty ka mi, w nad czyn no ści ko ry

5 piątek 30 marca 2012 nad ner czy, przy utra cie po ta su dro gą prze wo du po kar mo we go, przy prze miesz cza niu się po ta su do wnę trza ko mó rek np. w za sa do wi cy, le - cze niu kwa si cy. poradnik diagnostyczny 5 reklama ŻE LA ZO - wcho dzi w skład por fi ryn he mo glo bi ny i mio glo bi ny oraz w skład sze re gu en zy mów. Stę że nie że la za za le ży od po da ży w po kar - mach, wchła nia nia w prze wo dzie po kar mo wym, utra ty że la za dro gą prze wo du po kar mo we go, dróg rod nych lub mo czo wych oraz od roz - miesz cze nia Fe w ustro ju. Po miar stę że nia że la za nie za wsze od zwier - cie dla po ziom za pa sów pier wiast ka w ustro ju. Po ziom że la za ule ga ob - ni że niu w przy pad ku nie do sta tecz nej w sto sun ku do po trzeb po da ży, np. die ta ubo ga w że la zo, okres in ten syw ne go wzro stu, cią ża, lub przy je go nie wy rów na nej utra cie po wo do wa nej głów nie krwa wie nia mi. Pod - wy ższo ny po ziom że la za ma miej sce przy przedaw ko wa niu pre pa ra tów że la za, he mo li zie, cho ro bach wą tro by oraz he mo chro ma to zie wro dzo - nej. MA GNEZ - wy stę pu je we wszyst kich tkan kach i pły nach ustro jo wych, z cze go du ża część znaj du je się w tkan ce kost nej. Jest nie zbęd nym ko - fak to rem wie lu en zy mów. Uczest ni czy w syn te zie i sta bi li za cji kwa sów nu kle ino wych, a ta kże ra zem z wap niem w pra wi dło wym funk cjo no wa - niu tkan ki ner wo wej i mię śnio wej. Bie rze udział w prze ka zy wa niu im pul - reklama

6 6 poradnik diagnostyczny piątek 30 marca 2012 sów ner wo wych. Na stę że nie ma gne zu ma wpływ je go po daż w po kar - mach, wchła nia nie w prze wo dzie po kar mo wym oraz wy da la nie z mo - czem. Za rów no nie do bór, jak i nad miar ma gne zu pro wa dzą do za bu rzeń w pra cy ukła du ner wo we go i mię śnio we go, a szcze gól nie mię śnia ser - co we go (za bu rze nia ryt mu i prze wo dze nia). Hi po ma gne ze mia naj czę - ściej jest efek tem ubocz nym dzia ła nia le ków mo czo pęd nych (wzrost wy - da la nia ner ko we go). Hi per ma gne ze mia wy ni ka ze zwięk szo nej po da ży lub nie wy dol no ści ne rek. Pra wi dło we stę że nie ma gne zu w su ro wi cy nie wy klu cza je go nie do bo ru we wnątrz ko mór ko we go. WSKAŹNIKI MIAŻDŻYCY CHO LE STE ROL - jest skład ni kiem błon ko mór ko wych oraz pre kur so - rem hor mo nów ste ry do wych i kwa sów żół cio wych. Stę że nie cho le ste - ro lu jest uza le żnio ne od me ta bo li zmu li po pro te in, je go syn te zy tkan ko - wej oraz za war to ści w spo ży wa nych pro duk tach. Wzrost stę że nia cho - le ste ro lu jest cha rak te ry stycz ny dla hi per li po pro te ine mii pier wot nych i wtór nych, ner czy cy, a ta kże nie do czyn no ści tar czy cy i sta no wi czyn nik ry zy ka roz wo ju zmian mia żdży co wych. Spa dek stę że nia wy stę pu je w prze wle kłym gło dze niu, nad czyn no ści tar czy cy i sta nach ostrej fa zy (np. w ostrej fa zie za wa łu). TRI GLI CE RY DY - są es tra mi gli ce ro lu i trzech kwa sów tłusz czo wych. Wska za nia do zro bie nia ba dań to: oce na ry zy ka dla ukła du ser co wo -na - czy nio we go: ba da nie prze sie wo we ra zem z cho le ste ro lem, pier wot nie hi per tri gli ce ry de mie, np. przy wy stę po wa niu żół ta ków, ob wód ki star - czej, zmęt nie nie ro gów ki, barw ni ko we go zwy rod nie nia siat ków ki, he pa - to sple no me ga lii, hi per tri gli ce ry de mie wtór ne, wy ja śnie nie etio lo gii ostre go za pa le nia trzust ki, opie ka zdro wot na: od 20 r.ż. co 5 lat, kon - tro la le cze nia ob ni ża ją ce go stę że nie tłusz czów (die te tycz ne go, far ma - ko lo gicz ne go) i le cze nia pod sta wo wych cho rób wy wo łu ją cych wtór ne hi per tri gli ce ry de mie. CHO LE STE ROL HDL - nie zu ży ty cho le ste rol jest trans por to wa ny przez HDL, bo ga te w biał ko, z po wro tem z tka nek ob wo do wych do wą - tro by. Dla te go HDL przy pi su je się ro lę an ty ate ro gen ną i dzia ła ją cą ochron nie na ser ce. CHO LE STE ROL LDL - ma naj więk szą za war tość cho le ste ro lu i po - przez osa dze nie się w tęt ni cach po wo du je zwięk szo ne ry zy ko cho rób na czyń i ser ca. WSKAŹNIKI STANU WĄTROBY I TRZUSTKI ALAT - wy stę pu je w wą tro bie, a ta kże w ser cu i mię śniach szkie le to - wych. Wzrost stę że nia w su ro wi cy jest w znacz nym stop niu swo isty dla cho rób wą tro by. Wzrost : wą tro ba, ser ce, układ po kar mo wy, wi ru so we za pa le nie wą tro by, tok sycz ne za pa le nie wą tro by, mo no nu kle oza, mar - skość wą tro by, za pa le nie wie lo mię śnio we, cię żkie za pa le nie trzust ki Spa dek - koń co wa fa za cho rób wą tro by, he mo dia li za ne rek, nie wy dol - ność ne rek. ASPAT - wy stę pu je w wą tro bie, ser cu i mię śniach szkie le to wych. Po - ja wia się we krwi po uszko dze niu tych na rzą dów.

7 piątek 30 marca 2012 Wzrost - znisz cze nie he pa to cy tów - wi ru so we za pa le nie wą tro by, cho ro ba al ko ho lo wa, za wał mię śnia ser co we go, cho ro by mię śni szkie le to wych, za wał płu ca, po za wą tro bo wa nie dro żność dróg żół cio - wych. Spa dek - koń co wa fa za cho rób wą tro by, prze wle kła he mo dia li za, cu - krzy co wa kwa si ca ke to no wa. poradnik diagnostyczny 7 reklama BI LI RU BI NA CAŁ KO WI TA - po wsta je ja ko koń co wy, nie roz pusz - czal ny w wo dzie pro dukt de gra da cji he mu i na stęp nie jest w 90 proc. przy cze pio na do al bu min, któ re trans por tu ją ją do wą tro by. W he pa to cy tach pod le ga prze mia nie w wy ni ku wią za nia jej z kwa sem glu ku ro no wym lub jo nem siar cza no wym, co spra wia, że jest roz pusz - czal na w wo dzie. W tej po sta ci mo że prze cho dzić przez dro gi żół cio - we do je li ta i tam pod le ga dal szej prze mia nie przez uro bi li no gen do ster ko bi li ny, któ ra jest wy da la na ze stol cem; na da je mu przez to cha rak te ry stycz ne za bar wie nie. W ra zie za mknię cia dróg żół cio - wych do cho dzi do za blo ko wa nia tej prze mia ny i sto lec jest od bar wio - ny (acho licz ny). Uro bi li no gen jest czę ścio wo wchła nia ny w je li cie cien kim i pod le ga krą że niu je li to wo -wą tro bo we mu. Pew na część uro bi li no ge nu prze cho dzi do krą że nia du że go i jest wy da la na przez ner ki. Wska za nia: roz po zna wa nie, kon tro la prze bie gu żół tacz ki. reklama

8 8 poradnik diagnostyczny piątek 30 marca 2012 GA MA GGTP - en zym zwią za ny z bło ną ko mór ko wą, któ ry wy stę pu je w wą tro bie, ner kach, trzu st ce, je li cie cien kim, płu cach, śle dzio nie i in - nych tkan kach. W wą tro bie GGTP znaj du je się głów nie w bło nie ko mór - ko wej bie gu na ka na li ko we go he pa to cy tów oraz w na błon ku we wnątrz wą tro bo wych dróg żół cio wych. Źró dłem ak tyw no ści GGTP w su ro wi cy jest pra wie wy łącz nie wą tro ba. Czas pół tr wa nia wy no si 3-4 dni. War - to ści bar dzo wy so ko pod wy ższo ne mo gą ozna czać we wnątrz i ze wną - trz wą tro bo wą cho le sta zę, za pa le nie dróg żół cio wych, cho le sta tycz ną po stać ostre go wi ru so we go za pa le nia wą tro by, al ko ho lo we za pa le nie wą tro by, tok sycz ne uszko dze nie wą tro by (np. chlor kiem wę gla). War - to ści wy so ko pod wy ższo ne - prze wle kłe ak tyw ne za pa le nie wą tro by, mar skość wą tro by, gu zy wą tro by, prze rzu ty do wą tro by, po le ko we uszko dze nie wą tro by ostre i prze wle kłe za pa le nie trzust ki. War to ści pod wy ższo ne - nie po wi kła ne wi ru so we za pa le nie wą tro by, prze wle kłe nad uży wa nie al ko ho lu (in duk cja en zy mu lub cho ro ba wą tro by), stłusz - cze nie wą tro by. AMY LA ZA - pod wy ższo ne war to ści mo gą ozna czać za pa le nie trzust - ki, wrzo dy tra wien ne, za tru cie eta no lem, świn kę i cho ro by gru czo łów śli no wych, nie dro żność prze wo du trzust ko we go, cię żkie scho rze nia ne - rek. Ob ni żo ne war to ści mo gą ozna czać mu ko wi scy do zę. WSKAŹNIKI STANU NEREK MOCZ NIK - jest głów nym koń co wym me ta bo li tem prze mia ny biał ko wej syn te ty zo wa nym w wą tro bie. Je go stę że nie w su ro wi cy krwi za le ży od wiel ko ści po da ży bia łek w die cie, roz pa du en do gen nych bia łek, syn te zy w wą tro bie oraz wy da la nia ner ko we go. Zwięk sze nie stę że nia mocz ni ka jest pra wie za wsze zwią za ne z upo śle dze niem czyn no ści wy dal ni czej ne - rek, rza dziej na si le niem ka ta bo li zmu bia łek np.: w gli ko ko ry ko te ra pii, nad czyn no ści tar czy cy. KRE ATY NI NA - stę że nie kre aty ni ny w su ro wi cy jest wy kład ni kiem czyn no ści ne rek o spraw dzo nej przy dat no ści kli nicz nej. Je go pod wy - ższe nie od po wia da zmia nom prze są cza nia kłę busz ko we go, acz kol wiek do je go bez po śred niej oce ny sto su je się ozna cze nia kli ren su. W wa run kach fi zjo lo gicz nych stę że nie kre aty ni ny za le ży głów nie od ma sy mię śnio wej. KWAS MO CZO WY - jest koń co wym me ta bo li tem za sad pu ry no wych. Hi per u ry ke mia wy stę pu je w prze bie gu gwał tow ne go roz pa du ko mó rek, w cho ro bach mie lo pro li fe ra cyj nych, przy upo śle dzo nym wy da la niu kwa - su mo czo we go przez ner ki, w dnie mo cza no wej, przy nad mier nej po da - ży pu ryn w die cie. Hi po ury ke mia zwią za na jest prze wa żnie z po da wa - niem in hi bi to rów oksy da zy ksan ty no wej.

9 piątek 30 marca 2012 poradnik diagnostyczny 9

10 10 poradnik diagnostyczny... piątek 30 marca 2012 reklama HORMONY TARCZYCY I INNE T SH - hormon wytwarzany przez przysadkę mózgową pod wpływem podwzgórzowego TRH. Pobudza biosyntezę tyroksyny i trójjodotyroniny. Wydzielanie hormonów regulowane jest przez pętlę sprzężeń zwrotnych. Jego poziom rośnie w niedoczynności tarczycy, spada w jej nadczynności. F T4 - wolna frakcja tyroksyny niezwiązana z białkami, aktywna biologicznie. W tkankach po odjodowaniu przekształca się w aktywną biologicznie trijodotyroninę. Poziom FT4 wzrasta w nadczynności tarczycy, obniża się w jej niedoczynności. F T3 - wolna frakcja trijodotyroniny, aktywna biologicznie. Hormony tarczycy stymulują zużycie tlenu w tkankach w procesie fosforylacji oksydacyjnej, pobudzają lub hamują syntezę białek, wpływają na działanie innych hormonów, modulują procesy rozwojo we or ga ni zmu (hormo ny tarczycy mają klu czo we znacze nie dla rozwoju mózgu w życiu płodowym). Wpływają na funkcjonowanie ukła dów: krą że nia, ner wo we go i po kar mo we go, a ta kże na metabolizm lipidów i węglowodanów. Wydzielanie hormonów tarczycy stymuluje TSH. Wzrost ich poziomu występuje w nadczynności tarczycy. Spadek poziomu występuje w niedoczynności tarczycy. ANT Y -TPO - autoprzeciwciała klasy IgG skierowane przeciwko enzymowi odpowiedzialnemu za syntezę hormonów tarczycy - pereklama...

11 piątek 30 marca 2012 rok sy da zie tar czy co wej. Efek tem ich dzia ła nia jest in ak ty wa cja en - zy mu. Po ziom prze ciw ciał ro śnie w cho ro bach tar czy cy na tle au - to agre sji, m.in. cho ro ba Ha shi mo to i Gra ves -Ba se do wa. poradnik diagnostyczny 11 reklama FSH - hor mon po li pep ty do wy wy dzie la ny pod wpły wem pod wzgó - rzo we go Gn -RH przez przed ni płat przy sad ki. U ko biet FSH po bu - dza syn te zę es tro ge nów i doj rze wa nie pę che rzy ków Graf fa, i jest za le żny od fa zy cy klu; u mę żczyzn sty mu lu je sper ma to ge ne zę i syn - te zę te sto ste ro nu. Wzrost FSH stwier dza się w gu zach przy sad ki i ją der oraz pier wot nym hi po go na dy zmie. Zmniej sze nie stę że nia FSH wy stę pu je we wtór nej nie do czyn no ści go nad. LH - go na do tro pi na przy sad ko wa. U mę żczyzn po bu dza syn te zę te - sto ste ro nu w ko mór kach Ley di ga, u ko biet na to miast po bu dza ja - jecz ko wa nie i syn te zę pro ge ste ro nu przez jaj ni ki. Se kre cja LH po - zo sta je pod wpły wem pod wzgó rzo wej LH -RH. Po ziom LH u ko biet wią że się z fa zą cy klu. Pa to lo gicz ny wzrost LH wy stę pu je w gru czo - la kach przy sad ki i pier wot nej nie do czyn no ści go nad. Spa dek stę że - nia wy stę pu je w nie wy dol no ści przy sad ki. ES TRA DIOL - głów ny es tro gen syn te ty zo wa ny przez jaj ni ki, nie - wiel kie ilo ści syn te ty zo wa ne są ta kże przez go na dy mę skie. Stę że - nie za le żne jest od fa zy cy klu mie siącz ko we go. In du ku je po kwi ta nie u dziew cząt, po bu dza ana bo lizm, wpły wa sty mu lu ją co na roz rod - czość. Nie do bór pro wa dzi do za bu rzeń mie siącz ko wa nia. Wzrost po zio mu hor mo nu stwier dza się w gu zach jaj ni ka i ko ry nad ner czy, spa dek stę że nia ob ser wu je się w ze spo le Tur ne ra. reklama

12 poradnik diagnostyczny 12 piątek 30 marca 2012

13 piątek 30 marca 2012 poradnik diagnostyczny 13 PRO GE STE RON - hor mon ste ro ido wy, je den z żeń skich hor mo - nów płcio wych. U ko biet nie cię żar nych pro du ko wa ny głów nie przez ciał ko żół te, w cią ży przez ło ży sko. W wa run kach fi zjo lo gii syn te ty zo wa ny w nie wiel kich ilo ściach przez nad ner cza, a u mę żczyzn przez ją dra. Dzia ła nie pro ge ste ro nu po le ga na sty mu lo wa niu zmian wy dziel ni czych w ślu zów ce ma ci cy oraz uła twie niu im plan ta cji za płod nio ne go ja ja i utrzy ma niu cią ży. Wzrost stę że nia hor mo nu ob ser wu je my u ko biet w fa zie lu te al nej cy klu, w cią ży, w no wo two rach z nad pro duk cją pro ge ste - ro nu i HCG. U mę żczyzn pro ge ste ron wzra sta w no wo two rach ją - der. PRO LAK TY NA - hor mon po li pep ty do wy, któ re go głów na ro la po le ga na dzia ła niu mam mo tro po wym i sty mu lo wa niu lak ta cji w okre sie po po ro do wym. Hor mon mo du lu je rów nież czyn ność go - nad. Pro lak ty na wy dzie la na jest przez przed ni płat przy sad ki mó zgo wej. Hi per pro lak ty ne mia mo że być przy czy ną nie fi zjo lo - gicz ne go mle ko to ku oraz nie płod no ści i ob ni że nia li bi do u ko biet i mę żczyzn. Pod wy ższo ny po ziom pro lak ty ny wy stę pu je głów nie w gu zach przy sad ki i pod wzgó rza. Nie do bór pro lak ty ny po wsta - je naj czę ściej ja ko kon se kwen cja sto so wa nia le ków do pa mi ner - gicz nych lub uszko dze nia przy sad ki mó zgo wej. HCG - jest hor mo nem, gli ko pro te iną wy dzie la ną przez syn cy tio tro - fo blast w cza sie cią ży. Skła da się z pod jed nost ki al fa i be ta. Od po - wia da za roz wój cią ży. Ozna cza nie pod jed nost ki be ta ma za sto so - wa nie w wy kry wa niu cią ży oraz gu zów ją der i tro fo bla stu oraz w mo ni to ro wa niu pro ce su le cze nia no wo two rów pro du ku ją cych HCG. Spa dek stę że nia HCG ma miej sce w cią ży po za ma cicz nej oraz w uszko dze niu ło ży ska. TE STO STE RON - hor mon an dro gen ny, po wsta je głów nie w ją - drach, a w mniej szych ilo ściach w nad ner czach oraz jaj ni kach. Dzia ła ana bo licz nie. We krwi krą ży zwią za ny z glo bu li ną wią żą cą hor mo ny płcio we (SHBG). Jest głów nym an dro ge nem u mę żczyzn i od po wia da za roz wój wtór nych cech płcio wych. Wzrost po zio mu te sto ste ro nu wy stę pu je w ze spo le fe mi ni zu ją cych ją der, przed - wcze snym doj rze wa niu płcio wym, nad czyn no ści tar czy cy, gu zach ją der. Spa dek je go po zio mu od no to wu je się w ze spo le Cu shin ga, nie do czyn no ści tar czy cy, hi po go na dy zmie pier wot nym i wtór nym. PA RA HOR MON (PTH) - hor mon po li pep ty do wy pro du ko wa ny przez przy tar czy ce. Dzia ła nie PTH jest wie lo kie run ko we i po le ga na sty mu lo wa niu syn te zy wit. 1,25(OH)2D3, re sorp cji zwrot nej wap - nia w ner kach i ak ty wa cji oste obla stów oraz na si le niu fos fa tu rii.

14 14 poradnik diagnostyczny piątek 30 marca 2012 Głów nym re gu la to rem wy dzie la nia PTH jest po ziom wap nia w su ro - wi cy. Za sad ni czy efekt PTH po le ga na utrzy ma niu pra wi dło we go po - zio mu wap nia w su ro wi cy. Do wzro stu po zio mu PTH do cho dzi w nad czyn no ści przy tar czyc lub przy ek to po wym wy dzie la niu PTH oraz w sta nach upo śle dzo nej bio de gra da cji (mocz ni ca). Ob ni żo ny po ziom PTH wy stę pu je w nie do czyn no ści przy tar czyc, nie do czyn no ści nad - ner czy, nad czyn no ści tar czy cy, hi per kal ce mii o ró żnej etio lo gii. MARKERY MAR KER HE4 - mar ker ra ka jaj ni ka. Mo ni to ro wa nie le cze nia, na - wro tów oraz stop nia roz wo ju cho ro by. Jed no cze sne ozna cza nie stę że nia HE4 i Ca 125 po pra wia czu łość w sto sun ku do po je dyn - cze go ozna cze nia Ca 125. Al ter na tyw ne ba da nie u pa cjen tek, u któ rych stę że nie Ca 125 nie zmie nia się lub po zo sta je na ni skim po - zio mie. Wy ko ny wa ne do ob li cze nia war to ści ry zy ka za cho ro wa nia na ra ka jaj ni ka u pa cjen tek ze stwier dzo nym gu zem przy dat ków (w opar ciu o al go rytm RO MA). CEA - gli ko pro te ina, któ rej po ziom wzra sta w prze bie gu wie lu no wo - two rów. W prak ty ce kli nicz nej ba da nie CEA ma za sto so wa nie głów - nie w dia gno sty ce i mo ni to ro wa niu le cze nia ra ka je li ta gru be go. CA an ty gen obec ny w opłuc nej, otrzew nej i osier dziu oraz w na błon kach ja jo wo dów, trzo nu i szyj ki ma ci cy. W prak ty ce kli nicz - nej ba da nie CA -125 ma za sto so wa nie głów nie w dia gno sty ce i mo - ni to ro wa niu le cze nia ra ka jaj ni ka. CA mar ker no wo two ro wy obec ny w ko mór kach na błon ko - wych trzust ki, żo łąd ka, wą tro by, pę che rzy ka żół cio we go, okrę żni cy i płuc. W prak ty ce CA ma za sto so wa nie w mo ni to ro wa niu ra - ka trzust ki. BE TA2 MI KRO GLO BU LI NA - B2-mi kro glo bu li na jest drob no czą - stecz ko wym biał kiem ukła du an ty ge no we go. PSA - jest to en zym pro te aza se ry no wa. Zwięk szo ne stę że nie w su ro wi cy stwier dza się głów nie w ra ku gru czo łu kro ko we go, sta - nach za pal nych lub prze ro ście ła god nym na rzą du oraz po ba da niu per rec tum. Istot ne zna cze nie ma rów no cze sne ozna cze nie wol ne - go PSA i wy li cze nie sto sun ku PSA wol ne go do cał ko wi te go. r ma te ria ły do do dat ku zo sta ły przy go to wa ne przez part ne rów do - dat ku - la bo ra to ria,,dia gno sty ka Sp. z o.o. oraz,,me di ca Sp. z o.o..

15 piątek 30 marca 2012 poradnik diagnostyczny 15

16 poradnik diagnostyczny 16 piątek 30 marca 2012