SPIS TREŚCI 1. WSTĘP NADZÓR NAD CHOROBAMI ZAKAŹNYMI I ZAKAśENIAMI OCENA SANITARNA PLACÓWEK SŁUśBY ZDROWIA 14

Transkrypt

1 SPIS TREŚCI 1. WSTĘP 1 2. ORGANIZACJA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM 2 3. NADZÓR NAD CHOROBAMI ZAKAŹNYMI I ZAKAśENIAMI 4 4. OCENA SANITARNA PLACÓWEK SŁUśBY ZDROWIA JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOśYCIA NADZÓR NAD BEZPIECZEŃSTWEM śywności CHOROBY ZAWODOWE I ŚRODOWISKO PRACY HIGIENA PROCESÓW NAUCZANIA I WYCHOWANIA ORAZ WYPOCZYNKU I REKREACJI BEZPIECZEŃSTWO RADIACYJNE STAN SANITARNY OBIEKTÓW UśYTECZNOŚCI PUBLICZNEJ I KĄPIELISK ZAPOBIEGAWCZY NADZÓR SANITARNY SYTUACJE KRYZYSOWE OŚWIATA ZDROWOTNA I PROMOCJA ZDROWIA WSPÓŁPRACA W ZAKRESIE OCHRONY ZDROWIA PUBLICZNEGO PODSUMOWANIE 67

2 Szanowni Państwo, mam zaszczyt przedstawić Państwu raport na temat stanu bezpieczeństwa sanitarnego województwa lubelskiego. Celem sporządzania przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Lublinie tego dokumentu jest zaprezentowanie przejrzystych informacji na temat wykonywanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną zadań, osiąganych celów a przede wszystkim zapewnienie Państwa, Ŝe przyjęta przez Lubelskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego strategia zdrowotna gwarantuje mieszkańcom Lubelszczyzny bezpieczeństwo sanitarne. Działania te skierowane są przede wszystkim na realizację zapisów ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2006, Nr 122, poz. 851 z późn. zm.) oraz Traktatu z Lizbony podpisanego dnia 13 grudnia 2007 r. (art.127 zmieniającego art.152 Traktatu o UE) tj. poprawę zdrowia publicznego, zapobieganie chorobom i dolegliwościom, usuwanie źródeł zagroŝeń dla zdrowia fizycznego i psychicznego. Zapewnienie właściwego poziomu bezpieczeństwa sanitarnego wymaga od Inspekcji Sanitarnej takŝe edukowania społeczeństwa, monitorowania transgranicznych zagroŝeń dla zdrowia, wczesnego ostrzegania w przypadku takich zagroŝeń oraz ich zwalczania. W obliczu epidemii i klęsk Ŝywiołowych, dotykających świat, Unię Europejską w tym Polskę i nasze województwo, nie moŝemy tylko liczyć, Ŝe uda się nam przed nimi uchronić. ZagroŜenia sanitarne są nieskończenie zróŝnicowane, zmienne i nieprzewidywalne. Wirusy, tak jak w przypadku grypy, ulegają mutacjom, czynniki zakaźne odnawiają się lub ulegają utajeniu. Pojawiają się teŝ inne, nowe zagroŝenia np.,,dopalacze. Zadaniem Państwowej Inspekcji Sanitarnej jest jak najszybsze identyfikowanie niepoŝądanych zjawisk, przeprowadzanie kontroli, analiza ustaleń kontrolnych oraz ocena skuteczności prowadzonych działań. Dlatego pracownicy Inspekcji Sanitarnej ustawicznie kształcą się a ciągłe szkolenie w zakresie najnowszej wiedzy, jest w naszej Inspekcji traktowane jako obowiązek. Ustalone przez Światową Organizację Zdrowia i Unię Europejską standardy współpracy wewnątrz Inspekcji Sanitarnej jak i pomiędzy innymi inspekcjami pozwalają pełnionemu nadzorowi sanitarnemu na rozwijanie w skali międzynarodowej mechanizmów wymiany informacji i wzajemnego ostrzegania (np. system ostrzegania o niebezpiecznych produktach Ŝywnościowych i środkach Ŝywienia zwierząt czy system nadzoru nad chorobami wysokozakaźnymi). Stałe monitorowanie sytuacji epidemiologicznej i sanitarnej województwa lubelskiego dokonywane jest przez Wojewódzką Stację Sanitarno-Epidemiologiczną w Lublinie i zaprezentowanych poniŝej 20 Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych a konieczne do prowadzenia oceny stanu bezpieczeństwa badania Ŝywności, wody środowiska pracy, radiologiczne i epidemiologiczne wykonywane są w specjalistycznych i nowoczesnych laboratoriach funkcjonujących w ramach zintegrowanego systemu badań laboratoryjnych w województwie. Wysokie kompetencje laboratoriów zostały potwierdzone przez Polskie Centrum Akredytacji juŝ w 2002 r. Od 2010 roku laboratoria przechodzą na zakres elastyczny, który umoŝliwia szybkie wdroŝenie nowego badania w ramach akredytowanej techniki jako odpowiedź na potrzeby wynikające z działalności inspekcyjnej. Ufam, iŝ zaprezentowana poniŝej ocena upewni Państwa co do tego, Ŝe Państwowa Inspekcja Sanitarna województwa lubelskiego pełni swoje zadania w sposób profesjonalny i rzetelny, zapewniający nam wszystkim bezpieczeństwo sanitarne. Pełny tekst oceny stanu bezpieczeństwa sanitarnego województwa lubelskiego mogą Państwo znaleźć na stronie internetowej WSSE w Lublinie: Łączę wyrazy szacunku Lubelski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie dr n. med. Janusz Słodziński

3 2. ORGANIZACJA PAŃSTWOWEJ INSPEKCJI SANITARNEJ W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM Zadania Państwowej Inspekcji Sanitarnej w województwie lubelskim wykonują: Lubelski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie jako organ rządowej administracji zespolonej w województwie, dwudziestu Państwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych jako organy rządowej administracji zespolonej w powiecie oraz trzech Państwowych Granicznych Inspektorów Sanitarnych dla obszarów przejść granicznych. Inspektorzy kierują działalnością odpowiednio wojewódzkiej, powiatowej i granicznej stacji sanitarnoepidemiologicznej, będących zakładami opieki zdrowotnej. Lubelski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny w Lublinie dr n. med. Janusz Słodziński Z-ca Lubelskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Lublinie lek. med. Piotr Cioczek Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie. 1) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Białej Podlaskiej mgr inŝ. Zofia Badach Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Białej Podlaskiej 2) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Biłgoraju lek. med. GraŜyna Dec-Lal Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Biłgoraju 3) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Chełmie mgr inŝ. GraŜyna Rejter Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Chełmie 4) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Hrubieszowie mgr ElŜbieta Zawrotniak Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Hrubieszowie 5) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Janowie Lubelskim mgr Andrzej KułaŜyński Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Janowie Lubelskim 6) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Krasnymstawie lek. med. Barbara Niewiadomska Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Krasnymstawie 7) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Kraśniku lek. wet. Anna StrzyŜ Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Kraśniku 8) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lubartowie lek. med. Jolanta Rutkowska-Janusz Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lubartowie 9) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Lublinie dr n. med. Paweł Policzkiewicz Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie 10) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łęcznej mgr Anna Kamińska Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łęcznej 11) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Łukowie lek. med. Anna Kwiatkowska Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Łukowie 12) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Opolu Lubelskim lek. wet. Andrzej Nieciecki Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu Lubelskim 2

4 13) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Parczewie lek. wet. Wiesław Klajda Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Parczewie 14) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Puławach lek. med. Tadeusz Jankowski Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Puławach 15) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Radzyniu Podlaskim lek. med. Mirosław Starzyński Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Radzyniu Podlaskim 16) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Rykach mgr Dorota Czekirda Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rykach 17) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Świdniku lek. wet. Jan Nowicki Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Świdniku 18) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Tomaszowie Lubelskim lek. wet. Zbigniew Malicki Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Tomaszowie Lubelskim 19) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny we Włodawie mgr BoŜena Niewiarowska-Łobacz Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna we Włodawie 20) Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Zamościu mgr inŝ. Stanisław Jaślikowski Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Zamościu Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie z Działem Laboratoryjnym oraz Powiatowe Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne w Białej Podlaskiej, Chełmie, Hrubieszowie, Janowie Lubelskim, Lublinie, Puławach, Radzyniu Podlaskim i Zamościu z Oddziałami Laboratoryjnymi, tworzą zintegrowany system badań laboratoryjnych w województwie lubelskim. 1) Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny w Dorohusku mgr inŝ. Marta Kiryczuk Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Dorohusku 2) Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny w Hrebennem inŝ. Andrzej Małka Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Hrebennem 3) Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny w Koroszczynie mgr Justyna śyłowska Graniczna Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Koroszczynie Od 1 stycznia 2010 roku uprawnienia organu załoŝycielskiego w rozumieniu przepisów o zakładach opieki zdrowotnej w stosunku do Wojewódzkiej i Powiatowych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej posiada Wojewoda Lubelski, a w stosunku do Granicznych Stacji Sanitarno-Epidemiologicznych Główny Inspektor Sanitarny. W rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego, w sprawach naleŝących do zakresu zadań i kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej, organem właściwym jest Państwowy Powiatowy lub Państwowy Graniczny Inspektor Sanitarny, z zastrzeŝeniem, iŝ Lubelski Państwowy Wojewódzki Inspektor Sanitarny jest organem właściwym w stosunku do podmiotów, dla których powiat jest organem załoŝycielskim, prowadzącym lub podmiotem dominującym oraz jest organem właściwym w zakresie higieny radiacyjnej. W postępowaniu administracyjnym organami wyŝszego stopnia w rozumieniu Kodeksu Postępowania Administracyjnego są: 1) w stosunku do Państwowego Powiatowego i Państwowego Granicznego Inspektora Sanitarnego Lubelski Państwowy Inspektor Sanitarny w Lublinie, 2) w stosunku do Lubelskiego Państwowego Inspektora Wojewódzkiego w Lublinie Główny Inspektor Sanitarny. 3

5 3. NADZÓR NAD CHOROBAMI ZAKAŹNYMI I ZAKAśENIAMI Rejestracja chorób zakaźnych i zatruć pokarmowych prowadzona była zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Chorób (ICD 10) oraz definicjami chorób zakaźnych na potrzeby nadzoru epidemiologicznego. W zaleŝności od cech epidemiologicznych poszczególnych chorób zakaźnych stosowany był trójstopniowy system kwalifikacji przypadków. Na jego podstawie w 2010 roku sporządzano sprawozdania dwutygodniowe, kwartalne i roczne o zachorowaniach na choroby zakaźne, zakaŝeniach i zatruciach pokarmowych (MZ 56), oraz miesięczne, kwartalne i roczne raporty o zachorowaniach oraz podejrzeniach zachorowań na niektóre choroby zakaźne. Prowadzono analizy porównawcze występujących chorób zakaźnych w odniesieniu do lat poprzednich. Prowadzony był systematyczny nadzór nad grypą (dzienne i tygodniowe meldunki przesyłane do NIZP-PZH w Warszawie). W ramach czynnego nadzoru nad poraŝeniami wiotkimi do NIZP-PZH w Warszawie przesyłane były cotygodniowe meldunki dotyczące zachorowań na OPV. W roku 2010 r. województwo lubelskie uczestniczyło w projekcie Rozpowszechnienie zakaŝenia wirusem zapalenia wątroby typu C z analizą uŝyteczności róŝnych strategii przesiewowych, prowadzonym w Polsce na terenie 5 województw. Program rozpoczęto w styczniu 2010 r. i trwa nadal. Do programu zakwalifikowano 4 szpitale z województwa lubelskiego: SPSK Nr 4 w Lublinie, ul. Jaczewskiego 8, WSzS im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Lublinie, al. Kraśnicka 100, SPZOZ w Kraśniku oraz WSzS w Białej Podlaskiej. Głównym celem projektu jest oszacowanie rozpowszechnienia wirusa zapalenia wątroby typu C w populacji ogólnej w Polsce, a takŝe analiza czynników związanych z częstszym występowaniem WZW typu C. Podczas kontroli sanitarnych w obiektach zakładów opieki zdrowotnej sprawdzano rejestry chorób zakaźnych oraz terminowość dokonywania zgłoszeń. W roku 2010 na terenie województwa lubelskiego wśród chorób podlegających zgłaszaniu nie odnotowano zachorowań na błonicę, cholerę, dur brzuszny, dury rzekome, wściekliznę, tularemię, ostrą czerwonkę pełzakową. ZagroŜenie zachorowaniami na te choroby nie jest wysokie. Wymagają one jednak utrzymania stałego nadzoru z racji ich znaczenia klinicznego i potencjału epidemicznego. 4

6 Gruźlica Sytuacja epidemiologiczna gruźlicy na terenie województwa lubelskiego w dalszym ciągu jest niezadowalająca, mimo iŝ w stosunku do roku poprzedniego zarejestrowano mniej przypadków zachorowań. W roku 2010 odnotowano 650 przypadków zachorowań (zapadalność na 100 tys. mieszkańców województwa /zap./ 30,2), natomiast w 2009 r. zarejestrowano 741 przypadków zachorowań (zap. - 34,3). Wśród w/w 650 przypadków zachorowań było 392 przypadki gruźlicy płuc potwierdzonej bakteriologicznie. Zarówno w roku 2010 jak i 2009 odnotowano po 18 przypadków zachorowań wśród osób poniŝej 19 roku Ŝycia (0-14 lat 8 przypadków, lat 10 przypadków). Od kilku lat zapadalność na gruźlicę w woj. lubelskim jest wyŝsza niŝ zapadalność na 100 tys. mieszkańców w Polsce i jest jedną z najwyŝszych spośród wszystkich województw. W roku 2010 w woj. lubelskim z powodu gruźlicy zmarło 18 osób (2 w grupie wieku lat, 8 w grupie wieku lat, 8 w grupie wieku 60 lat i więcej). Gruźlica jest uznawana za chorobę społeczną, bowiem jej występowanie wiąŝe się w głównej mierze z trudnymi warunkami Ŝycia ludności. Bardzo waŝną rolę w zapobieganiu szerzenia się gruźlicy odgrywa odpowiednio wczesne zdiagnozowanie choroby i natychmiastowe leczenie. Corocznie w miesiącach zimowych obserwowany jest sezonowy wzrost zachorowań na grypę i inne wirusowe infekcje układu oddechowego o podobnych objawach klinicznych. W okresie największej zachorowalności ustalenie rozpoznania grypy moŝliwe było jedynie w oparciu o specjalistyczne metody diagnostyki wirusologicznej. Koniec roku 2009 i początek 2010 był wyzwaniem dla słuŝb sanitarnych z powodu pandemii grypy A/H1N1v. Ogółem w 2010 r. grypę A/H1N1v potwierdzono laboratoryjnie metodą RT-PCR u 14 osób (zap. dla woj. 0,6; zap. dla kraju 0,57), w tym u 7 dzieci do lat 14. Z powodu grypy A/H1N1v. zmarła 1 osoba z powiatu lubelskiego. Porównując, w 2009 r. grypę A/H1N1v. potwierdzono u 155 osób. (zap. dla woj. 7,1; zap. dla kraju 6,9), w tym u 60 dzieci do lat 14. Z powodu grypy A/H1N1v. w woj. lubelskim zmarło 6 osób, w tym 1 dziecko. 5

7 Grypa i infekcje grypopodobne W ramach nadzoru nad grypą SENTINEL nawiązano współpracę z 51 lekarzami. Z całego województwa w okresie pandemii pobrano 114 próbek (wymazy z gardła i nosa). Potwierdzono laboratoryjnie 28 przypadków zachorowań w tym wywołanych: - wirusem grypy A -1, - wirusem AH1N1v 2, - wirusem RSV - 18, - wirusem paragrypy typu wirusem paragrypy typu adenowirusem sierpnia 2010r. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) ogłosiła zakończenie pandemii grypy. W porównaniu do roku 2009 znacznie spadła liczba zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę. Od 1 stycznia do 31 grudnia 2010 r. ogółem w województwie lubelskim na grypę i infekcje grypopodobne zachorowało osoby (zap. dla woj. 420,8; zap. dla kraju 1443,05). W 2009 r. ogółem zarejestrowano zachorowań i podejrzeń zachorowań na grypę i infekcje grypopodobne (zap. dla woj. 1448,7, zap. dla kraju 2835,85). Przeciwko grypie sezonowej szczepi się corocznie w woj. lubelskim od 70 do 80 tys. osób, co stanowi w przybliŝeniu od 3 do 4 procent populacji województwa. W 2009 roku zaszczepiło się osób, natomiast w roku sprawozdawczym Liczba zachorowań na grypę potwierdzoną laboratoryjnie oraz liczba zgonów z powodu grypy w woj. lubelskim w latach

8 Inwazyjna choroba meningokokowa (ICHM) W 2010 r. zaobserwowano widoczny spadek zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową. Ogółem w roku sprawozdawczym zarejestrowano 16 potwierdzonych przypadków zachorowań na ICHM, natomiast w roku 2009 na terenie woj. lubelskiego zgłoszono o 6 przypadków więcej tj. 22. Zapadalność na 100 tys. mieszkańców województwa w 2010 r. wyniósł 0,7; dla kraju 0,58. W 2009 r. zapadalność dla woj. wyniosła 1.01, a dla kraju 0,78. Sytuacja wymaga obserwacji i ciągłego nadzoru ze strony PIS. W kaŝdym przypadku zgłoszenia podejrzenia ICHM pracownicy PIS podejmują czynności mające na celu zapobieŝenie szerzeniu się zachorowań w środowisku. W 2009 r. u dwóch osób wystąpiły zarówno objawy posocznicy jak i zapalenia opon mózgowo rdzeniowych, podczas gdy w 2010 r. u czterech osób wystąpiły objawy zarówno posocznicy jak i zapalenia opon mózgowo rdzeniowych. W 2010 r. zachorowania na ICHM wystąpiły w powiatach: zamojskim, łukowskim, radzyńskim, lubelskim, chełmskim, krasnostawskim, puławskim, biłgorajskim, bialsko-podlaskim, włodawskim oraz parczewskim. Wyszczególnienie liczby przypadków wg grupy serologicznej Neisseria meningitidis, wywołującej zachorowania na ICHM: W 2009 r. grupa serologiczna C 11 zachorowań (2 zgon); grupa serologiczna B 8 zachorowań (1 zgon); grupa serologiczna Y 1 zachorowanie; w 2 przypadkach grupy nie określono. W 2010 r. grupa serologiczna C 8 zachorowań; grupa serologiczna B 5 zachorowań (1 zgon); w 3 przypadkach grupy nie określono. 7

9 Odra W 2010 r. na odrę zachorowało 7 dzieci (sześcioro pochodzenia bułgarskiego, jedno dziecko pochodzenia polskiego mające kontakt z dzieckiem narodowości bułgarskiej). Zachorowania wystąpiły w powiecie lubelskim. Zapadalność na 100 tys. mieszkańców województwa lubelskiego wyniosła 0,3, zap. dla kraju 0,04. Wszystkie zachorowania wystąpiły u osób uprzednio nie szczepionych p/odrze W 2009 roku do Oddziału Epidemiologii WSSE w Lublinie zgłoszono ogółem 45 zachorowań na odrę (zap. dla woj. 2,08; zap. dla kraju 0,3), które wystąpiły wśród osób narodowości romskiej zamieszkującej powiat puławski i opolski (z wyjątkiem 1 przypadku pielęgniarka z oddziału chorób zakaźnych dorosłych SPZOZ w Puławach, która miała kontakt z chorym na odrę) r. na odrę zachorowało 7 dzieci (sześcioro pochodzenia bułgarskiego, jedno dziecko pochodzenia polskiego mające kontakt z dzieckiem narodowości bułgarskiej). Zachorowania wystąpiły w powiecie lubelskim. Zapadalność na 100 tys. mieszkańców województwa lubelskiego wyniosła 0,3, zap. dla kraju 0,04. Malaria W 2010r. na terenie województwa lubelskiego zarejestrowano 1 przypadek malarii zawleczonej z Afryki (zap. dla woj. 0,04, zap. dla kraju 0,09). Zachorowanie wystąpiło w powiecie chełmskim, u męŝczyzny, który zatrudniony był na stanowisku marynarza i odbywał rejs statkiem do WybrzeŜy Kości Słoniowej oraz Konga. Pacjent po 2 tygodniach hospitalizacji w stanie dobrym został wypisany do domu, a po 3 miesiącach powrócił do pracy. W 2009 r. na terenie województwa lubelskiego nie odnotowano zachorowań na malarię. Choroby przenoszone przez kleszcze Kleszczowe zapalenie mózgu W 2010 roku na terenie woj. lubelskiego odnotowano 7 przypadków kleszczowego zapalenia mózgu (KZM) podczas gdy w roku przypadków. Choroba ta (neuroinfekcja wywoływana przez arbowirusy z rodziny Flaviviridae, przenoszone przez kleszcze), rejestrowana jest na terenie woj. lubelskiego sporadycznie. 8

10 Botulizm W roku sprawozdawczym 2010 na terenie województwa lubelskiego wystąpiło 5 zatruć pokarmowych wywołanych jadem kiełbasianym (zap. dla woj. 0,2; zap. dla kraju 0,08), tj. o dwa przypadki więcej niŝ w roku 2009, w którym zarejestrowano 3 zachorowania (zap. dla woj.0,1; zap. dla kraju 0,08). W przypadku wszystkich zatruć określono laboratoryjnie czynnik chorobotwórczy: w czterech przypadkach określono typ toksyny botulinowej B, natomiast w jednym typ B i E. Powodem wystąpienia zatruć pokarmowych wywołanych jadem kiełbasianym było spoŝycie produktów wekowanych, przygotowanych domowym sposobem i nieprawidłowym ich przechowywaniem. liczba przypadków Liczba zachorowań na botulizm w woj. lubelskim w latach r. 2009r. 2010r. lata W 2010 r. znacznie spadła liczba zachorowań na krztusiec. W roku sprawozdawczym zarejestrowano 3 przypadki zachorowań. Współczynnik zapadalności dla woj. lubelskiego na 100 tys. mieszkańców wyniósł 0,1, natomiast dla kraju 3,33. Corocznie obserwuje się nieznaczną poprawę sytuacji epidemiologicznej w zakresie krztuśca w porównaniu do lat ubiegłych. W 2009 roku zarejestrowano 15 przypadków zachorowań na krztusiec. Borelioza W roku 2010 w woj. lubelskim odnotowano o 42 przypadki mniej zachorowań na boreliozę (bakteryjna choroba odzwierzęca, wywoływana przez krętki Borrelia burgdorferi, przenoszone przez kleszcze) niŝ w roku 2009 tj. 742 przypadki. Zapadalność na 100 tys. mieszkańców województwa wyniosła - 34,4 i była wyŝsza od zapadalności na 100 tys. mieszkańców Polski, która w 2010 r. wyniosła 23,62. Płonica (szkarlatyna) W porównaniu z rokiem 2009, w którym zarejestrowano 625 przypadków (zap. dla woj. 28,94; zap. dla kraju 36,61) zmalała liczba zachorowań na płonicę. W roku sprawozdawczym 2010 zgłoszono 541 zachorowań na w/w jednostkę chorobową (zap. dla woj. 25,1; zap. dla kraju 36,47). Najwięcej zachorowań wystąpiło u dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. 9

11 Ospa wietrzna W 2010r. zaobserwowano znaczny wzrost zachorowań na ospę wietrzną. W porównaniu z rokiem ubiegłym, w którym zarejestrowano 6100 przypadków zachorowań (zap. dla woj.282,49; zap. dla kraju 480,49), w roku 2009 odnotowano zachorowań (zap. dla woj. 474,1; zap. dla kraju 367,24). Najwięcej zachorowań na w/w chorobę zakaźną wystąpiło u dzieci w wieku przedszkolnym. Od 1 października 2008 roku w Programie Szczepień Ochronnych zostały wprowadzone bezpłatne szczepienia przeciwko ospie wietrznej w grupach ryzyka klinicznie cięŝkiego (a nawet zagraŝającego Ŝyciu) przebiegu zakaŝenia. Bezpłatne szczepienia otrzymują równieŝ zdrowe dzieci do ukończenia 12 roku Ŝycia z bliskiego otoczenia dzieci, które nie chorowały na ospę wietrzną, a przebywają z dziećmi o upośledzonej odporności o wysokim ryzyku cięŝkiego przebiegu choroby. Bąblowica W roku sprawozdawczym zarejestrowano 7 przypadków (zap. dla woj.0,3; zap. dla kraju 0,09) zachorowań na bąblowicę wszystkie potwierdzone badaniami laboratoryjnymi. W Ŝadnym przypadku nie udało się ustalić źródła zakaŝenia. W 2009r. odnotowano 5 przypadków zachorowań (wsk. dla woj.0,2; wsk. dla kraju 0,07). Encefalopatie gąbczaste W 2010 r. na terenie woj. lubelskiego zarejestrowano 2 przypadki zachorowań na chorobą Creutzfeldta - Jacoba (zap. dla woj. 0,1; zap. dla kraju 0.04). W 2009 roku odnotowano 1 przypadek (wsk. dla woj. 0,04; wsk.dla kraju 0,05) zachorowania na chorobę Creutzfeldta Jakoba. Wirusowe zapalenie wątroby W 2010 r. w województwie lubelskim zarejestrowano jedynie 2 przypadki zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu A, znacznie mniej niŝ w poprzednich latach. Sytuacja epidemiologiczna zachorowań na wirusowe zapalenie wątroby typu B w skali województwa utrzymuje się na podobnym poziomie jakw roku ubiegłym, zarejestrowano 69 przypadków zachorowań, w tym 8 przypadków WZW typu B ostre oraz 61 przypadków WZW typu B przewlekłe, zap. 3,24. Liczba ogólna zarejestrowanych przypadków jest nieznacznie mniejsza niŝ w latach poprzednich. Większość zachorowań to postać przewlekła nie moŝna więc jednoznacznie stwierdzić czy do zaka- Ŝenia wirusem doszło w roku, w którym zgłoszono zachorowanie, czy teŝ w okresie wcześniejszym. 10

12 W 2009 r. wprowadzono nowe definicje klasyfikowania WZW typu C. Nie moŝna więc jednoznacznie porównać liczby zachorowań w stosunku do lat poprzednich. W roku 2010 zgłoszono 172 przypadki zachorowań na WZW typ C z czego wg definicji z 2005 r. zarejestrowano 107 przypadków (w 2009 r ) i wg definicji z 2009 r. zarejestrowano 117 przypadków (w 2009 r.-90). Większość przypadków jest zarejestrowana wg dwóch definicji. Wirusowe zapalenie wątroby w latach w województwie lubelskim. Jednostka chorobowa Rok 2008 Rok 2009 Rok 2010 Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność Liczba zachorowań zapadalność WZW - typ A 77 3, ,25 2 0,09 WZW - typ B 106 4,8 76 3, ,2 ogółem 137 6, WZW - typ C Wg. def Nie dotyczy , ,96 Wg. def Nie dotyczy , ,43 Ogniska zbiorowych zatruć pokarmowych W 2010 roku na terenie województwa lubelskiego wystąpiło 36 ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych (2009 r ognisk), zachorowało 310 osób (w tym 82 dzieci do 14 roku Ŝycia). Główną przyczyną zatruć była pałeczka Salmonella Enteritidis 10 ognisk. Ponadto 8 ognisk spowodowanych zostało przez Norowirusy, 2 ogniska przez Rotawirusy, w 2 przypadkach zatrucie wywołane było spoŝyciem grzybów. W przypadku 14 ognisk nie ustalono czynnika etiologicznego. Największą liczbę zgłoszeń ognisk w ciągu miesiąca w roku 2010 odnotowano w sierpniu 8 ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych. 20 spośród odnotowanych 36 ognisk zbiorowych zatruć pokarmowych wystąpiło w domach prywatnych. Przeciwdziałanie tej sytuacji wymaga stałego uświadamiania społeczeństwu zasad zapobiegania szerzeniu się czynników chorobotwórczych będących przyczyną zatruć pokarmowych. ZakaŜenia wirusem HIV, zachorowania AIDS W roku 2010, podobnie jak w roku 2009 zgłoszono 16 osób, u których wykryto zakaŝenie wirusem HIV (12 męŝczyzn oraz 4 kobiety), droga zakaŝenia nie została określona w Ŝadnym ze zgłoszonych przypadków zakaŝeń. W 2010 r. zgłoszono 8 przypadków zachorowań na AIDS (1 kobieta oraz 7 męŝczyzn, spośród których dwu zmarło), w 3 przypadkach jako prawdopodobną drogę zakaŝenia podano uŝywanie narkotyków. 11

13 Choroby przenoszone drogą płciową W 2009 r. wprowadzono do obowiązkowego raportowania choroby przenoszone drogą płciową tj.: kiła, rzeŝączka, ziarnica weneryczna wywołana przez chlamydie oraz inne nierzeŝączkowe zakaŝenia układu moczopłciowego. W 2010r. na terenie woj. lubelskiego zarejestrowano 23 przypadki zachorowań na choroby przenoszone drogą płciową, w tym: Choroby przenoszone drogą płciową w woj. lubelskim w 2010r. Odsetek zachorowań po zaokrągleniu do pełnych liczb. 22% 4% 70% 16 zachorowań na kiłę; 5 zachorowań na rzeŝączkę; 1 zachorowanie na inne choroby wywołane przez chlamydie; 1 przypadek kiły wrodzonej. 70% - odsetek zachorowań na kiłę 22% - odsetek zachorowań na rzeŝączkę 4% - zachorowanie na inne choroby wywołane przez chlamydie; Wybrane choroby zakaźne liczba zachorowań, zapadalność na 100 tys. mieszkańców. Jednostka chorobowa Rok 2009 Rok 2010 liczba zapadalność liczba zapadalność Gruźlica , ,4 WZW - typ A 27 1,25 2 0,09 WZW - typ B ,52 (ostre-6, przewlekłe-70) (ostre 8, przewlekłe 61) 3,20 WZW - typ C def def ,17 5,60 def def ,43 4,97 Choroba wywołana AIDS 2 0,09 8 0,37 Nowe zakaŝenia HIV 15 0, ,74 Odra 45 2,08 7 0,33 Świnka 144 6, ,50 RóŜyczka 203 9, ,91 Ospa wietrzna , ,24 Płonica , ,12 Borelioza , ,45 Kleszczowe zapalenie mózgu 11 0,51 7 0,33 Grypa i infekcje grypopodobne , ,8 W tym potwierdzona grypa A(H1N1) 154 7, ,65 Grypa A(H1N1) u dzieci do 14 lat ,33 Krztusiec ,14 Salmonelozy , ,59 Czerwonka 1 0,05 3 0,14 Posocznica meningokokowa 13 0,6 10 0,46 Posocznica wywołana przez Streptococcus pneumoniae 2 0,09 3 0,14 12

14 2010 ludność Zapadalność (zachorowalność) jest to liczba nowych przypadków choroby zaistniała w analizowanym czasie. Zachorowalność wyraŝa się liczbowo za pomocą współczynnika zapadalności, czyli liczby nowych zachorowań w stosunku do ogółu populacji naraŝonej na zachorowania w danym roku. Zapadalność oblicza się na podstawie liczby przypadków zachorowań pomnoŝonych przez mieszkańców i podzielonych przez liczbę populacji województwa. Szczepienia ochronne I. Szczepienia obowiązkowe dzieci i młodzieŝy Szczepienia ochronne w województwie lubelskim realizowane są zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych. Szczepienia obowiązkowe prowadzone są u dzieci i młodzieŝy w wieku 0-19 lat, przeciwko następującym chorobom: wzw typu B gruźlica błonica, tęŝec, krztusiec, poliomyelitis odra, świnka, róŝyczka Haemophilus influenza Odsetki zaszczepionych osób są zadawalające. Szczepienia przebiegają bez zakłóceń. Sytuacja epidemiologiczna chorób przeciwko którym realizowane są szczepienia jest korzystna. II. Szczepienia zalecane W ramach szczepień zalecanych na terenie woj. lubelskiego w 2010 roku zaszczepiło się m.in.: p/grypie osób p/ Neisseria meningitidis osoby p/ Streptococcus pneumoniae osób p/wzw typu A 606 osoby p/kleszczowemu zapaleniu mózgu osób p/wirusowi brodawczaka ludzkiego osób 13

15 4. OCENA SANITARNA PLACÓWEK SŁUśBY ZDROWIA W 2010 r. na terenie województwa funkcjonowało: 1587 zakładów opieki zdrowotnej (322 publicznych, 1265 niepublicznych), w tym: 41 szpitali 14 sanatoriów i prewentoriów 1156 przychodni, ośrodków zdrowia, poradni, ambulatoriów 366 indywidualnych praktyk lekarskich 813 indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarskich 20 grupowych praktyk lekarskich 840 indywidualnych praktyk lekarzy dentystów 306 indywidualnych specjalistycznych praktyk lekarzy dentystów 17 grupowych praktyk lekarzy dentystów W 2010 r. w ramach prowadzonego nadzoru przeprowadzono 8021 kontroli sanitarnych, wydano 639 decyzji administracyjnych, w tym merytorycznych 334 oraz 305 decyzji płatniczych. Za stwierdzone uchybienia nałoŝono 26 mandatów na kwotę 4520 zł. W związku z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej większość placówek lecznictwa zamkniętego z terenu województwa lubelskiego zaktualizowało uprzednio przygotowane programy dostosowawcze lub sporządziło nowe. WyposaŜenie szpitali w sprzęt medyczny jednorazowego uŝytku, ręczniki jednorazowe, materiały opatrunkowe oraz preparaty dezynfekcyjne i środki czystości był na ogół wystarczający. W szpitalach utrzymaniem czystości bieŝącej zajmowały się ekipy wewnętrzne. Sprzątanie pomieszczeń odbywało się według ściśle określonych norm higienicznych zawartych we wdroŝonych procedurach. Dezynfekcja narzędzi i sprzętu medycznego wielorazowego uŝytku w lecznictwie otwartym, zamkniętym oraz prywatnych gabinetach lekarskich na terenie województwa lubelskiego odbywała się przewaŝnie w gabinetach zabiegowych lub pomieszczeniach wydzielonych do tego celu. 14

16 Wszystkie stanowiska do mycia i dezynfekcji rąk wyposa- Ŝone były w umywalkę z bieŝącą ciepłą i zimną wodą, dozownik z preparatem antyseptycznym do rąk, dozownik z płynnym mydłem, podajnik na ręczniki jednorazowego uŝytku oraz pojemnik na zuŝyte ręczniki. W większości gabinetów diagnostyczno-zabiegowych zamontowana była armatura czerpalna uruchamiana bez kontaktu z dłonią. W niektórych placówkach słuŝby zdrowia powyŝszy wymóg ujęto w programie dostosowawczym z terminem realizacji do r. Dobór preparatów dezynfekcyjnych był odpowiedni i zgodny z przypuszczalnym skaŝeniem. Sposób przechowywania preparatów dezynfekcyjnych nie budził zastrzeŝeń. Wszystkie środki dezynfekcyjne przechowywane były w oryginalnych opakowaniach w miejscach niedostępnych dla osób postronnych. Roztwory uŝytkowe preparatów dezynfekcyjnych sporządzano zgodnie z zaleceniem producenta, na bieŝąco, w pojemnikach dostosowanych wielkością do rodzaju sprzętu, oznakowanych nazwą środka dezynfekcyjnego, stęŝeniem, datą rozrobienia oraz podpisem osoby sporządzającej roztwór. Prawie wszystkie pojemniki uŝywane do dezynfekcji były stabilne z przykrywą oraz perforowaną wkładką lub sitem. Czas dezynfekcji liczony był od momentu umieszczenia ostatniego narzędzia. Osoby przygotowujące roztwory preparatów dezynfekcyjnych stosowały środki ochrony osobistej tj. maski, rękawiczki, fartuchy. We wszystkich placówkach słuŝby zdrowia opracowano i wdroŝono procedury postępowania w zakresie mycia, dezynfekcji i sterylizacji narzędzi. W trakcie przeprowadzanych kontroli stwierdzono, Ŝe osoby odpowiedzialne za dezynfekcję przestrzegały ustalonych procedur. W 2010r. na terenie województwa lubelskiego znajdowało się 9 czynnych komór dezynfekcyjnych. Kontrolę wewnętrzną komór przeprowadzano 2 x w roku testami biologicznymi Sporal A i Sporal S. Wyniki testów prawidłowe. Stan techniczny wszystkich komór dezynfekcyjnych oceniono jako dobry. Procesowi dezynfekcji w komorach podlegały materace, poduszki oraz koce. Sterylizacja sprzętu medycznego w placówkach słuŝby zdrowia na terenie województwa lubelskiego prowadzona była w autoklawach parowych, formaldehydowych, na tlenek etylenu, plazmowym. Sporadycznie do sterylizacji sprzętu innego niŝ zabiegowy tj. szkło laboratoryjne, kieliszki, wazelina, opatrunki tiulowe uŝywane były sterylizatory na suche gorące powietrze. 15

17 WyposaŜenie wszystkich placówek słuŝby zdrowia na terenie województwa lubelskiego w urządzenia do sterylizacji narzędzi oraz sprzętu medycznego na koniec 2010r. przedstawiał się następująco: autoklawy: 1445 sterylizatory na tlenek etylenu: 16 sterylizatory formaldehydowe: 8 sterylizator plazmowy: 1 W 10 szpitalach województwa lubelskiego funkcjonowały Centralne Sterylizatornie spełniające wymogi rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz.U.Nr 213,poz.1568 z późn. zm.), w 23 placówkach sterylizatornie nie spełniały wymogów w/w rozporządzenia. Cztery szpitale posiadały umowy na sterylizację narzędzi medycznych z jednostkami zewnętrznymi. Wojewódzki Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Suchowoli, SPZOZ Gruźlicy i Chorób Płuc w Adampolu, SP Wojewódzki Szpital Psychiatryczny w Radecznicy oraz NZOZ Stacja Dializ Fresenius w Kraśniku stosował wyłącznie sprzęt jednorazowy. W szpitalach posiadających centralne sterylizatornie spełniające wymogi rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 10 listopada 2006r. w sprawie wymagań jakim powinny odpowiadać pod względem fachowym i sanitarnym pomieszczenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 213, poz z późn.zm.) przygotowanie sprzętu i materiału do sterylizacji odbywało się w centralnej sterylizatorni, natomiast w pozostałych szpitalach mycie, dezynfekcja i pakowanie narzędzi wielokrotnego uŝytku wykonywano w gabinetach zabiegowych lub w wydzielonych pomieszczeniach na bloku operacyjnym. Od kilku lat utrzymuje się tendencja zlecania usług pralniczych przez szpitale zewnętrznym podmiotom usługowym. W 2010 roku aŝ 88 % szpitali zlecało usługę prania. Część szpitali wydzierŝawiła własne pralnie szpitalne firmom zewnętrznym. W 2010 r. na terenie województwa lubelskiego działało 9 pralni szpitalnych, w tym 6 z barierą higieniczną (4 pralnie szpitalne wydzierŝawione zostały firmom zewnętrznym). Nie stwierdzono znaczących uchybień w zakresie segregacji, zabezpieczania, transportu i przechowywania bielizny szpitalnej. Koncentracja prania bielizny szpitalnej w obiektach do tego przystosowanych i spełniających wymagania technologiczne, a zarazem stosowanie odpowiednich procedur i warunków postępowania z bielizną czystą i brudną pozwala osiągnąć efekt czystej bielizny. 16

18 Do pakowania narzędzi i sprzętu medycznego stosowano: kontenery z filtrem, rękawy papierowo-foliowe, rękawy włókninowo-foliowe, natomiast do pakowania bielizny uŝywany był papier i włóknina. Pakiety z jałowym materiałem, zabezpieczone przed zanieczyszczeniami i nasłonecznieniem przechowywane były w wydzielonych i zamykanych szafach lub w magazynach sprzętu sterylnego z zachowaniem segregacji. Materiał i sprzęt po sterylizacji oznakowany datą sterylizacji i datą waŝności lub przynajmniej jedną z tych dat. Gabinety ginekologiczne i laryngologiczne, w których przeprowadzane były badania lekarskie bez naruszenia ciągłości tkanek korzystały wyłącznie ze sprzętu jednorazowego. W placówkach lecznictwa otwartego nie posiadających autoklawów parowych sterylizację narzędzi medycznych wielokrotnego uŝycia przeprowadzano w centralnych sterylizatorniach Szpitali zgodnie z zawartą umową bądź z innymi jednostkami świadczącymi takie usługi. W toku przeprowadzonych kontroli sanitarnych stwierdzono, Ŝe sterylizacja narzędzi medycznych wielokrotnego uŝytku w placówkach lecznictwa zamkniętego i otwartego przeprowadzona była prawidłowo. Przygotowane pakiety umieszczano w zamykanych i opisanych pojemnikach, a następnie przekazywano do sterylizacji, skąd w odpowiednich opakowaniach powracały na oddziały. Dodatkowo w większości szpitali wprowadzono system dokumentacji transportu narzędzi i sprzętu dostarczonego do sterylizatorni oraz odbieranego produktu sterylnego. W pierwszym półroczu 2010r. odstąpiono od wykonywania zewnętrznej kontroli skuteczności procesów sterylizacji przeprowadzanych przez Stacje Sanitarno-Epidemiologiczne. Przeprowadzone kontrole bloków Ŝywienia w zakładach słuŝby zdrowia wykazały, Ŝe większość skontrolowanych obiektów nie naruszyła prawa Ŝywnościowego. Jedynie dwa obiekty odbiegały od wymaganych standardów. W tych zakładach stwierdzono liczne nieprawidłowości sanitarno-techniczne, ponadto jeden z zakładów został zdyskwalifikowany ze względu na obecność szkodników. W części skontrolowanych tej grupy obiektów stwierdzono głównie nieprawidłowości techniczne, co skutkowało wydaniem decyzji administracyjnych. Najczęstsze stwierdzane nieprawidłowości to: brak zapewnienia właściwych warunków do produkcji Ŝywności, brak warunków do higienizacji rak, brak właściwych warunków do mycia Ŝywności, brak właściwego systemu wentylacyjnego. Łącznie wydano 18 decyzji administracyjnych, nałoŝono 10 mandatów na kwotę zł. 17

19 Skontrolowane placówki lecznictwa zamkniętego (38) posiadały stosowne decyzje zezwalające na wytwarzanie odpadów medycznych, a postępowanie z odpadami prowadziły w oparciu o opracowane procedury. We wszystkich obiektach przestrzegano zasady segregacji odpadów w miejscu ich powstania. Wewnętrznym transportem odpadów, polegającym na ich dostarczeniu z miejsc powstania do pomieszczeń czasowego przetrzymywania zajmowali się wydzieleni pracownicy szpitali lub zewnętrznych grup transportowych. Przewozem odpadów do miejsc utylizacji zajmowały się firmy posiadające odpowiednie zezwolenia. Wyniki przeprowadzonych kontroli wskazują na to, Ŝe w większości placówek lecznictwa zamkniętego sposób postępowania z odpadami medycznymi nie budził zastrzeŝeń. Celem uzyskania poprawy warunków sanitarno higienicznych pomieszczeń do tymczasowego składowania odpadów medycznych oraz pomieszczeń przeznaczonych do mycia, dezynfekcji i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu w trzech placówkach prowadzono i zakończono w 2010 r. postępowanie administracyjne. W czterech obiektach nadal postępowanie administracyjne jest kontynuowane. Awaryjne źródło zaopatrzenia w wodę posiada 26 szpitali w województwie. Dla 13 z nich źródłem awaryjnego zaopatrzenia są wodociągi zbiorowego zaopatrzenia, dla 13 zaś jest to wodociąg własny. Dla 4 placówek awaryjnym źródłem zaopatrzenia w wodę są posiadane zbiorniki zapasowe na wodę.11 placówek nie posiada awaryjnego źródła zaopatrzenia w wodę. W 2010r. odnotowano przekroczenia parametrów mikrobiologicznych w wodzie produkowanej przez 3wodociągi własne placówek co skutkowało czasowym wyłączeniem ujęć z eksploatacji. W 2010 r. nie stwierdzono deficytu wody zimnej i ciepłej dostarczanej do szpitali. Ciepła woda dostarczana jest z sieci wodociągów miejskich lub jest podgrzewana we własnych kotłowniach szpitali. Kontrole dotyczące oceny naraŝenia na czynniki szkodliwe dla zdrowia przeprowadzone w 140 placówkach w 32 przypadkach wykazały nieprawidłowości. Kontrolą objęto oddziały szpitali, w których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia, w szczególności substancje i preparaty chemiczne niebezpieczne, czynniki rakotwórcze oraz szkodliwe czynniki biologiczne. Kontrolowano Oddziały Chirurgiczne, Bloki Operacyjne, Sterylizatornie, Działy Diagnostyki Laboratoryjnej z Pracowniami Bakteriologicznymi, Oddziały Onkologiczne i Geriatryczne, Poradnie Onkologiczne, Zakład Patomorfologii, Warsztaty Działu Technicznego, obiekty naleŝące do Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego i Transportu Sanitarnego oraz Laboratoria analityczne i inne oddziały naleŝące do Niepublicznych Zakładów Opieki Zdrowotnej. 18

20 Najczęściej stwierdzanymi nieprawidłowościami były: nieuwzględnienie w ocenie ryzyka zawodowego informacji określonych w przepisach rozporządzenia MZ w sprawie szkodliwych czynników biologicznych, brak lub niepełna ocena ryzyka zawodowego w związku z naraŝeniem na substancje i preparaty chemiczne niebezpieczne, brak rejestru prac i/lub rejestru pracowników naraŝonych na działanie szkodliwych czynników biologicznych zaklasyfikowanych do 3 grupy zagroŝenia (WZW typu B i C, prątek gruźlicy), niezapewnienie pracownikom Pracowni Bakteriologii Gruźlicy środka hermetyczności w postaci komory laminarnej, brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z substancjami, preparatami, czynnikami lub procesami technologicznymi o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak rejestru pracowników naraŝonych na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, brak badań i pomiarów czynników szkodliwych. Priorytetowym działaniem w ramach nadzoru nad zakładami opieki zdrowotnej były kontrole warunków pracy w zakresie spełniania wymagań określonych w przepisach w sprawie szkodliwych czynników biologicznych w środowisku pracy w laboratoriach mikrobiologicznych (działających w strukturze organizacyjnej publicznych i niepublicznych placówek słuŝby zdrowia), w których prowadzone są prace polegające na izolowaniu prątka gruźlicy. Kontroli poddano 12 podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie, które otrzymywały dodatnie wyniki w kierunku gruźlicy. W wyniku tych kontroli LPWIS w Lublinie wydał dwie decyzje nakazujące zamknięcie dwóch Pracowni Prątka Gruźlicy niespełniających wymogów zapewnienia środka hermetyczności w postaci komory laminarnej wymaganego przy pracy ze szkodliwym czynnikiem biologicznym zaklasyfikowanym do 3 grupy zagroŝenia zgodnie z przepisami rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie szkodliwych czynników biologicznych dla zdrowia w środowisku pracy oraz ochrony zdrowia pracowników zawodowo naraŝonych na te czynniki (Dz. U. z 2005r. Nr 81, poz. 716, ze zm.). Spośród wszystkich zakładów opieki zdrowotnej 11 stosuje w działalności zawodowej cytostatyki. W roku sprawozdawczym 2010 kontroli poddano 5 takich placówek. Nie stwierdzono nieprawidłowości w realizacji przepisów określających warunki bezpieczeństwa i higieny pracy przy przygotowywaniu, podawaniu i przechowywaniu leków cytostatycznych w zakładach opieki zdrowotnej. 19

21 5. JAKOŚĆ WODY PRZEZNACZONEJ DO SPOśYCIA Jakość wody przeznaczonej do spoŝycia oceniana jest na podstawie wymagań określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 29 marca 2007r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spoŝycia przez ludzi (Dz. U. Nr 61, poz.417z późn. zm.).woda wykorzystywana do zaopatrzenia mieszkańców Lubelszczyzny pochodzi z ujęć podziemnych zasilających 867 wodociągów (w tym 630 to wodociągi zbiorowego zaopatrzenia, a 237 to ujęcia własne placówek oświatowych, słuŝby zdrowia, domów pomocy społecznej). W 2010 r. odnotowana została nieznaczna poprawa w zaopatrzeniu ludności w wodę ze względu na prowadzone rozbudowy istniejących juŝ sieci wodociągowych bądź podłączenia miejscowości do nowo powstałych wodociągów. Rozbudowano sieci 53 wodociągów, najwięcej w powiecie łukowskim (12) i bialskim (10), w 6-ciu powiatach rozbudowano zaledwie po 1 wodociągu. Wodociągi o produkcji wody od 100 do 1000m 3 /dobę zaopatrywały około 37,13% ludności województwa, wodociągi o produkcji od 1000 do m 3 /dobę 31,5%. Najmniejszy udział w zaopatrzeniu ludności województwa w wodę miała najliczniejsza grupa wodociągów zbiorowego zaopatrzenia (304) o produkcji poniŝej 100m 3 /dobę, które zaopatrywały osób (8,35%). Liczby ludności i dostępność do wody w poszczególnych powiatach województwa lubelskiego. Zaopatrzenie mieszkańców woj. lubelskiego w wodę o kontrolowanej jakości bialski i powiat m. Biała Podlaska biłgorajski chełmski i powiat m. Chełm hrubieszowski janowski krasnostawski kraśnicki lubartowski lubelski i powiat m. Lublin łęczyński łukowski opolski parczewski puławski radzyński rycki świdnicki tomaszowski włodawski zamojski i powiat m. Zamość liczba mieszkańców pow iatu liczba mieszkańców pow iatu zaopatryw anych w w ode o kontrolow anej jakości 20

22 Spośród mieszkańców Lubelszczyzny, z wody o kontrolowanej jakości korzystało (91,95 %) mieszkańców województwa (2009 r. 89,97 %). Woda dobrej jakości dostarczana była do (88,00 %) osób, natomiast z wody nie spełniającej wymagań rozporządzenia M.Z. korzystało (3,94 %) mieszkańców województwa lubelskiego. Zaopatrzenie ludności w wodę z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w poszczególnych powiatach woj. lubelskiego. Powiat Ludność powiatu % osób korzystających z wody spełniającej wymagania rozp. M.Z. % osób korzystających z wody nie spełniającej wymagań rozp. M.Z. bialski i powiat m. Biała Podlaska ,30% 2,17% biłgorajski ,05% 11,90% chełmski i powiat m. Chełm ,15% 4,94% hrubieszowski ,80% 30,11% janowski ,49% 0,00% krasnostawski ,65% 0,77% kraśnicki ,50% 0,00% lubartowski ,92% 15,73% lubelski i powiat m. Lublin ,69% 0,00% łęczyński ,45% 1,14% łukowski ,88% 15,76% opolski ,82% 0,00% parczewski ,90% 15,03% puławski ,78% 0,07% radzyński ,99% 0,00% rycki ,25% 0,98% świdnicki ,82% 0,00% tomaszowski ,66% 1,64% włodawski ,60% 4,55% zamojski i powiat m. Zamość ,53% 0,09% 21

23 W minionym roku sprawozdawczym stwierdzono brak przydatności wody z wodociągu zbiorowego zaopatrzenia Poniatowa EDA znajdującego się na terenie powiatu opolskiego. W wodzie z w/w wodociągu stwierdzono ponadnormatywną zawartość trichloroetenu i tertrachloroetenu, związków chemicznych związanych z przemysłem, powodującym większość antropogenicznych zanieczyszczeń wód, toksycznie działających na środowisko i Ŝywe organizmy. Od dnia r. wodociąg jest wyłączony z eksploatacji, a mieszkańcy korzystają z wody dobrej jakości dostarczanej przez wodociąg zbiorowego zaopatrzenia Poniatowa miasto. Spośród 630 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia w 2010 roku 63 obiekty poddano remontom lub modernizacji. Coraz częściej prace modernizacyjne wykonywane w SUW przeprowadzane były w zakresie automatyzacji kontroli procesów uzdatniania, co jest niewątpliwie korzystne dla bieŝącego nadzoru nad jakością wody dostarczanej przez dany wodociąg. Na koniec 2010 roku 62 wodociągi dostarczały wodę nie spełniającą wymagań rozporządzenia Ministra Zdrowia. Liczba ta w stosunku do lat poprzednich uległa zmniejszeniu i tak, w 2008r. były to aŝ- 94 urządzenia, natomiast w 2009r.- 91). W sytuacji, gdy jakość wody nie odpowiadała wymaganiom, PPIS orzekali w przewaŝającej ilości przypadków o warunkowej przydatności wody do spoŝycia. W kilku przypadkach konieczne było niestety orzeczenie o braku przydatność wody do spoŝycia przez ludzi. W minionym roku sprawozdawczym badania pobranych próbek wody wykazały brak przydatności do spoŝycia wody pochodzącej z 10 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia, a główną przyczyną było stwierdzane zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody. W przypadkach stwierdzenia przez PPIS braku przydatności wody do spoŝycia przez ludzi, konsumenci niezwłocznie informowani byli o zanieczyszczeniu wody. Władze samorządowe zapewniały mieszkańcom zastępcze źródła zaopatrzenia w wodę. Jednocześnie inspektorzy sanitarni zezwalali na utrzymywanie sieci wodociągowych w ruchu, w celu prowadzenia skutecznych działań naprawczych oraz umoŝliwienia odbiorcom korzystania z wody do celów sanitarnych. W zaistniałych sytuacjach kryzysowych Inspekcja Sanitarna współpracowała z jednostkami samorządów terytorialnych oraz przedsiębiorstwami wodociągowo - kanalizacyjnymi. 22

24 W minionym roku sprawozdawczym badania pobranych próbek wody wykazały brak przydatności do spoŝycia wody pochodzącej z 10 wodociągów zbiorowego zaopatrzenia, a główną przyczyną było stwierdzane zanieczyszczenie mikrobiologiczne wody. W przypadkach stwierdzenia przez PPIS braku przydatności wody do spoŝycia przez ludzi, konsumenci niezwłocznie informowani byli o zanieczyszczeniu wody. Władze samorządowe zapewniały mieszkańcom zastępcze źródła zaopatrzenia w wodę. Jednocześnie inspektorzy sanitarni zezwalali na utrzymywanie sieci wodociągowych w ruchu, w celu prowadzenia skutecznych działań naprawczych oraz umoŝliwienia odbiorcom korzystania z wody do celów sanitarnych. W zaistniałych sytuacjach kryzysowych Inspekcja Sanitarna współpracowała z jednostkami samorządów terytorialnych oraz przedsiębiorstwami wodociągowo - kanalizacyjnymi. Głównymi przyczynami kwestionowania jakości wody pod względem fizykochemicznym był brak właściwego jej uzdatniania, jak równieŝ zły stan sanitarny wyeksploatowanej sieci wodociągowej. Do najczęściej przekraczanych parametrów chemicznych w wodzie pochodzącej z wodociągów zbiorowego zaopatrzenia były: Ŝelazo, mangan, jon amonowy, natomiast wśród parametrów fizycznych głównie mętność i barwa. Są to parametry wskaźnikowe, które nie mają bezpośredniego wpływu na zdrowie konsumentów. Ich znaczenie jest drugorzędne, gdyŝ w głównej mierze wpływają na jakość organoleptyczną wody. Liczba próbek wody pobranych w kierunku oznaczeń fizyko- chemicznych oraz próby zakwestionowane Ŝelazo mangan jon amonowy liczba próbek w ody pobranych w kierunku oznaczeń w skaźnikó fizyko - chemicznych liczba próbek w ody zakw estionow anych w kierunku oznazcenia w skaźnikó fizyko - chemicznych Jednym z podstawowych źródeł substancji chemicznych pojawiających się w wodzie ujmowanej słuŝącej do zaopatrzenia mieszkańców w wodę przeznaczoną do spoŝycia, są substancje pochodzenia naturalnego oraz nawozy stosowane w rolnictwie. 23