Lek.Marta Wojciechowska-Zdrojowy Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu

Transkrypt

1 Lek.Marta Wojciechowska-Zdrojowy Katedra i Klinika Dermatologii, Wenerologii i Alergologii Uniwersytetu Medycznego we Wrocławiu Ekspresja podoplaniny w rakach skóry oraz w rogowaceniu słonecznym Rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: Prof.dr hab. Jacek Szepietowski Recenzenci: prof. dr hab.ryszard Żaba Zakład Dermatologii i Wenerologii Uniwersytet Medyczny im.karola Marcinkowskiego w Poznaniu dr.hab. Rafał Czajkowski Katedra Dermatologii, Chorób Przenosoznych Drogą Płciową I Immunodermatologii, Collegium Medicum im.ludwika Rydgiera w Bydgoszczy Wrocław,

2 Curriculum Vitae Data urodzenia: r. Miejsce urodzenia: Wrocław Wykształcenie: Studia na Akademii Medycznej we Wrocławiu, wydział lekarski r. rozpoczęcie specjalizacji w dziedzinie Dermatologia i Wenerologia Przebieg pracy zawodowej: październik listopad 2009 listopad 2009 luty 2014 od marca 2014r staż podyplomowy- Dolnośląskie Centrum Onkologii we Wrocławiu Katedrze i Klinice Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UM we Wrocławiu studia doktoranckie asystent w Klinice Dermatologii, Wenerologii i Alergologii UM we Wrocławiu Dorobek naukowy Autorka/współautorka 5 opublikowanych prac, 10 doniesień zjazdowych Wykaz opublikowanych prac: 1. R.Adamiec, K.Zdrojowy, E.Sutkowska, K.Skórkowska-Telichowska, M.Rabczyński, M.Zdrojowy, A.Wojciechowski. Wet-Diab - badanie populacyjne mieszkańców Wrocławia w kontekście chorobowości z powodu cukrzycy doniesiene wstępne. Diabetologia Praktyczna 2004, tom 5 nr 4 2. M.Zdrojowy, W.Baran. Program edukacyjny - dermatologia: Stwardnienie skóry. Medycyna po Dyplomie 2011 Vol.20 nr 1 s ; nr 4 s M.Tupikowska, J.Maj, A. Zdrojowy-Wełna, M.Wojciechowska-Zdrojowy, G.Bednarek- Tupikowska. Dermatologia Kliniczna 2013 T.15 nr3; s M.Wojciechowska-Zdrojowy, N.Zazulak, K.Gutfreund, J.Lis, J.Szepietowski, A.Reich. Wskaźnik Wpływu Zmian Paznokciowych na Jakość Życia (Nail Quality of Life - NailQoL) - polska wersja językowa. Dermatologia kliniczna 2013 T.15 (1),s

3 Streszczenie Wstęp Raki skóry są najczęściej występującymi nowotworami złośliwymi skóry u człowieka, dlatego tak ważne jest wczesne rozpoznanie i leczenie tych zmian. Zwykle są one złośliwe wyłącznie miejscowo, mogą jednak naciekać sąsiadujące struktury, powodując istotne uszkodzenia tkanek. Badania ostatnich lat wskazują na zmianę ekspresji podoplaniny w procesach nowotworowych dotyczących różnych narządów oraz wskazują na istotność zmiany utkania naczyń limfatycznych wraz ze wzrostem zaawansowania procesu nowotworowego. Podoplanina, uznawana za marker śródbłonka naczyń limfatycznych, jest używana również do oceny limfangiogenezy nowotworowej. Ponadto opisuje się jej ekspresję w zmianach o wyższej złośliwości, co koreluje z obniżonym przeżyciem i przerzutami do węzłów chłonnych. Cel: 1. Ocena ekspresji podoplaniny w masie guza i w podścielisku raka kolczystokomórkowego, podstawnokomórkowego oraz w rogowaceniu słonecznym. 2. Ocena gęstości naczyń limfatycznych w masie guza i w podścielisku nowotworowym raka kolczystokomórkowego, podstawnokomórkowego i w rogowaceniu słonecznym. 3. Porównanie ekspresji podoplaniny w masie guza i podścielisku raków skóry i w rogowaceniu słonecznym. 4. Ocena ewentualnych zależności pomiędzy ekspresją podoplaniny a liczbą naczyń chłonnych w raku kolczystokomórkowym, podstawnokomórkowym skóry i w rogowaceniu słonecznym. 5. Ocena użyteczności podoplaniny jako markera do oceny zaawansowania i progresji procesu nowotworowego w rakach skóry i rogowaceniu słonecznym. Materiał i metody Badaną grupę stanowiło 134 pacjentów z rozpoznaniem raka kolczystokomórkowego (57 osób), raka podstawnokomórkowego (38 osób) oraz 20 osób z rogowaceniem słonecznym. Grupę kontrolną stanowiło 19 pacjentów,od których pobrano wycinki ze skóry zdrowej. Celem wykrycia ekspresji podoplaniny oraz oceny gęstości naczyń chłonnych wykonano badania immunohistochemiczne z użyciem przeciwciała

4 monoklonalnego D2-40. Ocena ekspresji analizowanego białka uwzględnia natężenie reakcji barwnej oraz procent wybarwionych komórek, zarówno w komórkach raka jak i w podścielisku nowotworowym. Wyniki Ekspresję podoplaniny zaobserwowano we wszystkich typach badanych zmian. Dla podścieliska raka kolczystokomórkowego (SCC) jej obecność stwierdzono w 79% przypadków, natomiast w raku podstawnokomórkowym (BCC) w 44,7%. Dla komórek raka ekspresję przynajmniej słabego stopnia uwidoczniono w 87,7% przypadków SCC i w 42,1% BCC. Średnia ekspresja podoplaniny w przypadku raka kolczystokomókorwego była istotnie wyższa zarówno w masie zmiany, jak i w podścielisku, w porównaniu do BCC, AK i skóry zdrowej. Nie stwierdzono natomiast, aby nasilenie ekspresji dla raka podstawnokomórkowego, rogowacenia słonecznego i skóry zdrowej różniło się statystycznie między sobą. W przypadku raka kolczystokomórkowego jak i rogowacenia słonecznego średnia ekspresja podoplaniny w masie zmiany była istotnie wyższa niż w podścielisku tych zmian. W przypadku raka podstawnokomórkowego nie stwierdzono takiej zależności, ekspresja podopalniny w masie nowotworu i w podścielisku nie różniła się statystycznie. Wykazano, iż średnia ekspresja podoplaniny w typie rogowaciejącym SCC, charakteryzującym się mniejszą złośliwością, była niższa niż w typie nierogowacjejącym uznawanym za agresywniejszą postać SCC. Zaobserwowano również korelację między stopniem w skali Clarka i Brodersa, a nasileniem ekspresji podoplaniny w podścielisku SCC Głębszy naciek komórek nowotworowych oraz niski odsetek komórek zróżnicowanych wiązały się z silniejszą ekspresją badanej proteiny. W przypadku podścieliska raka podstawnokomórkowego stwierdziłam, iż typ guzkowy uznawany za bardziej inwazyjną postać BCC, charakteryzował się niższą średnią ekspresją podoplaniny oraz większą liczbą przypadków o niskiej ekspresji niż typ powierzchowny. Odwrotnie w przypadku komórek nowotworowych BCC, średnia ekspresja była wyższa w typie guzkowym w porównaniu do typu powierzchownego. W przypadku rogowacenia słonecznego nie stwierdzono korelacji między ocenianą ekspresją, a wskaźnikami kliniczno-patologicznymi.

5 Zaobserwowano, iż w podścielisku i w masie guza zarówno raka kolczystokomórkowego, jak i podstawnokomórkowego średnie gęstości naczyń chłonnych nie różniły się statystycznie między sobą. Jedynie w przypadku ognisk rogowacenia słonecznego LVD wykazywało niższe wartości w porównaniu do BCC i SCC. Oceniając związek LVD z ekspresją podoplaniny, nie wykazano, aby średnie gęstości naczyń chłonnych różniły się w zależności od stopnia nasilenia ekspresji, stwierdzono natomiast, iż wyższe wartości ekspresji wiązały się z więksą średnią gęstością naczyń chłonnych w masie guza SCC. Wnioski: 1) Ekspresja podoplaniny w raku kolczystokomórkowym, zarówno w masie guza jak i w podścielisku, jest wyższa niż w raku podstawnokomórkowym, rogowaceniu słonecznym i w skórze zdrowej. 2) Ekspresja podoplaniny w raku podstawnokomórkowym i w rogowaceniu słonecznym (oceniana w masie zmiany i podścielisku) nie wykazuje różnic i jest podobna do ekspresji stwierdzanej w skórze zdrowej. 3) Liczba naczyń chłonnych w raku kolczystokomórkowy i podstawnokomórkowym, zarówno w masie guza jak i w podścielisku, nie różni się między sobą; jest natomiast większa w porównaniu do ognisk rogowacenia słonecznego. 4) Wydaje się, że podoplanina może być markerem skórnej kancerogenezy, bowiem nasilenie ekspresji podoplaniny w raku kolczystokomórkowym: jest wyższe w podścielisku w typie nierogowaciejącym niż w typie rogowaciejącym koreluje z głębokością nacieku nowotworowego i ze stopniem zróżnicowania komórek raka w masie guza koreluje z liczbą naczyń chłonnych

6 .