Wykonawca: Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach im. Szczepana Pieniążka

Transkrypt

1 Program Wieloletni na lata : Rozwój zrównoważonych metod produkcji ogrodniczej w celu zapewnienia wysokiej jakości biologicznej i odżywczej produktów ogrodniczych oraz zachowania bioróżnorodności środowiska i ochrony jego zasobów Wykonawca: Instytutu Sadownictwa i Kwiaciarstwa w Skierniewicach im. Szczepana Pieniążka

2 Obszar tematyczny: BEZPIECZNA ŻYWNOŚĆ Zadanie 5.1: Badanie pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych w ramach obowiązującego monitoringu krajowego oraz wymogów UE Wykonawca: Pracownia Badania Bezpieczeństwa Żywności

3 WYKONAWCY Kierownik zadania: dr Artur Miszczak Pracownicy naukowi: Pracownicy inż. techniczni : dr Janusz Nowacki dr inż. Jolanta Szymczak dr Ludwika Kawa-Miszczak mgr Krzysztof Rudziński mgr Piotr Sikorski mgr inż. Joanna Kicińska mgr inż. Jadwiga Czajkowska mgr inż. Anna Markowicz mgr inż. Katarzyna Zagibajło mgr Rafał Pejski mgr Joanna Kazimierczuk Teresa Bil Alicja Kaźmierczak Ewelina Szustakowska Katarzyna Gręda Agnieszka Trocha Ilona Kuśmierska

4 PLANOWANY ZAKRES PRAC NA 2009 ROK Analizy pozostałości środków ochrony roślin prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 500 prób Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 100 prób Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2010 roku. Opracowanie sprawozdania za 2009 rok.

5 PRACE PRZYGOTOWAWCZE Opracowanie harmonogramu pobierania i dostarczania prób przez pracowników PIORiN i ustalenie zakresu analiz przeprowadzonych przez Pracownię Badania Bezpieczeństwa Żywności; Podpisanie umów o współpracę z jednostkami certyfikującymi w rolnictwie ekologicznym; Podpisanie umowy dotyczącej transportu prób płodów rolnych od jednostek certyfikujących w rolnictwie ekologicznym do Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności; Audit Polskiego Centrum Akredytacji mający na celu ocenę kompetencji Pracowni Badania Bezpieczeństwa Żywności w obszarze wykonywania badań objętych zakresem akredytacji nr AB 757 w odniesieniu do normy PN-EN ISO/IEC i aktualnych wymagań akredytacyjnych; Szkolenia personelu pracowni w obszarze technicznym i zarządzania w laboratorium.

6 Umowy z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym COBICO Sp. z o.o., Kraków, ul. Grzegórzecka 77; BIOEKSPERT Sp. z o.o., Warszawa, ul. Boya Żeleńskiego 6/34; BIOCERT MAŁOPOLSKA Sp. z o.o., Kraków, ul. Lubicz 25A; TÜV Rheinland Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. 17 Stycznia 56; SGS Polska Sp. z o.o., Warszawa, ul. Bema 83.

7 Szkolenia personelu pracowni System zarządzania w laboratorium zgodnie z wymaganiami normy PN-EN ISO/IEC Omex Centrum Zarządzania Nadzór nad wyposażeniem Omex Centrum Zarządzania; Chromatografia gazowa - walidacja metody. Warsztaty A2KCeNT, Centrum Naukowo-Techniczne; Warsztaty doskonalące dla kierowników ds. jakości w laboratoriach - Omex Centrum Zarządzania Rola i zadania kierownictwa technicznego we wdrożeniu i utrzymaniu systemu zarządzania w laboratoriach - Omex Centrum Zarządzania W szkoleniach zewnętrznych uczestniczyło 6 osób

8 Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych WYNIKI BADAŃ

9 Liczby próbek płodów rolnych dostarczonych przez inspektorów WIORiN i zanalizowanych na obecność pozostałości środków ochrony roślin Lp. WIORiN (Województwo) 1 dolnośląskie Owoce Warzywa Uprawy rolnicze Rośliny zielne i przyprawowe Inne wyrywkowo Razem Ogółem kujawsko-pomorskie 3 lubelskie 4 lubuskie 5 łódzkie 6 małopolskie 7 mazowieckie 8 opolskie 9 podkarpackie 10 podlaskie 11 pomorskie 12 śląskie 13 świętokrzyskie 14 warmińsko-mazurskie 15 wielkopolskie 16 zachodniopomorskie

10 Rys.1. Kontrolowane grupy upraw próbek Inne-wyrywkowo 9,0% Rośliny zielne i przyprawowe 0,8% Uprawy rolnicze 21,6% Warzywa 27,0% Owoce 41,6%

11 Rys. 2. Owoce próbek Gruszka 5,8% Agrest 1,4% Wiśnia 16,3% Jabłka 59,6% Truskawka 10,6% Porzeczka 4,3% Malina 1,9%

12 Rys.3. Warzywa próbek Buraki ćwikłowe 5% Szparagi 1% Sałata 7% Pomidor 4% Pieczarka 4% Cebula 5% Seler 3% Marchew 13% Fasolka szp. 6% Kalafior 7% Kapusta pek. 19% Kapusta 14% Papryka 8% Ogórek 4%

13 Rys.4. Uprawy rolnicze próbek Kukurydza 37% Ziemniaki 17% Buraki cukrowe 6% Rzepak 40%

14 Rys.5. Rośliny zielne i przyprawowe- 4 próbki mięta pieprzowa 25% babka lancetowata 25% melisa 50%

15 Rys. 6. Uprawy inne (wyrywkowo) - 45 próbek szczypior 2% kapusta bruks. 4% dynia 2% jęczmień 2% pszenica 11% morela 4% brzoskwinia 7% pietruszka 13% chrzan 4% czereśnia 2% burak ćwikłowy 2% seler 2% cebula 2% śliwka 24% por 11% rzodkiewka 2% słonecznik 2%

16 METODY ANALITYCZNE

17

18 Procedury badawcze Pracowni Metoda: PN-EN ,3: I-01/ PN-EN ,3:2000 Multi ( 166 śor) - akredytowana Metoda: PB-01 benzymidazole i in. (5 śor)- akredytowana Metoda: PN-EN : I-01/ PN-EN :2002 ditiokarbaminiany akredytowana

19 Insektycydy chloroorganiczne i pyretroidowe 1. Aldryna 2. p,p -DDT 3. p,p -DDMU 4. p,p -DDM 5.p,p -DDE 6.p,p DDD 7.o,p -DDT 8.o,p -DDE 9.o,p -DDD 10. Dieldryna 11.alfa-Endosulfan 12.beta-Endosulfan 13.Endosulfan, siarczan 14.alfa-HCH 15.beta-HCH 16. Lindan 17.p,p -Metoksychlor 1. Akrynatryna 2. Alletryna 3. Bifentryna 4. beta-cyflutryna 5. lambda-cyhalotryna 6. alfa-cypermetryn 7. Cypermetryny (suma) 8. Esfenwalerat 9. Etofenproks 10. Fenpropatryna 11. Fenwalerat 12. Permetryna 13. Prometryna 14. Tetrametryna 15. Trialat

20 Insektycydy fosforoorganiczne 1. Bromofos 2. Chlorfenfinfos 3. Chloropiryfos 4. Chloropiryfos-Me 5.Diazynon 6. Dichlorfos 7. Dimetoat 8. Disulfoton 9. Etion 10. Etoprofos 11. Fenamidofos 12. Fenitrotion 13. Fention 14. Forat 15. Forat, siarczan 16. Fosalon 17. Fosmet 18. Heptenofos 19. Izofenfos 20. Jodofenfos 21. Karboksyna 22. Kwinalfos 23. Malaokson 24. Malation 25. Mekarbam 26. Metydation 27. Mewinfos 28. Parartion 29. Paration-Me 30. Pirymifos-Me 31. Profenofos 32. Protiofos 33. Sulfotep 34. Terbufos 35. Tetrachlorwinfos 36. Triazofos

21 Insektycydy karbaminianowe i pozostałe 1. Dietofenkarb 2. Fenoksykarb 3. Furatiokarb 4. Pirymikarb 1. Bromopropylat 2. Buprofezyna 3. Chlorbenzyd 4. Chlorfenson 5. Chloropropylat 6. Chlortiofos 7. Cyjanofenfos 8. Dichlofention 9. Etrimfos 10. Fenazachina 11. Fenchlorfos 12.Fluwalinat 13. Fonofos 14. Formotion 15. Pertan 16. Pirydaben 17. Propargit 18. Pyriproksyfen 19. Tetradifon 20. Tetrasul

22 Pozostałe fungicydy 1. Azoksystrobina 2. Benalaksyl 3. Bitertanol 4. Bupirymat 5. Chinometionat 6. Chlorotalonil 7. Cyprodinil 8. Dichlofluanid 9. Difenokonazol 10. Difenyloamina 11. Dimetomorf 12. Dimoksystrobina 13. Ditalimfos 14. Fenarymol 15. Fenhaksamid 16. Fludioksonil 17. Flusilazol 18. HCB 19. Heksakonazol 20. Imazalil 21. Kaptafol 22. Kaptan 23. Kezoksym-Me 24. Kwintocen 25. Metalaksyl 26. Mychlobutanil 27. Oksadiksyl 28. Pencykuron 29. Penkonazol 30. Pikoksystrobina 31. Prochloraz 32. Procymidon 33. Propikonazol 34. Pyrazofos 35. Pirymetanil 36. Spiroksamina 37. Tebukonazol 38. Technazen 39. Tetrahydroftalimid 40. Tetrakonazol 41. Tolchlofos-Me 42. Tolilofluanid 43. Triadimenol 44. Triadimefon 45. Trifloksystrobina 46. Triflumizol 47. Winklozolina

23 Herbicydy 1. Alachlor 2. Ametryna 3. Atrazyna 4. Azyprotryna 5. Chlorprofam 6. Cyjanazyna 7.Dichlobenil 8. Dimetachlor 9. Dimetylochlorotal 10. Etofumesat 11. Fluchloralina 12. Metazachlor 13. Metolachlor 14. Metrybuzyna 15. Nitrofen 16. Oksyfluorofen 17. Paklobutrazol 18. Pendimetalina 19. Profam 20. Profluralina 21. Propyzamid 22. Terbacyl 23. Terbutryna 24. Trifluralina

24 Ś.O.R. OZNACZANE METODĄ PB-01 (HPLC) Fungicydy karbaminianowe: Insektycydy: Karbendazym Benomyl Acetamiprid Tiofanat-Me Tiabendazol Karbaryl

25 BADANIA MIĘDZYLABORATORYJNE - Food Analysis Performance Assessment Scheme (FAPAS) Central Science Laboratory, Norfolk, UK, Ministry of Agriculture, Fisheries and Food; - TestQual Residue Pesticides Proficiency Test Service, University of Almeria, Spain; - European Commission s Proficiency Test on Pesticide Residues in Fruit and Vegetables (EUPT 08), CRL-MRM, University of Almeria, Spain; - EU Proficiency Tests C1/SRM2, Pesticide Residues in Cereals using Multi and Single Residue Methods. CRL Cereals and Feedingstuff, National Food I nstitute, Danish Technical University/ CRL Single Residue Methods, CVUA Stuttgard, Germany.

26 PODSTAWY PRAWNE Rozporządzenie MZ - Dz.U z dn r. z późn. zm. Regulacji Komisji Europejskiej i Rady nr 396/2005 z późn. zm. Rejestr Środków Ochrony Roślin MRiRW Etykiety Instrukcji Stosowania Środków Ochrony Roślin

27 ZBIORCZE WYNIKI BADAŃ

28 Rys. 7. Pozostałości środków ochrony roślin w płodach rolnych (rok 2009) 2,0% 31,6% 66,4% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

29 Rys. 8. Pozostałości środków ochrony roślin w owocach (rok 2009) 1,4% 46,2% 52,4% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

30 Rys. 9. Pozostałości środków ochrony roślin w warzywach (rok 2009) 3,0% 41,5% 55,6% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

31 Rys. 10. Pozostałości środków ochrony roślin w roślinach zielnych i przyprawowych (rok 2009) 0,0% 0,0% 100,0% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

32 Rys. 11. Pozostałości środków ochrony roślin w uprawach rolniczych (rok 2009) 0,9% 7,4% 91,7% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

33 Rys. 12. Pozostałości środków ochrony roślin w innych gatunkach sprawdzanych wyrywkowo (rok 2009) 4,4% 17,8% 77,8% Próbki bez pozostałości Próbki z pozostałościami < NDP Próbki z pozostałościami > NDP

34 NAJCZĘŚCIEJ WYKRYWANE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W 2007 R. ( 10% PRÓBEK) Związek Uprawa Liczba analizowanych próbek Próbki zawierające pozostałości (n) Liczba % ditiokarbaminiany porzeczki ditiokarbaminiany cebula diazynon czereśnia ditiokarbaminiany szczypior ditiokarbaminiany kapusta głowiasta ditiokarbaminiany kalafior procymidon fasola szparagowa ditiokarbaminiany sałata karbendazym pieczarka ditiokarbaminiany pomidor procymidon sałata kaptan brzoskwinia cyprodinil truskawka kaptan wiśnia ditiokarbaminiany malina cyprodinil malina fenheksamid malina pirymetanil malina procymidon malina karbendazym fasola szparagowa tiofanat metylu fasola szparagowa

35 NAJCZĘŚCIEJ WYKRYWANE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W 2008 R. ( 10% PRÓBEK) C.D. Związek Uprawa Liczba analizowanych próbek Próbki zawierające pozostałości (n) Liczba % chlorotalonil seler pirymetanil kapusta pekińska flusilazol truskawka karbendazym porzeczki kaptan jabłoń ditiokarbaminiany jabłoń karbendazym jabłoń ditiokarbaminiany por pirymikarb śliwa pirymetanil śliwa ditiokarbaminiany grusza ditiokarbaminiany ogórek chloropiryfos kapusta pekińska ditiokarbaminiany kapusta pekińska propargit jabłoń propargit porzeczki

36

37

38

39

40 Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych pozostałości (NDP) środków ochrony roślin w płodach rolnych w 2009 r. Związek Uprawa NDP RP / UE mg/kg Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg RP % badanych próbek Liczba próbek zawierających przekroczenia NDP wg UE % badanych próbek Kaptan Brzoskwinia 0,02/0, ,3 1 33,3 Pirymifos Rzepak 0,05/0,05 1 2,3 1 2,3 metylowy Diazynon Czereśnia 0,01/0, Karbendazym Jabłoń 0,2/0,2 1 0,81 1 0,81 Pirymetanil Kapusta pekińska 0,1/0,1 2 8,0 1 8,0 Ditiokarbaminiany Malina 0,05/0, ,0 1 25,0 Propargit Tiofanat metylu Porzeczka czarna Fasola szparagowa 0,01/0,01 1 0,18 1 0,18 0,1/0,1 2 25,0 2 25,0 Razem 10 2,0 10 2,0

41 Wykryte związki niedopuszczone do stosowania w uprawach Związek Uprawa Liczba próbek % badanych próbek Procymidon Sałata 4 40,0 Procymidon Truskawka 2 9,1 Procymidon Malina 1 25,0 Procymidon Fasola szparagowa 5 62,5 Karbendazym/Tiofanat metylu Fasola szparagowa 2* 40,0 Pirymetanil Śliwa 2 18,2 Diazynon Czereśnia Pirymetanil Kapusta pekińska 6 24,0 Karbendazym Pieczarka 2 40,0 SUMA 23 4,6 * - próbki z wieloma związkami niedopuszczonymi do stosowania

42 PODSUMOWANIE 1. Przebadano 28 upraw 7 sadowniczych, 14 warzywnych, 4 rolnicze oraz 3 rodzaje upraw roślin zielnych i przyprawowych. Część prób była analizowana na potrzeby kontroli wyrywkowej. Pochodziły one z 17 rodzajów upraw. We wszystkich próbach sprawdzano obecność 172 środków ochrony roślin. 2. Zgodnie z harmonogramem pobierania prób przebadano 500 prób płodów rolnych ze wszystkich województw Polski, w większości jednak próby pochodziły z trzech województw: łódzkiego (155), mazowieckiego (99) i świętokrzyskiego (130). 3. Ogółem w 31,6% badanych prób (158 prób) stwierdzono obecność 22 różnych środków ochrony roślin spośród 172 analizowanych.

43 PODSUMOWANIE CD. 4. Pozostałości wykryto w 47,6% badanych owoców, 44,4% warzyw, 7,4% Upraw rolniczych. Badane uprawy roślin zielnych i przyprawowych były wolne od pozostałości środków ochrony roślin. W innych gatunkach sprawdzanych wyrywkowo pozostałości wykryto w 22,2% próbek. 5. Uprawami, które zawierały najwięcej pozostałości były: porzeczki czarne, cebula, czereśnia i szczypior. Wszystkie badane próbki pochodzące z tych upraw zawierały pozostałości po stosowanych środkach ochrony roślin. 6. Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości chemicznych środków ochrony roślin stwierdzono w 10 próbkach (2,0%),

44 WNIOSEK 1 Stosując w badaniach podobny zakres analizowanych środków ochrony roślin w próbkach liczba wykrywanych pestycydów w roku 2009 wyniosła 22, czyli na poziomie ostatnich lat: 19 w 2008 roku, 23 w 2007 roku, 22 w roku 2006.

45 WNIOSEK 2 Ogólnie nie stwierdza się zwiększonego ryzyka zanieczyszczenia produkowanych owoców i warzyw pestycydami, gdyż procent próbek z przekroczeniami najwyższych dopuszczalnych poziomów pozostałości środków ochrony roślin wyniósł 2%, a więc tyle ile w 2007 i 2008 roku.

46 WNIOSEK 3 Wydaje się, że najwięcej problemów ze względu na stosowanie środków ochrony roślin sprawia uprawa fasoli szparagowej, kapusty pekińskiej i sałaty. Są to uprawy, w których stwierdzono relatywnie najwięcej przekroczeń dopuszczalnych poziomów środków ochrony roślin, bądź najwięcej zastosowań środków niezgodnych z ich przeznaczeniem.

47 Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych WYNIKI BADAŃ

48 Próbki nadesłane przez Jednostki Certyfikujące w Rolnictwie Ekologicznym (100 próbek) TÜV Rheinland Polska 17% BIOCERT MAŁOPOLSKA 22% SGS Polska 20% BIOEKSPERT 15% COBICO 26%

49 Rodzaje upraw kontrolowane przez Jednostki Certyfikujące w Rolnictwie Ekologicznym Uprawy rolnicze 53% Owoce 30% Warzywa 17%

50 Owoce i warzywa Owoce (30 próbek) Warzywa (17 próbek) 1. Gruszka Jabłka Liście malin Głóg Bakłażan Burak ćwikłowy Cebula Cukinia Fasola szparagowa Kapusta pekińska Marchew Papryka Pietruszka Pomidor Seler Słoma roślin strączkowych -1

51 Uprawy rolnicze (53 próbki) 1. Burak cukrowy Burak pastewny Gryka Jęczmień Kukurydza Łubin Mieszanka zbożowa Owies Mąka orkiszowa Pszenica Pszenżyto Siano Słoma pszenżyta i pszenicy Śruta zbożowa Trawa Żyto Ziemniaki -9

52 Wyniki badań pozostałości chemicznych środków ochrony roślin W żadnej z badanych próbek nie wykryto analizowanych środków ochrony roślin!!!

53 PLANOWANY ZAKRES PRAC NA ROK 2010 Analizy pozostałości środków ochrony roślin prób, w tym: Kontrola prawidłowości stosowania środków ochrony roślin w płodach rolnych (współpraca z Państwową Inspekcją Ochrony Roślin i Nasiennictwa) 530 prób Kontrola pozostałości środków ochrony roślin dla celów certyfikacji gospodarstw ekologicznych (współpraca z jednostkami certyfikującymi w Rolnictwie Ekologicznym) 100 prób Przygotowanie założeń badawczych, materiałów i sprzętu dla realizacji zadania w 2011 roku. Opracowanie sprawozdania za 2010 rok.

54 Dziękuję za uwagę