PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA
|
|
- Marcin Podgórski
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 PSYCHOTERAPIA POZNAWCZO-BEHAWIORALNA Terapia behawioralna wywodzi się z psychologii eksperymentalnej. J. Wolpe - psychiatra amerykański zdefiniował zaburzone zachowanie jako utrwalony nawyk nieprzystosowanego zachowania, nabyty drogą uczenia się przez organizm normalny pod względem fizjologicznym. Pojęcie nawyk jest rozumiane w tym podejściu jako reakcja motoryczna, zmiany fizjologiczne organizmu, jak i sposób myślenia oraz przeżywania danej sytuacji. Jednostka uczy się zachowań poprzez warunkowanie klasyczne i instrumentalne. Terapia behawioralna wykorzystuje zarówno zasadę warunkowania klasycznego, jak i zasadę warunkowania instrumentalnego. Zaburzenia powstają w sytuacjach wywołujących lęk, a zatem terapia zmierza do hamowania wzajemnych neurotycznych reakcji lękowych. Chodzi o stłumienie czy zahamowanie reakcji lękowych wskutek jednoczesnego wywoływania innych reakcji, które pod względem fizjologicznym mają charakter antagonistyczny wobec lęku i nie dają się z nim połączyć. Jeżeli reakcja nie dająca się połączyć z lękiem zaczyna występować jednocześnie z bodźcem, który dotychczas wywoływał lęk, związek warunkowy między tym bodźcem a lękiem zostaje osłabiony. Terapia behawioralna dzięki warunkowaniu instrumentalnemu umożliwia wywołanie reakcji pożądanych i dowolnych u pacjenta. Zgodnie z myśleniem tego podejścia reakcje pacjenta winny spotykać się z nagrodą albo karą, w zależności od stosowanego sposobu wzmacniania. Prawidłowe reagowanie jest nagradzane, a gdy brak prawidłowego reagowania u pacjenta powstrzymywana jest nagroda ( wzmacnianie pozytywne); nieprawidłowe reagowanie jest karane, a unikanie nieprawidłowych reakcji przez pacjenta daje możliwość uniknięcia kary ( wzmacnianie negatywne). Inna formą uczenia się są doświadczenia zastępcze przez obserwację i naśladownictwo. Twórcy podejścia: ZAŁOŻENIA I POJĘCIA PSYCHOTERAPII POZNAWCZO- BEHAWIORALNEJ. Amerykański psycholog Albert Ellis sformułował model rozumienia problemu pacjenta. zgodnie z tym modelem zwanym w skrócie ABC można ujmować każde zdarzenie. Amerykański psychiatra Aaron T. Beck, uważany jest za głównego twórcę koncepcji poznawczej / lata sześćdziesiąte dwudziestego wieku/. Zwrócił on uwagę na wpływ myślenia na nastrój i w konsekwencji na zachowanie. MODEL KOGNITYWNY A - wydarzenie aktywujące (activating event), czyli takie w trakcie, którego dochodzi do uaktywnienia się automatycznych myśli. B- myśli automatyczne (beliefs), czyli myśli niezależne od naszej woli, aktywujące się natychmiast, bez kontroli. U podłoża myśli automatycznych leżą nasze schematy poznawcze, struktury poznawcze, w których są nasze przekonania o sobie, na temat relacji ja inni, na temat świata.
2 Każdy z nas ma wiele schematów poznawczych. Wiele schematów nazywając nie weryfikujemy. Schematy te są nasycone emocjami i tkwią w nas w formie wspomnień. Przekonania dotyczą wielu aspektów życia, chociażby przekonania kulturowe, religijne, związane z płcią. Niektóre przekonania są kluczowe- najgłębsze, podstawowe, dotyczą one naszego myślenia na swój temat, na temat naszej relacji z innymi, innych z nami itp. Przykładowo : np. jestem głupi, jestem słaby, jestem niegodny miłości itp. Obok przekonań kluczowych mamy przekonania pośredniczące, układające się w zdania warunkowe: np. jeśli osiągnę bardzo dobre oceny, to będę kochany. Przekonania decydują o tym jak się zachowujemy, jakich dokonujemy wyborów. Niektóre przekonania są modyfikowane, a inne pozostają w niezmienionej formie przez całe życie. Te niezmieniane przekonania są podstawą naszych postaw, strategii, systemu wartości, a z drugiej strony stanowią o deficytach, przewrażliwieniach. Przekonania i negatywne emocje im towarzyszące wiodą do zniekształceń myślowych. Mamy wiele odmian zniekształceń, np. dychotomiczne myślenie. C- konsekwencje (consequences) : emocje, zachowania, objawy Cele psychoterapii poznawczo-behawioralnej to : Zmniejszenie natężenia objawów, utrzymanie stanu poprawy, zapobieganie nawrotom. Uelastycznienie myślenia w kierunku bardziej racjonalnego i funkcjonalnego. Zmiana zachowania-nabycie nowych, bardziej przystosowawczych sposobów funkcjonowania i radzenia sobie z problemami. Efekty: Zmniejszenie kosztów zaburzeń. Poprawa jakości życia. Skuteczność terapii: Psychoterapia poznawczo-behawioralna traktowana jest jako szczególnie skuteczna w leczeniu zaburzeń lękowych, zespołów depresyjnych, zaburzeń odżywiania. Badania nad skutecznością terapii behawioralnych i poznawczych dowiodły, że podejście poznawczo- behawioralne jest skuteczne w leczeniu: Lęku i napadów paniki; Zaburzeń zachowania i emocji; Zaburzeń snu; Zaburzeń rozwojowych; Zespołu stresu pourazowego; Przewlekłego bólu, przewlekłego zmęczenia;
3 Fobii ; Depresji; Zaburzeń obsesyjno- kompulsywnych (natręctw); Zaburzeń odżywiania; Problemów seksualnych i małżeńskich; Uzależnień od środków psychoaktywnych Schizofrenii i psychoz; Zaburzenia afektywnego dwubiegunowego. W podejściu poznawczo-behawioralnym szczególnie wyróżniły się: terapia racjonalno-emotywna A. Ellis, terapia poznawcza depresji A. Beck, terapia napadów paniki (Clark), terapia ukierunkowana na schematy poznawcze (Young), terapia depresji oparta na uważności(segal, Teasdale), przedłużona ekspozycja i przetwarzanie emocjonalne (Foa). TERAPIA RACJONALNO-EMOTYWNA A.ELLIS jedna z pierwszych terapii zorientowanych behawioralnie. Była to początkowo terapia racjonalna, potem racjonalno-emotywna, a następnie racjonalno-emotywna terapia behawioralna. Celem jest zmiana zaburzonego procesu myślowego pacjenta, od którego zależą zaburzone reakcje emocjonalne i zachowania. Ellis tworząc swoje koncepcje skupiał się głownie na pacjentach lękowych. Ellis A. twierdził, że zdrowo funkcjonująca jednostka zachowuje się racjonalnie i zgodnie z rzeczywistością. Myśli takiej osoby poprzedzają i wywołują zdrowe zachowania, szczególnie zachowania emocjonalne. Jednostka zaburzona przejawia zachowania autodestrukcyjne, uniemożliwiające samorealizację, przeżywanie samospełnienia, szczęścia i przyjemności w życiu bo poprzedza te zachowania myślenie dysfunkcyjne. OSOBA ZDROWA PRZEJAWIA UMIEJĘTNOŚCI DBANIA O WŁASNE DOBRO PRZYSTOSOWANIE SPOŁECZNE AUTONOMICZNOŚĆ TOLERANCJĘ AKCEPTOWANIE NIEPEWNOŚCI I DWUZNACZNOŚCI
4 GIĘTKOŚĆ MYŚLENIA MYŚLENIE NAUKOWE (OBIEKTYWNE, RACJONALNE) ZAANGAŻOWANIE I AKTYWNOŚĆ PODEJMOWANIE RYZYKA BRAK PERFEKCJONIZMU I UTOPIJNYCH POGLĄDÓW ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA WŁASNE TRUDNOŚCI Osoba może być zdrowa bo ma przekonania odbiegające od przekonań osób z zaburzeniami. Powodem trudności są zinternalizowane, nielogiczne, irracjonalne i nierealistyczne przekonania prowadzące do stanów afektywnych : lęku, depresji, wrogości, autodestrukcyjnych działań. PRZYKŁADY MYŚLENIA DYSFUNKCJONALNEGO PEWNE DZIAŁANIA SĄ TAK BARDZO ZŁE, A LUDZI TAK DZIAŁAJĄCYCH TRZEBA SUROWO KARAĆ JEST RZECZĄ TRAGICZNĄ I KATASTROFALNĄ DOŚWIADCZYĆ NIEPOWODZENIA WŁASNYCH ZAMIERZEŃ SZCZĘŚCIE ZAWSZE ZALEŻY OD WARUNKÓW ZEWNĘTRZNYCH, OD INNYCH LUDZI, LOSU JEŚLI COŚ MOŻE OKAZAĆ SIĘ NIEBEZPIECZNE LUB WZBUDZAJĄCE LĘK, NALEŻY NA TYM SKUPIĆ CAŁĄ SWOJĄ UWAGĘ ŁATWIEJ JEST UCIEC OD TRUDNOŚCI, NIŻ WYJŚĆ IM NAPRZECIW I BRAĆ ZA NIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ CZŁOWIEKOWI POTRZEBNA JEST WŁAŚCIWA IDEA LUB KTOŚ SILNIEJSZY, NA KIM MOŻNA POLEGAĆ NALEŻY BYĆ ZAWSZE JEDNOSTKĄ KOMPETENTNĄ I INTELIGENTNĄ, TRZEBA RÓWNIEŻ OSIĄGAĆ WSZELKI MOŻLIWY SZACUNEK PRZESZŁE DOŚWIADCZENIA WARUNKUJĄ NASZE ŻYCIE BARDZO WAŻNE JEST TO CO ROBIĄ INNI, WIĘC TRZEBA ZROBIĆ WSZYSTKO, ABY ICH ZMIENIĆ ZGODNIE Z NASZYM WYOBRAŻENIEM SZCZĘŚCIE JEST MOŻLIWE WYSTARCZY CZEKAĆ EMOCJI NIE MOŻNA KONTROLOWAĆ
5 Uaktywnienie takiego patogennego schematu jest odbierane jako przeszkoda w realizacji celu pożądanego, a następstwem tych zjawisk są niepotrzebne emocje: ból, cierpienie, brak przyjemności itp. Celem terapii jest przebudowanie systemu przekonań jednostki i zmianę sposobu oceniania siebie przez pacjenta. Najczęstszym obszarem pracy terapeutycznej są nieracjonalne przekonania związane ze stosunkiem do siebie, rodziny, ludzi, typu: powinienem, muszę, należy, nie wolno mi, trzeba, powinno się hamujących budowanie poczucia własnej wartości i doświadczenie szczęścia. Techniką pomocną w zmianie przekonań jest podważanie irracjonalnych przekonań za pomocą racjonalnej konfrontacji, uczenia pacjenta dostrzegania błędnych. Użyteczne są przy tym techniki odreagowywania negatywnych emocji. TERAPIA POZNAWCZA DEPRESJI A. BECK powstała około dziesięciu lat po koncepcjach Ellisa. Beck skupiał się w szczególności na pacjentach depresyjnych. MYŚLENIE OSÓB Z ZABURZENIAMI DEPRESYJNYMI Beck sformułował negatywną triadę poznawczą, tzn. że wyjątkowo negatywnie wpływają na pojawianie się depresji: negatywne automatyczne przekonania dotyczące obrazu własnego Ja, wizji własnej przyszłości, obrazu otaczającego świata. Triadę tę aktywizują codzienne wydarzenia, odzwierciedlając się w myślach automatycznych. Powtarzają się mocne, nienaruszalne przekonania dotyczące własnej niekompetencji czy poczucia straty (jestem sam), a także zaburzenia poznawcze oceny codziennych doświadczeń. Istotne w depresji jest przekonanie o własnej bezradności (jestem w potrzasku, jestem niekompetentny itp.) czy bycia niekochanym (z pewnością zostanę porzucony, nie można mnie kochać). Myślenie podlega zniekształceniom poznawczym(zmiana percepcji, interpretacji i pamięci zdarzeń). Przykładowymi zniekształceniami poznawczymi jest: nadmierna generalizacja (niepoprawne założenie, że pojedyncze negatywne doświadczenie stanowi zapowiedź stałych negatywnych doświadczeń), myślenie dychotomiczne (interpretacja doświadczeń w kategoriach albo zupełnie pozytywnych albo zupełnie negatywnych), wyolbrzymianie (przecenianie i koncentrowanie uwagi na negatywnych aspektach własnych doświadczeń), personalizacja(bezpodstawne odnoszenie do siebie negatywnych wydarzeń).
6 Beck opisuje dwa style osobowości: socjotropiczny ( skrajne nastawienie osoby na pozytywne doświadczenia interpersonalne), takie jak poczucie przynależności, akceptacji i bliskości) oraz autonomiczny ( wyjątkowe nastawienie na niezależność, prawa jednostki, mobilność, jednostkowe osiągnięcia). Twierdzi on,że obecność jednego z tych stylów osobowości wpływa na reagowanie depresją w sytuacji porażki zawodowej. Beck stworzył skalę do badania nasilenia depresji. SKALA DEPRESJI BECKA-klucz 0-11 bez depresji, łagodna depresja, umiarkowanie ciężka depresja, bardzo ciężka depresja ZABURZENIA OCENY CODZIENNYCH DOŚWIADCZEŃ U OSÓB Z ZABURZENIAMI LĘKOWYMI selektywna abstrakcja osoba wybiórczo koncentruje się tylko na określonych aspektach rzeczywistości w oderwaniu od innych nadmierna generalizacja jednostkowe wydarzenia stanowią podstawę do sformułowania wniosków o dużym zasięgu ogólności nadawanie faktom przesadnego znaczenia bądź minimalizowanie ich polega to na ocenianiu pewnych zjawisk, zdarzeń, właściwości w sposób spolaryzowany, np. osoba przesadnie ocenia pewne trudności i nie docenia własnych możliwości poradzenia sobie z nimi personalizacja czyli tendencja do wiązania zdarzeń zewnętrznych z osobą, podczas gdy nie ma podstaw do tworzenia takich zależności katastrofizacja przesadne ujmowanie jakiegoś zdarzenia w kategoriach katastrofy arbitralne wnioskowanie wysuwanie konkluzji nie wynikającej z przesłanek
7 Cechy procesu terapeutycznego w terapii poznawczo-behawioralnej według Judith Beck 1 1. Określenie celu, problemu w osiągnięciu go i ukierunkowanie na jego rozwiązanie. 2. Dobór metod na podstawie dynamicznie tworzonej konceptualizacji problemu pacjenta. 3. Skupienie na teraźniejszości w początkowej fazie terapii. 4. Nadanie struktury procesowi terapii i każdej sesji terapeutycznej. 5. Stworzenie przymierza terapeutycznego-relacji pomiędzy pacjentem i terapeutą, stanowiącej bezpieczne środowisko do testowania i wprowadzania zmian w sposobie myślenia, zachowaniach, emocjach. 6. Współpraca pacjenta i terapeuty, aktywność obu stron. 7. Psychoedukacja. 8. Stosowanie technik mających na celu modyfikacje wzorów myślenia, emocji i zachowań, dobranych ze względu na cel i mechanizm zmiany. 9. Ograniczenie terapii w czasie. Ad.1. Zidentyfikowanie problemu. Według Ellisa rozpoczęcie terapii jest możliwe, gdy istnieją konsekwencje stanowiące problem dla pacjenta. Cele są wspólnym wynikiem decyzji pacjenta i terapeuty, z wyraźną odpowiedzialnością pacjenta. Ważnymi elementami tej fazy procesu są: Współpraca pomiędzy terapeutą i pacjentem, motywacja pacjenta, jego gotowość do stosowania się do zasad terapii. Akceptowanie celu przez pacjenta i decyzja związana z podejmowaniem procesu zmiany. Terapeuta wnosi swoje techniki terapeutyczne, strategie. Ad2. Konceptualizacja problemu w języku teorii poznawczo-behawioralnej. W przypadku obniżonego nastroju zalecenie związane ze współpraca z lekarzem-psychiatrą aby były zastosowane odpowiednie leki(odpowiedź jaki mechanizm jest odpowiedzialny za objawy obniżonego nastroju). Zbieranie danych do studium przypadku odbywać się może na specjalnie powstałym arkuszu (Arkusz Studium Przypadku i Konceptualizacji Poznawczej 2 ) zawierającym 8 obszarów problemowych: Dane demograficzne (płeć, wiek, rasa, religia, status zawodowy, status małżeński, i inne ważne informacje o pacjencie. Diagnoza (oparta na 5 osiach wyróżnionych w DSM -IV. Kliniczne syndromy oraz zaburzenia rozwojowe. Wyniki testów, np. skala Depresji Becka : nasilenie objawów depresji. Ocena ryzyka samobójstwa. Diagnoza zaburzeń współwystępujących. Ocena deficytów w sferze poznawczej, behawioralnej, interpersonalnej. Aktualne problemy i radzenie sobie z nimi Profil rozwojowy (badanie historii relacji społecznych, wychowania, problemów zdrowotnych, komplikacji psychicznych, przebieg rozwoju zawodowego, relacje 1 Popiel Agnieszka, Pragłowska Ewa (2008) Psychoterapia Poznawczo-behawioralna. Wyd. Paradygmat s.84 2 Beck A., Wright F. D., Newman C. F., Liese B. S.(2007) Terapia poznawcza uzależnień. Wyd. UJ, s. 100
8 z rodzeństwem, rówieśnikami, autorytetami, osobami znaczącymi w cyklu życia, ważne wydarzenia życiowe, w przeszłości,traumy). Profil poznawczy opisanie sposobu opracowywania informacji przez pacjenta. Typowe sytuacje wywołujące automatyczne myśli i uczucia. Określenie przekonań podstawowych. Integracja i konceptualizacja profilu poznawczego i rozwojowego, uwzględniająca stworzony przez pacjenta obraz siebie i obraz innych. Ujęcie zależności pomiędzy wydarzeniami życiowymi a wzorcami poznawczymi oraz strategiami radzenia sobie. Opis jak postrzeganie siebie i innych wpłynęło na pojawienie się zaburzeń. Implikacje dla terapii (Wstępna podatność pacjenta na interwencje poznawcze, ukierunkowanie pacjenta na innych lub na siebie, motywacje, oczekiwania, cele pacjenta względem terapii, cele terapeuty, przewidywane trudności w terapii pacjenta). Ad.3 Skupienie na teraźniejszości w początkowej fazie terapii. Założenie podobne jak w terapii psychoanalitycznej, że teraźniejszość jest odzwierciedleniem jego przeszłości. Akcent położony jest jednak na teraźniejszym funkcjonowaniu i przyszłym. Mechanizmem zmiany jest modyfikacja teraźniejszego myślenia, zachowania, emocji w oparciu o rozpoznanie i rozumienie trudności, doświadczeń, co jest pewną analogią do wglądu. Ad.4 Nadanie struktury procesowi terapeutycznemu. Określenie czasu terapii, określenie długości sesji terapeutycznej, ilości koniecznych sesji, zidentyfikowanie i określenie wagi problemów i kolejności pracy nad celami. Określenie stałych elementów związanych z e spotykaniem się i sposobem pracy na sesjach. Ad.5 Stworzenie przymierza terapeutycznego. Relacja terapeutyczna: przymierze terapeutyczne, takie, że umożliwia konceptualizacje problemu i dostępność do problemów pacjenta, akceptacja warunków pracy terapeutycznej przez pacjenta. Ważna jest rola pozytywnego związku emocjonalnego między terapeutą a pacjentem, a także cechy terapeuty, takie jak: tolerancja, akceptacja pacjenta, empatia czy elastyczność w zachowaniach komunikacyjnych. Mechanizm zmiany opiera się na bezpośrednim doświadczaniu interakcji pomiędzy terapeuta a pacjentem. Ad.6 Współpraca pacjenta i terapeuty, aktywność obu stron. Potrzebna jest współpraca, czyli wysiłek obu stron aby rozwiązać problem i zmniejszyć cierpienie pacjenta. Pacjenci są zachęcani do zbierania informacji na własny temat i wspólnie z terapeutą nadają przekonaniom formę hipotez. Pacjenci z zaburzeniami lękowymi mogą być poproszeni o prowadzenie dziennika zmartwień. Mogą być poproszeni o odraczanie zmartwień. Jest to możliwe tylko gdy jest współpraca. Pacjent współpracujący jest otwarty na samoobserwację, wykonywanie zadań domowych, podejmuje wysiłek samopoznania. Ad. 7 Psychoedukacja. Potrzebne jest wyjaśnienie modelu poznawczego ( jaki jest wpływ spostrzegania na emocje i zachowania, jaki jest sposób konstruowania i interpretowania sytuacji bo od tego zależy, co pacjent
9 czuje, koncentracja na rozpoznawaniu automatycznych myśli, wpływających na ocenę sytuacji, tropienie bezkrytycznych, nawykowych myśli). Pomocny jest trening rozpoznawania automatycznych myśli 3 (Obserwacja i rozpoznawanie automatycznych myśli przy zmianach nastroju, potem ocena tych myśli. Zauważenie błędnych przekonań, refleksyjność, pomaga uzyskać poprawę nastroju. W czasie terapii pacjent uczy się jak oceniać prawdziwość myśli, wyławiać kluczowe przekonania powstałe we wczesnym dzieciństwie, gdy nie był refleksyjny, przejął przekonania osób znaczących: rodziców, dziadków, opiekunów itp. tak, że stały się jego przekonaniami. Przekonania kluczowe kształtują opinie, które wyrażamy, wpływają na myśli automatyczne a te uruchamiają emocje i zachowania). Ad.8 Stosowanie technik mających na celu modyfikacje wzorów myślenia, emocji i zachowań, dobranych ze względu na cel i mechanizm zmiany. TECHNIKI OPARTE NA WARUNKOWANIU KLASYCZNYM Metoda ekspozycji (sterowana) ekspozycja 4 Systematyczna desensytyzacja (odwrażliwianie) 5 Stawanie twarzą w twarz z sytuacją wywołująca lęk, który wywołany jest bodźcami wewnętrznymi lub zewnętrznymi. Wygaszenie warunkowania klasycznego poprzez wielokrotne prezentowanie danego bodźca przy jednoczesnym braku wzmocnienia. Jest to pewnego rodzaju odczulanie Wprowadzenie pacjenta w stan relaksacji i wystawianie go na działanie bodźców wywołujących lęk. Pacjent tworzy wraz z terapeutą listę bodźców lękowych i układa je hierarchicznie od najsilniejszego do najsłabszego. Bodźce mogą być realne lub wyobrażeniowe. Technika polega na zasadzie wzajemnego hamowania reakcji na określony bodziec, czyli nowa reakcja emocjonalna na daną sytuację hamuje wcześniejszy nawyk i osłabia go. Konfrontacja In vivo 6 Zjawisko habituacji, czyli pacjent uczestniczy w sytuacjach lękowych i wspomina traumę. Dzięki temu stopniowe konfrontowanie pacjenta z sytuacjami wywołującymi lęk, prowadzi do obniżenia Technika implozywna (wygaszanie) 7 poziomu lęku. Wyobrażenie sobie przez pacjenta sytuacji lękowej lub przebywanie w niej przez dłuższy czas, bez prób podejmowania ucieczki. Sesje zaczynają się od dawkowania bodźca wywołującego lęk, następnie terapeuta pobudza wyobraźnię pacjenta, aby wywołać maksymalnie wysoki poziom Leczenie fobii specyficznych. Leczenie stresu pourazowego. Leczenie zaburzeń obsesyjno kompulsywnych. Leczenie fobii. Leczenie zaburzeń lękowych. Leczeniu fobii i przy różnego rodzaju zaburzeniach lękowych, zaburzeniach snu, w leczeniu chronicznego bólu. Leczenie zaburzeń lekowych, depresji, przeżytych traum, napadów złości oraz różnego rodzaju fobii. 3 Popiel Agnieszka, Pragłowska Ewa (2008) Psychoterapia Poznawczo-behawioralna. Wyd. Paradygmat, s Lidia Grzesiuk, Psychoterapia 5 Lidia Grzesiuk, Psychoterapia 6 Reinecke M.A, Clark D, Psychoterapia poznawcza w teorii i praktyce 7 za: Lidia Grzesiuk, Psychoterapia
10 Przeciwwarunkowanie (przewarunkowanie) 8 Warunkowanie awersyjne 9 Trening asertywności 10 lęku, co powoduje jego zmniejszenie. W ten sposób następuje wygaszenie reakcji unikania bodźców lękowych. Wytworzenie i wzmocnienie nowej reakcji na sytuację lękową lub stresową. Redukowanie niepożądanych zachowań i kojarzenie ich z nieprzyjemnymi doznaniami. Uczenie zachowań asertywnych. W czasie terapii indywidualnej pacjent ćwiczy wyrażanie uczuć i emocji w sposób bezpośredni i stanowczy, bez obrażania innych osób. W sytuacji lęku przed odrzuceniem pacjent boi się wyrażać swoje uczucia, a to prowadzi do wycofania się z kontaktów z innymi ludźmi. Trening asertywności pomaga nie tylko w obniżeniu lęku, ale także uczy sposobów zachowania się pacjenta wobec ludzi. W czasie treningu następuje wygaszanie lęku poprzez zasadę wzajemnego hamowania reakcji. Leczenie fobii, lęków oraz przy zaburzeniach seksualnych. Leczenie zaburzeń wieku dziecięcego i młodzieńczego Leczenie uzależnień, w zaburzeniach seksualnych. Leczenie dewiacji seksualnych. Leczenie uzależnień, przy zaburzeniach lękowych. Stosowany w terapii par. TECHNIKI OPARTE NA WARUNKOWANIU SPRAWCZYM Technika Na czym polega Zastosowanie Ekspozycja z powstrzymaniem reakcji (E/PR) 11 Sterowanie warunkowaniem sprawczym (S-R) 12 Ekonomia żetonowa 13 (gospodarka) Postawienie pacjenta przed sytuacją lekową (ekspozycja na bodziec) i powstrzymanie reakcji na ten bodziec, czyli niedopuszczenie do wykonania przez pacjenta czynności natrętnej, rytuału lub zachowania nieadekwatnego do danej sytuacji. Powstrzymanie reakcji na dany bodziec, który wywołuje reakcje niepożądaną. W tej technice leczenia ważną rolę odgrywają metody konstruowania reakcji pacjenta na dany bodziec. Sterowanie może być: pozytywne system nagród (wzmocnienie) negatywne system kar lub zabranie przywilejów. Technika ta uczy nowych reakcji na bodźce, czyli zmian w zachowaniu, uczenia się nowych zachowań i modyfikacji zachowania na daną sytuację. Technika oparta na teorii warunkowania sprawczego służąca wytworzeniu zachowań pożądanych społecznie. Technika pozytywnego wzmacniania, w której jednostki nagradza się żetonami za zachowania społecznie pożądane; żetony te można później wymienić na różne przywileje. Leczenie dzieci i młodzieży cierpiących na zespół kompulsywno obsesyjny. Leczenie natręctw, manii, fobii i wszelkiego rodzaju zaburzeń lękowych. Leczenie nerwic, depresji, przy zaburzeniach odżywiania, przy zaburzeniach seksualnych a także w leczeniu uzależnień. Modyfikacja negatywnych nawyków zdrowotnych. Stosowana też w terapii dzieci i młodzieży z zaburzeniami osobowościowymi. Leczenie uzależnień, przy zaburzeniach odżywiania, stosuje się ją także w leczeniu zaburzeń wieku dziecięcego i młodzieńczego, przy zaburzeniach seksualnych, przy modyfikacji negatywnych nawyków zdrowotnych oraz przy zaburzeniach kontroli 8 za: Mayers D. Psychologia 9 za: Kozielecki J, Koncepcje Psychologiczne Człowieka 10 za: Król-Fijewska M, Trening asertywności 11 za: Namysłowska, Psychiatria dzieci i młodzieży 12 za: Kozielecki, Koncepcje psychologiczne człowieka) 13 za: Grzesiuk L, Psychoterapia: podręcznik akademicki
11 Biologiczne zwrotne 14 sprzężenie Modelowanie/uczenie się przez obserwację/warunkowanie zastępcze. 15 Polega na dostarczeniu informacji terapeucie o zmianach stanu fizjologicznego pacjenta i modyfikacji tych stanów fizjologicznych, które powstają na skutek zetknięcia się pacjenta z bodźcem. Opiera się na technikach warunkowania sprawczego. Technika ta pozwala na uczenie się w trakcie terapii wywierania wpływu na procesy fizjologiczne (napięcie mięśni, pocenie się, oddawanie moczu, duszności). Polega na uczeniu się poprzez obserwację i naśladownictwo oraz uzyskaniu przez to pożądanych zachowań za pomocą doświadczeń zastępczych. Pacjent obserwuje terapeutę lub inną osobę, która zbliża się bodźca wywołującego lęk i widzi w jaki sposób osoba radzi sobie z zaistniałą sytuacją. Poprzez obserwację i naśladownictwo następuje modyfikacja zachowania niedostosowanego i powstaje wzmocnienie zachowań przeciwnych do wyuczonych. impulsów. Leczenie fobii, lęków, depresji, przy zaburzeniach snu, a także przy zaburzeniach wieku dziecięcego (ADHD) oraz pomaga w leczeniu chorób somatycznych. Społeczne uczenie się. TECHNIKI POZNAWCZE/Interwencje 1. Techniki restrukturyzacji poznawczej-praca nad negatywnymi myślami. 2. Rozpoznawanie automatycznych myśli. 3. Rozpoznawanie własnego systemu znaczeń-rozwijanie umiejętności metapoznawczych. 4. Rozpoznawanie sposobu przetwarzania informacji- charakterystyczne zniekształcenia poznawcze, luminacja, zamartwianie się. 5. Modyfikacja sposobu interpretacji relacji między jednostka a otoczeniem. 6. Dialog sokratejski. 7. Skalowanie. 8. Reatrybucja. 9. Dekatastrofizacja. 10. Badanie wyobrażonych konsekwencji. 14 za: Grzesiuk L, Psychoterapia 15 za: Bandura, Teoria społecznego uczenia się)
12 11. Praca nad schematami poznawczymi, np. depresjogennymi. 12. Poszukiwanie alternatywnych rozwiązań. 13. Używanie przesady/paradoksu. 14. Blokowanie myśli/debata. 15. Prace domowe. TECHNIKI BEHAWIORALNO-POZNAWCZE: Trening Umiejętności Społecznych Techniki relaksacji Odgrywanie ról Trening zadaniowy Inne TRANSTEORETYCZNY MODEL ZMIANY /TMZ/ (Prochaska i DiClemente, 1983) FAZY PROCESU ZMIANY I.FAZA PRZEDKONTEMPLACYJNA/ PRZEDREFLEKSYJNA Osoba w tej fazie zmiany, określana jest często jako stawiająca opór. Osoba w tej fazie nie widzi problemu i nie rozważa zmian. Osoba w tej fazie trwa w niegotowości do zmiany ( poznanie powodów ich jest pierwszym zadaniem terapeuty). Na tym etapie pacjenci nie zagaszają się dobrowolnie na terapię, gdyż powody niepowodzeń umieszczają na zewnątrz, poza sobą, zaprzeczają iż zależą one od nich. Jeśli osoba zgłasza się na terapię, to często po to, by zmienili się inni.
13 I. FAZA KONTEMPLACYJNA NAMYSŁU. Osoba przyznaje, że ma problem, lub tylko zaczyna zastanawiać się nad swoją sytuacją. Może próbować rozumieć sytuacje i jej przyczyny. Może zacząć rozważa możliwości rozwiązania, zastanawia się, ale nie jest jeszcze zaangażowana. Może widzieć już drogę, ale nie jest gotowa na nią wejść. Na tym etapie ambiwalencja jest najsilniejsza. Klienci na tym etapie mogą zbierać informacje o programach, ale nie przyjmą jeszcze propozycji uczestnictwa, czy spotkania. Ta faza może trwać latami, bo osoba nie potrafi wyjść poza etap zastanawiania się /ambiwalencji/. Następuje konkretna zamiana zachowania. III.FAZA DZIAŁANIA, AKTYWNEJ ZMIANY Zmiany w tej fazie są najbardziej widoczne na zewnątrz, dla otoczenia. Plany są wcielane w życie, ale należy pamiętać, że osoba w tej fazie może nadal mieć sprzeczne odczucia wobec zmiany. Ta faza nie kończy etapu zmiany. IV.FAZA UTRZYMANIA Niepowodzenia skłaniają do powrotu do dawnych wzorców reagowania/działania i trudność polega na utrzymaniu zmiany. Stosowanie mechanizmów zaradczych. Znajdowanie i uczenie się sposobów radzenia sobie z sytuacjami stwarzającymi ryzyko nawrotów. Zwiększa poczucie sprawczości.
14 V.FAZA NAWROTU Powrót do wcześniejszych faz cyklu. Nawrót jest możliwy i prawdopodobny. Nawrót jest krokiem wstecz, nie porażką. Nawrót może osłabić poczucie wpływu na siebie. Nawrót traktowany jako przejście do wcześniejszego etapu, zwiększa jednak szansę powodzenia w kolejnym podejściu. Zanim osoba nauczy się skutecznie podtrzymywać zmianę, musi czasem powtórzyć cykl kilkakrotnie. Nawrót i powtórzenie cyklu lub jego części może się też wiązać z pozytywną zmianą celów i planów ( urealnieniem ) Ćwiczenie1. Diagnoza objawów lękowych Inwentarz objawów lękowych Nerwowość Powracające uczucie zamartwiania się Dreszcze, drgawki, roztrzęsienie Napięcie mięśni, ból mięśni, bolesność mięśni Niepokój Męczliwość Krótki oddech Przyspieszone bicie serca Potliwość Suchość w ustach Zawroty głowy, uczucie roztargnienia Nudności, biegunka, problemy z żołądkiem Częste oddawanie moczu Fala gorąca lub zimna Dennis Greenberg i Christine A. Padesky(2004) Umysł ponad nastrojem,wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, wyd. I. Kraków, s.194
15 15. Problemy z przełykaniem, ściśnięte gardło Wrażenie, że znajduję się na krawędzi, uczucie podniecenia Strachliwość Trudności z koncentracją Problemy z zaśnięciem, budzenie się w nocy Rozdrażnienie Unikanie miejsc, w których można odczuwać niepokój Powracające myśli o zagrożeniu obraz siebie jako osoby, która sobie nie radzi Powracająca myśl, że stanie się coś strasznego ani razu 1-niekiedy 2-często 3-przez większość czasu Należy wyznaczyć okres czasu, któremu się przyglądasz: np. ostatni tydzień Ćwiczenie 2 Rozpoznawanie własnych myśli związanych z lękiem 1. Przypomnij sobie sytuację w której się zaniepokoiłaś, zdenerwowałaś, odczułaś lęk 2. Co myślałaś? 3. Jeśli przypomina Ci się obraz, wyobrażenie, to go opisz. 4. Jeśli są to tylko myśli werbalne np. co będzie jeśli. wypisz je. 5. Czy dotyczą niebezpieczeństwa, zagrożenia, katastrofy w przyszłości? Sytuacja: kto? Co? Gdzie kiedy?
16 Nastroje i emocje: Co czułaś? Oceń nasilenie każdego nastroju (0-100%). Automatyczne myśli (obrazy, wizje): Podobnie możemy postępować z emocjami złości, poczucia winy i wstydu na etapie diagnozy/ autodiagnozy/. Ćwiczenie 3 Autodiagnoza objawów depresyjnych w wyznaczonym czasookresie, np. w ostatnim tygodniu. Inwentarz objawów depresyjnych 17 1.Uczucie smutku lub obniżony nastrój Poczucie winy Drażliwość Mniej mnie interesują lub bawią rzeczy, które dotychczas sprawiały mi radość Izoluję się, unikam towarzystwa innych osób Wiele czynności przychodzi mi trudniej niż zazwyczaj Uważam, że jestem bezwartościowy/a Mam problemy z koncentracją Mam problemy z podejmowaniem decyzji Myśli samobójcze Dennis Greenberg i Christine A. Padesky(2004) Umysł ponad nastrojem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, wyd. I. Kraków. Dodatek.
17 11. Powracające myśli o śmierci Poświęcam czas na planowanie samobójstwa Niska samoocena Przyszłość wydaje mi się beznadziejna Myśli samokrytyczne Zmęczenie lub utrata energii Znacząca utrata wagi lub apetytu(nie uwzględniamy utraty wagi związanej z dietą) Zmiana w trybie snu- trudności ze snem lub spanie dłużej niż zazwyczaj Zmniejszone potrzeby seksualne ani razu 1-niekiedy 2-często 3-przez większość czasu Ćwiczenie 4 Tygodniowy zapis czynności 18 Godzina Poniedziałek Wtorek Środa Czwartek Piątek Sobota Niedziela Dennis Greenberg i Christine A. Padesky (2004) Umysł ponad nastrojem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, wyd. I. Kraków. Dodatek
18 Ćwiczenie 5 Zapis własnych myśli 19 Sytuacja Z kim byłem? Co robiłem? Kiedy to się stało? Gdzie byłem? Nastroje i emocje Opis nastroju jednym, dwoma słowami. Ocena jego nasilenia w skali 0-100% Automatyczne myśli (obrazy) Co przyszło mi do głowy zanim zacząłem się tak czuć? Jeśli to prawda to co to mówi o mnie, o moim życiu, mojej przyszłości? Jakich obawiam się konsekwencji? Co może się zdarzyć najgorszego? Co to mówi o tym co myślą i mówią o mnie inni? Co to mówi o nich? Wspomnienia, obrazy które jeszcze przychodzą mi na myśl. Dowody potwierdzające słuszność gorącej myśli W poprzedniej kolumnie zakreśl myśl gorącą, której słuszność zamierzasz sprawdzić. Zapisz faktyczne dowody potwierdzające słuszność tej myśli. Spróbuj unikać domysłów i interpretacji faktów. Dowody podważające słuszność gorącej myśli Odpowiedz na e pytania, aby odnaleźć dowody podważające słuszność zakreślonej gorącej myśli*. Myśli alternatywne lub równoważące Odpowiedz na pytania** 20 Zapisz myśli alternatywne lub równoważące Oceń jak bardzo w każdą z nich wierzysz w skali 0-100% Ponownie oceń nasilenie emocji i nastrojów Przepisz nastroje z kolumny drugiej i emocje. Ponownie oceń ich intensywność w skali 0-100% Oceń również nowe emocje. *1.Czy przypominasz sobie jakiś wyjątek, że ta myśl się nie sprawdza? 2.Co na to powiedziałby Twój przyjaciel lub ktoś bliski, gdyby jego ta myśl dręczyła? 3.Co przyjaciel / bliska osoba powiedzieliby Tobie? Co ich zdaniem może sugerować, że nie jest to absolutna prawda? 4.Gdy czujesz się inaczej to o takiej sytuacji myślisz tak samo? 5.Jakie myśli w przeszłości gdy tak się czułeś poprawiały Ci samopoczucie? 6.Czy jakieś drobiazgi, których jeśli nie odrzucisz jako mało istotne, zaprzeczają słuszności Twoich myśli? 19 Dennis Greenberg i Christine A. Padesky (2004) Umysł ponad nastrojem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, wyd. I. Kraków. Dodatek i s Dennis Greenberg i Christine A. Padesky (2004) Umysł ponad nastrojem, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, wyd. I. Kraków s. 111
19 7.Czy pomijasz jakieś pozytywne lub silne punkty w tej sytuacji? 8.Za pięć lat gdy spojrzysz na tę sytuację, czy spojrzysz na nią inaczej? Czy skupisz się na innym elemencie Twojego przeżycia? 9.Czy ta sytuacja różni się czymś od poprzednich. Czy poprzednie doświadczenia nauczyły Cię czegoś, co mogłoby Ci pomóc? ** 1.Czy w wyniku analizy dowodów w kolumnach 4 i 5 możesz o tej sytuacji pomyśleć inaczej? 2.Napisz jedno zdanie podsumowujące wszystkie dowody za myślą gorącą. 3.Napisz też jedno zdanie podważające tę myśl. Czy połączenie tych dwóch zdań spójnikiem i daje myśl równoważącą, uwzględniającą wszystkie informacje? 4. Gdyby bliska Ci osoba była w takiej sytuacji jakiej udzieliłbyś jej rady? 5. Jeśli Twoja gorąca myśl jest prawdą, to jakie mogą być jej najgorsze konsekwencje, a jakie najlepsze? Jeśli Twoja gorąca myśl jest prawdą, to jakie rozwiązanie jest najbardziej realistyczne? 6. Czy ktoś komu ufasz, mógłby wymyśleć jakieś inne spojrzenie na tę sytuację?
20 BIBLIOGRAFIA Beck A.T., Wright F.D. Newman C.F., Liese B. S. (2007) Terapia poznawcza uzależnień. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Cooper M., Todd G., Wells A. (2000) Bulimia, program terapii, Wydawnictwo Zysk i Spółka, Poznań Ellis, A. (1998) Terapia krótkoterminowa. Gdańsk GWP Herbert C.(2004) Zrozumieć Traumę. Poradnik dla osób, które doznały urazu i dla ich rodzin. GWP ICD 10 (1998 ) Klasyfikacja zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania badawcze kryteria diagnostyczne. Versalius, IPN, Kraków-Warszawa Kokoszka A. (2009) Wprowadzenie do terapii poznawczo-behawioralnej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Lazarus A. (1998) Wyobrażnia w psychoterapii, GWP. Leahy R.L. (2008) Techniki Terapii Poznawczej. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Siek S. ( 1999) Autopsychoterapia, Rozdział II o technikach relaksacyjnych, ATK. Padesky C., Greenberger D. (2004) Umysł ponad nastrojem, podręcznik dla terapeuty. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków. Popiel A., Pragłowska E. (2008) Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka. Wydawnictwo Paradygmat. Warszawa. Reinecke M.A., Clark D.A.(red.)(2005) Psychoterapia poznawcza. GWP. Wells Adrian (2010) Terapia poznawcza zaburzeń lekowych. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Skąd się biorą emocje? Dlaczego w konkretnej sytuacji czujemy się tak, a nie inaczej?
CBT Depresji Skąd się biorą emocje? Dlaczego w konkretnej sytuacji czujemy się tak, a nie inaczej? Terapia poznawczo-behawioralna Epiktet z Hierapolis : Nie niepokoją nas rzeczy, ale nasze mniemania o
Bardziej szczegółowoPomoc Psychologiczna (wykład 2)
Pomoc Psychologiczna (wykład 2) Profesjonalnej pomoc psychologiczna Lucyna Golińska Instytut Psychologii Stosowanej SAN Treści 1. Podstawowe założenia dotyczące człowieka i cele psychoterapii w ujęciu
Bardziej szczegółowoWybrane zaburzenia lękowe. Tomasz Tafliński
Wybrane zaburzenia lękowe Tomasz Tafliński Cel prezentacji Przedstawienie najważniejszych objawów oraz rekomendacji klinicznych dotyczących rozpoznawania i leczenia: Uogólnionego zaburzenia lękowego (GAD)
Bardziej szczegółowoPsychoterapia poznawczobehawioralna. chorobami somatycznymi. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Psychoterapia poznawczobehawioralna pacjentów z chorobami somatycznymi Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Chory somatycznie i jego sytuacja Poczucie zagrożenia Utrata kontroli Wyłączenie z ról społecznych
Bardziej szczegółowomgr Agnieszka Szałkowska Katedra Psychiatrii CM w Bydgoszczy, UMK w Toruniu
mgr Agnieszka Szałkowska Katedra Psychiatrii CM w Bydgoszczy, UMK w Toruniu Zaburzenia emocjonalne mające początek w dzieciństwie: F93.0 Lęk przed separacją w dzieciństwie F93.1 Zaburzenie lękowe w postaci
Bardziej szczegółowoDEPRESJA ASPEKT PSYCHOTERAPEUTYCZNY MGR EWA KOZIATEK. Członek Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego WZLP Olsztyn
DEPRESJA ASPEKT PSYCHOTERAPEUTYCZNY MGR EWA KOZIATEK Członek Sekcji Naukowej Psychoterapii Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego WZLP Olsztyn PSYCHOTERAPIA Wywodzi się z greckich określeń: psyche (dusza)
Bardziej szczegółowoDostrzegalne zmiany u pacjenta na tym etapie terapii winny manifestować się tym, że pacjent :
CARE BROK sp. z o.o Szkoła Specjalistów Psychoterapii Uzależnień i Instruktorów Terapii Uzależnień O7-306 Brok ul. Warszawska 25 tel.: 793 607 437 lub 603 801 442 mail.: care@brok.edu.pl www.brok.edu.pl
Bardziej szczegółowoJednostka dydaktyczna 1: Analiza problemów psycho-społecznych
Jednostka dydaktyczna 1: Analiza problemów psycho-społecznych W tej jednostce dydaktycznej poznasz najbardziej powszechne problemy osób z nabytą niepełnosprawnością i ich rodzin. Nie znajdziesz tutaj rozwiązań,
Bardziej szczegółowoŁatwiej pomóc innym niż sobie
Łatwiej pomóc innym niż sobie Spośród wszystkich chorób nowotwory wywierają najsilniejszy wpływ na psychikę człowieka. Fazy przeżywania, adaptacji do choroby, ich kolejność i intensywność zależy od wielu
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI
PROGRAM SZKOLENIA: PSYCHOSPOŁECZNE UWARUNKOWANIA ROZWOJU DZIECI I MŁODZIEZY Tematy szkolenia PSYCHOLOGIA ROZWOJOWA, KSZTAŁTOWANIE SIĘ OSOBOWOŚCI Wykład 2 godz. - Podejście do rozwoju psychicznego w kontekście
Bardziej szczegółowoMetody psychoregulacji
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku Katedra: Promocji Zdrowia Zakład: Psychologii Zdrowia Metody psychoregulacji Osoby prowadzące przedmiot: 1. Krokosz Daniel, magister, daniel.krokosz@awfis.gda.pl
Bardziej szczegółowoZastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych
Zastosowanie terapii Neurofeedback w leczeniu zaburzeń psychicznych Kasper Czech Zakład Psychologii Klinicznej i Sądowej Uniwersytet Śląski Definicja metody Biofeedback Metoda umożliwiająca zmianę wybranych
Bardziej szczegółowoKategorie trudnych zachowań
Kategorie trudnych zachowań Przyczyny trudnych zachowań 1. czynniki fizjologiczne/biologiczne: -choroby, -ból, -somatyczne, -zespół PMS, -popęd seksualny; 2. czynniki psychiczne: -strach, -obniżone poczucie
Bardziej szczegółowoKrótka charakterystyka psychoterapii poznawczo - behawioralnej. Autor: Aneta Suwaj
Krótka charakterystyka psychoterapii poznawczo - behawioralnej Autor: Aneta Suwaj Psychoterapia poznawczo-behawioralna (CBT- cognitive behavioral therapy) jest formą terapii krótkoterminowej opartej na
Bardziej szczegółowoZasady Prezentacji Przypadku. Długość
Zasady Prezentacji Przypadku Długość 2 4000 wyrazów. Proszę umieścić informację o liczbie wyrazów na końcu opisu przypadku. Upewnij się, że długość twojej prezentacji mieści się w podanym limicie. Nic
Bardziej szczegółowoŻałoba i strata. Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ
Żałoba i strata Paulina Wróbel Instytut Psychologii UJ Żałoba Proces psychologicznej, społecznej i somatycznej reakcji, będącej odpowiedzią na utratę i jej konsekwencje. Spełnia prawie wszystkie kryteria
Bardziej szczegółowoNASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK
NASTOLETNIA DEPRESJA PORADNIK Upadłam Nie mogę Nie umiem Wstać Sama po ziemi stąpam w snach Sama, samiutka próbuję wstać. Nie umiem Chcę się odezwać Nie wiem do kogo Sama tu jestem, nie ma nikogo Wyciągam
Bardziej szczegółowoSpis treści. Spis treści. Wstęp... Jak wspierać rozwój przedszkolaka?... Jak ćwiczyć dziecięcy umysł?...
Spis treści Spis treści Wstęp... Jak wspierać rozwój przedszkolaka?... Jak ćwiczyć dziecięcy umysł?... Koncentracja i spostrzeganie... Pamięć i wiedza... Myślenie... Kreatywność... Zadania, które pomogą
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2010/2011 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoZjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h. Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny 58 h
S t r o n a 1 Studiium Psychoterapiiii Uzalleżniień Harmonogram szkolleniia edycjja 2013/2014 II SEMESTR Zjazd I sesja wyjazdowa trening interpersonalny 57 h Zjazd II sesja wyjazdowa trening intrapsychiczny
Bardziej szczegółowoZmiana przekonań ograniczających. Opracowała Grażyna Gregorczyk
Zmiana przekonań ograniczających Opracowała Grażyna Gregorczyk Główny wpływ na nasze emocje mają nasze przekonania na temat zaistniałych faktów (np. przekonania na temat uprzedzenia do swojej osoby ze
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoNa potrzeby realizacji projektu Aktywny Student - Aktywny Absolwent
OPRACOWANIE PROGRAMU WARSZTATÓW INTERPERSONALNYCH I SPOŁECZNYCH DLA DZIEWIĘCIU OBSZARÓW ZAWODOWYCH: ochrona zdrowia, resocjalizacja i rehabilitacja, wychowanie i opieka, zarządzanie finansami, zarządzanie
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Wspieranie miękkich kompetencji dziecka Mgr Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 2 października 2014 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL
Bardziej szczegółowo(imię i nazwisko nauczyciela) (przedmiot) (numer programu)
Iwona Jończyk (imię i nazwisko nauczyciela) Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej (przedmiot) 2407MR i GŻ 1997.08.18 (numer programu) Klasa IV TŻa, IV TŻb Lp. Cele kształcenia i wychowania Treści
Bardziej szczegółowoJak sobie radzić ze stresem
Jak sobie radzić ze stresem Nie wiesz jak poradzić sobie ze stresem? Przeczytaj nasz poradnik! str. 1 Czym jest stres? Zjawisko stresu wynika z braku równowagi między oczekiwaniami kierowanymi pod adresem
Bardziej szczegółowoDZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW
DZIECKO Z DEPRESJĄ W SZKOLE I PRZEDSZKOLU INFORMACJE DLA RODZICÓW I OPIEKUNÓW CO TO JEST DEPRESJA? Depresja jako choroba czyli klinicznie rozpoznany zespół depresyjny to długotrwały, szkodliwy i poważny
Bardziej szczegółowoWstęp. Przedmowa. 2o Psychologia rozwoju człowieka 63
Wstęp Przedmowa n 1. Cele, założenia i zastosowanie psychologii 13 1.1. Analiza zachowania i doznawania jako zadanie psychologii 14 1.2. Psychologia jako dziedzina badań 16 1.2.1. Cele badań naukowych
Bardziej szczegółowowww.prototo.pl MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO
Wszystkie materiały tworzone i przekazywane przez Wykładowców NPDN PROTOTO są chronione prawem autorskim i przeznaczone wyłącznie do użytku prywatnego. MATERIAŁY Z KURSU KWALIFIKACYJNEGO www.prototo.pl
Bardziej szczegółowoUPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU
UPORCZYWE ZABURZENIA NASTROJU Dystymia ICD 10 niejednoznaczność terminu, grupa zaburzeń (obejmuje nerwicę depresyjną, depresyjne zaburzenie osobowości, depresję nerwicową, depresję lękową przewlekłą) Dystymia
Bardziej szczegółowoPROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Bardziej szczegółowoADRESACI SZKOLEŃ : ORGANIZACJA SZKOLEŃ: 24 h ( 4 zjazdy x 6 h) 2 ZJAZDY (2-dniowe: piątek/ sobota) I PROPOZYCJA. 1 ZJAZD (piątek/ sobota)
Ośrodek Rozwoju Edukacji Niepubliczny Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Koninie wpisany w rejestr ewidencji Marszałka Województwa Wielkopolskiego Nr DE.III.1.5471.54/3/2014 działający przy Stowarzyszeniu
Bardziej szczegółowoOprócz tego mogą pojawić się: pogorszenie wyników w nauce, zwiększony dystans do członków rodziny, gorsze kontakty z rówieśnikami.
CHARAKTERYSTYCZNE OBJAWY REAKCJI POSTRAUMATYCZNEJ: Wyraziste, natrętne wspomnienia Przeżywanie z fotograficzną dokładnością traumatycznych wydarzeń /widoki, dźwięki, zapachy/ + objawy wegetatywne /bicie
Bardziej szczegółowoPsychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa. Michał Ziarko Poznań 2018/2019
Psychologia kryzysu Wykład III Kryzys jako sytuacja stresowa Michał Ziarko Poznań 2018/2019 Zmaganie się z krytycznymi wydarzeniami życiowymi w ujęciu interackycjnym Stres jako interakcja ujęcie fenomenologiczno
Bardziej szczegółowoPROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 164 A/09 Senatu WUM z dnia 30 listopada 2009 r. PROGRAM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH Z PSYCHOLOGII KLINICZNEJ 1 I. ZAŁOŻENIA ORGANIZACYJNO-PROGRAMOWE ZAKRES WIEDZY TEORETYCZNEJ 1.
Bardziej szczegółowoZaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży
Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży Zaburzenia nastroju u dzieci i młodzieży: pojedynczy epizod dużej depresji nawracająca duża depresja dystymia mania lub submania stan mieszany zaburzenia afektywne
Bardziej szczegółowoLeczenie zdrowia psychicznego zorientowane na traumę. Warszawa 2019
Leczenie zdrowia psychicznego zorientowane na traumę Warszawa 2019 Znając wpływ traumy na życie ludzi Przestajemy się pytać: - Co jej jest? I pytamy się: - Co jej się stało? To się dzieje Gdy żołnierz,
Bardziej szczegółowoCzy to smutek, czy już depresja?
Niebezpieczna siostra smutku jak rozpoznać i poradzić sobie z depresją? Warsztaty dla uczniów Czy to smutek, czy już depresja? Podstawowe różnice Smutek To emocja, której doświadczanie jest naturalne dla
Bardziej szczegółowoAD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi
AD/HD ( Attention Deficit Hyperactivity Disorder) Zespół Nadpobudliwości Psychoruchowej z Zaburzeniami Koncentracji Uwagi GENETYCZNIE UWARUNKOWANA, NEUROLOGICZNA DYSFUNKCJA, CHARAKTERYZUJĄCA SIĘ NIEADEKWATNYMI
Bardziej szczegółowoDzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska
Dzieci też przeżywają żałobę. Jak wspierać rodzinę po stracie? Milena Pacuda Anna Sokołowska Podstawy teoretyczne Jak kształtuje się pojęcie śmierci u dzieci? Dzieci w wieku do 4 lat: do 2 roku życia poczucie
Bardziej szczegółowoYNDROM OTOWOŚCI NOREKTYCZNEJ. zastosowanie konstruktu teoretycznego dla projektowania działań profilaktycznych. Beata Ziółkowska, IP, UAM, Poznań
YNDROM OTOWOŚCI NOREKTYCZNEJ zastosowanie konstruktu teoretycznego dla projektowania działań profilaktycznych Beata Ziółkowska, IP, UAM, Poznań Zaburzenie/choroba jako forma adaptacji do sytuacji trudnej
Bardziej szczegółowoEkonomiczny Uniwersytet Dziecięcy. Psychologia potrzeb. Dr Monika Wróblewska EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Psychologia potrzeb Dr Monika Wróblewska Uniwersytet w Białymstoku 10 czerwca 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL 1. Specyfika potrzeb
Bardziej szczegółowoZaburzenia osobowości
Zaburzenia osobowości U dzieci i młodzieży nie rozpoznajemy zaburzeń osobowości, a jedynie nieprawidłowy rozwój osobowości. Zaburzenia osobowości: Zaburzenia osobowości definiujemy jako głęboko utrwalone
Bardziej szczegółowoSzkolny Ośrodek Psychoterapii
Szkolny Ośrodek Psychoterapii Kiedy zgłosić się na psychoterapię? Gdy czujesz, że wszystko idzie nie tak jak chcesz i nie potrafisz tego zmienić. Podstawowym wskaźnikiem tego, że powinniśmy rozważyć psychoterapię
Bardziej szczegółowoRozdział 3 Pracoholizm z perspektywy poznawczej
Pracoholicy uporczywie kontynuują pracę z zamiarem uzyskania pewnego dnia tak wysokich osiągnięć, że nie będą mieć żadnej wątpliwości dotyczącej własnej wartości, co nigdy się nie zdarzy. Porter [1996,
Bardziej szczegółowoKompleksowy program szkolenia z zakresu dogoterapii z elementami terapii zaburzeń zachowań psów. Ilość godzin 10
Kompleksowy program szkolenia z zakresu dogoterapii z elementami terapii zaburzeń zachowań psów Nazwa bloku I Dogoterapia Zagadnienia teoria Podstawowe zagadnienia Interakcje między człowiekiem z zwierzęciem.
Bardziej szczegółowoZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO
Załącznik nr 1 ZAKRES PRZEDMIOTOWY PROGRAMU SZKOLENIOWEGO I Program szkolenia w zakresie podstawowych umiejętności udzielania profesjonalnej pomocy psychologicznej obejmuje: 1) Trening interpersonalny
Bardziej szczegółowoProblemy z zakresu zdrowia psychicznego uczniów gdańskich szkół z perspektywy pracy publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych
Problemy z zakresu zdrowia psychicznego uczniów gdańskich szkół z perspektywy pracy publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych dr Natalia Chojnacka Lucyna Maculewicz Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Bardziej szczegółowoPsychologiczne problemy kwalifikacji pacjenta do przeszczepienia nerki.
Zakład Nauczania Anestezjologii i Intensywnej Terapii, Wydział Nauk o Zdrowiu, WUM Klinika Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej, SKDJ Psychologiczne problemy kwalifikacji pacjenta do przeszczepienia nerki.
Bardziej szczegółowoGrupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska
Grupa wsparcia - nowa forma pomocy psychologicznej? Katarzyna Konczelska k.konczelska@fripp.org.pl 1) W sytuacjach kryzysowych nie wszyscy potrzebują pomocy psychologicznej czy psychoterapii; 2) Ludzie
Bardziej szczegółowoEEG Biofeedback. Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu
EEG Biofeedback Metoda EEG-Biofeedback wykorzystuje mechanizm sprzężenia zwrotnego do treningu i usprawniania pracy mózgu EEG Biofeedback to skuteczna metoda terapeutyczna zwiększająca skuteczność funkcjonowania
Bardziej szczegółowoPRACA Z PRZEKONANIAMI
PRACA Z PRZEKONANIAMI Czym są przekonania i jak wpływają na Ciebie? Przekonania są tym, w co głęboko wierzysz, z czym się identyfikujesz, na czym budujesz poczucie własnej wartości i tożsamość. Postrzegasz
Bardziej szczegółowoSTRESORY, inaczej źródła stresu
1.8.2 Źródła stresu STRESORY, inaczej źródła stresu Każdego dnia w zewnętrznym świecie i w nas samych spotykamy się z czynnikami wywołującymi stres, czyli stresorami. Bardzo ważna jest umiejętność ich
Bardziej szczegółowoPsychologia kliniczna i zdrowia Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny
Psychologia kliniczna i zdrowia Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny Program ogólny Rodzaj zajęć Liczba modułów Liczba godzin Rok Moduł wspólny ogólnoszkolny a 1
Bardziej szczegółowoDepresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Projekt jest współfinansowany ze środków Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej w ramach Programu Operacyjnego Fundusz Inicjatyw Obywatelskich na lata 2014 2020 Depresja wyzwanie dla współczesnej medycyny
Bardziej szczegółowoPriorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata 2012 2015
Załącznik nr 1 do Programu Ochrony Zdrowia Psychicznego Powiatu Kieleckiego na lata 2012-2015 Priorytety promocji zdrowia psychicznego dla Powiatu Kieleckiego na lata 2012 2015 Na podstawie Rozporządzenia
Bardziej szczegółowoMonika Szewczuk - Bogusławska
Monika Szewczuk - Bogusławska 1. Zaburzenia ze spektrum autyzmu. 2. Upośledzenie umysłowe (Niepełnosprawność intelektualna). 3. Zaburzenie hiperkinetyczne (ADHD) 4. Zaburzenie opozycyjno-buntownicze 5.
Bardziej szczegółowoDepresja a uzależnienia. Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień
Depresja a uzależnienia Maciej Plichtowski Specjalista psychiatra Specjalista psychoterapii uzależnień Alkoholizm w chorobach afektywnych Badania NIMH* (1990) (uzależnienie + nadużywanie) Badania II Kliniki
Bardziej szczegółowoPOROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM
POROZUMIENIE CZY KONFLIKT? O AKCEPTACJI CHOROBY. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY NF1 W KONTEKŚCIE RODZINNYM dr n. med. Magdalena Trzcińska Szpital Uniwersytecki nr 1 im. dr. A. Jurasza w Bydgoszczy NF1 W RODZINIE
Bardziej szczegółowoINTELIGENCJA EMOCJONALNA W SPRZEDAŻY
INTELIGENCJA EMOCJONALNA W SPRZEDAŻY Arkusz mini do pracy indywidualnej SŁOWO WSTĘPNE: Cieszy mnie fakt, że odwiedziłeś moją stronę. W podziękowaniu oddaję do Twojej dyspozycji zestaw kilku pytań, na które
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
Bardziej szczegółowoFRUSTRACJA reakcja organizmu na przeszkodę PRZESZKODA
FRUSTRACJA reakcja organizmu na przeszkodę PRZESZKODA STRES BIOLOGICZNY Odporność biologiczna Faza odporności Czas Faza alarmowa Faza wyczerpania STRES PSYCHOLOGICZNY Stres sytuacja trudna prowadząca do
Bardziej szczegółowoOpis modułu kształcenia
Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Nysie Instytut Zdrowia Publicznego Opis modułu kształcenia Nazwa modułu (przedmiotu) Psychologia Kod podmiotu Kierunek studiów Ratownictwo medyczne Profil kształcenia
Bardziej szczegółowoWspółczesne kierunki w psychoterapii. Opracowała: Monika Haligowska
Współczesne kierunki w psychoterapii. Opracowała: Monika Haligowska PSYCHOTERAPIA definicja jest świadomym i zamierzonym zastosowaniem metod klinicznych i interpersonalnych zabiegów, pochodzących ze sprawdzonych
Bardziej szczegółowoPodstawy pomagania. Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili.
Podstawy pomagania. Natura dała nam dwoje oczu, dwoje uszu, ale tylko jeden język po to, abyśmy więcej patrzyli i słuchali, niż mówili. (Sokrates) Czym jest pomaganie? Pomaganie jest działaniem, w które
Bardziej szczegółowo2. Profilaktyka selektywna II stopnia - działania adresowane do dzieci i młodzieży z grup zwiększonego ryzyka
Współdziałanie pedagogów szkolnych, nauczycieli i wychowawców oraz rodziców w przeciwdziałaniu powstawania czynników depresjogennych w szkole, otoczeniu szkoły, domach rodzinnych I Poziomy profilaktyki
Bardziej szczegółowoZaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną
Zaburzenia nerwicowe pod postacią somatyczną Mikołaj Majkowicz Zakład Psychologii Klinicznej Katedry Chorób Psychicznych AMG Zaburzenia występujące pod postacią somatyczną Główną cechą zaburzeń pod postacią
Bardziej szczegółowo? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka
Diagnoza funkcjonalna, czyli...? będąca synonimem oceny codziennego funkcjonowania dziecka? - diagnoza wielospecjalistyczna odnosząca się do możliwie szerokiej gamy aspektów rozwojowych, czyli pogłębiona
Bardziej szczegółowoWarsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy
Warsztaty grupowe z zakresu kluczowych umiejętności społeczno - zawodowych istotnych z punktu widzenia rynku pracy II ETAP AKTYWIZACJI MATERIAŁY DLA BENEFICJENTÓW/BENEFICJENTEK CO TO SĄ EMOCJE? EMOCJE
Bardziej szczegółowoSTRES W ŻYCIU CODZIENNYM I SŁUŻBIE WOJSKOWEJ
STRES W ŻYCIU CODZIENNYM I SŁUŻBIE WOJSKOWEJ Naród i wojsko to jedno i nie może być żadnych między nimi rozgraniczeń W prezentacji wykorzystano materiały profilaktyczno-edukacyjne Departamentu Wychowania
Bardziej szczegółowoBADANIE KLINICZNE PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI KONTAKT TERAPEUTYCZNY
BADANIE KLINICZNE PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI KONTAKT TERAPEUTYCZNY BADANIE KLINICZNE PACJENTA Z ZABURZENIAMI PSYCHICZNYMI Zbieranie wywiadu psychiatrycznego Ocena osobowości pacjenta Badanie
Bardziej szczegółowoPROCES MOTYWACJI. Podstawowy proces motywacji Zestawienie teorii motywacji. Niezaspokojona potrzeba. Napięcie. Poszukiwanie.
PROCES MOTYWACJI Podstawowy proces motywacji Niezaspokojona potrzeba Napięcie Poszukiwanie Popęd Zaspokojona potrzeba Osłabnięcie napięcia Tabela 1. Przedstawiciel Zestawienie teorii motywacji Teorie treści
Bardziej szczegółowo[5ZSTZS/KII] Psychologia stresu
1. Ogólne informacje o module [5ZSTZS/KII] Psychologia stresu Nazwa modułu PSYCHOLOGIA STRESU Kod modułu Nazwa jednostki prowadzącej moduł Nazwa kierunku studiów Forma studiów Profil kształcenia Semestr
Bardziej szczegółowoOPIS PRZEDMIOTU. Wydział Pedagogiki i Psychologii Katedra Psychologii Klinicznej Psychologia. jednolite studia magisterskie stacjonarne
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu Kod przedmiotu Praktyczna diagnoza kliniczna dziecka w relacji z opiekunem wypełnia instytut/katedra Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom
Bardziej szczegółowoProgram Zajęcia treningu mentalnego z Psychologiem Sportu" dla oddziałów sportowych piłka nożna
Załącznik nr 6 do Programu Wychowawczo-Profilaktycznego Szkoły Podstawowej nr 7 W Częstochowie Program Zajęcia treningu mentalnego z Psychologiem Sportu" dla oddziałów sportowych piłka nożna Trening mentalny
Bardziej szczegółowoZarządzanie emocjami
Ekonomiczny Uniwersytet Dziecięcy Zarządzanie emocjami Beata Skowrońska Uniwersytet w Białymstoku 9 grudnia 2010 r. EKONOMICZNY UNIWERSYTET DZIECIĘCY WWW.UNIWERSYTET-DZIECIECY.PL Co to jest inteligencja
Bardziej szczegółowoWYDZIAŁ: PSYCHOLOGII KIERUNEK: PSYCHOLOGIA
WYDZIAŁ: PSYCHOLOGII KIERUNEK: PSYCHOLOGIA w indywidualnej organizacji toku studiów PROFIL: ogólnoakademicki POZIOM: jednolite studia TRYB: niestacjonarny Rok rozpoczęcia studiów 2018/2019 SEMESTR 1 I
Bardziej szczegółowoGrupy psychoedukacyjno-wsparciowe oraz indywidualne wsparcie psychologiczno-terapeutyczne dla rozwodzących się rodziców
Grupy psychoedukacyjno-wsparciowe oraz indywidualne wsparcie psychologiczno-terapeutyczne dla rozwodzących się rodziców Karolina Budzik psycholog, psychoterapeuta, seksuolog kliniczny ul. Oleandrów 6,
Bardziej szczegółowoPsychologia kliniczna i psychoterapia
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku KARTA PRZEDMIOTU (SYLABUS) W CYKLU KSZTAŁCENIA 2014/2016 Jednostka Organizacyjna: Zakład Psychologii Kierunek: Fizjoterapia Rodzaj studiów i profil (I
Bardziej szczegółowoSYSTEM WZMOCNIEŃ POZYTYWNYCH PROMUJĄCYCH DOBRE ZACHOWANIA UCZNIÓW
SYSTEM WZMOCNIEŃ POZYTYWNYCH PROMUJĄCYCH DOBRE ZACHOWANIA UCZNIÓW SPECJALNY OŚRODEK SZKOLNO-WYCHOWAWCZY W TARNOWIE WSTĘP Przedstawiony program powstał z myślą o osobach z niepełnosprawnością intelektualną
Bardziej szczegółowoSpecyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna
Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna Anna Skuzińska Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Elblągu Plan wystąpienia Charakterystyka psychologiczna sytuacji bez
Bardziej szczegółowoDebata. Od samokontroli do uzależnienia
Debata Od samokontroli do uzależnienia Kontrola swojego zachowania Zachowania ryzykowne Szkodliwe używanie Uzależnienie Samokontrola Standardy zachowania Monitorowanie własnego zachowania Umiejętność
Bardziej szczegółowoWIEDZA. Zna reguły uruchamiania niespecyficznych i specyficznych oddziaływań leczących.
Załącznik nr 7 do zarządzenia nr 12 Rektora UJ z 15 lutego 2012 r. Opis zakładanych efektów kształcenia na studiach podyplomowych Nazwa studiów: Podstawy Psychoterapii Typ studiów: doskonalące Symbol Efekty
Bardziej szczegółowolek. psychiatra Dariusz Galanty Wypalenie zawodowe
lek. psychiatra Dariusz Galanty Wypalenie zawodowe Wypalenie zawodowe ogólnie: Jest wtedy gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony
Bardziej szczegółowoDorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami
Dr Dorota Dr Molek-Winiarska Dorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami Katedra Zarządzania Kadrami CZYM JEST STRES? Czym jest stres? BODŹCEM wywołuje określone emocje; REAKCJĄ na zaburzenie równowagi
Bardziej szczegółowodr n. med. Swetłana Mróz mgr Joanna Pęska
dr n. med. Swetłana Mróz mgr Joanna Pęska Diagnoza psychologiczna. Rozmowy wspierające. Psychoedukacja. Rehabilitacja funkcjonowania procesów poznawczych. Organizacja spotkań informacyjno edukacyjnych.
Bardziej szczegółowoZaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży ABC pierwszej pomocy Beata Birnbach Joanna Sylwester ROM-E Metis Katowice
Zaburzenia depresyjne u dzieci i młodzieży ABC pierwszej pomocy Beata Birnbach Joanna Sylwester ROM-E Metis Katowice ZABURZENIA DEPRESYJNE Zaburzenie depresji głównej Dystymia Zaburzenia dwubiegunowe 25
Bardziej szczegółowoPsychoterapeutyczne podstawy przeciwdziałania bezdomności - doświadczenia i działania na podstawie autorskiego programu IPRO (Integratywny Plan
Psychoterapeutyczne podstawy przeciwdziałania bezdomności - doświadczenia i działania na podstawie autorskiego programu IPRO (Integratywny Plan Rozwoju Osobistego 2007) Uzasadnienie dla psychoterapii w
Bardziej szczegółowoPsychologia kształtowania i modyfikacji zachowania Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny
Psychologia kształtowania i modyfikacji zachowania Program studiów jednolitych dla licencjatów i magistrów tryb niestacjonarny Program ogólny Rodzaj zajęć Liczba modułów Liczba godzin Rok Moduł wspólny
Bardziej szczegółowoLEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU
LEKCJA 1 DEFINICJE I KONCEPCJE STRESU Pojęcie stresu wprowadzone zostało przez Hansa Hugona Selve`a, który u podłoża wielu chorób somatycznych upatrywał niezdolność człowieka do radzenia sobie ze stresem.
Bardziej szczegółowoSEKSUOLOGIA, PSYCHOTERAPIA I RELAKSACJA
SEKSUOLOGIA, PSYCHOTERAPIA I RELAKSACJA 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program kształcenia: II Wydział Lekarski z Oddziałem Nauczania w Języku Angielskim oraz Oddziałem Fizjoterapii Studia medyczne, jednolite,
Bardziej szczegółowoMedyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej
Medyczne przyczyny chwiejności emocjonalnej Małgorzata Dąbrowska-Kaczorek Lekarz specjalizujący się w psychiatrii i psychoterapii pozn-behehawioralnej Centrum Diagnozy i Terapii ADHD Zaburzenia psychiczne
Bardziej szczegółowoPROCES GRUPOWY , Łódź Iwona Kania
PROCES GRUPOWY 19.0.2011, Łódź Iwona Kania Człowiek jest istotą nastawioną na bycie z innymi i jego życie w większości wiąże się z grupami. Pierwszą grupą, z jaką się styka, i w której się rozwija, jest
Bardziej szczegółowoZagadnienia na egzamin magisterski Rekrutacja 2015/2016 Rok akademicki 2019/2020
Spis treści Zagadnienia ogólne na egzamin magisterski... 2 Zagadnienia specjalistyczne na egzamin magisterski... 4 specjalność: PSYCHOLOGIA PRACY, ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIA... 4 specjalność: PSYCHOLOGIA
Bardziej szczegółowoAkademia Pozytywnej Profilaktyki. Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016
Programy pozytywnego rozwoju dla uczniów kl. I-III SP 2015/2016 Drodzy Rodzice, Szanowni Pedagodzy, Nauczyciele oraz Wychowawcy! Pozytywny rozwój jest elementem tzw. pozytywnej profilaktyki. Idea ta nie
Bardziej szczegółowoBudowanie skutecznego zespołu przez product managera
Budowanie skutecznego zespołu przez product managera Na czym polega specyfika zespołu kierowanego przez product managera? Grupa jako system Jednostki Struktura grupy wielkość normy model interakcji role
Bardziej szczegółowoPOSTAW NA ROZWÓJ! 19.05.2011 KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA PROJEKT
19.05.2011 KONFERENCJA PODSUMOWUJĄCA PROJEKT POSTAW NA ROZWÓJ! Kampania informacyjno promocyjna oraz doradztwo dla osób dorosłych w zakresie kształcenia ustawicznego edycja 2 Projekt współfinansowany przez
Bardziej szczegółowoDialog Motywujący. skuteczne podejście w pracy z uczestnikami przemocy domowej
Dialog Motywujący skuteczne podejście w pracy z uczestnikami przemocy domowej Jarosław Banaszak Pracownia Motywacji i Zmian www.pmiz.pl, kontakt@pmiz.pl Gdy przyjmujemy ludzi takimi jakimi są, czynimy
Bardziej szczegółowoTRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA. analiza psychologiczna
TRUDNOŚCI WYNIKAJĄCE ZE STANU ZDROWIA i KONDYCJI UCZNIA analiza psychologiczna Beata Dobińska psycholog Zachodniopomorska Szkoła Biznesu CHOROBA PRZEWLEKŁA A FUNKCJONOWANIE DZIECKA 1569,7 tys. dzieci i
Bardziej szczegółowo