BADANIE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W WARZYWACH W ROKU 2013

Transkrypt

1 Instytut Ochrony Roślin Państwowy Instytut Badawczy, Białystok Kier. Lab.: prof. dr hab. Bożena Łozowicka BADANIE POZOSTAŁOŚCI ŚRODKÓW OCHRONY ROŚLIN W WARZYWACH W ROKU 2013 Praca wykonana w ramach zadania 1.8. na podstawie Umowy nr HORkor.0660/IOR /2/2013 z dnia 24 kwietnia 2013 r. zawartej pomiędzy Ministrem Rolnictwa i Rozwoju Wsi w Warszawie a Instytutem Ochrony Roślin Państwowym Instytutem Badawczym w Poznaniu na wykonanie zadań wynikających z programu wieloletniego pod nazwą Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska, który jest określony w załączniku nr 1 do uchwały nr 161/2011 Rady Ministrów z dnia 16 sierpnia 2011 r. Grudzień

2 Spis treści: 1. Cel badań Zakres i metoda badań Wyniki badań... 4 Warzywa korzeniowe i bulwiaste... 5 Burak ćwikłowy... 5 Marchew... 6 Pietruszka... 6 Rzodkiewka... 6 Seler... 6 Ziemniaki... 6 Warzywa cebulowe... 6 Cebula... 6 Warzywa owocowe... 6 Papryka... 6 Pomidor... 6 Warzywa dyniowate... 6 Ogórki... 6 Warzywa kapustne... 7 Kalafior... 7 Kapusta... 7 Kapusta pekińska... 7 Warzywa liściowe... 7 Sałata... 7 Warzywa strączkowe (świeże)... 7 Bób... 7 Fasolka szparagowa... 7 Warzywa łodygowe... 7 Koper... 7 Por... 7 Grzyby... 7 Pieczarki

3 1. Cel badań Bezpieczeństwo zdrowotne konsumentów powinno być zapewnione poprzez dostępność na rynku warzyw wolnych od pozostałości środków ochrony roślin (ś.o.r.). Stosowanie chemicznych preparatów stanowi najpowszechniej wykorzystywaną metodę ochrony roślin przed chorobami, szkodnikami i chwastami. Jednak nieprawidłowe lub nadmierne ich stosowanie w rolnictwie niesie za sobą liczne niebezpieczeństwa, powodujące m.in. występowanie pozostałości ś.o.r. w warzywach w ilościach zagrażających zdrowiu konsumentów. Zminimalizowaniu tego ryzyka konsumentów służą rygorystyczne wymagania dotyczące rejestracji tych środków, jak również systematyczna kontrola ich pozostałości w żywności. Laboratorium Badania Pozostałości Środków Ochrony Roślin (LBPŚOR) w Białymstoku prowadzi badania pozostałości ś.o.r. akredytowanymi metodami w płodach rolnych w ramach kontroli urzędowej wykonywanej na zlecenie Głównego Inspektoratu Ochrony Roślin i Nasiennictwa (GIORiN). Obecnie realizowana jest ona w ramach Programu Wieloletniego "Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska" w latach Głównym celem kontroli jest zapewnienie nadzoru nad prawidłowością przestrzegania przepisów prawnych w zakresie stosowania środków ochrony roślin. 2. Zakres i metoda badań W roku 2013 kontrola obejmowała 18 upraw warzyw (bób, burak ćwikłowy, cebula, fasola szparagowa, kalafior, kapusta, kapusta pekińska, koper, marchew, ogórek, papryka, pieczarka, pomidor, por, rzodkiewka, sałata, seler, ziemniak). Ogółem pobrano do badań 109 próbek warzyw. Liczbę pobranych próbek w poszczególnych województwach podano w tabeli I. Łącznie oznaczono pozostałości 188 substancji aktywnych środków ochrony roślin i związków pochodnych. Wyboru tych substancji dokonano, m.in. w oparciu o otrzymywane za pośrednictwem WIORiN informacje o najpowszechniej w kraju stosowanych środkach ochrony roślin oraz wyniki badań prowadzonych w tym zakresie w latach poprzednich. Listę wszystkich oznaczanych związków przedstawia tabela II. Stosowano akredytowane metody oznaczania pojedynczych związków (ditiokarbaminianów, karbendazymu i linuronu) oraz multimetody analityczne umożliwiające analizę wielu związków jednocześnie, spełniające wymagania przewodnika SANCO. Jakościowe i ilościowe oznaczenia pozostałości wykonano techniką chromatografii gazowej z wykorzystaniem dwóch detektorów selektywnych: EC i NP oraz wysokosprawnej 3

4 chromatografii cieczowej w dualnym systemie detekcji. Pozostałości ditiokarbaminianów, wyrażone jako CS2 oznaczano spektrofotometrycznie. Oznaczone stężenia s.cz. porównano z najwyższymi dopuszczalnymi poziomami pozostałości (NDP) obowiązującymi w Polsce i Unii Europejskiej (Rozporządzenie WE 2005). Przekroczenia dopuszczalnych poziomów pozostałości oceniano, uwzględniając 50% niepewność pomiaru, zgodnie z dokumentem Method validation and quality control procedures for pesticide residues analysis in food and feed. Tabela I. Liczba próbek płodów rolnych dostarczonych przez inspektorów PIORiN i zanalizowanych na obecność pozostałości środków ochrony roślin (IOR-PIB Białystok, 2013) WiORiN (województwo) Asortyment Warmińko- Podlaskie Lubelskie Mazurskie Warzywa Rys. 1. Warzywa próbek 3. Wyniki badań W 42 badanych próbkach, czyli 36,5% stwierdzono obecność pozostałości środków ochrony roślin. Wykryto 15 poszukiwanych związków (tabela II). 4

5 Tabela II. Substancje czynne wykryte w badanych próbkach warzyw w roku 2013 Lp. Fungicydy Lp. Insektycydy 1. azoxystrobin 1. beta-cyfluthrin 2. boscalid 2. chlorpyrifos 3. chlorothalonil 3. chlorpyrifos-methyl 4. dithiocarbamates* 4. cypermethrin 5. epoxiconazole 5. dimethoate 6. famoxadone 6. phosalone 7. iprodione 8. pyrimethanil 9. tebuconazole Rys. 2. podstałości środków ochrony roślin w warzywach (rok 2013) Syntezę wyników badań dla każdego produktu przedstawiono poniżej. Warzywa korzeniowe i bulwiaste Burak ćwikłowy Zbadano 2 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. 5

6 Marchew Zbadano 11 próbek. Wykryto pozostałości 4 poszukiwanych związków w 9 próbkach (81,8%), przy czym 5 próbek zawierało jeden związek, a 4 próbki dwa związki. Najczęściej wykrywano pozostałości chloropiryfosu i boskalidu. Pietruszka Zbadano 5 próbek. Wykryto pozostałości 2 poszukiwanych związków w 2 próbkach (40%). W 1 próbce (20%) stwierdzono obecność pozostałości środków niedopuszczonych do ochrony pietruszki. Rzodkiewka Zbadano 3 próbki. Wykryto pozostałości 1 poszukiwanego związku w 1 próbce (33,3%). Seler (28,6%). Zbadano 7 próbek. Wykryto pozostałości 2 poszukiwanych związków w 2 próbkach Ziemniaki Zbadano 1 próbkę. Próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Warzywa cebulowe Cebula Zbadano 2 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Warzywa owocowe Papryka Zbadano 8 próbek. Wykryto pozostałości 3 poszukiwanych związków w 2 próbkach (25%). Pomidor Zbadano 17 próbek. Wykryto pozostałości 6 poszukiwanych związków w 5 próbkach (50%), przy czym 4 próbki zawierało jeden związek, a 1 próbka dwa związki. Warzywa dyniowate Ogórki Zbadano 10 próbek. Wykryto pozostałości 3 poszukiwanych związków w 5 próbkach (50%), przy czym 4 próbki zawierało jeden związek, a 1 próbka dwa związki. W 1 próbce (10%) wykryto azoksystrobinę, związek niedozwolony do ochrony ogórków w Polsce. 6

7 Warzywa kapustne Kalafior Zbadano 8 próbek. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Kapusta Zbadano 3 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Kapusta pekińska Zbadano 10 próbek kapusty pekińskiej. Wykryto pozostałości 7 poszukiwanych związków w 7 próbkach (70%), przy czym 3 próbki zawierały jeden związek, 3 dwa związki, a 1 próbki cztery związki. Najczęściej wykrywano pozostałości azoksystrobiny i chloropiryfosu. Jedna próbka (10%) zawierala tebukonazol, związek niedopuszczony do ochrony kapusty pekińskiej. Warzywa liściowe Sałata Zbadano 5 próbek sałaty. W 3 próbkach wykryto pozostałości azoksystrobiny (60%). Warzywa strączkowe (świeże) Bób Zbadano 4 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Fasolka szparagowa Zbadano 3 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Warzywa łodygowe Koper Zbadano 2 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Por Zbadano 4 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. Grzyby Pieczarki Zbadano 4 próbki. Żadna próbka nie zawierała pozostałości poszukiwanych związków. 7