: Katedra i Klinika Neurologii Akademii Medycznej, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań, adiunkt

Transkrypt

1 Autoreferat 1. Imię i nazwisko: Anita Geppert 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe - z podaniem nazwy, miejsca i roku uzyskania oraz tytułu rozprawy doktorskiej : a) Dyplom ukończenia studiów, tytuł : lekarz medycyny, Wydział Lekarski Akademii Medycznej, Poznań, 1993 rok b) Dyplom uzyskania stopnie doktora nauk medycznych, Wydział Lekarski Akademii Medycznej, Poznań, 1998 rok, "Czynnik martwicy nowotworu (TNF-a) u chorych na stwardnienie rozsiane" c) Dyplom uzyskania I stopnia specjalizacji w zakresie neurologii, Klinika Neurologii, Poznań, 1996 rok d) Dyplom uzyskania II stopnia specjalizacji w zakresie neurologii, Klinika Neurologii, Poznań, 2000 rok 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych: : staż podyplomowy, Szpital Kliniczny Akademii Medycznej, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań, młodszy asystent : studia doktoranckie, Katedra i Klinika Neurologii Akademii Medycznej, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań, doktorant : Katedra Klinika Neurologii Akademii Medycznej, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań, asystent : Katedra i Klinika Neurologii Akademii Medycznej, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań, adiunkt : Katedra i Klinika Neurologii Uniwersytetu Medycznego, ul. Przybyszewskiego 49, Poznań, starszy wykładowca 4. Wskazanie osiągnięcia naukowego wynikającego z art. 16 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. O stopniach naukowych i tytule naukowym (Dz. U. Nr 65, poz. 595 ze zm.): a) tytuł osiągnięcia naukowego Wybrane endogenne i egzogenne czynniki patologiczne u pacjentów z postacią sporadyczną choroby Alzheimera. Monografia habilitacyjna. Anita Geppert, 2008r

2 Wyd. Nauk. Uniw. Med. im. K Marcinkowskiego w Poznaniu, 2008, ISBN b) omówienie celu naukowego ww. prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Cele Występowanie rozbieżności w oceme czynników ryzyka upatruje SIę m.m. w nieuwzględnianiu swoistości rodzinnej i sporadycznej choroby, w związku z powyższym uwzględnienie owej swoistości stało się szczególnym uzasadnieniem dla realizacji celów badań wyłącznie w grupie pacjentów z postacią sporadyczną AD. W pierwszym kierunku badań analizowano ogniska niedokrwiennych mózgowia zarówno w badaniu CT jak i MRI, ponieważ porównania użyteczności obu technik w diagnostyce AD, w tym w ocenie zmian niedokrwiennych, nie zostały dotychczas przeprowadzone. Zakładając, iż współistniejące ze zmianami zwyrodnieniowymi mózgowia ogniska niedokrwienne mogą wpływać na postęp objawów patomorfologicznych a więc i klinicznych AD, głównym celem badania była analiza częstości występowania zmian niedokrwiennych mózgowia w postaci wczesnej i późnej choroby w odniesieniu do ich lokalizacji, stopnia zaawansowania otępienia szacowanego testem MMSE i rodzaju badania obrazującego. Zakładając, iż HA, HCh, DMII i DC występują częściej u osób starszych i stanowią czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia AD naczelnym celem tego badania była ocena różnic częstości występowania tych czynników w zależności od wieku chorych, tj. pomiędzy pacjentami z EOAD i LOAD i w odniesieniu do stopnia zaawansowania otępienia szacowanego testem MMSE. W następnym kierunku badań analizowano polimorfizm w rejonie promotorowym genu IGF-1 w celu oceny molekularnych mechanizmów warunkujących np. obniżoną ekspresję czynnika i niekorzystny wpływ na prawidłową funkcję tkanki nerwowej. Celem projektu było także badanie poziomu IGF-1 i IGFBP-3 w surowicy chorych z AD w odniesieniu do zaawansowania otępienia szacowanego testem MMSE i stadium choroby określonego testem GDS. Kolejnym celem badań było określenie związku poziomu chemokiny CCL3 w surowicy z objawami klinicznymi choroby, tj. głębokością otępienia szacowaną testem MMSE oraz stadium choroby określonym testem GDS u pacjentów z AD. W badaniu poddano analizie poziom CCL3 w odniesieniu do występowania klinicznych objawów takich jak zaburzenia

3 nastroju, zachowania czy zmiany osobowości chorych z AD rozszerzając spektrum objawów klinicznych nie szacowanych przez MMSE czy GDS. Dodatkowo zbadano ekspresję wirusów HSV-1 i CMV w różnych typach tkanek u pacjentów z AD, co mogło nas zbliżyć do częściowego wyjaśnienia mechanizmów rozsiewu form utajonych w AD. Zaplanowana w sposób przekrojowy analiza miała też ocenić biologiczną kondycję i ogólny stan zdrowia pacjentów z AD poprzez uwzględnienie takich chorób, jak HA, HCh, DMII i DC, zmiany niedokrwienne mózgowia czy obecność zaburzeń genetycznych. Obserwacje te bowiem mogą mieć istotne znaczenie dla wskazań o podejmowaniu konkretnych działań profilaktycznych w populacji chorych z AD. Wyniki Zmiany niedokrwienne mózgowia stwierdzono u 75% pacjentów w badaniu MRI i u 76,8% w badaniu CT. Wszystkie typy zmian występowały częściej w grupie chorych z AD (diagnozowanych MRI i CT) niż w grupie kontrolnej. Badanie podgrup pacjentów z EOAD LOAD wykazało, że u chorych z EOAD, diagnozowanych MRI, wykazujących głębsze otępienie częściej występowały zmiany o lokalizacji podkorowej. Wśród pacjentów diagnozowanych CT wszystkie typy zmian niedokrwiennych łącznie występowały częściej u chorych z LOAD. Stwierdzono też istotnie częstsze występowanie HA i HCh u wszystkich pacjentów z AD w odniesieniu do grupy kontrolnej. Analiza różnic pomiędzy pacjentami z postacią późną a wczesną choroby wykazała, iż HA występowało istotnie częściej u chorych z LOAD. HCh występowała z równą częstością różnili się wiekiem. w podgrupie pacjentów z EOAD i LOAD, którzy istotnie Analiza rejonu regulatorowego promotora Pl genu IGF-I ujawniła występowanie homozygotycznego wariantu w postaci substytucji G~A w pozycji -464 sekwencji regionu u dwóch pacjentów z LOAD. Badanie poziomu białka IGF-1 i IGFBP-3 w surowicy pacjentów wykazało, że poziom IGF-l dodatnio korelował z wynikiem testu MMSE. Poziom IGFBP3 nie różnił się w badanych grupach pacjentów.

4 Z kolei w badaniu chemokiny CCL3 stwierdzono dodatnią korelację pomiędzy CCL3 a ilością zaburzeń nastroju i zmian osobowości u pacjentów z AD. W badaniu egzogennych czynników, tj. wirusów Herpes, wskazano obecność DNA wirusów HSV -1 u 5 pacjentów z AD w komórkach nabłonka jamy ustnej, a nie stwierdzono obecności wirusowego DNA w komórkach krwi obwodowej pacjentów. DNA wirusów CMV stwierdzono u 5 z 7 badanych chorych z AD. W analizie immunohistochemicznej obserwowano dodatnią reakcję przeciwko HSVl u wszystkich badanych. Dodatnią reakcję przeciwko CMV stwierdzono w 9 przypadkach, w tym u 5 pacjentów z otępieniem oraz u 4 z innymi chorobami neurologicznymi. Wnioski I. Wszystkie rodzaje badanych zmian niedokrwiennych łącznie występowały częściej u chorych z AD diagnozowanych badaniem MRI i CT niż w grupie kontrolnej. Drobne zmiany niedokrwienne o lokalizacji podkorowej występowały częściej u pacjentów z bardziej nasilonym otępieniem w postaci EOAD diagnozowanych badaniem MRI. II. Nadciśnienie tętnicze i hipercholesterolemia okazały się istotnie częstsze u wszystkich pacjentów z AD w odniesieniu do grupy kontrolnej. Hipercholesterolemia okazała się zaburzeniem niezależnym od wieku chorych i występującym z równą częstością w różniących się wiekiem podgrupach EOAD i LOAD. III. U 2 pacjentów z LO AD stwierdzono homozygotyczne występowanie substytucji G~A w rejonie regulatorowym promotora Pl genu IGF-l do tej pory nieopisywanej u chorych z AD. Wyższy stężenie białka IGF-l w surowicy pacjentów z otępieniem korelował z mniej zaawansowanym otępieniem mierzonym testem MMSE, co może stanowić podstawę wniosku o ochronnym działaniu IGF-l w stosunku do postępu otępienia szacowanego tym testem. IV. Stężenie chemokiny CCL3 w surowicy pacjentów z AD korelowało dodatnio z ilością objawów klinicznych zaburzeń nastroju i osobowości, co stanowi podstawę wniosku o potencjalnym wpływie chemokiny na rozwój tych współistniejących z otępieniem objawów.

5 V. w podgrupie z EOAD tj. chorych młodszych i z głębszym otępieniem drobne, podkorowe zmiany niedokrwienne występowały częściej w badaniu MRI, co może stanowić podstawę wniosku o wskazaniach do szerszego wykorzystywania MRI w diagnozowaniu i monitorowaniu postępu klinicznego choroby. VI. Ocena kondycji biologicznej chorych z AD wskazuje na częstsze obciążenie badanej populacji zmianami niedokrwiennymi mózgowia, nadciśnieniem tętniczym czy hipercholesterolemią, sugerując potrzebę profilaktyki poprzez m.in. częste badania przesiewowe w celu wczesnego wykrycia, a następnie systematycznego leczenia schorzeń, takich jak nadciśnienie tętnicze, hipercholesterolemia czy niedokrwienia mózgowia. VII. Sugeruje się hipotezę, iż nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna obejmująca niedobór chemokiny CCL3, która wykazuje właściwości hemotaktyczne w stosunku do komórek mikro gleju zdolnych do fagocytozy ograniczonych obszarów uszkodzeń mózgowia, jakimi są m.in. złogi amyloidu, może stanowić zaburzenie przyczyniające się do niewydolności uprzątania złogów amyloidu, co w konsekwencji prowadzić może do nadmiernego gromadzenia się złogów i rozwoju sporadycznej postaci AD. 5. Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo- badawczych Poza omówionymi osiągnięciami ujętymi w ramach zgłaszanego osiągnięcia naukowego publikowałam też prace oryginalne i poglądowe z zakresu immunologii stwardnienia rozsianego oraz wpływu stosowanego leczenia sterydami na poziom czynnika martwicy nowotworu w korelacji z obrazem rezonansu magnetycznego. Moje wczesne zainteresowania neuroimmunologią zaowocowały też publikacją na temat zespołu paraneoplastycznego oraz ekspresji chemokin w mózgowiu szczurów w czasie jego rozwoju. Obszarem moich zainteresowań są także rzadkie zespoły i choroby neurologiczne z uwzględnieniem zarówno przebiegu klinicznego jak i podłoża genetycznego schorzeń. Publikacje z tego zakresu obejmują opis rodzinnej postaci odmiany Westphala choroby Huntingtona oraz mutacji w zespole Greig'a. Ponadto jestem autorem i współautorem licznych streszczeń prezentujących wyniki badań na konferencjach naukowych krajowych i zagranicznych. Wyniki te prezentowane były w postaci plakatów oraz referatów.

6 Jestem tez redaktorem podręcznika neurologii ujętego w spisie prac naukowych. W rozdziale "Zawroty głowy " dokonano aktualnego podziału zawrotów głowy, które są jednym z naj częstszych objawów neurologicznych w codziennej praktyce neurologów. Omówiono ich przyczyny, dokonano charakterystyki klinicznej i wskazano metody terapeutyczne. W rozdziale "Podstawy kliniczne zespołów otępiennych: choroba Alzheimera, otępienie naczyniopochodne, otępienie z ciałami Lewy' ego" dokonano charakterystyki klinicznej tj. charakterystyki objawów powyższy ch rodzajów otępienia. Moje zainteresowania chorobą Alzheimera i innymi zespołami otępiennymi były powodem zapraszania mnie do wygłoszenia wykładów szkoleniowych z tego zakresu. Opublikowałam też jako współautor wyniki badania dotyczące oceny stopnia zaburzeń procesów poznawczych, sprawności funkcjonowania oraz stanu emocjonalnego wśród pacjentów z chorobą Alzheimera ze względu na styl życia w okresie poprzedzającym rozpoznanie choroby. Jednocześnie od początku mojej pracy zawodowej prowadziłam zajęcia dydaktyczne ze studentami medycyny i stomatologii. Prowadziłam też zajęcia dydaktyczne dla studentów zagranicznych. Zainteresowania naukowe realizowałam w kraju oraz za granicą w ramach stypendiów naukowych. W związku z prowadzonymi badaniami naukowymi otrzymałam dwie nagrody rektorskie, indywidualną i zespołową. Spis używanych skrótów AD - choroba Alzheimera (Alzheimer' s disease) CCL31MIP-la -ligand 3 podrodziny CC chemokin!macrophage Inflammatory Protein-l a CMV - cytomegalowirus (tożsamy z HSV -5) CT - tomografia komputerowa (computed tomography) DC - zaburzenia rytmu serca (dysrythmia cordis) DMII - cukrzyca typu II (diabetes mellitus type II) EOAD - postać wczesna choroby Alzheimera (early onset Alzheimer' s disease) GDS - skala globalnej deterioracji (Global Deterioration Scale)

7 Foreign abstracts - IS Foreign speech 1 Polish abstracts - 15 Polish speech - 4