Banku Spółdzielczego w Jarocinie

Transkrypt

1 Załącznik nr 1 Do Uchwały Zarządu Banku Spółdzielczego w Jarocinie nr 304/2015 z dnia r. Załącznik do Uchwały nr 9/2015 Rady Nadzorczej Banku Spółdzielczego w Jarocinie z dnia r. Informacje o charakterze ilościowym i jakościowym dotycząca adekwatności kapitałowej Banku Spółdzielczego w Jarocinie stan na dzień 31 grudnia 2014 r.

2 I. Wprowadzenie. 1. Informacje ogólne. Bank Spółdzielczy w Jarocinie (dalej Bank ) prowadzi swą działalność od roku Wpisany jest do Krajowego Rejestru Sądowego przez Sąd Rejonowy Poznań Nowe Miasto i Wilda w Poznaniu, IX Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego, pod numerem KRS Bankowi nadano numer statystyczny REGON oraz NIP Bank Spółdzielczy w Jarocinie jest spółdzielnią prowadzącą działalność na podstawie obowiązujących przepisów prawnych, w tym: - Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 roku Prawo Bankowe 1, - Ustawa z dnia 16 września 1982 roku Prawo Spółdzielcze 2, - Ustawa z dnia 7 grudnia 2000 roku o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich zrzeszaniu się i bankach zrzeszających 3, - Statutu Banku Spółdzielczego w Jarocinie, - Regulaminu Organizacyjnego Banku Spółdzielczego w Jarocinie. Bank działa na terenie województwa wielkopolskiego a w szczególności na terenie gminy Jarocin, Koźmin Wlkp. Kotlin i Jaraczewo. Siedziba Banku Spółdzielczego w Jarocinie mieści się w Jarocinie, Al. Niepodległości 5. W 2014 roku Bank prowadził działalność handlową poprzez sieć placówek: Centrala w Jarocinie, ul. Al. Niepodległości 5 Oddziały: Koźmin Wlkp., ul. Borecka 22, Kotlin, ul. Powstańców 1, Jaraczewo, ul. Rynek 3, Filie Jarocin, Os. Konstytucji 3 Maja 12a, Jarocin, ul. Warciana 9, Jarocin, ul. Maratońska 1, Jarocin, ul. Wojska Polskiego 55, Koźmin Wlkp., ul. Stary Rynek 16, 1 Dz. U. z 2012 r. poz.1376 z późniejszymi zmianami 2 Dz. U nr 30 poz.210 z późniejszymi zmianami 3 Dz. U nr 119 poz z późniejszymi zmianami 2

3 Witaszyce, Al. Wolności 37, Żerków ul. Mickiewicza 22. Punkt kasowy Golina, ul. Wolności. Swą działalność Bank prowadzi na rzecz osób fizycznych, rolników, osób prawnych oraz jednostek organizacyjnych nie posiadających osobowości prawnej, o ile posiadają zdolność prawną. 2. Podstawa sporządzenia informacji o adekwatności kapitałowej Banku. Niniejszy dokument stanowi realizację postanowień Uchwały Komisji Nadzoru Finansowego w sprawie szczegółowych zasad i sposobu ogłaszania przez banki informacji o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczących adekwatności kapitałowej oraz zakresu informacji podlegających ogłoszeniu 4 oraz zapisów Polityki informacyjnej Banku Spółdzielczego w Jarocinie zatwierdzonej Uchwałą Rady Nadzorczej Banku. Informacje objęte wymogami Uchwały KNF prezentowane są za okres od 01 stycznia 2014 r do r. Informacje ilościowe wyrażone są w złotych (o ile nie wskazano inaczej). Według stanu na dzień roku Bank nie posiadał udziałów w podmiotach zależnych nie objętych konsolidacją i nie sporządza skonsolidowanego sprawozdania. II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami. 1. Zarządzanie ryzykami. Działalność bankowa obciążona jest wieloma rodzajami ryzyka. Kontrolowanie wpływu ryzyka na działalność Banku jest jednym z kluczowych celów zarządzania Bankiem. Do istotnych ryzyk, które podlegają szczególnemu nadzorowi Bank zalicza: a) kredytowe, b) rynkowe, ze względu na skalę działalności handlowej rozumiane jako ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej, c) operacyjne (w tym braku zgodności), d) płynności, e) kapitałowe. f) biznesowe, będące pochodną pozostałych ryzyk, zarządzane w procesie planowania. g) inne ryzyka uznane przez Bank za istotne, zgodnie z Instrukcją oceny adekwatności 4 Dz.U. z 1997 r. nr 140, poz. 939 z póź. zmianami 3

4 kapitałowej. W Banku funkcjonuje zorganizowany proces zarządzania ryzkiem. Realizowany jest w oparciu o opracowane w formie pisemnej i zatwierdzone przez Zarząd wewnętrzne procedury, które określają sposób identyfikacji, pomiaru, monitorowania i raportowania poszczególnych rodzajów ryzyka uznanych przez Bank za istotne. Opis procesów jest zawarty w Instrukcjach i Zasadach zarządzania poszczególnymi ryzykami, które stanowią załączniki do niniejszej informacji. Cele strategiczne w zakresie zarządzania ryzkami zostały zawarte w Strategia zarządzania poszczególnymi ryzykami, która stanowi załącznik do niniejszej informacji. Ponadto w ramach Założeń do planu ekonomiczno-finansowego w Banku funkcjonują polityki w zakresie zarządzania następującymi rodzajami ryzyka: 1) Polityka kredytowa, 2) Polityka płynności, 3) Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej, 4) Polityka w zakresie ryzyka operacyjnego, 5) Polityka zgodności, które stanowią załączniki do niniejszej informacji. Bank na bieżąco modyfikuje metody zarządzania ryzykiem z uwzględnieniem zmian prawnych oraz występujących zmian na rynku usług i produktów bankowych Ryzyko kredytowe Strategia i procesy zarządzania. Działalność kredytowa to najbardziej dochodowa część działalności Banku, jednocześnie obciążona największym ryzykiem. Ryzyko kredytowe związane jest z możliwością straty finansowej spowodowanej brakiem zdolności klienta do obsługi długu albo odmową wypełnienia zobowiązań wynikających z umowy wobec Banku. Dotyczy wszystkich aktywów bilansowych, do których Bank ma tytuł prawny oraz pozycji pozabilansowych. Celem strategicznym w zakresie działalności kredytowej jest budowa adekwatnego do posiadanych funduszy własnych bezpiecznego oraz zdywersyfikowanego portfela kredytowego, zapewniającego odpowiedni poziom dochodowości. Naczelnym dokumentem stanowiącym ramowe zasady prowadzenia przez Bank polityki kredytowej ustalającej zasady realizacji strategii sprzedaży oraz marketingu jest Polityka kredytowa będąca elementem Założeń do Planu ekonomiczno finansowego Banku 4

5 Spółdzielczego w Jarocinie. Dokument ten jak również Strategia zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz szczegółowe procedury dotyczące poszczególnych obszarów działalności kredytowej stanowią kompleksowy system zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku. Proces zarządzania ryzykiem kredytowym w Banku obejmuje: 1) identyfikacje czynników ryzyka kredytowego, 2) ocenę oraz ustalenie dopuszczalnych norm ryzyka kredytowego, 3) monitorowanie, pomiar i raportowanie ryzyka, 4) wyliczanie wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, 5) kontrolę zarządzania ryzykiem kredytowym. Bank zarządza ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczej transakcji jak i całego portfela kredytowego Ryzyko pojedynczej transakcji. Zarządzanie ryzykiem kredytowym w odniesieniu do pojedynczej transakcji kredytowej obejmują procedury składające się na metodykę oceny ryzyka kredytowego przed udzieleniem kredytu oraz w trakcie trwania umowy kredytowej oraz mechanizmy kontroli wewnętrznej. System zarządzania ryzykiem kredytowym pojedynczej transakcji/kredytobiorcy obejmuje: 1) badanie wiarygodności i zdolności kredytowej, 2) wdrożenie metod ograniczających nadmierne zadłużanie się gospodarstw domowych miedzy innymi poprzez ustalenie maksymalnego poziomu wskaźnika DTI na poziomie: a) DTI do 50% dla dochodu netto nieprzekraczającego poziomu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce, b) DTI do 65% dla dochodu netto przekraczającego poziom przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce. 3) monitorowania sytuacji ekonomiczno-finansowej oraz zabezpieczeń, 4) przeprowadzanie klasyfikacji ekspozycji kredytowych i tworzenie rezerw celowych, 5) windykację i restrukturyzację oraz nadzór nad kredytami zagrożonymi, 6) kontrolę działalności kredytowej Ryzyko łącznego portfela kredytowego. Zasady bezpiecznego zarządzania ryzykiem kredytowym w odniesieniu do łącznego zaangażowania kredytowego Banku obejmują działania polegające na: 5

6 1) dywersyfikacji kredytów poprzez stosowanie limitów zaangażowań, 2) stosowanie limitów dotyczących rodzajów kredytów, 3) analizy struktury portfela kredytowego, 4) monitorowanie ekspozycji zagrożonych, 5) przedsięwzięcia organizacyjno kadrowe. W celu dywersyfikacji ryzyka kredytowego w Banku funkcjonują odpowiednie do skali i złożoności działalności limity wewnętrzne ograniczające jego poziom. Przyjęte limity oraz ich wysokość zatwierdza Zarząd Banku oraz Rada Nadzorcza w ramach założeń do planu ekonomiczno finansowego Polityka zabezpieczeń. Prowadzona przez Bank polityka zabezpieczeń ma na celu należyte zabezpieczenie interesu Banku, ustanowienie zabezpieczeń gwarantujących odzysk z wierzytelności w przypadku prowadzenia działań windykacyjnych. Bank stosuje w szczególności następujące zabezpieczenia: 1) weksel własny in blanco, 2) poręczenie wekslowe (awal), 3) poręczenie cywilne, 4) gwarancja bankowa, 5) przelew (cesja) wierzytelności, 6) przewłaszczenie na zabezpieczenie, 7) zastaw rejestrowy, 8) zastaw finansowy, 9) kaucja, 10) blokada środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, 11) hipoteka. W przypadku kredytów zabezpieczonych hipotecznie Bank przyjmuje, że LTV powinien wynosić maksymalnie: 1) przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach mieszkalnych: a) 80% lub, b) 90% w przypadku, gdy część ekspozycji przekraczająca 80% LtV jest odpowiednio ubezpieczona, lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub 6

7 poprzez zastaw na denominowanych w złotych, dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP 2) W przypadku ekspozycji kredytowych zabezpieczonych na nieruchomościach komercyjnych: a) 75% lub, b) 80% w przypadku, gdy część ekspozycji przekraczająca 75% LtV jest odpowiednio ubezpieczona, lub kredytobiorca przedstawił dodatkowe zabezpieczenie w formie blokady środków na rachunku bankowym lub poprzez zastaw na denominowanych w złotych, dłużnych papierach wartościowych Skarbu Państwa lub NBP. Przy wyborze zabezpieczeń Bank kieruje się rodzajem i wielkością kredytu, okresem kredytowania oraz oceną ryzyka kredytowego transakcji i innych zagrożeń Ryzyko koncentracji kredytowej. Ryzyko koncentracji zaangażowań, ryzyko nie wykonania zobowiązań/zobowiązania przez pojedyncze podmioty oraz przez grupy podmiotów, w przypadku, których prawdopodobieństwo nie wykonania zobowiązania jest zależne od wspólnych czynników. Ryzyko koncentracji zaangażowań monitorowane jest zgodnie z Instrukcją zarządzania ryzykiem kredytowym, która wprowadza następujące limity zaangażowań wobec pojedynczych klientów oraz grup powiązanych klientów: 1) zaangażowanie wobec jednego kredytobiorcy (z wyłączeniem jednostek samorządu terytorialnego, jeśli jednostce tej przypisana jest waga ryzyka 20%), w tym podmiotu niefinansowego powiązanego z bankiem lub inną instytucją kredytową lub grupy powiązanej kapitałowo lub organizacyjnie limit 25% funduszy własnych podstawowych, 2) zaangażowanie wobec innego banku krajowego, instytucji kredytowej, banku zagranicznego, lub grupy podmiotów powiązanych organizacyjnie lub kapitałowo, składającej się co najmniej z jednego banku, z wyłączeniem zaangażowań w Banku Zrzeszającym - limit 100% funduszy własnych podstawowych, 3) suma kredytów i innych zobowiązań udzielonych na podst.art.79 Prawa bankowego limit 25% funduszy własnych podstawowych, 7

8 4) suma kredytów i zobowiązań wobec kredytobiorców w stosunku do których zaangażowanie przekracza 10% funduszy własnych limit 300% funduszy własnych podstawowych, 5) Znaczne zaangażowanie kapitałowe wobec jednego podmiotu limit 15% funduszy własnych podstawowych, 6) Suma znacznych zaangażowań kapitałowych limit 60% funduszy własnych podstawowych, 7) Zaangażowanie w wysokości 20% wobec jednostki samorządu terytorialnego limit 25 % funduszy własnych podstawowych. Bank monitoruje także portfele kredytowe w ujęciu: 1) Podmiotów z tej samej branży, 2) Ekspozycji zabezpieczonych tym samym zabezpieczeniem, 3) Portfeli kredytowych: a) Ekspozycje Kredytowe Zabezpieczone Hipotecznie EKHZ (zgodnie z Rekomendacją S ) limit 80% obliga kredytowego, b) Detaliczne Ekspozycje Kredytowe DEK (zgodnie z Rekomendacją T ) limit 40% obliga kredytowego, 4) Limitów produktowych, rodzaju zabezpieczenia, wielkości wskaźnika LTV, należności zagrożonych w portfelu EKHZ i /lub DEK. Limit zaangażowań zabezpieczonych tym samym rodzajem zabezpieczenia lub zabezpieczonych przez tego samego dostawcę zabezpieczenia, wyrażony w procentach w obligu kredytowym. Tabela nr 1 Lp. Nazwa zabezpieczenia % obliga w obligu kredytowym 1 Hipoteka na nieruchomości 80% 2 Zastaw rejestrowy 10% 3 Przewłaszczenie 20% 4 Pozostałe 55% Limit branży rozumiany jako wyrażony w procentach maksymalny, możliwy udział kredytów udzielonych kredytobiorcom działającym w tej samej branży w obligu kredytowym. 8

9 Tabela nr 2 Lp. Nazwa branży % obliga kredytowego ogółem 1 Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo, rybołówstwo 80% 2 Przetwórstwo przemysłowe 15% 3 Budownictwo 10% 4 Handel hurtowy i detaliczny 25% 5 Hotele i restauracje 15% 6 Transport, gospodarka magazynowa i łączność 20% 7 Obsługa nieruchomości, wynajem, usługi zw. z dział. gosp. 10% 8 Administracja publiczna 30% 9 Ochrona zdrowia i pomoc społeczna 10% 10 Działalność usługowa komunalna 15% 11 Inne 50% Zarządzanie ryzykiem ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie. Zarządzanie ryzykiem ekspozycji kredytowych zabezpieczonych hipotecznie obejmuje następujące elementy: 1) analizę skuteczności zabezpieczeń, ze szczególnym uwzględnieniem hipoteki na nieruchomości w ramach zarządzania ryzykiem rezydualnym, 2) ustalenie i monitorowanie wewnętrznych limitów zaangażowania w ekspozycje kredytowe zabezpieczone hipotecznie, 3) monitoring ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz rynkowych cen nieruchomości zgodnie z Instrukcją monitoringu ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz klasyfikacji i tworzenia rezerw celowych, 4) analiza struktury długoterminowych aktywów i pasywów banku, 5) analiza wpływu wzrostu rynkowych stóp procentowych na spłacalność kredytów poprzez analizę przyczyn każdego przypadku braku spłat kredytów z tytułu wzrostu oprocentowania. Analiza wpływu wzrostu stóp procentowych na ryzyko kredytowe jest sporządzana raz w roku w ramach analizy ekspozycji zagrożonych, 6) ocena wpływu spadku cen nieruchomości na poziom ryzyka Banku, 9

10 7) wyznaczenie i monitorowanie wskaźnika LTV, 8) prezentowanie wyników analiz Kierownictwu Banku. Bank monitoruje zmiany zachodzące na rynku nieruchomości oraz weryfikuje wartość rynkową nieruchomości stanowiących zabezpieczenie ekspozycji kredytowych. Weryfikacja i monitoring prowadzone są na podstawie dokumentów przedkładanych przez kredytobiorcę Banku Zarządzanie ryzykiem ekspozycji DEK 5. Ryzyko związane z portfelem detalicznych ekspozycji kredytowych wynika w Banku przede wszystkim z następujących czynników, 1) niezidentyfikowane zjawisko przekredytowania, które może wystąpić u niektórych klientów Banku, zwłaszcza tych, którzy korzystają z usług firm para bankowych, 2) trudności w zakresie właściwego ustalenia minimalnej wysokości kosztów utrzymania, 3) trudnościami z właściwym oszacowaniem wartości przyjmowanych zabezpieczeń, zwłaszcza nierzeczowych, 4) trudnościami w dochodzeniu roszczeń wynikających z detalicznych ekspozycji kredytowych znajdujących się na etapie egzekucji przymusowej, 5) brakiem stabilności na lokalnym rynku pracy. Zarządzanie ryzykiem ekspozycji DEK opiera się na następujących zasadach: 1) Bank nie udziela walutowych ekspozycji kredytowych, 2) do oceny zdolności kredytowej Bank nie stosuje modeli scoringowych, 3) Bank nie udziela detalicznych ekspozycji kredytowych o balonowym harmonogramie spłaty, 4) ustanowienie limitów wewnętrznych dla łącznej kwoty DEK oraz na poszczególne rodzaje ekspozycji kredytowych, 7) monitorowanie poziomu wykorzystania ustanowionych limitów, 8) identyfikacja, pomiar, bieżące monitorowanie i kontrola ryzyka związanego z pojedynczą transakcją oraz portfelem DEK. 5 Detaliczna ekspozycja kredytowa (DEK) ekspozycja kredytowa wobec osoby fizycznej, udzielona na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą lub prowadzeniem gospodarstwa rolnego, z wyłączeniem ekspozycji zabezpieczonej hipotecznie, ekspozycji zabezpieczonej kaucją złożoną przez klienta w Banku, ekspozycji kredytowej powstałej w wyniku udzielenia kredytu na zakup papierów wartościowych oraz ekspozycji, w przypadku której źródłem spłaty są przychody z tytułu zbycia papierów wartościowych; 10

11 W ramach detalicznych ekspozycji kredytowych Bank wyróżnia następujące produkty: kredyty gotówkowe, kredyty na zakup pojazdów, limit w ROR (kredyty odnawialne), karty kredytowe Zarządzanie ryzykiem rezydualnym. Ryzyko rezydualne jest to ryzyko związane ze stosowaniem przez Bank technik redukcji ryzyka kredytowego (form zabezpieczeń), które mogą być mniej efektywne niż oczekiwano w momencie ich przyjmowania. W Banku ryzyko rezydualne stanowi element ryzyka kredytowego. Ryzykiem tym Bank zarządza na podstawie Polityki kredytowej, Instrukcji prawnych form zabezpieczeń oraz procedur monitorowania zabezpieczeń. Czynniki ryzyka rezydualnego można podzielić na zewnętrzne i wewnętrzne. Czynniki zewnętrzne wynikają ze zmian otoczenia Banku i dotyczą w szczególności: 1) zmiany przepisów prawnych, 2) pogorszenie się sytuacji gospodarczej w kraju, 3) pogorszenie się sytuacji majątkowej klientów, 4) utrata wartości zabezpieczeń, 5) nie przestrzeganie umów dotyczących ustanawiania zabezpieczeń przez klientów, 6) oszustwa. Czynniki wewnętrzne ryzyka rezydualnego dotyczą w głównej mierze niedostosowania lub nie przestrzegania wewnętrznych regulacji Banku dotyczących ustanawiania i monitorowania zabezpieczeń kredytowych, a w szczególności: 1) brak zgodności regulacji wewnętrznych banku z przepisami prawa zewnętrznego, 2) błędy formalno-prawne przy zawieraniu umów ustanawiania zabezpieczeń, 3) brak wystarczającego monitoringu zabezpieczeń, 4) ograniczenia kadrowe. W celu ograniczania występowania ryzyka rezydualnego w Banku prowadzony jest systematyczny monitoring skuteczności przyjmowanych zabezpieczeń kredytowych. Monitoring skuteczności zabezpieczeń jest prowadzony w cyklach rocznych w celu weryfikacji przyjętych przez Bank limitów na ekspozycje zabezpieczone tym samym rodzajem zabezpieczenia w oparciu o następujące informacje: 1) analiza informacji na temat prowadzonych egzekucji komorniczych z przyjętych zabezpieczeń, 11

12 2) ocena jakości zabezpieczeń, w tym zabezpieczeń pomniejszających podstawę tworzenia rezerw celowych, 3) ocena skuteczności przyjętych zabezpieczeń w oparciu o informacje rynkowe. 1.2 Ryzyko geograficzne. Bank ma określony w Statucie obszar geograficzny, zatwierdzony przez Komisję Nadzoru Finansowego, poza którym nie może funkcjonować. W związku z powyższym Bank nie wyznacza dodatkowych obszarów geograficznych w celu ustalania limitów. Wszystkie zaangażowania Banku są wobec podmiotów z ww. obszaru geograficznego. 2. Ryzyko stopy procentowej. Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest utrzymanie relacji przychodów i kosztów odsetkowych oraz bilansowej wartości zaktualizowanej kapitału wynikającej ze zmian stóp procentowych, w granicach nie zagrażających bezpieczeństwu Banku i akceptowanych przez Radę Nadzorczą. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem stopy procentowej obejmujące: 1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów w celu ograniczania ryzyka bazowego oraz ryzyka przeszacowania, 2) podejmowanie odpowiedniej polityki cenowej (w tym działań marketingowych) w celu utrzymania odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej oraz dochodowego portfela kredytowego w celu wypracowania odpowiednich marż, 3) codzienna realizacja polityki stóp procentowej w procesie sprzedaży produktów bankowych. Do obowiązków Banku związanych z zarządzaniem ryzykiem stopy procentowej oraz marży Banku należy: 1) analiza obecnego oraz prognozowanego kształtowania się stóp procentowych na rynku międzybankowym, 2) analiza narażenia Banku na ryzyko stóp procentowych oraz analiza oprocentowania produktów Banku, 3) prognozowanie kształtowania się przyszłego wyniku odsetkowego, 4) udostępnianie produktów aktywnych i pasywnych, 5) przestrzeganiu ustalonych limitów, 6) realizowanie celów przyjętych w strategii Banku. 12

13 Zarządzanie ryzykiem stopy procentowej oraz marżą odsetkową odbywa się poprzez: 1) kształtowanie oprocentowania aktywów i pasywów, 2) wydłużanie aktywów bądź pasywów poprzez szersze zastosowanie instrumentów o stałej stopie procentowej, 3) skracanie aktywów bądź pasywów poprzez zwiększanie udziału instrumentów o zmiennej stopie procentowej, 4) zmianę długości zapadalności aktywów o oprocentowaniu stałym, 5) zwiększenie liczby umów z klauzulą możliwej zmiany oprocentowania, 6) zmniejszeniu lub zwiększeniu zaangażowania w aktywach mniej wrażliwych na zmiany stóp procentowych, 7) zmianę strategii kredytowej. 3. Ryzyko płynności. Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest pełne zabezpieczenie jego płynności, minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości oraz optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych. Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem płynności obejmujące: 1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów, ze szczególnym uwzględnieniem aktywów długoterminowych, 2) podejmowanie działań (w tym działań marketingowych) w celu utrzymania odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej, 3) utrzymanie nadzorczych miar płynności. Realizacja strategii zarządzania płynnością następuje poprzez 1) równoczesne zarządzanie aktywami i pasywami oraz pozycjami pozabilansowymi Banku, 2) zarządzanie ryzykiem płynności w Banku w sposób skonsolidowany i całościowy. Oznacza to zarządzanie płynnością, zarówno w odniesieniu do pozycji bilansowych jak i pozabilansowych we wszystkich horyzontach czasowych ustalonych przez Bank i obejmuje wszystkie komórki i jednostki organizacyjne Banku, 3) dywersyfikacja aktywów według następujących kryteriów: a) płynności, b) bezpieczeństwa, c) rentowności. 13

14 Bank zakłada utrzymanie dotychczasowej struktury depozytów przyjętych od klientów Banku, gdzie głównym źródłem finansowania aktywów są depozyty podmiotów niefinansowych, ludności i budżetu. Celem Banku jest wydłużenie średniego terminu wymagalności przyjmowanych depozytów, tak aby Bank mógł otwierać, po stronie aktywnej, pozycje o dłuższym horyzoncie czasowym. Bank może regulować swoją płynność płatniczą poprzez wykorzystywanie szeregu instrumentów oferowanych przez Bank Zrzeszający. Po stronie aktywnej są to przede wszystkim rachunki bieżące i lokaty terminowe, które charakteryzują się wysoką płynnością. Po stronie pasywnej jest to kredyt w rachunku bieżącym, lokaty płynnościowe oraz inne kredyty celowe oferowane przez Bank Zrzeszający. Płynne finansowanie swoich klientów Bank może prowadzić poprzez system współfinansowania konsorcjalnego z Bankiem Zrzeszającym. Celem poprawy płynności, Bank może przeprowadzać z Bankiem Zrzeszającym transakcje sprzedaży wierzytelności. Bank ogranicza ryzyko płynności poprzez stosowanie systemu limitów oraz odpowiednie kształtowanie struktury posiadanych aktywów i pasywów. 4. Ryzyko operacyjne i ryzyko braku zgodności. W Banku ryzyko operacyjne definiowane jest jako możliwość poniesienia strat powstałych w wyniku niewłaściwych lub wadliwie przebiegających procesów wewnętrznych, działań ludzi, funkcjonowania systemów, strat wynikających z przyczyn zewnętrznych. Ryzyko operacyjne obejmuje ryzyko prawne, nie obejmuje ryzyka reputacji i ryzyka strategicznego, które związane jest z ryzykiem biznesowym. Ryzyko braku zgodności generują skutki nieprzestrzegania przepisów prawa, regulacji wewnętrznych oraz przyjętych przez bank standardów postępowania. Z uwagi na fakt, że Bank funkcjonuje na terenie jednego kraju, na określonym przez Statut obszarze oraz korzysta głównie z regulacji wzorcowych Banku Zrzeszającego, pomiar skutków tego ryzyka przeprowadza razem z ryzykiem operacyjnym. Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności w Banku jest ograniczanie ryzyka występowania strat operacyjnych oraz dążenie do ich minimalizowania. 14

15 Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku zgodności obejmujące: 1) określenie podstawowych procesów niezbędnych do zarządzania ryzykiem operacyjnym, 2) prowadzenie i analiza rejestru incydentów i strat z tytułu ryzyka operacyjnego (w tym zawarte są straty z tytułu ryzyka braku zgodności), 3) opracowanie ogólnych zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady identyfikacji, oceny, monitorowania, zabezpieczania i transferu ryzyka operacyjnego, 4) zarządzanie kadrami, 5) określenie docelowego profilu ryzyka operacyjnego, uwzględniającego skalę i profil ryzyka operacyjnego obciążającego Bank, 6) zdefiniowanie tolerancji/apetytu banku na ryzyko operacyjne, w tym wartości progowe sum strat danej klasy zdarzeń w określonym horyzoncie czasowym, oraz określone działania, które bank będzie podejmował w przypadkach, gdy wartości te zostaną przekroczone, 7) przyjęcie założeń dla systemu kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego. Podział zadań w obszarze zarzadzania ryzykiem operacyjnym został określony w regulacjach wewnętrznych Banku. Organami statutowymi nadzorującymi zarządzanie ryzykiem operacyjnym w Banku są: Rada Nadzorcza, Zarząd. W procesie bezpośredniego zarządzania ryzykiem operacyjnym uczestniczą: 1) Komórka monitorująca ryzyko, 2) Kierownicy jednostek/komórek organizacyjnych pełniący kontrolę funkcjonalną, 3) Zarząd Banku sprawujący główną funkcję zarządczą w procesie zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku. Bezpośredni nadzór nad zarządzaniem ryzykiem operacyjnym w Banku sprawuje Wiceprezes Zarządu nadzorujący działalność depozytową. Do podstawowych zadań poszczególnych podmiotów systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym należy: 1) Rada Nadzorcza: zatwierdza docelowy profil ryzyka operacyjnego oraz tolerancję / apetyt na ryzyko, zawarte w strategii zarządzania ryzykiem operacyjnym. Rada zapewnia, że członkowie Zarządu posiadają odpowiednią wiedzą i kwalifikacje, zapewniające realizację strategii zarzadzania ryzykiem operacyjnym. Rada dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii w odniesieniu do zasad 15

16 zarządzania ryzykiem operacyjnym w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo nie rzadziej niż raz w roku - przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka operacyjnego, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, jego skutków i metod zarządzania ryzykiem operacyjnym. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. 2) Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania ryzykiem, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz, jeśli to konieczne wprowadzanie niezbędnych korekt w celu usprawnienia tego systemu. Zasady i procedury zarządzania ryzykiem operacyjnym powinny obejmować pełny zakres działalności Banku. Zarząd Banku dokonuje oceny poprawności funkcjonowania systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym nie rzadziej niż raz w roku. 3) Komórka monitorująca ryzyko pełni funkcję jednostki ds. zarządzania ryzykiem operacyjnym w obszarze pomiaru i monitorowania ryzyka, prezentuje wyniki analiz oraz przeprowadzonych testów warunków skrajnych i testów ciągłości działania członkom Zarządu oraz Radzie Nadzorczej. 4) Menadżer Główny - koordynuje działania związane z zarządzaniem ryzykiem operacyjnym na szczeblu całego Bank, gromadzi informacje o zdarzeniach ryzyka operacyjnego, pełni funkcje kontrolne w obszarze identyfikacji, klasyfikacji i wyceny strat, tworzy bazy danych oraz wieloprzekrojowe analizy ryzyka operacyjnego, które prezentuje Komórce ds. ryzyk. 5) Menadżerowie ryzyka decydują o istotności incydentu, klasyfikują zdarzenia operacyjne ( RR/KR) i dokonują wyceny strat finansowych i niefinansowych (pośrednich i bezpośrednich). 6) Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym, obowiązujących w Banku, oraz uczestniczenia w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń wywołujących ryzyko, a także mają obowiązek raportowania ww. zdarzeń. 7) Audyt wewnętrzny ma za zadanie kontrolę i ocenę sprawności działania systemu zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Audyt wewnętrzny nie pełni bezpośrednio funkcji zarządzania ryzykiem, natomiast dostarcza obiektywnej oceny efektywności, adekwatności i skuteczności 16

17 funkcjonującego systemu zarządzania oraz jakości przeprowadzanych operacji bankowych. Zadania stanowiska audytu wewnętrznego Bank zleca odpowiednim komórkom Banku Zrzeszającego na zasadach odrębnie zawartych umów. 5. System informacji zarządczej. W procesie zarządzania ryzykami kluczową rolę odgrywa dobrze funkcjonujący System Informacji Zarządczej (zwany dalej SIZ). Za jakość i terminowość informacji odpowiedzialni są Kierownicy jednostek i komórek organizacyjnych, z których informacja jest przekazywana odpowiednim komórkom organizacyjnym banku. Bieżącą analizę poziomu ryzyk bankowych dokonuje Komórka ds. ryzyk. Opracowane analizy przekazywane są organom nadzorczym i zarządzającym Banku, dotyczą poszczególnych rodzajów ryzyka, a w szczególności: 1) Zarząd otrzymuje skróconą informację na temat ogólnego poziomu ryzyka oraz sytuacji finansowej Banku, 2) Zarząd otrzymuje analizę ryzyka płynności i stopy procentowej oraz minimalnego współczynnika wypłacalności (Filar I NUK), 3) w zakresie poziomu ryzyka kredytowego, analiza dotyczy w szczególności: a) struktury portfela kredytowego, limitów kredytowych, jakości kredytów, w tym poziomu rezerw celowych oraz wyników z przeprowadzania testów warunków skrajnych, b) zakresu klasyfikacji ekspozycji kredytowych, c) weryfikacji założeń testów warunków skrajnych i limitów, d) ryzyka ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie oraz detalicznych ekspozycji kredytowych, e) restrukturyzacji kredytów. 4) analizę ryzyka operacyjnego wraz z analizą ryzyka braku zgodności, 5) analizę adekwatności kapitałowej, 6) sprawozdanie w zakresie poziomu każdego rodzaju ryzyka występującego w Banku. III. Struktura organizacyjna Podstawowe zadania w zakresie zarządzania ryzykiem zostały określone w Strategii zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Jarocinie. W ramach strategicznego 17

18 procesu zarzadzania ryzykiem uczestniczą organy Banku, Komitet Kredytowy, wyznaczone komórki organizacyjne oraz pracownicy. Struktura zarządzania ryzykiem w Banku Spółdzielczym w Jarocinie Poziom nadzorczy Poziom zarządczy Poziom doradczy Poziom analityczny Poziom kontrolny Poziom operacyjny Do podstawowych zadań poszczególnych podmiotów systemu zarządzania ryzykiem należy: 1) Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność. 18

19 Rada Banku zatwierdza w planie ekonomiczno-finansowym ogólny poziom (profil) ryzyka Banku. 2) Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz, jeśli to konieczne dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu. Instrukcje i procedury zarządzania ryzykiem obejmują pełny zakres działalności Banku. 3) Komitet Kredytowy uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank. Skład i szczegółowe zadania Komitetu określa Regulamin działania Komitetu Kredytowego 4) Komórka ds. ryzyk monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań strategicznych, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. Podstawowe zadania Komórki to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim organom i komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank ryzyka oraz opracowywanie regulacji wewnętrznych w zakresie zarządzania ryzykami oraz szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych rodzajów ryzyka. 5) Audyt wewnętrzny ma za zadanie kontrolę i ocenę skuteczności działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku. Audyt dostarcza obiektywnej oceny adekwatności i skuteczności funkcjonującego systemu zarządzania oraz zgodności przeprowadzanych operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania audytu wewnętrznego mogą zostać zlecone do realizacji przez Bank Zrzeszający. 6) Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń. IV. Opis metody wyliczania wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka. 1. Kryteria istotności ryzyk. W Banku są stosowane następujące kryteria istotności ryzyk: 19

20 1) Ilościowe stosowane w stosunku do danego rodzaju ryzyka kredytowego oraz ryzyka operacyjnego, liczone jako udział wymogów kapitałowych, obliczonych w Filarze I NUK z tytułu ww. ryzyk w funduszach własnych. Jako istotne określa się ryzyko, na które Bank tworzy minimalne wymogi kapitałowe na poziomie wyższym niż 2% funduszy własnych Banku. 2) Jakościowe analizowane niezależnie od kryterium ilościowego w przypadku pozostałych ryzyk, które nie powodują wymiernych strat dla banku, nie wymagają tworzenia wymogów kapitałowych a wymienionych w Metodyce BION, uchwale 258//2011 KNF oraz w Dyrektywie UE. Bank przyjmuje kryterium jakościowe, tj. uznaje ww. ryzyka za istotne na podstawie przyjętej strategii, skali i złożoności działalności. 2. Ryzyko kredytowe. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się jako sumę aktywów i udzielonych zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem, pomnożonych przez 8%. Zgodnie z załącznikiem nr 4 do uchwały KNF w sprawie adekwatności kapitałowej, Bank stosując metodę standardową zalicza ekspozycje do jednej z 16 klas, którym przypisane są odpowiednie wagi ryzyka: 1) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych, 2) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec samorządów terytorialnych i władz Lokalnych, 3) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów nieprowadzących działalności gospodarczej, 4) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji, 5) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców, 6) ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne, 7) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach, 8) ekspozycje przeterminowane, 9) ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka;, 10) ekspozycje z tytułu jednostek uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania, 11) inne ekspozycje. Ze względu na zakres prowadzonej działalności Bank nie wyodrębnia następujących klas ekspozycji: 1) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec wielostronnych banków rozwoju, 20

21 2) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organizacji międzynarodowych, 3) ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych, 4) pozycje sekurytyzacyjne, 5) ekspozycje krótkoterminowe wobec banków i przedsiębiorców. Dla potrzeb technik ograniczana ryzyka kredytowego Bank stosuje metodę uproszczoną ujmowania zabezpieczeń, co oznacza, że każde zabezpieczenie jest przypisane do konkretnej ekspozycji kredytowej, czyli Bank nie stosuje kompleksowego ujmowania zabezpieczeń. Ekspozycjom, których spłata uzależniona jest od podmiotu innego niż dłużnik, przypisuje się wyższą z wag ryzyka przypisanych dłużnikowi lub temu podmiotowi. Bank przy ustalaniu wag ryzyka ekspozycji kredytowych nie stosuje ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej ani też ocen wiarygodności kredytowej opracowanych przez agencje kredytów eksportowych. 3. Ryzyko koncentracji kapitałowej. Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej oblicza się w zakresie portfela bankowego i portfela handlowego łącznie jako iloczyn wagi ryzyka 1250% z większą z liczb określonych jako: suma nadwyżek zaangażowań Banku wobec poszczególnych podmiotów w portfelu handlowym ponad limity określone w art. 71 ust.1, 1a, 1b ustawy Prawo bankowe. Z uwagi na brak/nieznacząca skalę portfela handlowego Bank liczy ww. wymóg wyłącznie dla portfela bankowego. 4. Ryzyko operacyjne Bank wylicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego według metody podstawowego wskaźnika (BIA). Wskaźnik stanowi średnią za okres trzech lat obrotowych, bieżącego oraz dwóch poprzedzających dany rok z sumy wyników wyliczanych jako sumę następujących pozycji rachunku zysków i strat Banku: 1) Odsetki należne i podobne przychody, 2) Odsetki do zapłaty i podobne opłaty, 3) Przychody z akcji i innych papierów wartościowych o stałej/zmiennej stopie dochodu, 4) Należności z tytułu prowizji/opłat, 5) Koszty z tytułu prowizji/opłat, 6) Wynik operacji finansowych, 7) Pozostałe przychody operacyjne. 21

22 Każda pozycja rachunku wyników musi być uwzględniona odpowiednio ze znakiem dodatnim lub ujemnym. Wyniku za którekolwiek z trzech lat obrotowych, jeżeli jest ujemny lub równy zero, nie uwzględnia się w obliczeniach średniej. Średnią oblicza się na koniec roku obrotowego, do dnia 31 stycznia na podstawie wyników z ostatnich trzech dwunastomiesięcznych okresów. Jeżeli dane finansowe nie zostały zbadane przez biegłego rewidenta, Bank może wykorzystać dane szacunkowe. Po uzyskaniu opinii z badania sprawozdania finansowego przez biegłego rewidenta Bank dokonuje niezwłocznie stosownej aktualizacji wyliczeń wskaźnika. Wskaźnik oblicza się jako iloraz sumy dodatnich wartości wyników oraz liczby lat, w których wystąpiły dodatnie wartości wyników opisanych w ust.2, z uwzględnieniem wyłączeń opisanych w Uchwale KNF w sprawie adekwatności kapitałowej. W wyniku nie uwzględnia się następujących pozycji z rachunku zysku i strat: 1) Zrealizowanych zysków/strat ze sprzedaży pozycji z portfela niehandlowego, 2) Przychodów z tytułu zdarzeń nadzwyczajnych lub występujących nieregularnie, 3) przychodów z tytułu odszkodowań uzyskanych z tytułu odszkodowań. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego stanowi 15% wskaźnika i jest oblicza według poniższego wzoru: -1 max (wi;0) i=-3 K = X 15% n gdzie: wi roczny wynik w i-tym roku, n liczba lat w których wi > 0 Przy obliczaniu wymogu na dany rok obrotowy (i=0) uwzględnia się rok, na koniec którego dokonuje się obliczeń (i= -1) i dwa kolejne lata go poprzedzające (i= -2, -3). 5. Ryzyko stopy procentowej. Ze względu na brak/ działalności handlowej w Banku (w rozumieniu przepisów Komisji Nadzoru Finansowego), Bank wyznacza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym łącznie z tytułu ryzyka: a) przeszacowania b) bazowego. 22

23 5.1 Ryzyko przeszacowania Bank monitoruje ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej i w zależności od otrzymanych wyników wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka stopy procentowej. Bank przeprowadza analizę wpływu szokowanych zmian rynkowych stóp procentowych na wynik finansowy. W przypadku gdy zmiana oprocentowania o 200 punktów bazowych powoduje spadek wyniku finansowego Banku o ponad 15% sumy funduszy własnych, Bank wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka stopy procentowej w wysokości 8% nadwyżki wyliczonych skutków zmian wyniku finansowego ponad 15% sumy funduszy własnych. W przypadku, gdy zmiana stóp procentowych o 200 punktów bazowych spowoduje spadek wyniku finansowego o nie więcej niż 15% funduszy własnych Banku wewnętrzny wymóg kapitałowy wynosi Ryzyko bazowe Bank wyznacza zmianę wyniku odsetkowego na skutek zmiany rynkowych stóp procentowych o 35 punktów bazowych. W przypadku gdy zmiana oprocentowania o 35 punktów bazowych powoduje zmianę wartości sumy posiadanych funduszy własnych o ponad 2% Bank wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka bazowego w wysokości 8% kwoty przekroczenia tego limitu. W przypadku, gdy zmiana stóp procentowych o 200 punktów bazowych spowoduje spadek wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego o nie więcej niż limit o którym mowa w ust. 1 wewnętrzny wymóg kapitałowy wynosi Ryzyko płynności. Do wyznaczenia wewnętrznego wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka płynności wykorzystuje się relację wartości aktywów płynnych i aktywów ogółem na dzień wyznaczania wewnętrznych wymogów kapitałowych, przy czym przyjmuje się, że Bank będzie utrzymywał minimalną wartość wskaźnika aktywa płynne / aktywa ogółem na poziomie minimum 20%.Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka płynności stanowi 8% kosztu pozyskania brakującej kwoty aktywów płynnych do minimalnego poziomu aktywów płynnych. W przypadku, gdy bank utrzymuje udział aktywów płynnych w aktywach ogółem na poziomie minimum 20% to wymóg wewnętrzny równy jest Ryzyko koncentracji kredytowej. Do wyliczania wymogu na ryzyko koncentracji zaangażowań kredytowych wylicza się wg następującego schematu: 23

24 1) Bank analizuje wykonanie limitów zaangażowań ekspozycji kredytowych, 2) W przypadku, gdy limity są nie przekroczone lub gdy wartość sumy przekroczeń wszystkich limitów jest niższa niż 2% funduszy własnych Banku - wymóg kapitałowy wynosi 0. Gdy jakikolwiek z przyjętych przez Bank limitów został przekroczony, Bank analizuje skalę przekroczenia danego limitu. 8. Ryzyko koncentracji funduszu udziałowego Ryzyko koncentracji funduszu udziałowego. Oceny istotności ryzyka koncentracji funduszu udziałowego Bank dokonuje poprzez ustalenie skali udziału funduszu udziałowego w sumie kapitałów i funduszy podstawowych oraz uzupełniających posiadanych na datę analizy. Bank uznaje, że ryzyko koncentracji funduszu udziałowego jest istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli poziom wskaźnika udziału stanowi powyżej 30%.Wewnętrzny wymóg kapitałowy dla ryzyka koncentracji funduszu udziałowego oblicza się od nadwyżki stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznym poziomem funduszu udziałowego a kwotą stanowiącą równowartość 30% sumy funduszy podstawowych i uzupełniających, przy zastosowaniu wagi 8%. 8.2 Ryzyko koncentracji dużych pakietów udziałów. Oceny istotności ryzyka koncentracji dużych pakietów udziałów Bank dokonuje poprzez ustalenie skali udziału sumy dużych pakietów udziałów w funduszu udziałowym posiadanym na datę analizy. Za duży pakiet udziałów Bank uznaje kwotę sumy udziałów posiadanych przez jednego Członka Banku na poziomie co najmniej 5% funduszu udziałowego. Bank uznaje ryzyko za istotne i wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie tego ryzyka, jeżeli w Banku występują duże pakiety udziałów i jeżeli suma dużych pakietów udziałów jest większa niż 30% funduszu udziałowego. Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji dużego pakietu udziałów, Bank oblicza jako różnicę pomiędzy wartością dużego pakietu udziałów, a wartością 5% funduszu udziałowego, przy zastosowaniu wagi 8%.Wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu dużych pakietów udziałów stanowi sumę wszystkich wewnętrznych wymogów kapitałowych wyznaczonych dla każdego dużego pakietu udziałów odrębnie. Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka funduszu udziałowego stanowi większą z wartości wymogu: 1) na koncentrację funduszu udziałowego, 2) na koncentrację dużych pakietów udziałów. 24

25 V. Adekwatność kapitałowa. Adekwatność kapitałowa Banku jest stanem, w którym wysokość funduszy własnych przekracza sumę wymogów regulacyjnych (tzw. Filar I) i sumę kapitału wewnętrznego (tzw. Filar II). Celem zarządzania adekwatnością kapitałową jest utrzymanie, w sposób ciągły, kapitału na poziomie adekwatnym do skali oraz profilu ryzyka generowanego przez Bank. 1. Minimalne wymogi regulacyjne Filar I Nowej Umowy Kapitałowej. Minimalne wymogi kapitałowe na ryzyka ujęte w Filarze I w Banku obejmują: 1) Łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego wyliczany metodą standardową, 2) wymóg z tytułu ryzyka rynkowego, rozumiany jako ryzyko walutowe, 3) wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia koncentracji kapitałowej (o ile Bank nie pomniejszy funduszy własnych z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej), 4) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego obliczany metodą bazowego wskaźnika, 5) wymóg z tytułu przekroczenia koncentracji zaangażowań w portfelu handlowym. 1.1 wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego wyliczany metodą standardową. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się jako summę aktywów i udzielonych zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem, pomnożonych przez 8 %. Ekspozycji ważonej ryzykiem dla każdej z klas ekspozycji. Tabela nr 3 Lp. Wyszczególnienie Kwota ekspozycji 1. Ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych Kwota ekspozycji *8% Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych Ekspozycje wobec sektora publicznego Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju

26 5. Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych Ekspozycje wobec instytucji Ekspozycje wobec przedsiębiorców Ekspozycje detaliczne Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania Pozycje związane ze szczególnie wysokim ryzykiem Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych Ekspozycje z tytułu należności od instytucji przedsiębiorstw posiadających krótkoterminowa ocenę kredytową Ekspozycje kapitałowe Inne pozycje RAZEM Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego obliczany metodą bazowego wskaźnika. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego. Tabela nr 4 Lp. Wyszczególnienie Kwota 1. ryzyko operacyjne Wymóg regulacyjny Filar I NUK. Poziom minimalnych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka Filaru I NUK. 26

27 L p. Wyszczególnienie Kwota Tabela nr 5 2. ryzyko kredytowe ryzyko rynkowe 0 4. przekroczenie limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowani 5. przekroczenie progu koncentracji kapitałowej 0 6. ryzyko operacyjne Ryzyko płynności 0 RAZEM Na dzień r. największa cześć łącznego wymogu kapitałowego stanowił wymóg z tytułu ryzyka kredytowego. 2. Wewnętrzny wymóg kapitałowy Filar II NUK. Wewnętrzne wymogi kapitałowe w Banku obejmują ryzyka istotne dla Banku, wymienione w Dyrektywie UE, a nie ujęte w Filarze I NUK tj.: 1) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka płynności, 2) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej w tym: a) ryzyka przeszacowania, b) ryzyka bazowego. 3) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji kredytów, 4) wewnętrzny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kapitałowego. Poniższe zestawienie przedstawia poziom wewnętrznych wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka Filaru II NUK. Tabela nr 6 Wyszczególnienie Kwota 1. ryzyko płynności 0 2. ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej 0 27

28 3. ryzyko koncentracji zaangażowań 0 4. ryzyko kapitałowe 0 RAZEM 0 3. Całkowity wymóg kapitałowy. Głównym miernikiem adekwatności kapitałowej jest współczynnik wypłacalności 6, który zgodnie z ustawą Prawo Bankowe powinien wynosić 8%. Na r całkowity wymóg kapitałowy wynosi zł, a wewnętrzny współczynnik wypłacalności ukształtował się na poziomie 11,72 Oszacowana wartość całkowitego wymogu kapitałowego nie przekraczała wartości posiadanych funduszy własnych. Współczynnik wypłacalności przewyższa wartość minimalną. Całkowity wymóg kapitałowy. Tabela nr 7 Wyszczególnienie Kwota 1. Minimalne wymogi kapitałowe Filar I Wewnętrzne wymogi kapitałowe Filar II Całkowity wymóg kapitałowy Fundusze własne Współczynnik wypłacalności 11,72. VI. Ryzyko kredytowe informacje ilościowe. 1. Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej. 6 Wskaźnik obliczany w procentach jako pomnożony przez sto ułamek, którego licznikiem jest wartość funduszy własnych, zaś mianownikiem pomnożona przez 12,5 suma minimalnych wymogów kapitałowych z tytułu ryzyk Filaru I NUK oraz dodatkowych wymogów kapitałowych na ryzyka nie ujęte w Filarze I. 28

29 Ekspozycje kredytowe według wyceny bilansowej (po korektach rachunkowych), bez uwzględnienia skutków ograniczania ryzyka kredytowego oraz średnia kwota ekspozycji w okresie od roku do roku w podziale na klasy. Tabela nr 8 Lp. Wyszczególnienie 1. ekspozycje wobec rządów centralnych lub banków centralnych 2. Ekspozycje wobec samorządów regionalnych lub władz lokalnych 3. Ekspozycje wobec podmiotów sektora publicznego 4. Ekspozycje wobec wielostronnych banków rozwoju 5. Ekspozycje wobec organizacji międzynarodowych Stan na dzień r. w zł Średnia kwota w okresie od r. do r Ekspozycje wobec instytucji ekspozycje wobec przedsiębiorstw ekspozycje detaliczne Ekspozycje zabezpieczone hipotekami na nieruchomościach 10. Ekspozycje, których dotyczy niewykonanie zobowiązania 11. Pozycje związane ze szczególnym wysokim ryzykiem 12. Ekspozycje w postaci obligacji zabezpieczonych 13. Ekspozycje z tytułu należności od instytucji przedsiębiorstw posiadających krótkoterminową ocenę kredytową