Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku Spółdzielczym w Końskich

Transkrypt

1 Załącznik do Uchwały Zarządu Nr 11/IV/14 z dnia 20 lutego 2014r. Załącznik do Uchwały Rady Nadzorczej Nr 9/I/14 z dnia 21 lutego 2014r. Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku Spółdzielczym w Końskich Końskie, luty

2 1. Postanowienia ogólne 1 1. Bank Spółdzielczy w Końskich zwany dalej Bankiem posiada zdefiniowane: strategię działania Banku, strategię zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyk oraz korespondującą z nimi politykę zarządzania ryzykiem stopy procentowej opisaną w niniejszym dokumencie. 2. Za jeden z kluczowych elementów koniecznych dla skutecznego wdrożenia strategii rozwoju Banku uznano właściwą politykę zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka, w tym ryzykiem stopy procentowej. Za główny cel uznano doskonalenie zarządzania ryzykiem m.in. poprzez wyznaczenie akceptowalnego przez Bank jego poziomu, wdrożenie efektywnych metod zarządzania ryzykiem i przegląd obowiązujących regulacji wewnętrznych w Banku. 3. Politykę zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Banku opracowuje Zespół ryzyk i analiz ekonomicznych(zra), zgodnie z wytycznymi zawartymi w rekomendacjach KNF odnoszącymi się do poszczególnych kategorii ryzyka, w szczególności rekomendacji G. 4. Projekt polityki przedkładany jest Zarządowi Banku do akceptacji i Radzie Nadzorczej do zatwierdzenia. 5. ZRA jest odpowiedzialny za przegląd i aktualizację polityki przynajmniej raz w roku, w szczególności w przypadku zmiany strategii Banku i tworzenia planu finansowego na dany okres obrachunkowy. 6. Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz jej realizacja podlega corocznemu przeglądowi zarządczemu, który jest przeprowadzany przez Komisje ds. przeglądów zarządczych. 7. Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej obejmuje następujące zagadnienia: cele Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej oraz podstawowe wytyczne dla realizacji polityki, dopuszczalny stopień ekspozycji Banku na ryzyko stopy procentowej, metody monitorowania ryzyka stopy procentowej. 1. Ryzyko stopy procentowej definiowane jest jako niebezpieczeństwo negatywnego wpływu zmian stóp rynkowych na aktualny i prognozowany wynik finansowy oraz sytuację finansową Banku. Profil ryzyka stopy procentowej określa możliwe do zaakceptowania przez Bank narażenie na ryzyko stopy procentowej, w zakresie niżej wymienionych 4 jego rodzajów: 2 2 a) ryzyka niedopasowania terminów przeszacowania odnoszącego się przede wszystkim do portfela bankowego i wyrażającego się w zagrożeniu przychodów Banku, przede wszystkim odsetkowych, w sytuacji niekorzystnych zmian stóp procentowych lub istotnej zmiany struktury przeszacowania pozycji w bilansie powodującej zmiany w wyniku z tytułu odsetek, b) ryzyka bazowego będącego konsekwencją niedoskonałego powiązania (korelacji) stóp procentowych instrumentów generujących przychody i koszty odsetkowe, które to instrumenty mają jednocześnie te same okresy przeszacowania,

3 c) ryzyka opcji klienta wynikającego z wpisanych w produkty bankowe praw klienta, które mogą być zrealizowane w następstwie zmian stóp procentowych; instrumenty zawierające opcje klienta są na ogół najbardziej typowe dla działalności usytuowanej w portfelu bankowym; w odniesieniu do kredytów i pożyczek opcje dają kredytobiorcy prawo spłaty przed terminem części lub całości kredytu, a w przypadku depozytów pozwalają deponentom wycofać środki w dowolnym, innym, niż w umowie, momencie; opcje klienta są na ogół realizowane, gdy stanowi to korzyść dla ich posiadacza, a nie jest korzystne dla sprzedającego opcje, d) ryzyka krzywej dochodowości polegającego na zmianie relacji pomiędzy stopami procentowymi odnoszącymi się do różnych terminów, a dotyczącymi tego samego indeksu lub rynku. 2. Badany przez Bank niekorzystny wpływ zmiany kształtu krzywej dochodowości na wynik odsetkowy nie powoduje narażenia Banku na to ryzyko Organizacja systemu zarządzania ryzykiem w Banku zapewnia efektywny i kompleksowy proces oceny i kontroli ryzyka oraz określa podział kompetencji, w którym uwzględniono rozdzielenie funkcji podejmowania ryzyka ( działalność operacyjna) od funkcji niezależnej jego oceny i kontroli. 2. Szczegółowy zakres zadań w zakresie zarządzania ryzykiem stopy procentowej z uwzględnieniem rozdzielenia funkcji zawiera Instrukcja zarządzania ryzykiem stopy procentowej obowiązująca w Banku. 3. Schemat organizacyjny zarządzania ryzykiem stopy procentowej zawiera Załącznik do niniejszej polityki. 2.Cele Banku w zakresie ryzyka stopy procentowej oraz podstawowe wytyczne do realizacji polityki Bank będzie dążył do realizacji wyniku finansowego przyjętego w planie finansowym na dany rok obrachunkowy i jednoczesnego utrzymania niskiej wrażliwości wyniku finansowego, w szczególności wyniku odsetkowego, na zmiany parametrów rynkowych, w tym przede wszystkim kształtowanie takiego dopasowania pozycji aktywów i pasywów dla działalności złotowej, by dotrzymane były limity obowiązujące w Banku dla ryzyka stopy procentowej. 2. Bank będzie na bieżąco śledził tendencje na rynku stopy procentowej, by w przypadku zmian parametrów rynkowych niekorzystnych z punktu widzenia bezpieczeństwa działania Banku i stabilności jego wyników finansowych możliwe było w jak najkrótszym czasie podjęcie działań ograniczających negatywne ich skutki. 5 Celem polityki zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest minimalizacja ryzyka związanego z możliwością wystąpienia niekorzystnych zmian rynkowych stóp procentowych i negatywnym wpływem tych zmian na wynik finansowy Banku. W związku z powyższym Bank identyfikuje podstawowe zagrożenia związane z ryzykiem stopy procentowej, z jednoczesnym zastosowaniem odpowiednich metod zarządzania 3

4 mających na celu eliminację zagrożeń nierównomiernej reakcji różnych pozycji bilansowych na zmiany stóp procentowych a przez to na zmiany przychodów i kosztów. 6 W celu zapewnienia realizacji wyniku z tytułu odsetek, założonego w planie ekonomicznofinansowym, Bank zmienia swoje narażenie na ryzyko stopy procentowej za pomocą określonych metod tj.: 1) inwestowania (głównie poprzez sterowanie terminami zapadalności lokat o stałym oprocentowaniu deponowanych w Banku Zrzeszającym oraz lokowanie środków w bezpieczne dłużne papiery skarbowe), 2) kredytowania (ustalanie parametrów produktów kredytowych,dywersyfikacja aktywów pracujących poprzez zakup obligacji komunalnych oraz obligacji komercyjnych podmiotów o dobrej sytuacji finansowej), 3) finansowania zewnętrznego (polityką depozytową), 4) ustalania oprocentowania, 5) zarządzania terminami przeszacowania stóp procentowych dla poszczególnych pozycji bilansu. 7 W procesie zarządzania ryzykiem stopy procentowej Bank podejmuje następujące działania: 1) prowadzi monitoring kształtowania się najważniejszych rynkowych stóp procentowych, 2) analizuje kształtowanie się oprocentowania własnych produktów bankowych na tle stóp rynkowych oraz oferty konkurencyjnych banków i instytucji kredytowych na lokalnym rynku usług finansowych, 3) zarządza poszczególnymi grupami aktywów i pasywów w taki sposób, aby zapewnić realizację optymalnej, w danych warunkach, wysokości marży odsetkowej Banku. 4) przeprowadza testy warunków skrajnych, tj. analizuje wpływ szokowych zmian stóp procentowych (tj. o 200 punktów bazowych) na wynik finansowy. W przypadku zniżkujących rynkowych stóp procentowych Bank kształtuje rozmiar i znak niedopasowania w kierunku wielkości ujemnej, podejmując następujące działania: 8 1) skraca terminy pozyskiwanych środków oprocentowanych stałą stopą, 2) wydłuża terminy środków lokowanych w Banku Zrzeszającym oprocentowanych stałą stopą, 3) rozbudowuje portfel kredytów o stałym oprocentowaniu (w ramach ustanowionych limitów ograniczających ryzyko stopy procentowej), 4) dokonuje weryfikacji polityki kalkulacji cen kredytów, poprzez zwiększanie udziału marży stałej w stosunku do stóp bazowych przy ustalaniu stóp nominalnych, 5) dokonuje weryfikacji cen depozytów o stałym oprocentowaniu, poprzez preferowanie depozytów o krótszych terminach wymagalności. 9 W przypadku zwyżkujących rynkowych stóp procentowych Bank kształtuje rozmiar i znak niedopasowania w kierunku wielkości dodatniej, podejmując następujące działania: 4

5 1) wydłuża terminy pozyskiwanych środków oprocentowanych stałą stopą, 2) skraca terminy lokowanych środków w Banku Zrzeszającym oprocentowanych stałą stopą, 3) ogranicza portfel kredytów o stałym oprocentowaniu, 4) zmniejsza udział stałej marży odsetkowej w relacji do stóp bazowych, przy kalkulowaniu stóp nominalnych oprocentowania kredytów. 5) dokonuje weryfikacji cen depozytów o stałym oprocentowaniu, poprzez preferowanie depozytów o dłuższych terminach wymagalności. 10 Biorąc pod uwagę prognozowane niewielkie podwyżki stóp procentowych Bank będzie prowadził następujące działania: 1) na bieżąco będą monitorowane stopy procentowe oferowane przez banki konkurencyjne, 2) Bank będzie dążył do zwiększania udziału aktywów, których oprocentowanie jest indeksowane do rynkowych stóp procentowych, 3) Bank będzie dbał o zwiększenie udziału lokat średnio i długoterminowych o stałym oprocentowaniu, 4) zwiększenie udziału przychodów pozaodsetkowych w przychodach ogółem min. poprzez sprzedaż produktów generujących opłaty i prowizje, w tym produkty elektronicznie, 5) lokowanie nadwyżek środków w instrumenty, których oprocentowanie oparte jest na rynkowych stopach procentowych. 6) lokowanie nadwyżek środków w lokaty w Banku Zrzeszającym na krótkie terminy. 3.Dopuszczalny stopień ekspozycji Banku na ryzyko stopy procentowej W ramach zarządzania ryzykiem stopy procentowej Bank będzie dążył do utrzymania wrażliwości bilansu na zmiany rynkowych stóp procentowych (luka przeszacowania) na poziomie nieprzekraczającym wartości granicznych- 48%. 2. Bank określa możliwe do zaakceptowania narażenie na ryzyko stopy procentowej wyrażone w poziomie następujących wskaźników: a) marża odsetkowa min 3,0% b) wynik odsetkowy min tyś.zł. 4.Metody monitorowania stopy procentowej W Banku istnieją powszechnie zakomunikowane polityki i instrukcje zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Polityka zarządzania ryzykiem, wewnętrzne procedury i zasady jego pomiaru, ograniczania, monitorowania i kontroli określają ramy dla sprawnego funkcjonowania procesu zarządzania ryzykiem oraz dostosowywania wielkości podejmowanego ryzyka do bieżącej i prognozowanej sytuacji rynkowej. 5

6 2. W ramach zarządzania ryzykiem szczególnie istotne jest dla Banku wypełnienie obowiązku utrzymywania kapitału własnego na pokrycie podejmowanego ryzyka, w tym ryzyka stopy procentowej, na określonym regulacyjnie minimalnym poziomie Poziom ryzyka stopy procentowej w działalności Banku ograniczony jest poprzez system limitów wewnętrznych. System ten obejmuje następujące limity: -względny limit luki - rozpiętość odsetkowa - limit zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka przeszacowania - limit zmiany wyniku odsetkowego z tytułu ryzyka bazowego - limit zrywalności depozytów i wcześniejszych spłat kredytów. 2. Wszystkie limity z zakresu ryzyka stopy procentowej uchwala Zarząd Banku. 3. Monitoring wykorzystania limitów w zakresie ryzyka stopy procentowej realizowany jest przez ZRA za pomocą systemu informatycznego wspomagającego zarządzanie ryzykiem AS, zgodnie z obowiązującą w Banku Instrukcją zarządzania ryzykiem stopy procentowej W Banku prowadzone są testy warunków skrajnych, których celem jest symulacja wyniku finansowego w przyszłości. 2. Bank bada wpływ istotnego wzrostu stóp procentowych na spłacalność kredytów oraz informuje klientów o wzroście ryzyka związanego ze wzrostem rynkowych stóp procentowych. 15 Wyniki analizy ryzyka stopy procentowej, w tym przestrzegania limitów oraz przeprowadzanych testów warunków skrajnych są raportowanie Zarządowi oraz Radzie Nadzorczej w zakresie i w cyklach zgodnych z Instrukcją sporządzania informacji zarządczej. 16 Bank posiada, przyjęte uchwałami Zarządu Banku, wewnętrzne procedury postępowania w przypadku stwierdzenia przekroczenia limitów ryzyka stopy procentowej, obejmujące m.in. zasady informowania organów Banku o niedotrzymaniu wartości granicznych oraz wskazujące komórki odpowiedzialne za podjęcie działań ograniczających narażenie na ryzyko stopy procentowej do poziomów akceptowanych przez Bank. 5. Postanowienia końcowe. 17 Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz jej zmiany wchodzą w życie z dniem podjęcia uchwały przez Radę Nadzorczą Banku. 6

7 ZAŁĄCZNIK SCHEMAT ORGANIZACYJNY ZARZĄDZANIA RYZYKIEM STOPY PROCENTOWEJ. Rada Nadzorcza Zarząd Wiceprezes ds. handlowych Prezes Zarządu Wiceprezes ds. finansowoksięgowych Stanowisko ds. Kontroli Wewnętrznej Komisja ds. przeglądów zarządczych Komórki i jednostki organizacyjne Komórka monitorująca - Zespół ryzyk i analiz ekonomicznych 7