Rozpoczęcie kampanii cukrowniczej 2017/2018. Dzień Pola Krajowej Spółki Cukrowej S.A. W numerze ponadto:

Transkrypt

1 Nr 3/2017 (29) październik 2017 Aktualności: 6 Rozpoczęcie kampanii cukrowniczej 2017/2018 Po stronie plantatora: Międzyplon istotny element w płodozmianie z burakiem cukrowym W numerze ponadto: Dzień Pola Krajowej Spółki Cukrowej S.A

2 2

3 6 Nr 3/2017 (29) październik Szanowni Państwo, Nazywam się Henryk Wnorowski. W dniu 10 października zostałem oddelegowany z Rady Nadzorczej KSC S.A. do pełnienia obowiązków Prezesa Zarządu KSC S.A. Od 2011 roku jestem profesorem nauk ekonomicznych, zatrudnionym na stanowisku profesora zwyczajnego na Uniwersytecie w Białymstoku. W kadencji pełniłem funkcję Dziekana Wydziału Ekonomii i Zarządzania. Specjalizuję się w funkcjonowaniu i rozwoju przedsiębiorstw, handlu zagranicznym, makroekonomii, międzynarodowych stosunkach gospodarczych, mikroekonomii, przedsiębiorstwie na rynku międzynarodowym oraz polityce fiskalnej. Ponadto przez ponad 20 lat pełniłem funkcję dyrektora handlowego oraz Prezesa Zarządu w Polmosie Białystok. Moja wiedza i doświadczenie pozwalają wierzyć, iż sprostam wyzwaniom w nowej jakże odpowiedzialnej roli. Oddaję w Państwa ręce najnowszy numer Kwartalnika Polski Cukier w najważniejszym dla Spółki momencie. Na początku września rozpoczęliśmy kampanię cukrowniczą 2017/2018 we wszystkich Oddziałach Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Mimo obaw związanych ze stratami w uprawach wywołanych obfitymi opadami deszczu, kampania rozpoczęła się zgodnie z naszymi założeniami. Wierzę, że plony i jakość buraków w tegorocznych zbiorach będą bardzo wysokie. Jestem pewien, że intensywny wysiłek wszystkich Plantatorów i Pracowników zaowocuje dobrym wynikiem w kolejnym roku obrotowym. Rok 2017 nie jest jednak taki sam jak wszystkie. 1 października nastąpiła liberalizacja rynku cukru w Unii Europejskiej, a co za tym idzie, nastąpiło zniesienie obowiązujących nas kwot produkcji i handlu. Od kilku lat przygotowywaliśmy się do tej zmiany. Dokonaliśmy dywersyfikacji działalności Spółki poprzez akwizycję nowych podmiotów w branży rolno-spożywczej, dzięki czemu podnieśliśmy jej wartość i poziom bezpieczeństwa w przyszłości. Naszą siłą jest w tej sytuacji produkt najwyższej jakości i mocna, rozpoznawalna marka, na którą pracujemy od 15 lat. Dzięki temu z optymizmem patrzę w przyszłość. Grupa Kapitałowa KSC S.A. może pochwalić się produktami najwyższej jakości. Nasze wyroby cieszą się uznaniem konsumentów nie tylko w Polsce, ale i na rynkach zagranicznych. Dowodem na to są nagrody przyznawane produktom naszej marki. Przykładem może być przyznana we wrześniu br. główna nagroda w kategorii cukier i słodziki dla Ulubionej Marki Polaków. Jest to dla mnie powód do radości. Ostatnie trzy miesiące obfitowały w szereg ważnych i ciekawych wydarzeń o dużym znaczeniu dla Grupy Kapitałowej KSC S.A. Warto również podkreślić, że już po raz dziewiąty uczestniczyliśmy w Międzynarodowych Targach Spożywczych POLAGRA FOOD, gdzie zostaliśmy uhonorowani statuetką Złotego Akanta za stoisko najlepiej zaprojektowane i przygotowane do realizacji strategii marketingowej firmy podczas targów. Mija dokładnie 15 lat od powstania Spółki. Przez te lata w naszych cukrowniach zaszło bardzo dużo zmian, m.in. w samej organizacji pracy służb surowcowych. Zmieniła się organizacja kontraktacji i skupu surowca, który w 100% dostarczany jest w systemie pole cukrownia. Warto podkreślić, że wszystkie Oddziały posiadają własne laboratoria odbioru surowca. O tym wszystkim przeczytacie Państwo na łamach niniejszego Kwartalnika. Najważniejsza jednak jest trwająca kampania cukrownicza. Życzę naszym Plantatorom i Pracownikom wytrwałości, siły i optymizmu podczas tegorocznej kampanii. Niech sprzyja Wam aura i czuwa nad Wami opatrzność. Z wyrazami szacunku, Henryk Wnorowski p.o. Prezesa Zarządu KSC S.A. Spis treści: Z życia Związków Zawodowych Z pracy Rady Nadzorczej Złota Kostka Cukru Polski Cukier ulubioną marką Polaków w kategorii cukier i słodziki Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Liderem Polskiego Eksportu Kampania cukrownicza 2017/ Kampania cukrownicza w Moldova Zahăr Inwestycje przedkampanijne w KSC S.A Historia powstania KSC S.A Krajowa Spółka Cukrowa S.A. dzisiaj lat przemian KSC S.A. w obszarze surowcowym Restrukturyzacja Wywiad z Panem Tomaszem Olenderkiem Dzień Pola edycja Międzynarodowych targów Polagra Food Targi ANUGA Fabryka Cukierków Pszczółka z nowymi produktami Î.C.S. Moldova Zahăr SRL podwójnie nagrodzona Pomoc ofiarom nawałnic Krajowa Spółka Cukrowa S.A. otrzymała certyfikat zrównoważonej uprawy buraków cukrowych Ppz Trzemeszno i ekspansja na Afrykę Trzemeszno na targach w Szanghaju Międzyplon istotny element w płodozmianie z burakiem cukrowym Warsztaty polowe w Starym Brześciu Kilka słów przypomnienia o prawidłowym przechowalnictwie korzeni buraka cukrowego 30 Kujawskie Nowalijki Oblężenie Malborka Magic Malbork relacja z wydarzenia Dożynki Prezydenckie w Spale relacja Dożynki Jasnogórskie relacja KONKURS Złota szarlota WYDAWCA: Krajowa Spółka Cukrowa Spółka Akcyjna, ul. Kraszewskiego 40, Toruń REDAKCJA: ul. Kraszewskiego 40, Toruń, redakcja@polski-cukier.pl DZIAŁ REDAKCYJNY: Sandra Malinowska, Anna Romanowska, Szymon Smajdor, Adrian Dębowiak, Surowiec: Piotr Ledochowski REKLAMA: Anna Romanowska, reklama.kwartalnik@polski-cukier.pl WSPÓŁPRAca: Zdzisław Salus, Michał Michalak, Artur Majewski, Renata Puzan-Udziela, Wojciech Kolignan, Łukasz Urbaniak, Szymon Simiński, Mirosław Nowakowski, Janusz Kacprzyński NADZÓR MERYTORYCZNY: p.o. Prezesa Zarządu KSC S.A. Henryk Wnorowski, Surowiec: Dyrektor Artur Majewski, Technika: Dyrektor Hubert Fabianowicz PRojekt makiety i Skład: Justyna Pilińska DRUK: ZAPOL Sobczyk Sp.J., Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych, zastrzega sobie prawo redagowania nadesłanych tekstów i zmiany ich tytułów, nie odpowiada za treść zamieszczonych reklam i ogłoszeń. Wydawca zastrzega, iż dalsze rozpowszechnianie materiałów opublikowanych w kwartalniku Polski Cukier. Pismo Krajowej Spółki Cukrowej S.A. jest zabronione. ISSN: , nakład: egz. Aktualności: Rozpoczęcie kampanii cukrowniczej 2017/2018 Po stronie plantatora: Międzyplon istotny element w płodozmianie z burakiem cukrowym W numerze ponadto: Dzień Pola Krajowej Spółki Cukrowej S.A. POLSKI CUKIER 3(29)/17 3

4 Autor: Zdzisław Salus Z pracy Rady Nadzorczej W dniu 27 września 2017 r. odbyło się posiedzenie Rady Nadzorczej, na którym Zarząd KSC S.A. zaprezentował plany na 2017/2018 rok. Po dyskusji i wyjaśnieniach Zarządu przyjęto Plan rzeczowo-finansowy Krajowej Spółki Cukrowej S.A. na rok obrotowy 2017/2018 wraz z Planem inwestycji Krajowej Spółki Cukrowej S.A. na rok obrotowy 2017/2018. Przyjęto również Plan prowadzenia działalności sponsoringowej Grupy Kapitałowej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. na rok obrotowy 2017/2018. Plany uwzględniają fakt uwolnienia rynku cukru, możliwość spadku cen światowych oraz zakładają zwiększenie produkcji w dalszej perspektywie do 1 mln ton. Zapoznano się również Z życia Związków Zawodowych W tym roku Krajowa Spółka Cukrowa Polski Cukier S.A. obchodzi 15-lecie istnienia. Początki były trudne, proces restrukturyzacji, ogromny bagaż zadłużenia, niedoinwestowane linie technologiczne kto dziś o tym pamięta? Dlatego z dumą możemy chwalić się osiągnięciami. Spółka jest w dobrej kondycji finansowej, posiada nowoczesne zakłady produkcyjne oraz zorganizowany system zarządzania. Z punktu widzenia Pracowników najistotniejsze są warunki pracy nowoczesne systemy kierowania procesem technologicznym, eliminacja szkodliwości i uciążliwości na stanowiskach pracy, system wynagradzania i nagradzania, warunki socjalne, opieka zdrowotna, programy emerytalne. To wszystko jest możliwe dzięki dobremu zarządzaniu, przyjaznemu Pracodawcy oraz zaangażowaniu dobrze zmotywowanych Pracowników. Szczególną rolę odgrywają w tym również organizacje związkowe, które we współpracy z Zarządem Spółki wdrożyły najpierw Pakiet Socjalny, a następnie Układ Zbiorowy Pracy, Dodatkowe Ubezpieczenia Zdrowotne, Pracowniczy Program Emerytalny. Związki Zawodowe angażują się w organizację wypoczynku Pracowników. Organizują w sezonie pozakampanijnym zawody sportowe, wycieczki krajowe i zagraniczne. Dbają o poziom wiedzy w zakresie prawa pracy poprzez cykliczne szkolenia działaczy związkowych. W dniu 5 września 2017 r. w Toruniu odbyło się spotkanie Związków Zawodowych z Zarządem Spółki, na którym wynegocjowano i zawarto Porozumienie regulujące wynagrodzenia Pracowników w 2017/2018 roku oraz uzgodniono poziom składek na Pracowniczy Program Emerytalny. Szczegóły Porozumienia Związki Zawodowe przekazały Pracownikom. z bieżącą sytuacją Spółki oraz spółek zależnych. Kolejne posiedzenie odbyło się w dniu 10 października 2017 roku. Podczas posiedzenia na wniosek przedstawicieli Skarbu Państwa odwołany został Prezes Zarządu Pan Paweł Piotrowski. Rada Nadzorcza delegowała do czasowego pełnienia funkcji Prezesa Zarządu, Członka Rady Nadzorczej Pana Henryka Wnorowskiego. Rada Nadzorcza podjęła uchwałę o rozszerzeniu składu Zarządu Spółki do pięciu członków, w tym Prezesa Zarządu i Przedstawiciela wybieranego przez Pracowników Spółki. Dodatkowy piąty Członek Zarządu będzie odpowiadał za przebieg procesu inwestycyjnego w Spółce. W związku z powyższymi decyzjami Rada Nadzorcza zarządziła i przyjęła harmonogram postępowań kwalifikacyjnych na Prezesa Zarządu i na Członka Zarządu do spraw Inwestycyjnych. Harmonogram przewiduje zakończenie postępowań do dnia 16 listopada 2017 roku. Złota kostka Cukru 2017 Autor: Sandra Malinowska 11 lipca 2017 roku w Toruniu odbyła się uroczystość wręczenia nagród Prezesa Zarządu Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Złota Kostka Cukru 2017 przyznawana jest najbardziej zasłużonym Pracownikom KSC S.A. W tym roku nagrodę Złota Kostka Cukru otrzymało 8 osób. Pani Krystyna Kawałek starszy specjalista ds. handlu w Dziale Zaopatrzenia w Rolnicze Środki Produkcji w Departamencie Surowcowym w Centrali Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Pani Marzena Beszczyńska inspektor surowcowy w Dziale Obsługi Plantatorów w Oddziale Cukrownia Dobrzelin. Pan Jerzy Janek specjalista ds. inwestycji i remontów w Dziale Głównego Mechanika w Oddziale,,Cukrownia Kluczewo. Pan Wiesław Zadrąg inspektor surowcowy w Dziale Obsługi Plantatorów w Oddziale,,Cukrownia Krasnystaw". Pani Alicja Szczutkowska kierownik Laboratorium Fabrycznego, a zarazem Pełnomocnik ds. systemów zarządzania w Laboratorium fabrycznym Oddziału,,Cukrownia Kruszwica". Pan Janusz Stankiewicz brygadzista brygady produktowni w Sekcji Produktowni w Oddziale Cukrownia Malbork. Pan Mirosław Kalinowski specjalista ds. Gospodarki Magazynowania w Oddziale,,Cukrownia Nakło". Pan Zygmunt Podolak spawacz-mechanik w Oddziale,,Cukrownia Werbkowice". Złota Kostka Cukru to nagroda o wyjątkowej wymowie. Przyznawana jest każdego roku Pracownikom Krajowej Spółki Cukrowej S.A., którzy nie tylko wzorowo wypełniają swoje obowiązki, ale też wykazują inicjatywę w pracy, podnoszą jej wydajność oraz jakość, a tym samym przyczyniają się do efektywnego działania komórki organizacyjnej, w której pracują, oraz całej Spółki. W gronie szanownych laureatów tegorocznej nagrody Złota Kostka Cukru są najlepsi z najlepszych. Wszystkich wyróżnionych Pracowników cechuje wysoka jakość wykonywanej pracy, sumienność i rzetelność w wykonywaniu powierzonych zadań oraz poświęcenie i wkład w pracę dla dobra naszej Spółki. Zgromadzeni Laureaci nagrody Złota Kostka Cukru 2017, ze wzruszeniem dziękowali za nagrody i słowa uznania. Był to bardzo podniosły moment, który bez wątpienia wszystkim nam zapadnie w pamięć. 4

5 Polski Cukier ulubioną marką Polaków w kategorii Cukier i słodziki Autor: Sandra Malinowska W dniu 21 września 2017 r. Prezes Krajowej Spółki Cukrowej S.A Pan Paweł Piotrowski, podczas uroczystej Gali zorganizowanej przez Wydawnictwo Gospodarcze w imieniu KSC S.A odebrał główną nagrodę w kategorii: cukier i słodziki dla ulubionej marki Polaków. Podstawą do stworzenia rankingu marek w każdej ze 138 kategorii były głosy oddane przez respondentów (procentowa liczba wskazań). Badanie przeprowadzono metodą CAWI. Dzięki temu, że badanie Ulubiona Marka Polaków było realizowane tą metodą, z wykorzystaniem internetu, respondenci mogli w dowolnym miejscu i czasie, samodzielnie, nie czując się w żaden sposób skrępowani obecnością ankietera, wypełnić ankietę i wskazać według własnej, subiektywnej oceny swoje ulubione marki. Badanie zostało przeprowadzone na przełomie lipca i sierpnia 2017 r., na łącznej próbie 1 tys. Polaków w wieku lat, decydujących lub istotnie współdecydujących w sprawie zakupów dla swojego gospodarstwa domowego oraz używających badane kategorie produktowe. Respondentami były osoby, którym marki produktów spożywczych i chemiczno-kosmetycznych nie są obojętne. W trakcie badania respondentom pokazywane były wyraźne i duże logotypy marek, dodatkowo podpisane nazwą marki na ekranie monitora. Marki pogrupowane zostały według kategorii produktowych i były rotowane w ich ramach (brak efektu pierwszeństwa i świeżości). To oznacza, że każda marka miała równe szanse podczas badania. Zadaniem respondentów było wskazanie jednej, ulubionej marki w używanych kategoriach produktowych. W ramach każdej badanej kategorii produktowej respondent miał możliwość udzielenia innej odpowiedzi na zasadzie wpisania nazwy swojej ulubionej marki spoza dostępnej listy lub też udzielenia odpowiedzi nie mam ulubionej marki w tej kategorii. Badanie zorganizowane zostało przez Wydawnictwo Gospodarcze, wydawcę m.in. portalu wiadomoscihandlowe.pl i wiadomoscikosmetyczne.pl, przeprowadzone zostało przez Instytut GfK Polonia. Jego celem było zidentyfikowanie, które marki produktów FMCG zasługują zdaniem konsumentów na miano ulubionych. Przebadanych zostało 1040 marek produktów w ramach 137 kategorii FMCG. Dodatkową, 138. kategorię stanowiły marki operatorów telefonii komórkowej. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Liderem Polskiego Eksportu 2017 Autor: Szymon Smajdor W dniu 26 czerwca 2017 r. w Ministerstwie Rozwoju w Warszawie odbyła się XV Jubileuszowa Konferencja Programowa Stowarzyszenia Eksporterów Polskich zorganizowana przez Stowarzyszenie Eksporterów Polskich pod Honorowym Patronatem Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz Marszałków Województw. Podczas Konferencji rozdano również nagrody dla osób i firm wyróżniających się w zakresie eksportu swoich produktów lub usług. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. została uhonorowana listem gratulacyjnym oraz pucharem Lider Polskiego Eksportu 2017 Tematem XV Jubileuszowej Konferencji Programowej Stowarzyszenia Eksporterów Polskich były zagadnienia zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw w ramach Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Tematyka ta wyszła naprzeciw oczekiwaniom eksporterów w ww. zakresie. Celem XV Jubileuszowej Konferencji Programowej Stowarzyszenia Eksporterów Polskich było określenie działań w zakresie wspierania zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw w ramach Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. W części merytorycznej XV Jubileuszowej Konferencji głos zabrali: Podsekretarz Stanu Ministerstwa Finansów Pan Piotr Walczak, który przedstawił zagadnienia zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw w ramach Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju, Podsekretarz Stanu Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi dr Ryszard Zarudzki omówił działania na rzecz rozwoju eksportu rolno-spożywczego, zaś Radca Minister MSZ Pan Cezariusz Kwaterski przedstawił działania MSZ w zakresie dyplomacji ekonomicznej na rzecz zagranicznej ekspansji przedsiębiorstw w ramach Strategii na Rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju. Podczas Konferencji wręczono również medale i nagrody dla firm i osób szczególnie zaangażowanych w rozwój eksportu polskich produktów. Wśród laureatów była także Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Prezes SEP Mieczysław Twaróg pogratulował ówczesnemu Prezesowi Zarządu KSC S.A. Panu Pawłowi Piotrowskiemu za dotychczasowe zaangażowanie w działalność eksportową, która sprzyja budowie pozytywnego wizerunku polskiej gospodarki w kraju i na arenie międzynarodowej oraz wyraził uznanie dla dotychczasowych dokonań firmy w tym zakresie. POLSKI CUKIER 3(29)/17 5

6 Kampania cukrownicza 2017/2018 Autor: Sandra Malinowska We wrześniu br. rozpoczęliśmy kolejną już kampanię cukrowniczą odpalając symbolicznie piece wapienne w Oddziałach Krajowej Spółki Cukrowej S.A. W uroczystościach obecny był Zarząd KSC S.A., dyrekcja Oddziału KSC S.A., Pracownicy, Plantatorzy oraz zaproszeni goście. KRASNYSTAW W dniu 7 września br. dokonano uroczystego rozpalenia pieca w Cukrowni Krasnystaw. Dyrektor Cukrowni Mirosław Cegłowski rozpalił piec wapienny w towarzystwie przybyłych Pracowników i Plantatorów buraka cukrowego. 10 września przy krzyżu obok Cukrowni odprawiona została msza św. w intencji pomyślnej i bezpiecznej kampanii cukrowniczej. Mszy przewodniczył duszpasterz świata pracy ks. prałat Zbigniew Kuzia. W homilii wskazał na nauczanie patrona NSZZ Solidarność błogosławionego ks. J. Popiełuszki dotyczące godności pracownika oraz jego roli w wytwarzaniu dóbr potrzebnych całemu społeczeństwu. Jak co roku Pracownicy i Plantatorzy buraka cukrowego aktywnie uczestniczyli we Mszy św. poprzez czytanie Słowa Bożego i modlitwy wiernych oraz udział w procesji z darami, w której obok komunikantów i wina nieśli chleb, węgiel, koks, mazut, kamień wapienny oraz najważniejszą roślinę, czyli buraka cukrowego. We mszy św. uczestniczyli przedstawiciele lokalnych władz samorządowych, regionalnej lubelskiej NSZZ Solidarność. NAKŁO Inauguracja tegorocznej kampanii cukrowniczej w KSC S.A. nastąpiła 6 września br. w Cukrowni Nakło. Piec wapienny rozpalono po raz 136. Członkowie Zarządu KSC S.A. Janusz Stachowiak i Tomasz Olenderek oraz dyrektor Cukrowni Czesław Muszyński zapalili pochodnię jedną zapałką, co ma wróżyć powodzenie i jest dobrą prognozą dla kampanii 2017/18. W uroczystości wzięli udział także przedstawiciele lokalnych władz samorządowych oraz instytucji związanych z branżą cukrowniczą. Cukrownia planuje podczas tegorocznego cyklu produkcyjnego, mającego trwać 120 dni nieprzerwanej pracy, wyprodukować rekordową ilość 100 tys. ton białego kryształu. KLUCZEWO 7 września br. przy udziale Tomasza Olenderka Członka Zarządu KSC S.A., Pracowników i zaproszonych gości w osobach Prezesa OZPBC Edwarda Szczepanika oraz ks. Krzysztofa Łuczyka dokonano symbolicznej inauguracji kampanii cukrowniczej 2017/2018. Piec wapienny rozpalili wspólnie: Dyrektor Oddziału Cukrownia Kluczewo Paweł Dawiskiba, Z-ca Dyrektora ds. Technicznych Rafał Urbański, Główny Technolog Piotr Bilewicz oraz majster pieca wapiennego Grzegorz Lisiak. WERBKOWICE Rozpalenie pieca wapiennego odbyło się również w Cukrowni Werbkowice. Na uroczystość przybyła cała załoga Cukrowni z dyrektorem Edwardem Wyłupkiem na czele oraz wszyscy wykonawcy, którzy współpracowali z Cukrownią realizując zadania remontowe i inwestycyjne. Jeden z nich, Tadeusz Klęk, chcąc podkreślić wyjątkowy charakter uroczystości przybył na uroczystość w mundurze ułana Wojska Polskiego II Rzeczpospolitej. Nie zabrakło również przedstawicieli Plantatorów i firm transportowych dostarczających buraki w czasie kampanii. MALBORK 12 września br. po raz 137 rozpoczęła się kampania cukrownicza w Cukrowni Malbork. W uroczystości udział wzięli: Zarząd KSC S.A., przedstawiciele samorządu, radni miejscy, powiatowi, wójtowie okolicznych gmin oraz służby mundurowe. Obecni byli przedstawiciele firm współpracujących z Cukrownią, główni wykonawcy największych inwestycji, a także licznie przybyli Pracownicy Cukrowni Malbork, przedstawiciele central związkowych i prezesi związków plantatorów buraka cukrowego. Uroczystość rozpoczęła się krótką modlitwą za bezpieczną kampanię. Ks. dziekan dr Arkadiusz Snigier dokonał święcenia pierwszych buraków oraz nowych urządzeń. Następnie wszyscy zebrani udali się pod piec wapienny, aby dokonać jego rozpalenia. Piec wapienny ma cztery otwory zapłonowe i dlatego rozpalenia dokonały cztery osoby, w tym dyrektor Cukrowni Mariusz Kaźmierczak. KRUSZWICA Kampania cukrownicza w Oddziale KSC S.A. Cukrownia Kruszwica rozpoczęła się 13 września br. w otoczeniu Pracowników Zakładu z dyrektorem Lechem Sobeckim na czele. Uroczystość rozpalenia pieca wapien- 6

7 DOBRZELIN Kampania 2017/2018 w Cukrowni Dobrzelin rozpoczęła się od rozpalenia pieca wapiennego 11 września br. W uroczystości wzięli udział przedstawiciele Zarządu KSC S.A. oraz Dyrektor Marek Giżyński wraz z kadrą kierowniczą. Próby kotłowni rozpoczęły się 13 września, a krojenie buraków rozpoczęto 17 września br. nego poprzedziło symboliczne poświęcenie krajanki w Cukrowni oraz msza święta w intencji bezpiecznej i owocnej kampanii. Zakończenie kampanii planowane jest na 17 stycznia 2018 r. Życzymy wszystkim oddziałom KSC S.A. bezpiecznej i pomyślnej kampanii. Kampania cukrownicza 2017/2018 w Moldova Zahăr Autor: Sandra Malinowska W dniach br. delegacja Krajowej Spółki Cukrowej S.A. przebywała z wizytą w Kiszyniowie oraz siedzibie Spółki Moldova Zahăr w Cupcini na zaproszenie Dyrektora Generalnego Î.C.S. Moldova Zahăr SRL Wojciecha Kolignana. Plan pobytu w Spółce obejmował udział w najważniejszych wydarzeniach dla Pracowników cukrowni oraz kontrahentów. 31 sierpnia 2017 r. dokonano oficjalnego otwarcia nowej pakowni cukru w cukrowni. Uroczystego przecięcia wstęgi dokonał ówczesny Prezes Zarządu KSC S.A. Paweł Piotrowski, Dyrektor Generalny Cukrowni Wojciech Kolignan wraz z Dyrektorem ds. Technicznych Jacekiem Ludwiczakiem. Nowo otwarta pakownia została wyposażona w linie pakujące cukier á 1 kg. Samo wydarzenie spotkało się z dużym zainteresowaniem mediów lokalnych i krajowych. Kolejnym punktem uroczystości była modlitwa w obrządku prawosławnym oraz poświęcenie murów, maszyn, jak również pracowników cukrowni przez miejscowego popa. Duchowny wraz ze swoją żoną poprowadzili modlitwy w intencji bezpiecznej i owocnej kampanii cukrowniczej. Była to bardzo doniosła i wzruszająca chwila dla wszystkich zgromadzonych uczestników uroczystości. Po tej części wszyscy Pracownicy udali się na rozpalenie pieca. POLSKI CUKIER 3(29)/17 7

8 Inwestycje przedkampanijne w KSC S.A. Autor: Michał Michalak W Krajowej Spółce Cukrowej S.A. dobiegł końca intensywny okres przygotowań do kampanii cukrowniczej 2017/2018, która w tym roku rozpoczęła się na przełomie drugiej dekady września. Na inwestycje w roku obrotowym 2016/2017 Krajowa Spółka Cukrowa S.A. przeznaczyła prawie 290 mln zł. Poniżej zaprezentowano te główne, które z pewnością zasługują na szczególną uwagę. W Oddziale Cukrownia Dobrzelin głównym zadaniem inwestycyjnym zrealizowanym przed tegoroczną kampanią była budowa nowego kotła technologicznego OR-50, w ramach zadania pn.: Modernizacja stacji kotłów technologicznych - budowa kotła OR 50. Realizacja zdania pozwoliła nie tylko na podwyższenie sprawności kotłowni, co w konsekwencji skutkować będzie obniżeniem zużycia energii cieplnej przez zakład, ale również spowoduje obniżenie poziomu emisji gazów do atmosfery. (Fot. 1.) 1 2 W Oddziale Cukrownia Kluczewo największym zadaniem, które zostanie zakończone w trakcie kampanii 2017/2018 jest budowa silosu na cukier o pojemności ton. Jest to już drugi silos w tym Oddziale i szesnasty w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. Spółka w trakcie zbliżającej się kampanii eksploatować będzie dwa silosy o pojemności ton, pięć silosów o pojemności ton oraz dziewięć silosów o pojemności ton. Tak więc łączna pojemność silosów wynosi ponad ton. Budowa silosu w Oddziale Cukrownia Kluczewo pozwoli na rezygnację z wynajmowania magazynów zewnętrznych dzięki czemu możliwości spełnienia wymagań jakościowych klientów, jak i dostępność cukru będą coraz wyższe. Nowy silos zostanie oddany do eksploatacji w połowie listopada 2017 roku. (Fot. 3.) 3 W Oddziale Cukrownia Krasnystaw w ramach zadania inwestycyjnego pn.: Modernizacja stacji chłodzenia cukru została zakupiona i zamontowana dodatkowa, płytowa chłodziarka cukru, która umożliwi utrzymanie wymaganych parametrów cukru, w tym temperatury i wilgotności. Urządzenia tego typu pracują od wielu lat w innych Oddziałach Spółki, w tym m.in. w Oddziale Cukrownia Werbkowice i Cukrownia Kluczewo, a w przypadku Oddziału Cukrownia Krasnystaw instalacja przedmiotowego urządzenia spowoduje eliminację tzw. wąskiego gardła, jakim była stacja chłodzenia cukru ze względu na zwiększającą się produkcję dobową (Fot. 5.) 5 Kolejnym ważnym zadaniem zrealizowanym w Oddziale Cukrownia Dobrzelin była budowa instalacji do produkcji i konfekcjonowania cukru. Dzięki realizacji przedmiotowego zadania Krajowa Spółka Cukrowa S.A. rozszerzy możliwości produkcyjne cukru pudru, gdyż do tej pory produkcja cukru pudru odbywała się wyłącznie w Oddziale Cukrownia Krasnystaw (Fot. 2.) Innym dużym zadaniem inwestycyjnym realizowanym w Oddziale Cukrownia Kluczewo była modernizacja instalacji transportu oraz magazynowania wysłodków mokrych. W ramach przedmiotowego zadania przebudowana została linia transportu wysłodków, oprócz tego zbudowane zostały dwa zbiorniki na wysłodki świeże oraz wymagana infrastruktura drogowa w obrębie stacji załadunku wysłodków. (Fot. 4.) 4 W ramach wspólnego zadania dla Oddziałów Cukrownia Kluczewo, Cukrownia Krasnystaw oraz Cukrownia Malbork dokonano modernizacji stacji brykietowania wysłodków suszonych. Osiągnięto to poprzez zakup i montaż trzech nowych granulatorów wysłodków oraz chłodnic granulatu. Zakup przedmiotowych urządzeń pozwoli na zwiększenie zdolności produkcyjnych linii wysłodków brykietowanych, o jakości zgodnej z wymaganiami odbiorców. (Fot. 6.) 6 8

9 W Oddziale Cukrownia Kruszwica w okresie między kampanijnym wybudowany został nowy zbiornik melasu o pojemności ton. Zbiornik ten pozwoli na zmagazynowanie w okresie pokampanijnym znacznie większej ilości melasu, umożliwiając tym samym uzyskanie wyższych cen sprzedaży. Decyzja o budowie zbiornika melasu podyktowana była również dostosowaniem możliwości magazynowych do zwiększonego przerobu dobowego Oddziału. (Fot. 7.) Kolejną zrealizowaną inwestycją w Oddziale Cukrownia Kruszwica, w tym przypadku w obszarze technologii, była modernizacja stacji oczyszczania soków. W ramach zadania dostawiony został m.in. nowy aparat saturacji oraz drugi dekantator pośpieszny. Realizacja zadania pozwoli na dostosowanie wydajności stacji oczyszczania soku do zdolności przerobowej Oddziału na poziomie t/dobę. (Fot. 8, 9.) W Cukrowni Malbork 9 w ramach realizacji zadania pn. Modernizacja linii mycia i transportu buraków do przerobu dostarczone i zamontowane zostały nowe urządzenia linii mycia buraków, w tym płuczka kułakowa, płuczka bębnowa końcowa, bębnowy łapacz piasku oraz filtr wody spławiakowej. Realizacja zadania pozwala na podniesienie skuteczności mycia i przygotowania surowca do przerobu. Jest to kolejna modernizacja linii mycia i transportu buraków, zrealizowana w ciągu ostatnich lat w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. (Fot.10, 11.) Kolejne zadanie inwestycyjne które zosta- 11 ło zrealizowane w Oddziale Cukrownia Malbork to dostawa i montaż warnika pionowego cukrzycy B. Jest to kolejny, piąty już warnik tego typu zbudowany w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. w ciągu ostatnich sześciu lat. Decyzja o realizacji przedmiotowej inwestycji jest konsekwencją osiągania bardzo dobrych wyników technologicznych i ekonomicznych z tego rodzaju inwestycji w pozostałych Oddziałach Spółki, tj. w Oddziale Cukrownia Kluczewo, Cukrownia Krasnystaw, Cukrownia Kruszwica oraz Cukrownia Werbkowice. (Fot. 12.) Krajowa Spółka Cukrowa 12 S.A. nie zapomina również o działaniach mających na celu ochronę środowiska naturalnego, dlatego też w Oddziale Cukrownia Malbork przeprowadzono modernizację oczyszczalni ścieków przemysłowych. Celem przedmiotowej modernizacji było podniesienie sprawności oczyszczenia ścieków przemysłowych. W ramach zadania wykonano drugi osadnik wtórny wraz z instalacjami technologicznymi oraz wymieniono instalację biogazu. W Oddziale Cukrownia Nakło w ramach zadania inwestycyjnego Modernizacja stacji pras wysłodkowych wysokiego wyżęcia - zakup i montaż prasy wysokiego wyżęcia została zakupiona i zamontowana nowa prasa wysłodkowa wysokiego wyżęcia. Realizacja tego zadania pozwoliła na ograniczenie strat cukru poprzez uzyskanie większego stopnia wyżęcia wysłodków. Jest to już 16 prasa wysłodkowa włoskiej firmy Babbini S.p.A., jaką zakupiła Krajowa Spółka Cukrowa S.A. w ciągu ostatnich 8 lat. (Fot. 13.) 13 Kolejnym istotnym zadaniem inwestycyjnym zrealizowanym w Oddziale Cukrownia Nakło była modernizacja gospodarki cieplnej. W ramach tego zadania zamontowane zostały dwa nowe opadowe aparaty wyparne każdy o powierzchni grzejnej m 2 oraz ogrzewacz soku zasilany oparami warnikowymi. Celem realizacji zadania było obniżenie zużycia ciepła w procesie technologicznym oraz dostosowanie gospodarki cieplnej do zdolności przerobowej Oddziału. W Oddziale Cukrownia Werbkowice w ramach zadania inwestycyjnego pn. Budowa zbiorników soku gęstego o pojemności m 3 wraz z dostawą urządzeń oraz wykonaniem towarzyszących instalacji technologicznych wybudowano dwa zbiorniki stalowe wraz z instalacjami technologicznymi. Realizacja tego zadania pozwoli na przeprowadzenie po raz pierwszy w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. tzw. odkładu soku gęstego w trakcie kampanii buraczanej, a następnie przerobienie go na cukier w okresie po kampanii buraczanej. (Fot. 14.) 14 W powiązaniu z realizacją poprzedniego zadania w Oddziale Cukrownia Werbkowice, w ramach zadania pn. Modernizacja gospodarki cieplnej, zamontowano dwa działy opadowe o powierzchni 5000 m 2 oraz dział wyparny typu Roberta, który będzie wykorzystany jako dział I w trakcie kampanii sokowej. Dodatkowo w ramach zadania zmodernizowano instalacje technologiczne. (Fot. 15) 15 Zgodnie z założeniami Cukrownie zakończyły wszystkie zaplanowane zadania inwestycyjne, a tym samym zostały przygotowane do kampanii cukrowniczej w 2017/2018 roku. POLSKI CUKIER 3(29)/17 9

10 Historia powstania KSC S.A. Autor: Sandra Malinowska Tragiczna sytuacja ekonomiczna, w jakiej znalazły się krajowe cukrownie w latach , wymusiła podjęcie działań mających na celu uzdrowienie polskiego cukrownictwa. Większość inicjatyw miała charakter oddolny i pochodziła od przedstawicieli plantatorów buraka cukrowego i załóg cukrowni, wspieranych przez grupę parlamentarzystów i orędowników idei powstania Polskiego Cukru. Walki o powstanie Polskiego Cukru rozgrywały się w latach Arenę walk stanowiły: Sejm, rząd RP, ministerstwa, banki, sądy, partie polityczne, organizacje cukrownicze, holdingi cukrownicze, cukrownie, organizacje plantatorów, związki zawodowe, prasa, radio, telewizja. Działania toczyły się na różnych szczeblach i miały różnorodny charakter. Jednak decydujące starcia rozgrywały się w polskim parlamencie. Uczestnikami walk byli z jednej strony zwolennicy utworzenia koncernu cukrowniczego Polski Cukier, a z drugiej strony przeciwnicy jego powstania. Grono zwolenników stanowili: plantatorzy zrzeszeni w NSZZ Rolników Indywidualnych Solidarność, pracownicy cukrowni, członkowie komisji zakładowych NSZZ Solidarność i NSZZ Pracowników Przemysłu Cukrowniczego oraz część posłów. Przeciwnikami utworzenia Polskiego Cukru były zachodnioeuropejskie koncerny cukrownicze, wspierane przez niektóre zarządy holdingów i cukrowni, dużą część plantatorskich i pracowniczych organizacji związkowych, niektóre izby gospodarcze, bardzo wielu plantatorów i pracowników, niektóre ugrupowania polityczne i inne. Proces legislacyjny prowadzący do ostatecznej ustawy, która umożliwiała powołanie Krajowej Spółki Cukrowej S.A., trwał bardzo długo. 22 grudnia 1999 r. Sejm RP wezwał rząd do podjęcia pilnych działań organizacyjnych i prawnych zmierzających do utworzenia spółki Polski Cukier S.A. 4 kwietnia 2000 r. Rząd RP zasugerował utworzenie spółki Polski Cukier S.A. z 16 cukrowni skupionych w trzech spółkach cukrowych, których akcje nie podlegały zbyciu w ramach restrukturyzacji regionalnej, ze względu na założenie, że miały być sprywatyzowane wraz ze spółkami cukrowymi do końca 2001 roku. 13 czerwca 2001 r. Rząd RP zaakceptował koncepcję powołania Spółki Polski Cukier S.A. na bazie 28 cukrowni. 21 czerwca 2001 r. Sejm RP uchwalił ustawę o regulacji rynku cukru, która przewidywała inną niż rządowa koncepcję powołania Krajowej Spółki Cukrowej S.A. 21 listopada 2001 r. rozesłany został projekt nowelizacji tej ustawy do uzgodnień międzyministerialnych. W nowelizacji zawarty został precyzyjny mechanizm natychmiastowego utworzenia Krajowej Spółki Cukrowej Polskiego Cukru. Prace nad powołaniem Krajowej Spółki Cukrowej S.A. przeciągały się. W rezolucji z 15 lutego 2002 r. w sprawie powołania Krajowej Spółki Cukrowej Sejm RP wezwał rząd do powołania do 30 czerwca 2002 r. Krajowej Spółki Cukrowej S.A. na podstawie art. 20 ustawy z 21 czerwca 2001 r. o regulacji rynku cukru. 18 lipca 2002 r. Sejm RP uchwalił ustawę o zmianie ustawy o regulacji rynku cukru. Nowelizacja dotyczyła artykułu związanego z możliwością i trybem powołania Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Utworzenie Krajowej Spółki Cukrowej S.A. miało nastąpić przez podwyższenie kapitału zakładowego Mazowiecko-Kujawskiej Spółki Cukrowej S.A. poprzez wniesienie akcji dwóch pozostałych spółek cukrowych. Za dzień powołania Krajowej Spółki Cukrowej przyjmuje się poniedziałek 26 sierpnia 2002 r. W tym dniu w siedzibie Ministerstwa Skarbu Państwa w Warszawie przy ulicy Kruczej 26 odbyło się Nadzwyczajne Walne Zgromadzenie Akcjonariuszy Mazowiecko-Kujawskiej Spółki Cukrowej S.A. w Toruniu. Najistotniejsza była uchwała nr 2, dotycząca zmian statutu spółki. Paragraf 1 statutu otrzymał brzmienie: Nazwa Spółki brzmi: Krajowa Spółka Cukrowa Spółka Akcyjna. Spółka może używać skrótu firmy: KSC Polski Cukier S.A. Idea Polskiego Cukru urzeczywistniła się. Proces powstawania Krajowej Spółki Cukrowej S.A. składał się więc z kilku etapów. Pierwszym etapem było połączenie Krajowej Spółki Cukrowej S.A. ze Spółkami Cukrowymi. Tak powstał holding, który funkcjonował przez pierwszy rok. Następnie przekształcił się w koncern, w skład którego początkowo wchodziły 23 cukrownie spółki akcyjne. W późniejszym okresie KSC S.A. posiadała 27 cukrowni. W wyniku inkorporacji dotychczasowe spółki zależne utraciły osobowość prawną i zostały przekształcone w oddziały. Artykuł powstał w oparciu o informacje pochodzące z opracowania Bogdana Mardofela nt. 15-lecia KSC S.A Przyjęta wczoraj przez Sejm ustawa o regulacji rynku cukru powstała w wyniku kompilacji rządowego projektu ustawy o regulacji rynku i przekształceniach własnościowych w przemyśle cukierniczym oraz poselskiego projektu ustawy o produkcji buraków cukrowych, cukru buraczanego oraz regulacji krajowego rynku cukru. Poseł Gabriel Janowski (na zdjęciu na mównicy sejmowej) od początku prac nad ustawą o Polskim Cukrze był gorącym zwolennikiem stworzenia go z udziałem jak największej liczby cukrowni. By to osiągnąć, organizował demonstracje i okupował pomieszczenia Ministerstwa Skarbu Państwa. 10

11 KRAJOWA SPÓŁKA CUKROWA S.A. Dzisiaj Autor: Sandra Malinowska Krajowa Spółka Cukrowa S.A. jest największym w Polsce i ósmym co do wielkości producentem cukru w Europie. Udział KSC S.A. w krajowym rynku cukru wynosi blisko 40 procent. Podstawowy przedmiot działalności Krajowej Spółki Cukrowej S.A. stanowi produkcja i sprzedaż cukru oraz handel wyrobami powstałymi w trakcie jego wytwarzania melasą, wysłodkami buraczanymi, wapnem. Spółka prowadzi też działalność w zakresie przetwórstwa owocowo-warzywnego. Zajmuje się również sprzedażą nasion, nawozów i środków ochrony roślin, wytwarzaniem energii elektrycznej, wynajmem i zarządzaniem nieruchomościami własnymi lub dzierżawionymi. Spółka prowadzi kompleksowe zarządzanie archiwami firm zewnętrznych w zakresie przechowywania, archiwizowania oraz brakowania dokumentów oraz inne działalności usługowe. Centrum Archiwizacji KSC S.A. w Płocku gwarantuje profesjonalną obsługę polegającą na zarządzaniu archiwum firmowym otwartym na indywidualne potrzeby klientów. Odbiorcami produktów Spółki sprzedawanych pod marką Polski Cukier są zarówno uznane firmy polskie, jak i renomowane koncerny międzynarodowe. Budowana przez lata Grupa Kapitałowa Krajowej Spółki Cukrowej S.A. działa dzisiaj w pięciu sektorach rynku rolno-spożywczego. Podstawowym sektorem Grupy pozostaje przemysł cukrowniczy. Cztery kolejne to przemysł cukierniczy, przemysł przetwórstwa owocowo-warzywnego, przemysł zbożowo-młynarski oraz przemysł ziemniaczany. Do Grupy Kapitałowej KSC S.A. należą dzisiaj poza KSC S.A. spółki zależne: Przedsiębiorstwo Zbożowo-Młynarskie PZZ w Stoisławiu S.A., Fabryka Cukierków Pszczółka Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego Trzemeszno Sp. z o.o., Î.C.S. Moldova Zahăr S.R.L. z siedzibą w Republice Mołdawii. Oddziały Spółki to jednostki organizacyjne prowadzące głównie działalność surowcową i techniczno-produkcyjną. Obecnie w ramach Krajowej Spółki Cukrowej S.A. funkcjonuje 8 oddziałów produkcyjnych: Oddział Cukrownia Dobrzelin w Dobrzelinie, Oddział Cukrownia Kluczewo w Stargardzie, Oddział Cukrownia Krasnystaw w Siennicy Nadolnej, Oddział Cukrownia Kruszwica w Kruszwicy, Oddział Cukrownia Malbork w Malborku, Oddział Cukrownia Nakło w Nakle nad Notecią, Oddział Cukrownia Werbkowice w Werbkowicach, Oddział Polskie Przetwory we Włocławku. Potwierdzeniem wysokiej jakości produktów pod marką Polski Cukier oraz pod markami własnymi klientów są liczne nagrody konsumenckie i wyróżnienia branżowe, m.in.: Ulubiona Marka Polaków, Lider Rynku Spożywczego, Zielony Laur, Marka Polskiej Gospodarki, Hit Handlu, Orzeł Eksportu, Polska Nagroda Inteligentnego Rozwoju, Wybitny Eksporter Roku, Lider Mocy. Na ofertę Grupy Kapitałowej KSC S.A. składają się m.in.: cukier, cukierki, ketchupy, ogórki konserwowe, mąki, kasze, płatki owsiane, skrobia ziemniaczana. POLSKI CUKIER 3(29)/17 11

12 15 lat przemian KSC S.A. w o b s z a r z e s u r o w c o w y m Autor: Artur Majewski W tym roku mija 15 lat od powstania Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Spółka powstała z połączenia trzech ówcześnie funkcjonujących Spółek Cukrowych tj. Lubelsko Małopolskiej Spółki Cukrowej, Mazowiecko- Kujawskiej Spółki Cukrowej i Poznańsko Pomorskiej Spółki Cukrowej. Okres 15 lat to czas wielu zmian zarówno w przepisach obowiązujących na rynku cukru polskim i europejskim, ale również bardzo intensywnych przemian w obszarze surowcowym. Cały szereg przepisów unijnych w zakresie funkcjonowania rynku cukru wymagał wprowadzenia wielu zmian po wejściu Polski do Unii Europejskiej. Szczególnie ważnym elementem była tu współpraca w nowych realiach pomiędzy Plantatorami i Producentami Cukru. Pierwszym dokumentem o zasięgu ogólnopolskim było podpisane w maju 2004 roku pomiędzy Związkiem Producentów Cukru w Polsce i Krajowym Związkiem Plantatorów Buraka Cukrowego, ogólnopolskie Porozumienie Branżowe. Dokument ten regulował podstawowe obszary współpracy zgodnie z obowiązującym prawem unijnym i krajowym. Porozumienie to obowiązywało do 30 września 2009 roku. Po przeprowadzonej w latach unijnej reformie regulacji na rynku cukru, Polska otrzymała limit produkcji cukru w wysokości tys. ton, z czego Krajowa Spółka Cukrowa S.A tony. Odzwierciedleniem limitów, które otrzymywali producenci cukru, były u Plantatorów, prawa do uprawy i dostawy buraków cukrowych i w oparciu o te prawa prowadzony był proces kontraktacji buraków cukrowych kwotowych. Po wygaśnięciu ogólnopolskiego Porozumienia Branżowego oraz wprowadzeniu w 2011 roku rozporządzenia MRiRW, w sprawie warunków zakupu buraków cukrowych przeznaczonych do produkcji cukru w ramach kwoty produkcyjnej cukru, producenci podjęli działania zmierzające do podpisania regionalnych porozumień branżowych. KSC S.A. we wrześniu 2011 roku po trudnych negocjacjach z Radą Związków Plantatorów Buraka Cukrowego działającą przy KSC S.A. podpisała regionalne Porozumienie Branżowe na dostawy w kampanii 2011/2012, kolejne na rok 2012/13 zawarto w grudniu 2011 z terminem obowiązywania do końca roku gospodarczego 2012/2013. W marcu 2013 roku zakończyły się negocjacje treści wieloletniego porozumienia branżowego, które miało obowiązywać do końca roku gospodarczego 2019/2020. W związku ze zmianą przepisów, zakończeniem kwotowania produkcji cukru i uwolnieniem rynku cukru w Unii Europejskiej wystąpiła konieczność aktualizacji tego porozumienia. Ostateczną treść ustalono i podpisano w dniu 17 stycznia 2017 roku. Porozumienie reguluje najważniejsze obszary współpracy pomiędzy Krajową Spółką Cukrową i Plantatorami dostarczającymi do niej surowiec. W kwietniu 2017 roku pomiędzy Związkiem Producentów Cukru w Polsce i Krajowym Związkiem Plantatorów Buraka Cukrowego podpisane zostało Porozumienie Krajowe. Porozumienie to reguluje najważniejsze elementy współpracy na rynku krajowym i jednocześnie sankcjonuje porozumienia regionalne u poszczególnych Producentów Cukru w Polsce. Ta krótka historia pokazuje jak wiele działo się w przepisach. Drugim elementem i myślę, że najważniejszym są zmiany w uprawie i dostawie surowca do produkcji cukru jakim jest burak cukrowy. W roku 2003 z KSC S.A. współpracowało ponad 40 tysięcy Plantatorów, średni plon jaki notowano w tamtym okresie to 41 ton z ha a średnia dla wszystkich cukrowni plantacja wynosiła 3 hektary. W roku 2017 ze Spółką współpracuje ponad Plantatorów a wielkość średniej plantacji to ponad 6 ha. W roku 2016 średni plon to ponad 66 ton buraków z ha. Analizując plony biologiczne cukru z hektara można z całą pewnością zauważyć ogromny postęp, w roku 2003 plon wynosił nieco ponad 6 ton, w roku 2016 ponad 11 ton i jest to plon średni. Wielu naszych Plantatorów osiąga wyniki na poziomie 15 i więcej ton cukru biologicznego z ha. Na postęp w wynikach wpłynęło wiele czynników. Postęp w technologii uprawy buraków, coraz nowocześniejsze rozwiązania agrotechniczne, odpowiedni dobór materiału siewnego, właściwe i racjonalne nawożenie i ochrona plantacji, wiedza i doświadczenie Plantatorów, metody zbioru, to wszystko czynniki, które pozwalają na osiąganie coraz wyższych plonów. Pomijam tu wpływ pogody, bo ta jest niezależna. W perspektywie 15 lat istnienia KSC S.A. bardzo dużo zmieniło się w samej organizacji pracy służb surowcowych. Po wielu zmianach wynikających ze zmian na europejskim rynku cukru zoptymalizowano rejony kontraktacyjne uwzględniając potencjały produkcyjne poszczególnych Oddziałów, praktycznie zmieniła się organizacja kontraktacji i skupu surowca. Spółka w momencie utworzenia posiadała 161 terenowych punktów odbioru, buraki dostarczane były różnym sprzętem, również niewielkimi przyczepami rolniczymi. Doczyszczanie surowca odbywało się na tzw. kompleksach. Polaryzacja surowca była wyliczana na podstawie średnich wyników z laboratoriów fabrycznych. W roku 2017, 100% surowca dostarczane jest w systemie pole cukrownia, buraki kopane są w większości nowoczesnymi kombajnami 6-cio rzędowymi, doczyszczane przez nowoczesne doczyszczarki i dowożone samochodami z naczepami samowyładowczymi. Badania zanieczyszczeń i polaryzacji odbywają się w nowoczesnych laboratoriach surowcowych w momencie dostawy surowca do cukrowni. Wszystkie Oddziały Spółki posiadają własne laboratoria odbioru surowca. Na kampanię 2017/18 Spółka zakontraktowała ponad tys. ton buraków, planujemy wyprodukować ponad 900 tys. ton cukru. Niewątpliwie rok 2017/2018 będzie rokiem trudnym z uwagi na uwolnienie rynku cukru. Przed Spółką duże wyzwanie sprostania konkurencji na rynku światowym. Partnerska współpraca z Plantatorami, dotychczasowe osiągnięcia, zrealizowane inwestycje i modernizacje we wszystkich obszarach pozwalają optymistycznie patrzeć w przyszłość. Korzystając z okazji 15-lecia istnienia KSC S.A. składam podziękowanie dla wszystkich Plantatorów za dotychczasową współpracę i życzę wysokich plonów w bieżącej kampanii i latach następnych. 12

13 RESTRUKTURYZACJA Autor: Renata Puzan-Udziela Od chwili powołania Krajowej Spółki Cukrowej S.A. w Spółce były prowadzone działania restukturyzacyjne obejmujące kilka obszarów. W początkowym okresie inkorporacji w latach do Spółki włączonych zostało 27 cukrowni: Borowiczki, Brześć Kujawski, Częstocice, Dobrzelin, Gryfice, Janikowo, Klemensów, Kluczewo, Krasnystaw, Kruszwica, Lublin, Łapy, Malbork, Mała Wieś, Nakło, Nowy Staw, Opole Lubelskie, Ostrowy, Pruszcz Gdański, Rejowiec, Sokołów Podlaski, Szczecin, Tuczno, Werbkowice, Wożuczyn, Żnin. W drugim etapie w latach trzy kolejne zakłady zostały wyłączone z produkcji cukru (Leśmierz, Unisław, Ostrowite). Jako ostatni w 2017 roku został włączony Oddział Polskie Przetwory we Włocławku. Kilka cukrowni w momencie inkorporacji nie prowadziło już działalności produkcyjnej, m.in. z powodu słabej kondycji ekonomicznej, ograniczonej dostępności do surowca albo ze względu na zły stan techniczny linii technologicznej. W związku z powyższym, w pierwszych latach funkcjonowania niezbędne były działania dotyczące restrukturyzacji zadłużenia i zobowiązań finansowych przejętych cukrowni. Równolegle, w ramach procesu koncentracji produkcji w cukrowniach o najlepszym potencjale surowcowym i rozwojowym podejmowane były decyzje dotyczące wyłączenia z produkcji pozostałych, co z kolei wiązało się z koniecznością redukcji zatrudnienia. Do 2008 roku Krajowa Spółka Cukrowa S.A. przeprowadziła kilka tzw. programów dobrowolnych odejść, w których oferowała dla pracowników wyłączanych jednostek różnorodne formy wsparcia w formie: dofinansowania relokacji do oddziałów produkcyjnych lub rozpoczęcia własnej działalności gospodarczej, przekwalifikowania zawodowego lub odpraw pieniężnych rekompensujących likwidację dotychczasowych stanowisk pracy. Obszar restrukturyzacji zatrudnienia Spółki należał do szczególnie trudnych ze względów socjalno-społecznych i kosztowych. Aby ograniczyć ich skutek, Spółka rozpoczęła działalności alternatywne i pomocnicze w produkcji cukru takie jak: konfekcjonowanie cukru w coraz większym rodzajowo asortymencie, nadruk papieru na potrzeby pakowania cukru w opakowania jednostkowe à 1kg w marce własnej i odbiorców, produkcja wapna palonego, produkcja cukierków, Lubuskie 1) Gryfice 2) Szczecin 3) Kluczewo 4) Malbork 5) Nowy Staw 6) Pruszcz 7) Brześć Kujawski 8) Janikowo 9) Kruszwica Oddziały KSC S.A. przed restrukturyzacją Warmińskomazurskie Zachodniopomorskie Dolnośląskie Pomorskie Kujawsko-pomorskie Mazowieckie 14 Wielkopolskie Łódzkie Opolskie Śląskie 10) Nakło 11) Tuczno 12) Żnin 13) Borowiczki 14) Mała Wieś 15) Dobrzelin 16) Leśmierz 17) Ostrowy 18) Łapy Małopolskie Świętokrzyskie 20 Lubelskie Podkarpackie Podlaskie 19 ale też archiwizacja i przechowalnictwo dokumentacji wszystkich spółek inkorporowanych, własnej bieżącej oraz komercyjnie dla zewnętrznych podmiotów. Istotna i czasochłonna w obszarze restrukturyzacyjnym była i jest restrukturyzacja majątkowa, która przez pierwsze lata działalności Krajowej Spółki Cukrowej S.A. polegała przede wszystkim na zagospodarowaniu części maszyn i urządzeń z cukrowni wyłączonych przez oddziały produkcyjne, a następnie działaniach zabezpieczających pozostałą część linii technologicznych przed ewentualnym ich wykorzystaniem przez podmioty konkurencyjne, zarówno w kraju, jak i poza jego granicami. Ponadto, inkorporacja tak wielu spółek spowodowała przejęcie nieruchomości o obszarze ponad 2 tys. hektarów gruntów zabudowanych obiektami fabrycznymi, magazynowymi i składowymi lub wielkoobszarowych niezabudowanych terenów osadnikowych, zlokalizowanych w ponad 100 miejscowościach na terenie Polski. Pojawiła się konieczność uregulowania ich stanu formalno-prawnego, określenia przydatności tych zasobów dla dalszej działalności produkcyjnej, bieżącego zarządzania tym majątkiem, w tym ponoszenia kosztów jego utrzymania aż do czasu zbycia. Aktualnie, produkcja cukru prowadzona jest w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. w siedmiu cukrowniach stanowiących Oddziały produkcyjne, dla których łączna powierzchnia gruntów niezbędna do realizacji produkcji stanowi obszar ok. 500 hektarów, natomiast do zagospodarowania pozostaje jeszcze ok. 260 ha nieruchomości w kilkunastu lokalizacjach. Przez 15 lat procesu restrukturyzacji majątkowej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. przychód ze sprzedaży majątku nieprodukcyjnego wyniósł ponad 267 mln PLN, a transakcje te objęły nieruchomości o łącznej powierzchni ponad 1,2 tys. hektarów, w tym całość kompleksów pofabrycznych ośmiu byłych cukrowni (Ostrowy, Sokołów Podlaski, Klemensów, Szczecin, Ostrowite, Wożuczyn, Opole Lubelskie, Żnin) ) Sokołów 20) Częstocice 21) Lublin 22) Opole 23) Klemensów 24) Krasnystaw 25) Rejowiec 26) Werbkowice 27) Wożuczyn POLSKI CUKIER 3(29)/17 13

14 Budujemy wizerunek firmy stabilnej i wiarygodnej Z Członkiem Zarządu Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Panem Tomaszem Olenderkiem rozmawia Anna Romanowska. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. utrzymuje się na rynku, to znaczy, że jest godna zaufania i ma wypracowane strategie działania. A.R.: Panie Prezesie, w tym roku świętujemy Jubileusz 15-lecia Krajowej Spółki Cukrowej S.A., to powód do dumy. T.O.: To zdecydowanie powód do dumy i radości! Spółka stanowi jeden z głównych filarów polskiej branży cukrowniczej, jest producentem znanym i cenionym w skali globalnej. 15 kampanii cukrowniczych KSC S.A., 8 oddziałów produkcyjnych z tradycjami, ponad plantatorów współpracujących ze spółką, budowana przez lata Grupa Kapitałowa Krajowej Spółki Cukrowej S.A.: Przedsiębiorstwo Zbożowo-Młynarskie PZZ w Stoisławiu S.A., Fabryka Cukierków Pszczółka Sp. z o.o., Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego Trzemeszno Sp. z o.o., Î.C.S. Moldova Zahăr SRL. z siedzibą w Republice Mołdawii. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. to firma przyjazna dla Pracowników i dbająca o ich przyszłość. Świadczą o tym wszelkiego rodzaju programy, które są skierowane bezpośrednio do naszych Pracowników, mam tu na myśli program zdrowotny, program emerytalny, czy naszą Konstytucję Układ Zbiorowy Pracy. A.R.: Warto przypomnieć jak wyglądały początki powstania KSC S.A. Jakie zmiany zaszły na przełomie 15 lat. T.O.: KSC S.A. w pierwszym okresie działalności od roku 2002 podlegała zdecydowanym naciskom naszej konkurencji wykorzystującej wszelkie możliwe mechanizmy dotyczące zablokowania powstania największej polskiej firmy branży rolno-spożywczej w tamtym czasie. Można ten okres opisać trzema słowami: krew, pot i łzy. Okres 15 lat to czas wielu zmian, które z pewnością wpłynęły na całokształt funkcjonowania spółki. Posiadamy nowoczesne fabryki, które wprowadzając innowacje i nowoczesne technologie udoskonalają jakość naszych produktów. A.R.: W tym roku mija Panu 26 lat pracy w cukrownictwie. Jak wyglądały początki Pana kariery zawodowej zanim został Pan członkiem Zarządu KSC S.A.? Jak jednym zdaniem może Pan podsumować te lata. T.O.: Pracę zawodową rozpoczynałem w Cukrowni Borowiczki S.A. w Płocku. Pełniłem tam odpowiednio funkcje Aparatowego biobloków, Kierownika Gospodarki Magazynowej aż do funkcji Kierownika Działu Handlowego Cukrowni Mała Wieś i Borowiczki. W 2000 r. zostałem wybrany z ramienia pracowników Cukrowni Borowiczki S.A. do Rady Nadzorczej cukrowni, gdzie pełniłem funkcję sekretarza. Po inkorporacji cukrowni i powstaniu KSC S.A. zostałem wybrany do Rady Nadzorczej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. z ramienia Pracowników. Od 2006 r. do chwili obecnej pełnię funkcję Członka Zarządu KSC S.A. Były to lata wytężonej nauki, ale też pokory wobec wszystkich tych, którzy pracują w branży cukrowniczej. A.R.: Wiemy o Pana osiągnięciach sportowych T.O.: Jestem dumny z faktu, iż w latach byłem reprezentantem kraju. Kilkukrotnie zdobyłem Mistrzostwo Polski Juniorów w różnych konkurencjach w wioślarstwie, tj. Mistrzostwo Polski w dwójce ze sternikiem oraz Mistrzostwo Polski w czwórce bez sternika, a także Medale Mistrzostw Europy oraz V-ce Mistrzostwo Polski Seniorów. 14

15 A.R.: A jakie są Pana osiągnięcia w Krajowej Spółce Cukrowej S.A.? T.O.: Do najważniejszych osiągnięć należy zaliczyć szereg nowatorskich pro-pracowniczych rozwiązań zawartych w Układzie Zbiorowym Pracy m.in. dotyczących ochrony pracowników. Jestem głównym architektem takich dokumentów jak: Pracowniczy Program Opieki Zdrowotnej czy też Pracowniczy Program Emerytalny. Cieszę się, iż w KSC S.A. coroczne podwyżki dla Pracowników stały się standardem i tak już pozostanie. Moim pomysłem było również utworzenie Biura Innowacji i Badań Naukowych, a to przyszłość z punktu widzenia firmy. Działalność badawczo-rozwojowa stanowi obecnie kluczowe narzędzie zwiększania konkurencyjności przedsiębiorstw. Na realizację projektów badawczo-naukowych pozyskaliśmy fundusze zewnętrzne w wysokości ok. 10 mln zł. Warto wspomnieć o Centralnym Archiwum KSC S.A. w Płocku, które jest liczącym się podmiotem w kraju świadczącym usługi archiwizacyjne nie tylko na rzecz KSC S.A. lecz także na rzecz podmiotów zewnętrznych. A.R.: Jak postrzega Pan obecną sytuację na rynku cukru? T.O.: Sytuację tą można porównać z okresem restrukturyzacji KSC S.A., kiedy to tworzyliśmy fundamenty firmy, którą mamy w obecnym kształcie. Nie uważam, by reforma rynku cukru była zagrożeniem, lecz wyzwaniem, któremu sprostamy. Liberalizacja rynku cukru nie jest dla nas zaskoczeniem i przez kilka lat intensywnie przygotowywaliśmy do niej firmę. Miernikiem tego niech będzie chociażby techniczny koszt wytworzenia, jeżeli porównamy parametry dzisiejsze do tych sprzed kilku lat, to wtedy zobaczymy efekty naszej pracy. A.R.: Jakie są dalsze kierunki rozwoju firmy? T.O.: KSC S.A. od kilku lat przestała już być tylko producentem cukru. Stała się marką, która jest właścicielem spółek operujących w kluczowych obszarach rynku rolno-spożywczego. Ta dywersyfikacja pozwala nam z dużo większą pewnością mierzyć się z wyzwaniami dotyczącymi rynku cukru. Niemniej jednak uważam, iż w dającej się przewidzieć perspektywie to produkcja cukru będzie tą osią, na bazie której powinniśmy rozwijać nasze zaangażowanie w innych branżach. A.R.: Jakie są najważniejsze zadania i wyzwania, jeśli chodzi o działalność Spółki? T.O.: KSC S.A. w sposób zasadniczy zwiększa swoją produkcję, stając się firmą znaczącą nie tylko w wymiarze europejskim. Dla porównania pierwotny limit produkcji cukru dla KSC S.A. wynosił 540 tys. ton, podczas gdy w tym roku wyprodukujemy ok. 930 tys. ton cukru. W związku z tym są to wyzwania dotyczące umiejscowienia naszego podstawowego produktu na innych rynkach, a co się z tym wiąże stworzenia odpowiedniej infrastruktury logistycznej ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji związanych z produkcją soku, budową silosów oraz sztandarową inwestycją dotyczącą budowy terminala portowego w Gdańskim Porcie. REKLAMA MARYNIA Typ normalno cukrowy (NZ) POLANIN Typ normalny (N) SOBIESKI RH+CR Typ normalno cukrowy (NZ) PIAST Typ normalno cukrowy (NZ) TOLERANCJA NA CHWOŚCIK A.R.: Wracając do jubileuszu firmy - to prestiż, wzmacnianie marki i pozycji na rynku. T.O.: 15-lecie firmy to dobry czas na podsumowania, wyznaczanie kolejnych celów, ale to również czas podziękowań. W tym miejscu chcę podziękować Wszystkim Pracownikom i Plantatorom za spędzone wspólnie lata. Proszę nie traktować tych słów jako pożegnania. Pracownicy w firmie są najważniejsi. To pracownicy są głównym motorem rozwoju i stanowią największy kapitał naszej Spółki. Dziękuję za rozmowę i życzę kolejnych osiągnięć w Krajowej Spółce Cukrowej S.A. oraz wytrwałości w dążeniu do wyznaczonych celów. Wielkopolska Hodowla Buraka Cukrowego Sp. z o.o. ul. Kopanina 28/ Poznań tel , fax marketing@whbc.pl POLSKI CUKIER 3(29)/17 15

16 Dzień Pola 2017 Krajowej Spółki Cukrowej S.A. W dniu 22 czerwca br. odbył się Dzień Pola 2017 Krajowej Spółki Cukrowej S.A. To uroczyste wydarzenie zorganizowane zostało w miejscowości Łęczyna w powiecie stargardzkim, w województwie zachodniopomorskim. Autor: Anna Romanowska W obchodach Dnia Pola wzięło udział ponad 2000 gości. Obecni byli przedstawiciele Spółki, władz rządowych i samorządowych, organizacji związkowych, pracownicy naukowi oraz liczna grupa przedstawicieli firm związanych z szeroko pojętą obsługą rolnictwa. Powitalnym sygnałem uroczystość rozpoczął sygnalista Filip Winnicki z Zespołu Sygnalistów Myśliwskich Koła Łowieckiego Knieja Szczecin pod nazwą Dobrzański Złoty Szpon. Tegoroczne wydarzenie odbyło się w gospodarstwie rolnym Rolpol Pana Bohdana Rataja, który od wielu lat jest plantatorem buraka cukrowego. Uprawa buraków w gospodarstwie corocznie kształtuje się na poziomie 300 ha. Gospodarstwo Rolpol corocznie uzyskuje wysokie plony buraków cukrowych, charakteryzujące się wysoką polaryzacją oraz biologicznym plonem cukru z hektara. W kampanii 2016/2017 i w latach poprzednich plantator uzyskał ponadprzeciętne wyniki. Ponadto w gospodarstwie uprawia się pszenicę, pszenżyto, jęczmień, rzepak i gorczycę. Dodatkową działalnością gospodarstwa jest produkcja materiału siewnego. Podczas Dnia Pola zaprezentowano dotychczasowe oraz nowe odmiany buraków cukrowych. Goście mieli okazję obejrzeć prezentację działania programów herbicydowych, wystawę maszyn rolniczych, prezentację oferty spółek zależnych KSC S.A. W części wystawienniczej zaprezentowało się ponad 60 firm. Tradycyjnie Dzień Pola był okazją do rozmów, wymiany doświadczeń oraz skorzystania z porad specjalistów. W uznaniu za osiągane wyniki w uprawie buraków cukrowych, innowacyjność i propagowanie nowych technologii oraz wzorową współpracę z Krajową Spółką Cukrową S.A. Zarząd nagrodził wzorowych Plantatorów z poszczególnych obszarów kontraktacyjnych, a zostali nimi: Pan Marian Kiełbasa Gąbin (Cukrownia Dobrzelin) Pan Sławomir Jemielity Mielęcin (Cukrownia Kluczewo) Pan Zbigniew Stachyra Wojciechów (Cukrownia Krasnystaw) Pan Ryszard Stopiński Strzelno (Cukrownia Kruszwica) Pan Joachim Falkowski Kwidzyn (Cukrownia Malbork) Pan Maciej Kujawa Janowiec Wielkopolski (Cukrownia Nakło) Pan Michał Kenig Ulhówek (Cukrownia Werbkowice) Zwolennicy aktywnego wypoczynku mieli możliwość wypróbowania swoich sił w konkursach i zawodach sprawnościowych, których zwycięzcy otrzymali atrakcyjne nagrody. Dzień Pola uświetnili występami artyści, m.in. kapela ludowa Pyrzyczanie, Stargardzka Kolejowa Orkiestra Dęta z Domu Kultury Kolejarza w Stargardzie. Finałem uroczystości był koncert zespołu Piękni i Młodzi, który zgromadził tłumy pod sceną. W tym roku święto obchodzone było po raz piętnasty. 16

17 POLSKI CUKIER 3(29)/17 17

18 33 edycja Międzynarodowych targów Polagra Food Autor: Anna Romanowska W dniach września 2017 roku w Poznaniu odbywały się Międzynarodowe Targi Wyrobów Spożywczych Polagra Food Krajowa Spółka Cukrowa S.A. już po raz dziewiąty uczestniczyła w tych najważniejszych targach branży spożywczej. Podczas targów po raz czwarty swoją ofertę prezentowała Grupa Kapitałowa Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Targi rozpoczęły się od konferencji prasowej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Pana Krzysztofa Jurgiela i Prezesa Zarządu Międzynarodowych Targów Poznańskich, Pana Przemysława Trawy. Tuż po konferencji odbyło się uroczyste otwarcie targów, podczas którego nagrodzono Złotym Medalem MTP laureatów tegorocznej edycji konkursu. POLAGRA FOOD to targi z długoletnią tradycją oraz bogatą ofertą najlepszych producentów żywności oraz opakowań dla przemysłu spożywczego. W ofercie wystawców znalazły się: mięsa i wędliny, dodatki do żywności, zioła, przyprawy, produkty mleczarskie - sery, kefiry, jogurty, mleko, wyroby piekarskie i cukiernicze - ciasta, ciastka, słodycze, przetwory owocowo-warzywne, wina, wódki i likiery oraz żywność ekologiczna. Targi POLAGRA FOOD to wydarzenie atrakcyjne ze względu na towarzyszące konferencje, szkolenia i panele dyskusyjne. Stanowią nie tylko zwierciadło rynku, ale także miejsce rozmów na temat nowych trendów w żywieniu, wyzwań marketingowych stojących przed branżą spożywczą czy szans upatrywanych w nowych kierunkach eksportowych. Targi przyciągają nie tylko smakiem, lecz również nowościami. POLAGRA to cały szereg targów: Międzynarodowe Targi Technologii Spożywczych Polagra Tech, Międzynarodowe Targi Gastronomii Polagra Gastro, Targi Wyposażenia Hoteli Invest Hotel, Targi Opakowań dla Przemysłu Spożywczego Pakfood, gromadzących 900 wystawców z 36 państw. Zgłoszono aż 200 nowości. Targi przyciągnęły ponad 63 tys. zwiedzających. Podczas targów Polagra Food Kapituła konkursu Acanthus Aureus przyznała Krajowej Spółce Cukrowej S.A. statuetkę Złotego Akanta za stoisko najlepiej zaprojektowane i przygotowane do realizacji strategii marketingowej firmy. Nagrodę odebrał ówczesny Prezes Zarządu KSC S.A. Paweł Piotrowski. Międzynarodowe Targi Polagra Food to doskonała promocja dla polskiej gospodarki. Bardzo szybki rozwój branży wymaga zmian w formule. Dlatego kolejna edycja targów będzie poświęcona głównie promocji eksportu, i odbędzie się już w maju. 18

19 Targi ANUGA 2017 Autor: Sandra Malinowska W dniach 7-11 października br. w centrum targowym Koelnmesse w Kolonii odbyły się targi Anuga Food Fair Jest to największa impreza targowa branży spożywczej w Europie, odbywająca się co dwa lata. Pobito rekordy - targi odwiedziło osób ze 198 krajów. Największa też była liczba wystawców 7405 firm ze 107 krajów. Powierzchnia wystawiennicza wyniosła m kw. podzielona na dziesięć odrębnych stref targowych. Anuga Food Fair to szczególne wydarzenie dla polskich przedsiębiorców ze względu na to, że Niemcy są najważniejszym rynkiem spośród wszystkich krajów UE. W tegorocznej edycji targów wzięło udział ponad 200 wystawców z Polski. W tym roku na stoisku narodowym zorganizowanym przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, wystawiało się oprócz Krajowej Spółki Cukrowej S.A. 10 polskich firm. Były to: Ambra S.A., Chocomoco, Ewa Bis, Ewa Krotoszyn S.A., Kanwil, Malpol, P.W. MAT, Orzech, Spółdzielnia Pokój, Sweet Brands. Polscy wystawcy reprezentowali takie branże rolno-spożywcze jak: owoce i warzywa, przetwory owocowo-warzywne, słodycze, cukier, wina musujące, konserwy oraz wyroby mięsne. Pierwszego dnia targów, tj. 7 października, w ramach ANUGA Culinary Stage, Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa zorganizował pokaz kulinarny pod hasłem Poland Tastes Good Polish Cuisine Anew. Polscy kucharze podczas pokazu przygotowali regionalną potrawę o nazwie forszmak lubelski, która spotkała się z uznaniem zgromadzonej na pokazie publiczności. Na stoisku KOWR również w pozostałe dni targowe odbywały się pokazy kulinarne połączone z degustacją tradycyjnych polskich potraw. Czwartego i piątego dnia Targów polscy kucharze przygotowali naleśniki oraz placki z jabłkami z użyciem naszej mąki z Młynów Stoisław oraz cukru pudru marki Polski Cukier. Duże zainteresowanie ofertą polskich wystawców oraz liczne rozmowy biznesowe przeprowadzone podczas trwających targów mogą świadczyć o dużym sukcesie tegorocznej edycji targów Anuga Fine Food POLSKI CUKIER 3(29)/17 19

20 Fabryka Cukierków Pszczółka z nowymi produktami Fabryka Cukierków Pszczółka Sp. z o.o. wprowadziła do swojej oferty nowe produkty premium. Klienci będą mogli spróbować pralinek, cukierków czekoladowych oraz galaretek. Wszystko dzięki uruchomieniu nowoczesnego zakładu produkcyjnego. W okresie jesienno-zimowym na sklepowych półkach pojawi się dziewięć nowych rodzajów cukierków. Będą to: pralinki Czekoladowe Sympatie o smaku śmietankowym i orzechowym; Czekoladowe Fantazje o smaku kokosowym, adwokatowym, kawowym i pistacjowym, a także trufle Piknikowe. Na miłośników owocowych smaków czekają truskawkowe Pychałki, wzbogacone o magnez i wapń, oraz cukierki Ulubione, które łączą smak wanilii i porzeczki. Pojawią się także cukierki karmelowe Chochliki z nadzieniem czekoladowym i orzechowe Michaśki. Kolejna nowość to galaretki Tęczowe, oblane czekoladą, oraz galaretki w cukrze Słoneczne, które w środku kryją owocowe soki. Obecnie Fabryka Cukierków Pszczółka jest jednym z największych w Polsce producentów karmelków twardych i nadziewanych. W swojej ofercie ma około 50 rodzajów cukierków. Dzięki uruchomieniu nowoczesnego zakładu produkcyjnego i rozszerzeniu portfolio o nowe produkty, Pszczółka będzie mogła konkurować z największymi firmami z branży czekoladowej. Powierzchnia nowej fabryki jest aż siedmiokrotnie większa, niż dotychczasowy zakład, gdzie produkowane były karmelki. Znajdują się tu zautomatyzowane maszyny i urządzenia wiodących producentów na rynku europejskim i światowym, które charakteryzują się m.in. energooszczędnością i dużą wydajnością. Nowa fabryka zlokalizowana jest w Specjalnej Strefie Ekonomicznej Euro-Park Mielec Podstrefa Lublin, przy ulicy Spiessa 7 w Lublinie Î.C.S. Moldova Zahăr SRL podwójnie nagrodzona Autor: Wojciech Kolignan W konkursie Marka Roku 2016 ICS Moldova Zahar SRL trafiła do elitarnego grona firm w Republice Mołdawii, zdobywając dwa ważne i niezwykle prestiżowe wyróżnienia. Marka handlowa Mos Zaharia pod, którą ICS Moldova Zahar SRL sprzedaje cukier zdobyła: Złoty Merkury w kategorii Reputacja i zaufanie, Złoty Medal w kategorii Opinie konsumentów. Konkurs został zorganizowany przez Izbę Przemysłowo-Handlową Republiki Mołdawii przy udziale Państwowej Agencji Własności Intelektualnej Mołdawii. Nagrody wręczył 16 czerwca 2017 roku na Gali Biznesu Wicepremier Republiki Mołdawii, Minister Gospodarki pan Octavian Calmac. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. za pośrednictwem swojej spółki zależnej ICS Moldova Zahar SRL zakupiła w maju 2011r. upadłą nieczynną od 2008 roku cukrownię w miejscowości Cupcini,na północy Mołdawii. To pierwsza inwestycja zagraniczna koncernu KSC S.A., największa polska inwestycja w Mołdawii, jedna z największych zagranicznych inwestycji w tym kraju. Obecnie ICS Moldova Zahar SRL posiada w rynku lokalnym 30%-owy udział i sprzedaje klientom cukier w opakowaniach jednostkowych a 50 kg,5kg,1kg,5 g. Spółka współpracuje z największymi dystrybutorami produktów żywnościowych w Mołdawii, z firmami,które posiadają w Mołdawii sieć sklepów i marketów oraz współpracuje z dużymi przemysłowymi odbiorcami cukru dla przykładu jak Orhei Vit największy producent naturalnych soków w Mołdawii, Bucuria największy producent cukierków i wyrobów cukierniczych, Franzelluta największy producent pieczywa, Migdal-P producent koniaków i win. W strukturze sprzedaży cukru 80 % stanowi sprzedaż na rynku lokalnym, 20 % to eksport. W bieżącym roku ICS Moldova Zahar SRL eksportuje cukier do Rumunii do sieci Carrefour Romania. W poprzednich latach eksportowała cukier do Grecji, Bułgarii, Rumunii, Rosji,Kazachstanu. W zakresie działalności handlowej ICS Moldova Zahar SRL w okresie najbliższych dwóch lat planuje zwiększyć swój udział w rynku wewnętrznym do 40 %,natomiast jeżeli chodzi o eksport to podejmowane są działania na rzecz pozyskiwania rynków zbytu cukru w krajach WNP. 20

21 W t tru k kon POLSKI CUKIER 3(29)/17 21

22 Pomoc ofiarom nawałnic Autor: Adrian Dębowiak W dniu 25 sierpnia br. w Urzędzie Wojewódzkim w Bydgoszczy odbyła się konferencja prasowa Wojewody Kujawsko-Pomorskiego Mikołaja Bogdanowicza dotycząca pomocy dla osób poszkodowanych w czasie nawałnicy w nocy z 11 na 12 sierpnia br. Jak zaznaczył wojewoda Mikołaj Bogdanowicz, witając przedstawicieli mediów na konferencji prasowej w urzędzie: Zniszczenia są ogromne. Około procent wszystkich strat w kraju dotyczy naszego województwa, w szczególności gospodarstw domowych, lasów, energetyki, infrastruktury komunalnej i dróg. Swoją pomoc poszkodowanym zadeklarowała Krajowa Spółka Cukrowa S.A. oraz Fundacja Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Pomaganie Krzepi. Podczas konferencji prasowej, ówczesny Prezes Zarządu KSC S.A. Paweł Piotrowski poinformował, że do poszkodowanych wyjedzie kilkadziesiąt ton żywności o łącznej wartości ponad zł. Były to artykuły spożywcze wyprodukowane przez podmioty wchodzące w skład Grupy Kapitałowej Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Wśród nich znajdowały się: mąki, kasze, płatki owsiane, koncentraty pomidorowe, ketchupy, ogórki konserwowe, sałatki szwedzkie, soki pomidorowe, cukier oraz cukierki. W pierwszym tygodniu września, zgodnie z deklaracją Prezesa Pawła Piotrowskiego, produkty zostały dostarczone bezpośrednio do punktów pomagających osobom poszkodowanym w katastrofie. Nasza pomoc trafiła m.in. do: Tucholi, Żnina, Sicienka oraz Koronowa. Ponadto rodzinom najbardziej potrzebującym przekazaliśmy wyprawki dla dzieci na dobre rozpoczęcie roku szkolnego. We wszystkich miejscowościach zostaliśmy bardzo ciepło przyjęci, a osoby poszkodowane dziękowały za udzielone wsparcie oraz nieocenioną pomoc. 22

23 Krajowa Spółka Cukrowa S.A. otrzymała certyfikat zrównoważonej uprawy buraków cukrowych Autor: Dział surowcowy Certyfikat REDcert 2 potwierdza, że Plantatorzy KSC S.A. spełniają wymagania w zakresie uprawy buraka cukrowego zgodnie z dobrymi praktykami rolniczymi. Praktyki te obejmują planowanie upraw i zarządzanie zasobami gospodarstwa, w szczególności glebą, poprzez optymalne wykorzystanie środków produkcji (nawozy, pestycydy, nawadnianie). Ponadto w czasie audytu przeprowadzonego przez akredytowaną jednostkę certyfikującą Plantatorzy potwierdzili, że podejmują działania, które mają na celu zachowanie i poprawę kondycji środowiska naturalnego, w otoczeniu którego prowadzą swoje gospodarstwa. Certyfikat REDcert 2 jest jednocześnie potwierdzeniem wypełnienia wytycznych Platformy SAI na srebrnym poziomie FSA 2.0. Tym samym Plantatorzy KSC S.A. znaleźli się w gronie europejskich producentów, m.in. z Francji oraz Niemiec, którzy również wypełniają wytyczne SAI. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. wspiera ideę zrównoważonego rozwoju, realizując strategiczne cele wewnętrznej Polityki Zintegrowanego Systemu Zarządzania. Potwierdzeniem zaangażowania KSC S.A. są otrzymane certyfikaty z zakresu jakości produkcji oraz przestrzegania zasad etycznych. Krajowa Spółka Cukrowa S.A., certyfikując wspólnie z Plantatorami łańcuch zaopatrzenia już na etapie uprawy buraków cukrowych, konsekwentnie rozszerza wsparcie w ramach odpowiedzialności społecznej. REDcert 2 System REDcert 2 stanowi uzupełnienie certyfikacji zrównoważonego rozwoju biomasy, biopaliw i biopłynów REDcert i oferuje już certyfikowanym uczestnikom oraz zainteresowanym podmiotom z branży spożywczej rozszerzenie certyfikacji zrównoważonego rozwoju na sektor spożywczy. System REDcert 2 otrzymał pozytywną ocenę od SAI (Sustainable Agriculture Initiative) i z powodzeniem znajduje zastosowanie na etapie produkcji i zbioru surowców oraz na etapie ich sprzedaży i przetwórstwa. SAI Platform Sustainable Agriculture Initiative jest inicjatywą na rzecz zrównoważonego rolnictwa. Ta europejska organizacja zrzesza 89 podmiotów z branży spożywczej i nie tylko. Platforma ma zasięg globalny. Jest organizacją non-profit, która ułatwia dzielenie się wiedzą i najlepszymi praktykami w celu wspierania rozwoju i wdrażania praktyk zrównoważonego rolnictwa, obejmujących zainteresowane strony w całym łańcuchu zaopatrzenia w żywność. REKLAMA BTS 2160 SŁODKA Z NATURY Odporność na rizomanię Najwyższy poziom cukru biologicznego 105% wzorca* Wysoka polaryzacja 19,1%* Wysokie i stabilne plony niezależnie od warunków pogodowych * średnia z dwóch lat - doświadczenia rejestracyjne COBORU BETASEED. SIMPLY DIFFERENT.

24 TRZEMESZNO I EKSPANSJA NA AFRYKĘ Autor: Łukasz Urbaniak W dniach od do r. Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego z Trzemeszna wzięło udział w misji gospodarczej do Afryki Zachodniej. Pierwszym etapem misji gospodarczej była Ghana, gdzie w stolicy kraju Akrze odbyło się forum gospodarcze, które zgromadziło około 100 polskich i ghańskich przedsiębiorców. Podczas forum zostało podpisane porozumienie o współpracy między Krajową Izbą Gospodarczą, a Narodową Izbą Przemysłowo-Handlową Ghany. W trakcie spotkania Wiceminister Handlu i Przemysłu Ghany namawiał polskich przedsiębiorców do skorzystania z zachęt biznesowych, jakie oferuje Ghana. Główne z nich to ulgi i zwolnienia podatkowe, transfer zysków i zwolnienie z podwójnego opodatkowania. Po zakończeniu forum odbyły się spotkania B2B. Trzemeszno PPZ cieszyło się sporym zainteresowaniem, głównie firm handlowych. Nawiązano kilka interesujących kontaktów. Delegacja polska została przyjęta w Akrze przez Ministra Przemysłu i Handlu, a także Ministra Rolnictwa. Były to bardzo rzeczowe rozmowy, tamtejsi ministrowie to osoby kompetentne i świetnie zorientowane w swoich dziedzinach, obaj również zachęcali do zainwestowania w Ghanie, oferując atrakcyjne warunki inwestycyjne. Kolejnym etapem Misji KIG w Afryce Zachodniej był program realizowany w dniach 29 i 30 czerwca w Wybrzeżu Kości Słoniowej. W jego ramach uczestnicy polskiej delegacji wzięli udział w bilateralnym Forum Gospodarczym, które odbyło się 30 czerwca 2017 r. w siedzibie Narodowej Izby Przemysłowo-Handlowej Wybrzeża Kości Słoniowej (CCI Côte d Ivoire). W wystąpieniach podczas forum strona iworyjska zwracała szczególnie uwagę na realizowany aktualnie w WKS program gospodarczy na lata , którego realizacja ma pozwolić na 8,7% wzrost gospodarczy, dzięki zaangażowaniu prywatnego sektora, stąd liczne ułatwienia i zachęty dla iworyjskich oraz zagranicznych przedsiębiorców zainteresowanych wejściem na ten rynek. Jako perspektywiczne sektory, w których przedsiębiorcy iworyjscy zainteresowani są wspólnymi przedsięwzięciami, wymieniano w pierwszej kolejności branżę rolniczą, również zachęcając do inwestowania na terenie WKS. Po zakończeniu forum ponownie przystąpiono do rozmów B2B. Tu w odróżnieniu od Ghany pojawili się już bardziej zainteresowani przedsiębiorcy, zorientowani i znający rynek skrobiowy. Nawiązano szereg kontaktów i zaznajomiono potencjalnych klientów z ofertą produktową całej Grupy Kapitałowej KSC S.A. W dniach 29 i 30 czerwca 2017 r. uczestnicy misji wzięli także udział w rozmowach na szczeblu kierownictwa w następujących resortach: Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Ministerstwa Gospodarki i Finansów, Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwa Budżetu oraz Ministerstwa Przemysłu i Górnictwa. Zorganizowana została także wizyta w nowej strefie przemysłowej powstającej w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego w regionie Abidżanu. TRZEMESZNO NA TARGACH W SZANGHAJU Autor: Łukasz Urbaniak Pod koniec czerwca br. Przedsiębiorstwo Przemysłu Ziemniaczanego Trzemeszno Sp. z o.o. było wystawcą na targach INTERNATIONAL EXPO w Szanghaju. Było to pierwsze samodzielne stoisko Spółki od ponad 10 lat i jak się okazało wybór akurat tych targów był strzałem w dziesiątkę. Stoisko Spółki z Trzemeszna było jedynym z europejskich przedstawicieli przemysłu skrobiowego. Zainteresowanie, jakim się cieszyło, przerosło oczekiwania nawet samych organizatorów. Podczas targów nawiązano wiele nowych kontaktów z potencjalnymi kontrahentami, a także przeprowadzono szereg rozmów z aktualnymi odbiorcami azjatyckimi. Zainteresowanie skrobią z Trzemeszna było bardzo duże, a nawiązane podczas targów znajomości już przełożyły się na pierwsze kontrakty i dostawy skrobi do Państwa Środka. 24

25 PO STRONIE PLANTATORA Międzyplon istotny element w płodozmianie z burakiem cukrowym Autor: Dr hab. Mirosław Nowakowski, prof. IHAR-PIB IHAR-PIB Oddział Bydgoszcz Nasilająca się koncentracja uprawy buraka cukrowego w pobliżu cukrowni jest jednym z ważniejszych czynników wywierających bezpośredni wpływ na zwiększanie się udziału buraka cukrowego w płodozmianie (coraz częściej 33%), który obejmuje zwykle także zboża i kukurydzę. Tak zaplanowana produkcja roślinna, prowadzona z reguły bez obornika, przyczynia się z czasem do istotnego spadku zdolności produkcyjnych gleby. Szczególnie groźny w następstwach jest ubytek substancji organicznej z gleby po uprawie buraka cukrowego, dochodzący do 1,5 t/ha/rok, a także ubytek składników mineralnych w zakresie kg NPKCaMgNa z ha. Część wymienionych składników i biomasy wraca do gleby z liśćmi buraka, jednak badania wykazały, że w rejonach intensywnej produkcji roślinnej ubyło w Polsce w ciągu 70 lat około 40% masy organicznej zawartej w glebie. Niedobór nawozów naturalnych, ograniczenia formalne w ich stosowaniu, wysokie koszty transportu nawozu, a zarazem ujemny bilans materii organicznej w glebie, wpłynęły łącznie na częstsze stosowanie przez plantatorów słomy zbóż, liści buraków i międzyplonów jako nawozu. Ponieważ słoma wykorzystywana jest także na cele energetyczne, a przyoranie liści buraka nasila problemy chorobowe na polu, zainteresowano się przede wszystkim nawozowymi i fitosanitarnymi następstwami uprawy międzyplonów. Bardzo dobrym rozwiązaniem, także pod względem ekonomicznym, jest zaplanowanie w płodozmianie przed burakiem cukrowym międzyplonu ścierniskowego. W międzyplonie wysiewa się po zbiorze zbóż pojedyncze gatunki lub ich mieszanki, a wytworzoną biomasę przyoruje się jesienią w uprawie tradycyjnej jako zielony nawóz. Z kolei w uprawie konserwującej, w tym także w uprawie pasowej, pozostawia się najczęściej międzyplon jako mulcz na powierzchni pola przez okres zimowy aż do wiosny, kiedy przeprowadza się zwykle płytką uprawę roli i siew buraka. Działanie nawozowe międzyplonu polega na wzbogaceniu gleby w substancję organiczną, która stymuluje aktywność biologiczną gleby i procesy wytwarzania próchnicy. Obserwuje się usprawnienie struktury gleby w wyniku wymieszania z warstwą orną biomasy międzyplonu, a także poprzez głębokie, penetrujące i rozluźniające glebę działanie systemu korzeniowego (naturalny głębosz). W biomasie międzyplonów akumulują się składniki pokarmowe, które po przyoraniu międzyplonu udostępniane są łatwo poprzez mineralizację roślinie następczej. Wykazano ponadto poprawę stanu fitosanitarnego gleby w następstwie zmniejszania populacji mątwika burakowego (odmiany antymątwikowe) i działania odchwaszczającego roślin kapustowatych (allelopatia). Mulczowanie pola 40,0 30,0 20,0 10,0 1 0,0 Plon części nadziemnej t z ha 34,4 32,5 28,1 26,3 25,5 międzyplonami z nowych odmian gorczycy białej i rzodkwi oleistej przyczynia się z kolei do ochrony roli przed degradacją powodowaną przez erozję wodną i wietrzną oraz przed stratami poprzez wymywanie składników mineralnych i zanieczyszczeniem chemicznym zbiorników wodnych i cieków. Ponadto międzyplony poprawiają zdrowotność roli w następstwie zmniejszenia zagrożenia porażeniem przez rizoktoniozę oraz zgorzel siewek. Rys. 1. Plony świeżej i suchej masy części nadziemnej gorczycy białej uprawianej w międzyplonie ścierniskowym na czarnej ziemi zasiedlonej mątwikiem burakowym; Oddział IHAR-PIB w Bydgoszczy 4,48 4,25 3,65 3,37 3,25 2,96 3,47 3,66 4,03 3,76 N S W NIR 0,05 Odmiany i linie gorczycy białej: N Nakielska 3 PN-26/13 S Sirola 4 PN-83/13 W Warta 5 PN-96/13 1 PN-15/13 6 PN-473/14 2 PN-23/13 7 PN-312/14 23,4 27,0 28,3 31,0 29,1 s.m. św.m. 2,1 0,21 POLSKI CUKIER 3(29)/17 25

26 PO STRONIE PLANTATORA Rys. 2. Plony świeżej i suchej masy korzeni gorczycy białej uprawianej w międzyplonie ścierniskowym na czarnej ziemi zasiedlonej mątwikiem burakowym; Oddział IHAR-PIB w Bydgoszczy 2,50 2,00 1,50 1,00 0,50 0,00 1,95 1,90 0,45 0,44 0,42 Odmiany i linie gorczycy białej: N Nakielska 3 PN-26/13 S Sirola 4 PN-83/13 W Warta 5 PN-96/13 1 PN-15/13 6 PN-473/14 2 PN-23/13 7 PN-312/14 1,84 1,71 1,61 1,62 1,77 1,82 1,86 0,39 0,36 0,36 0,40 0,41 0,42 N S W NIR 0,05 s.m. św.m. W międzyplonie ścierniskowym wysiewa się rośliny szybko wschodzące i przyrastające, dobrze okrywające rolę, dające dużą i łatwo rozkładającą się biomasę po wymieszaniu jej z glebą. Wymienione warunki spełniają rośliny kapustowate (dawniej krzyżowe) gorczyca biała, rzodkiew oleista, rzepa ścierniskowa, perko, a z innych rodzin 0,41 1,80 2 0,20 3 0,04 facelia i słonecznik pastewny. Najczęściej wykorzystywanym gatunkiem uprawianym w międzyplonie ścierniskowym jest gorczyca biała. Odznacza się ona dużą odpornością na suszę, co decyduje o jej największej wierności plonowania w grupie roślin międzyplonowych. Do mulczowania pola należy wybierać odmiany późno kwitnące (np. Metex, Sirola, Accent), które jednocześnie wolno drewnieją (fot. 1). Stosując pod gorczycę nawożenie azotem (około 50 kg/ha) można opóźnić kwitnienie i zdynamizować przyrost biomasy. Rzodkiew oleista charakteryzuje się trochę większymi wymaganiami pod względem zasobności w składniki i wilgotności gleby, ale plonuje zdecydowanie wyżej od gorczycy i jest bardziej skuteczna podczas zwalczania mątwika (fot. 2). Dosyć często w międzyplonie wysiewa się także facelię błękitną, roślinę nieżywicielską dla nicieni (fot. 3), bardzo wysoko cenioną przez pszczelarzy. Gatunek ten jest dosyć wymagający w zakresie przedsiewnej uprawy i zasobów wilgoci w glebie. Od dwu lat obserwuje się wzmożone zainteresowanie stosowaniem mieszanek co najmniej dwu gatunków roślin jako międzyplonu (fot. 4). W składzie mieszanek zalecanych do wysiewu w płodozmianie z burakiem występują wymienione wcześniej trzy gatunki roślin sanitarnych, a także przedstawiciele rodziny bobowatych grubonasiennych i drobnonasiennych (dawniej motylkowate) i inne gatunki dobrze penetrujące i usprawniające glebę. Można polecić przykładowo mieszanki o następującym składzie: gorczyca biała antymątwikowa 60%, rzodkiew oleista antymątwikowa 40%, facelia błękitna 10% (mieszanka uniwersalna, na stanowiska z dużym zasiedleniem mątwikiem), gorczyca biała antymątwikowa 50%, rzodkiew oleista antymątwikowa 20%, facelia błękitna 15%, seradela 10%, lnicznik siewny 5% (mieszanka na gleby średnie, z niewielkim zagęszczeniem mątwika), łubin wąskolistny 35%, gorczyca biała antymątwikowa 25%, rzodkiew oleista antymątwikowa 25%, facelia błękitna 10%, lnicznik siewny 5% (mieszanka na gleby średnie o profilaktycznym działaniu antymątwikowym). Obowiązuje zasada, że im poważniejsze problemy z mątwikiem na polu, tym większy udział w mieszance powinna mieć odmiana antymątwikowa rzodkwi i/lub gorczycy. Aktualnie dostępne są w kraju liczne nowe odmiany gorczycy białej i rzodkwi oleistej, które oprócz opisanych już walorów nawozowych posiadają dodatkowo właściwość biologicznego zwalczania mątwika burakowego (Heterodera schachtii) w glebie. Odmiany te wysiewa się w międzyplonie w rejonach o dużej koncentracji produkcji buraka i rzepaku, a zatem tam, gdzie występują problemy z zamątwiczeniem pól. Ich uprawa przyczynia się do ograniczenia popula- 26

27 PO STRONIE PLANTATORA Rys. 3. Nagromadzenie podstawowych makroskładników N, P i K w plonie ogólnym gorczycy białej uprawianej w międzyplonie ścierniskowym na czarnej ziemi zasiedlonej mątwikiem burakowym; Oddział IHAR-PIB w Bydgoszczy kg z ha 0 120,0 153,3 114,5 145,9 114,6 118,3 Odmiany i linie gorczycy białej: N Nakielska 3 PN-26/13 S Sirola 4 PN-83/13 W Warta 5 PN-96/13 1 PN-15/13 6 PN-473/14 2 PN-23/13 7 PN-312/14 81,7 106,7 20,4 19,9 16,9 16,5 13,3 13,3 102,5 86,8 83,5 118,6 93,6 130,3 136,7 98,3 97,8 17,4 18,2 18,1 18,0 N S W NIR 0,05 cji nicieni w glebie o 30 40%. Im wcześniej wysiejemy te rośliny i im dłużej przetrzymamy je na polu (przy dobrych warunkach dla wegetacji roślin), tym większej spodziewać się można efektywności działania antymątwikowego. Wykaz zarejestrowanych odmian gorczycy białej, rzodkwi oleistej, facelii błękitnej i innych gatunków roślin międzyplonowych jest udostępniany przez CO- BORU ( W załączonej tabeli (tab. 1) przedstawiono wpływ uprawy poszczególnych odmian trzech wymienionych wcześniej gatunków roślin na liczebność populacji mątwika burakowego (Heterodera schachtii) w glebie. Na stanowiskach z dużym zagęszczeniem mątwika zaleca się w pierwszej kolejności 4 6-letnią przerwę w uprawie buraka cukrowego oraz dodatkowo wprowadzenie uprawy antymątwikowych odmian rzodkwi oleistej lub/i gorczycy białej. Jeżeli nie można zrezygnować z uprawy buraka na takim stanowisku, to 93,9 90,2 P N K 129,1 5,6 1,7 trzeba wówczas zastosować odmianę buraka tolerancyjną na mątwika. Odmiana tolerancyjna zapewnia uzyskanie dobrego plonu i jakości korzeni na polu z mątwikiem, ale nie wpływa ona na zmniejszenie populacji tego nicienia w glebie. 7,8 4 Oddział IHAR-PIB w Bydgoszczy od 2008 roku prowadzi badania nad przydatnością do uprawy w międzyplonie ścierniskowym nowych linii hodowlanych i odmian gorczycy białej i rzodkwi oleistej w płodozmianie z burakiem cukrowym i ziemniakiem. Cztery lata temu zakończono pierwszy etap badań, który umożliwił zarejestrowanie nowej, podwójnie ulepszonej odmiany gorczycy białej Warta, wykorzystywanej w integrowanej uprawie buraka cukrowego jako czynnik nawozowy i sanitarny. Badania kontynuowane są obecnie jako zadanie 2.7 pt. Wykorzystanie podwójnie ulepszonych genotypów gorczycy białej w integrowanej ochronie buraka cukrowego i ziemniaka w systemach zrównoważonego rolnictwa, w ramach koordynowanego przez MRiRW Programu Wieloletniego IHAR-PIB Tworzenie naukowych podstaw postępu biologicznego i ochrona roślinnych zasobów genowych źródłem innowacji i wsparcia zrównoważonego rolnictwa oraz bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Doświadczenia wykonane ostatnio w Bydgoszczy wykazały możliwość uzyskania wysokich plonów świeżej biomasy części nadziemnej (rys. 1) oraz korzeni (rys. 2) z trzech nowych linii hodowlanych gorczycy białej PN96/13, PN473/14 i PN312/14 (część nadziemna: 28,3 31,0 t św.m./ha; korzenie: 1,80 1,86 t św.m./ha), które można wykorzystać jako zielony nawóz, skutecznie zastępujący działanie obornika. Plony suchej masy części nadziemnej i korzeni wymienionych linii wyróżniały się także pod względem wielkości na tle pozostałych obiektów (część nadziemna: 3,66 4,03 t s.m/ha; korzenie: 0,41 0,42 t s.m/ha ). Analizy chemiczne biomasy gorczyc ujawniły, że duże ilości podstawowych makroskładników azotu (93,6 98,3 kg N/ha), fosforu (18,0 18,2 kg P/ha) i potasu (129,1 136,7 kg K/ha) (rys. 3) zostały nagromadzone w plonie linii, które odznaczały się najwyższym plonowaniem. Ponadto podczas badań na czarnej ziemi zasiedlonej mątwikiem burakowym określono oddziaływanie wybranych genotypów gorczyc na rozwój populacji wymienionego nicienia. Zarejestrowano różny wpływ badanych linii i odmian gorczycy białej na rozwój liczebności mątwika burakowego w glebie. Linie hodowlane gorczycy PN83/13 i PN312/14 wyróżniały się silnym działaniem antymątwikowym, zbliżonym do odmian wzorcowych Sirola i Warta (rys. 4). Uprawa gorczycy Nakielskiej przyczyniła się natomiast do namnożenia szkodnika. Plony ogólne z trzech najlepszych linii gorczyc stanowiły 54 61% ilości suchej masy organicznej wprowadzanej do gleby ze średnią dawką obornika bydlęcego pod okopowe (35 t św.m. z ha i 8 t s.m. z ha), a uwzględniając ich skład chemiczny (NPK), odpowiadały jej w 40 68%. Przedstawione wyniki doświadczeń świadczą o wysokiej wartości nawozowej wielu gorczyc oraz ich skutecznym oddziaływaniu antymątwikowym. Oba wymienione parametry będą poddane dalszej ocenie w zróżnicowanych warunkach pogodowych. Polska, podobnie jak pozostałe kraje UE, zamierza wykorzystywać wielostronne, pozytywne oddziaływanie uprawy międzyplonów we współczesnej intensywnej produkcji roślinnej, co wpłynęło na opracowanie mechanizmów zachęcających rolników do częstszego stosowania różnych międzyplonów. Istotny wkład w propagowanie użycia międzyplonów wniósł program wspierający wdrażanie praktyk rolniczych korzystnych POLSKI CUKIER 3(29)/17 27

28 PO STRONIE PLANTATORA dla klimatu i środowiska, czyli program płatności za zazielenienie, który umożliwia plantatorom uprawiającym międzyplony składanie wniosków o znaczące dopłaty. Z informacji uzyskanych z koncernów cukrowniczych wynika, że w Polsce stosuje się obecnie międzyplony tylko na 12% powierzchni uprawy buraka cukrowego. Biorąc pod uwagę, że w innych krajach europejskich wysiewa się międzyplony na kilka razy większym areale, celowym byłoby zintensyfikowanie w kraju uprawy międzyplonów (z wyjątkiem Kujaw i centralnej części kraju, gdzie występują znaczne niedobory opadów), z pożytkiem dla stanowiska z produkcją buraka cukrowego i plantatora. Należy także przypomnieć, że uprawa międzyplonu o działaniu nawozowym i sanitarnym odpowiada w pełni kryteriom zalecanej obecnie integrowanej uprawy i ochrony roślin, w tym buraka cukrowego, i powinna znaleźć szerokie zastosowanie w praktyce, zwłaszcza w systemach z uproszczoną i konserwującą uprawą roli. Fot. 1. Do mulczowania pola wybieramy odmiany gorczycy późno kwitnące Fot. 2. Rzodkwie oleiste kwitną późno i wolno drewnieją (poletka IHAR-PIB) Fot. 3. Facelia błękitna jest rośliną wysoko cenioną przez pszczelarzy Fot. 4. Mieszanki międzyplonowe na polu k. Kruszwicy Fot. 5. Zbiór gorczyc na poletkach IHAR-PIB w Bydgoszczy Rys. 4. Wpływ gorczycy białej uprawianej w międzyplonie ścierniskowym na liczebność populacji mątwika burakowego (Heterodera schachtii) w czarnej ziemi zasiedlonej wymienionym nicieniem; Oddział IHAR-PIB w Bydgoszczy Pr zy r ost / uby t e k j a j i l a r w w g g l e b y % 50,0 30,0 10,0-10,0-30,0-50,0 22,8-33,8-39,3-16,4-21,9-21,5 N S W czu NIR 0,05 Odmiany i linie gorczycy białej: N Nakielska 3 PN-26/13 cz.u. czarny ugór S Sirola 4 PN-83/13 W Warta 5 PN-96/13 1 PN-15/13 6 PN-473/14 2 PN-23/13 7 PN-312/14-34,8-17,3-16,2-28,0-3,1 4,0 5 Autorem wszystkich załączników jest Pan dr hab. Mirosław Nowakowski Tabela 1. Odmiany gorczycy białej, rzodkwi oleistej i facelii błękitnej wpisane do Rejestru Odmian Oryginalnych; COBORU 2017 Gatunek / odmiana Rok wpisu Firma hodowlana Wpływ na populację mątwika burakowego* Gorczyca biała Sinapis alba - Borowska 1958 Małopolska HR - HBP - Nakielska 1958 Rogowska HR - Metex AM 1996 Saaten Union Polska - Ascot 1997 Saaten Union Polska - Barka 1999 PN Rolnas - Concerta 2001 Saaten Union Polska ( 2 ) - Maryna 2003 FN GRANUM - Rota 2003 Vera-Agra - Tango 2004 DSV Polska - Bardena 2005 PN Rolnas - Radena 2006 PN Rolnas - Bamberka 2006 HR Smolice IHAR - Dara 2009 PN Rolnas - Warta 2012 HR Smolice IHAR Rzodkiew oleista Raphanus sativus var. oleiformis - Adagio AM 1996 Saaten Union Polska ( 2 ) - Pegletta AM 1996 Saaten Union Polska ( 2 ) - Siletta Nova 1997 Saaten Union Polska ( 7 ) - Colonel 2001 Saaten Union Polska ( 1 ) - Romesa 2006 PN Rolnas Facelia błękitna Phacelia tanacetifolia - Stala 1977 Poznańska HR - Angelia 1997 Saaten Union Polska - Natra 1999 Vera-Agra - Lisette 2002 DSV Polska - Asta 2006 PN Rolnas - Anabela 2008 Poznańska HR - Atara 2009 PN Rolnas * wg badań IHAR-PIB, IOR-PIB i cytowanej literatury zagranicznej AM - zarejestrowana w Polsce jako odmiana antymątwikowa wzrost populacji (o poniżej 35%), duży wzrost populacji (o powyżej 35%), działanie neutralne spadek populacji (o poniżej 35%), duży spadek populacji (o powyżej 35%) Ocena oddziaływania na H. schachtii wg BSA: (1) po uprawie odmiany w plonie głównym redukcja populacji mątwika o pow. 90% (Pf/Pi poniżej 0,10) (2) po uprawie odmiany w plonie głównym redukcja populacji mątwika o 70 90% (Pf/Pi 0,10 0,30) (3) po uprawie odmiany w plonie głównym redukcja populacji mątwika o 50 69% (Pf/Pi 0,31 0,50) (7) po uprawie odmiany w plonie głównym przyrost populacji mątwika o % (Pf/Pi 3,10 5,00) 28

29 PO STRONIE PLANTATORA Warsztaty Polowe w Starym Brześciu Autor: Szymon Simiński 14 września br. na terenie Zespołu Szkół Centrum Kształcenia Rolniczego im. Jadwigi Dziubińskiej w Starym Brześciu odbyły się warsztaty poświęcone uprawie buraka cukrowego. W tegorocznej ósmej już edycji oprócz licznie zgormadzonych Plantatorów oraz młodzieży ze szkół rolniczych tradycyjnie uczestniczyli także przedstawiciele Krajowej Spółki Cukrowej S.A.: Prezes Zarządu Paweł Piotrowski oraz Członek Zarządu Tomasz Olenderek, Dyrektor Departamentu Surowcowego KSC S.A. Artur Majewski oraz Z-ca Dyrektora ds. Surowcowych Oddziału Cukrownia Kruszwica Bernard Ruciński. Związki Plantatorskie reprezentowali Prezesi Brzesko-Kujawskiego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego przy Cukrowni Kruszwica: Andrzej Nowakowski oraz Piotr Wysota. Obecni byli również przedstawiciele władz samorządowych oraz szerokie grono naukowe. Po uroczystym przywitaniu zaproszonych gości Dyrektor ZSCKR w Starym Brześciu Pani Anna Kwapińska zaprezentowała szkołę i streściła działania, które były podejmowane przez Centrum Kształcenia Rolniczego. Sukcesem Szkoły jest utrzymywanie się dużego zainteresowania młodzieży edukacją w Starym Brześciu, o czym świadczy liczny nabór uczniów na rozpoczynający się nowy rok szkolny. Spotkanie umilił występ muzyczny tria wokalnego uczennic ze Starego Brześcia. W części wykładowej zaproszeni prelegenci omówili następujące tematy: Teoretyczne i praktyczne aspekty pasowej uprawy buraka cukrowego (strip-till) przedstawiła mgr Monika Szlejer z KSC S.A., Herbicydy i zależności w zastosowaniu substancji czynnych w ograniczaniu zachwaszczenia plantacji buraka cukrowego szczegółowo scharakteryzował inż. Adam Paradowski z Instytutu Ochrony Roślin w Poznaniu, Prelekcję na temat: Przechowalnictwo buraka cukrowego, które istotnie wpływa na jakość surowca i jest obiektem troski zarówno Plantatorów jak i Cukrowników wygłosił mgr inż. Piotr Ledochowski z Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Ponadto Dyrektor Departamentu Surowcowego Artur Majewski oraz Prezes Brzesko- Kujawskiego Związku Plantatorów Buraka Cukrowego Andrzej Nowakowski omówili bieżącą sytuację na rynku cukru, sytuację Spółki oraz prognozy dotyczące produkcji i cen cukru w perspektywie uwolnienia produkcji w kampanii cukrowniczej 2017/18. Po części seminaryjnej uczestnicy zostali zaproszeni do zwiedzania części polowej, która została zlokalizowana na plantacji w sąsiedztwie szkoły. Zaprezentowano kolekcję odmian buraka cukrowego oraz doświadczenia nawozowe prowadzone przez IHAR-PIB o/bydgoszcz. Przy plantacji zlokalizowano pawilony zaproszonych wystawców z firm nasiennych, nawozowych i chemicznych. Zwiedzający mogli obejrzeć wystawę nowoczesnych maszyn rolniczych, między innymi kombajn do zbioru buraków, opryskiwacze oraz narzędzia do wykonania pasowej uprawy buraka. Po oficjalnej prezentacji wystawców odbyły się pokazy pracy maszyn w tym wcześniej wspomnianego zestawu do uprawy strip-till oraz najnowszego opryskiwacza samojezdnego, który produkowany jest właśnie w Brześciu Kujawskim. Tradycyjnie część praktyczna wzbudziła największe zainteresowanie uczestników. Taka forma spotkań cieszy się dużym uznaniem wśród Plantatorów, którzy są zainteresowani nowinkami technicznymi i efektem pracy maszyn w polu. Po zakończeniu oficjalnej części wszyscy uczestnicy zostali zaproszeni na rozgrzewający posiłek. Słynna już grochówka ze Starego Brześcia w towarzystwie występu muzycznego była miłym akcentem. POLSKI CUKIER 3(29)/17 29

30 PO STRONIE PLANTATORA Kilka słów przypomnienia o prawidłowym przechowalnictwie korzeni buraka cukrowego Autor: Janusz Kacprzyński, Piotr Ledochowski Zdecydowanie większy areał w porównaniu do roku ubiegłego zakontraktowanych i zasianych buraków cukrowych, sprzyjające w większości rejonów warunki klimatyczne dla wegetacji buraka cukrowego przyczynią się niewątpliwie do uzyskania większej ilości surowca do przerobu i w konsekwencji dłuższej kampanii cukrowniczej. Przy trwających powyżej stu dni kampaniach cukrowniczych, a taka zapowiada się w tym roku, część surowca będzie przerabiana pod jej koniec. Buraki przeznaczone na późniejsze dostawy w szczególności narażone są na niesprzyjające warunki pogodowe. Przymrozki jak i opady śniegu, duże wahania temperatur prowadzą do destrukcji surowca. Zabezpieczenie pryzmy agrowłókniną przed złymi warunkami zewnętrznymi daje duże szanse, że buraki zachowają optymalne parametry jakościowe aż do momentu odstawienia do cukrowni. Aby tak się stało, dla surowca przeznaczonego do dłuższego przechowywania w pryzmach muszą być spełnione dwa podstawowe warunki: 1. surowiec musi być bardzo dobrej jakości, 2. pryzma musi być prawidłowo lokalizowana. Ad 1. Prace nad jakością surowca zaczynamy już rok wcześniej. Głębosz (likwidacja podeszwy płużnej), wymieszanie nawozów fosforowo-potasowych jesienną orką i wyrównanie pola powodują równomierny ich rozkład w warstwie ornej, co w konsekwencji przyczynia się do prawidłowego rozwoju korzeni. Wyrównane, długie korzenie łatwiej się ogławiają, wyorują i są zdecydowanie mniej zanieczyszczone ziemią, co ułatwia ich przechowywanie. Wiosną wyrównane pole, bez kamieni, precyzyjny siew (jednakowe odstępy w rzędzie i międzyrzędziach), w pełni ochroniona plantacja przed chwastami, chorobami czy szkodnikami z pewnością przyczynią się do uzyskania jakościowo dobrego surowca. Należy pamiętać o pędach nasiennych i wtórnym zachwaszczeniu, które bardzo utrudniają zbiór korzeni. Wszystkie pędy nasienne (pośpiechy i burakochwasty) wyrywamy i wynosimy z plantacji. Niestety, jak w każdym roku na plantacjach buraka cukrowego, poza chorobami liści (chwościk, plamistość liści itp.), uaktywniają się grzyby glebowe, powodujące choroby korzeni buraka cukrowego. Dla przypomnienia, warunki sprzyjające infekcji grzybów żyjących w glebie to: wysoka temperatura powietrza, intensywne opady powodujące zastoiska wodne, duża wilgotność powietrza, brak tlenu w glebie, nadmierne jednorazowe wapnowanie, niskie ph, występowanie w płodozmianie kukurydzy, podeszwa płużna. W takich warunkach, placowo, co jest cechą charakterystyczną, mogą pojawić się: zgnilizna korzeni (Aphanomyces), brunatna zgnilizna (Rhizoctonia) i parch pierścieniowy (Actinomyces). W przypadku parcha grzyb atakuje tylko środkową część korzenia, co w czasie wykopków może powodować łamanie korzeni w połowie ich długości. Grzyb wywołujący brunatną zgniliznę powoduje prawie zawsze całkowite gnicie korzenia i liści. W praktyce tylko na początku choroby występuje jeden, wyraźnie rozpoznawalny patogen. W miarę rozwoju choroby uszkodzona tkanka jest bardziej podatna na infekcję innych grzybów występujących w glebie. W konsekwencji na jednym korzeniu występuje wiele objawów różnych chorób. Oczywiście, że takich korzeni nie przechowujemy. Buraki cukrowe przeznaczone na późne dostawy powinny rosnąć jak najdłużej, lecz należy je zebrać przed nadejściem przymrozków. W dobie Internetu, różnych prognoz pogodowych krótko- czy długoterminowych, dużego usprzętowienia, jesteśmy w stanie wykopać buraki przed zamarznięciem ich w polu. Pogoda jest czynnikiem niezależnym od nas, ale umożliwia nam często wpasowanie się w nią z różnymi uprawkami. Klimat umiarkowany, w jakim się znajdujemy, w okresie jesieni może nam przynieść różne niespodzianki pogodowe. Opady deszczu, śniegu czy też niskie temperatury, występujące wcześniej niż się spodziewaliśmy, mogą utrudnić lub nawet uniemożliwić zbiór korzeni. Wykopki w trudnych warunkach nawet najnowocześniejszym sprzętem są utrudnione i przynoszą dużo strat. Korzenie są uszkadzane mechanicznie, oklejone bardzo dużą ilością ziemi, zwłaszcza na glebach gliniastych. To wszystko pogarsza jakość korzeni, które czasami jesteśmy zmuszeni przechować dłużej. Pamiętajmy, że przemarznięte i odtajałe buraki nie nadają się do przerobu! Stan techniczny kombajnów, regulacja podzespołów, umiejętności operatora i warunki pogodowe mają ogromny wpływ na jakość wykonywanej usługi. Zalecane jest, by Plantator był przy wykopkach na swojej plantacji i na bieżąco reagował na wszelkiego rodzaju niedociągnięcia i ewentualne usterki (w myśl zasady: Pańskie oko konia tuczy ). Od kilku lat Dział Agrotechniczny KSC S.A. przeprowadza ocenę pracy kombajnów na danym polu, we wszystkich Oddziałach. Cel pracy to poprawa obsługi Plantatora oraz zapobieganie nieuzasadnionym stratom podczas wykopków. Przechowalnictwo to w większym lub mniejszym stopniu straty, na które Plantator, nie licząc warunków atmosferycznych, ma duży wpływ. Chodzi przede wszystkim o utrzymanie jakości surowca. W korzeniach chorych, zanieczyszczonych ziemią czy liśćmi zachodzą zdecydowanie szybciej procesy biofi- 30

31 PO STRONIE PLANTATORA zyczne, biochemiczne i fizjologiczne prowadzące do degradacji surowca, dlatego: Surowiec do dłuższego przechowywania powinien być najwyższej jakości, czyli dojrzały technologicznie, prawidłowo ogłowiony, bez uszkodzeń mechanicznych, nieprzemarznięty, minimalnie zanieczyszczony ziemią, liśćmi czy chwastami. Takie korzenie nadają się do przechowywania przy jednoczesnym zachowaniu ich jakości. Surowiec dostarczany w grudniu czy styczniu powinien być zabezpieczony, jeżeli będzie taka konieczność, przed niekorzystnymi warunkami atmosferycznymi. Ta ochrona to przepuszczająca powietrze agrowłóknina, którą okrywamy pryzmy przed nadchodzącymi opadami deszczu, śniegu, mrozu czy wiatru. Okrywę zabezpieczamy przed zerwaniem workami z piaskiem, balotami słomy, oponami itp. Włóknina stabilizuje temperaturę wewnątrz pryzmy, spowalnia procesy życiowe w korzeniach. Dobrze zabezpieczona pryzma to dokładnie przykryty jej wierzchołek, boki i podstawa. Do zabezpieczenia pryzmy przed złymi warunkami atmosferycznymi zobowiązuje Plantatora umowa kontraktacyjna (Roz. 3 9 p. 9 Plantator ma obowiązek, w przypadku wystąpienia złych warunków atmosferycznych, które pogarszają jakość surowca, podjąć działania zmierzające do zabezpieczenia pryzmy ). Ad 2. Dobra lokalizacja pryzmy powinna zapewnić swobodny dojazd transportu samochodowego, doczyszczarko-ładowarki oraz wyjazd tych pojazdów bez względu na panujące warunki klimatyczno-glebowe w danym czasie i lokalizacji. Przy pryzmie powinien być plac zapewniający swobodne manewry dla samochodów i ładowarki. Lokalizację pryzmy Plantator powinien uzgodnić wspólnie z Inspektorem i Przewoźnikiem. Natomiast (UK Roz p. 1) W przypadku, gdy transport buraków do miejsca odbioru organizowany jest przez Producenta Cukru, Plantator zobowiązany jest uzgodnić z Producentem Cukru miejsce gromadzenia buraków przed załadunkiem na pojazdy transportowe. Miejsce gromadzenia buraków powinno być tak wybrane, aby REKLAMA przy posiadanej do dyspozycji Producenta Cukru technice załadunku, doczyszczania i transportu możliwe było odebranie buraków w każdym czasie, niezależnie od warunków atmosferycznych oraz jakichkolwiek innych okoliczności zewnętrznych. Pryzmy sypiemy na skraju pola, w najwyżej (w miarę możliwości) położonym miejscu na polu, wzdłuż utwardzonej drogi. Podłoże, na którym składujemy buraki, powinno być spulchnione, w celu łatwiejszego podbierania korzeni przez doczyszczarkę. Pryzmy powinny być zwarte, wyrównane, bez zagłębień, co ułatwi zakładanie agrowłókniny oraz ograniczy wysychanie korzeni powodowane szkodliwym działaniem wiatru. Szerokość pryzmy powinna być mniejsza od szerokości hederu myszy. Dobrze zabezpieczony surowiec w pryzmie zdecydowanie lepiej się przechowuje i doczyszcza podczas załadunku (przeschnięta ziemia lepiej oddziela się od korzeni). Nie lokalizujemy pryzm w miejscach zaniżonych, przy drzewach, słupach, liniach energetycznych czy innych przeszkodach utrudniających lub uniemożliwiających całkowicie załadunek buraków. Powyższe uwagi zastosowane w praktyce zapewne przyczynią się w mniejszym lub większym stopniu do uzyskania bardzo dobrego pod względem ilości i jakości surowca, co z pewnością przełoży się na zwiększone zyski u Plantatora. A celem uprawy buraka cukrowego jest uzyskanie jak najwyższych korzyści dla Plantatora i Producenta Cukru.

32 32

33 Kujawskie Nowalijki Autor: Adrian Dębowiak W niedzielę, 9 lipca 2017 roku w Kruszwicy odbyła się piąta już edycja imprezy plenerowej Kujawskie Nowalijki pod hasłem: Jak żyć długo, zdrowo i szczęśliwie. Organizatorem jak co roku była Gmina Kruszwica przy współpracy z Centrum Kultury i Sportu Ziemowit w Kruszwicy. Kujawskie Nowalijki zgromadziły tłumy publiczności. Celem imprezy była promocja regionalnych potraw i tradycyjnej kujawskiej kuchni. Na wydarzeniu pojawiły się zarówno rodziny z dziećmi, jak i osoby starsze. Program Nowalijek był bardzo bogaty, a każdy z uczestników mógł znaleźć dla siebie coś ciekawego. Głównym sponsorem imprezy była Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Na stoisku KSC S.A. Pracownicy Spółki częstowali wszystkich gości watą cukrową oraz cukierkami, zaś najmłodszym uczestnikom wręczali baloniki. Nasze słodkie stoisko, jak zawsze, cieszyło się wielkim zainteresowaniem zwiedzających. Dyrektor Cukrowni w Kruszwicy Pan Lech Sobecki otrzymał podziękowanie od Burmistrza Kruszwicy Pana Dariusza Witczaka za owocną współpracę i pomoc w organizacji Kujawskich Nowalijek. Ponadto już po raz drugi Stowarzyszenie Zdrowo Zabiegani przeprowadziło Bieg Nowalijkowy na dystansie 10 km. W biegu wzięło udział prawie 300 biegaczy z całej Polski, w tym Pracownicy naszej Spółki. Dodatkowo podczas imprezy można było zobaczyć zmagania w turnieju dla pań z Kół Gospodyń Wiejskich pt. KULINARNA ÓSEM- KA, a także w konkursie dla Kół Gospodyń Wiejskich Nowalijki samo zdrowie. Na gości czekały także degustacje wraz z konkursami i nagrodami, które zorganizowała Fundacja Hodowców Polskiej Białej Gęsi. Głównym punktem programu był pokaz kulinarny w wykonaniu krakowskiego kucharza Roberta Trzaska i Dariusza Gnatowskiego, aktora znanego m.in. z roli Boczka w popularnym serialu Świat według Kiepskich. POLSKI CUKIER 3(29)/17 33

34 PO GODZINACH Oblężenie Malborka 2017 Autor: Anna Romanowska Komplet publiczności obejrzał w piątkowy i sobotni wieczór rekonstrukcję nocnej bitwy, która odbyła się podczas Oblężenia Malborka. Inscenizacja nawiązywała do wydarzeń, które rozegrały się w Malborku w 1410 roku, kiedy to król Polski Władysław Jagiełło wraz ze swoimi wojskami, tuż po wygranej bitwie pod Grunwaldem, podjął próbę zdobycia krzyżackiej twierdzy. Potężne mury średniowiecznej, malborskiej fortecy oparły się naporowi wojsk Jagiełły. Nocna bitwa wyglądała barwnie: wojska polsko-litewskie oraz krzyżackie, odgłosy mieczów, jęki rannych, mocna muzyka i głos narratora w tle, a także bohaterowie widowiska pozwolili widzom przenieść się na chwilę w czasie. Była to ciekawa lekcja historii. Po bitwie organizatorzy zaprosili na pokazy fireshow. 18. edycja Oblężenia Malborka przeszła do historii. Od 21 do 23 lipca malborska twierdza zamieniła się w tętniące życiem średniowieczne miasto, a wieczorami w miejsce widowiskowej bitwy. Przez cały czas trwania tej wyjątkowej imprezy przygotowano wiele atrakcji: pokazy rycerskie, konne, artyleryjskie, sokolnicze, żonglerkę flagami, a także prezentacje uzbrojenia, maszyn oblężniczych i strojów. Za Wałami Von Plauena oraz obok jarmarku, na Międzymurzu, swoje obozy rozbili rycerze. Wojaków oglądaliśmy również w Fosie Północnej, a także przed sceną, która tradycyjnie ustawiona była na Przedzamczu. Odbyły się przedstawienia teatralne i koncerty. Można też było obejrzeć pokazy sokolnicze. Swoje umiejętności z drapieżnikami zaprezentowali najlepsi sokolnicy w Europie. Na uczestników czekali rzemieślnicy kowale, kucharze, szewcy, krawcy, którzy dzielili się tajnikami swojego rzemiosła. Chętni mogli zajrzeć na Jarmark Rzemiosł Średniowiecznych, a ci najmłodsi do Grodu Dziecięcego. Niemal na każdym kroku można było dowiedzieć się czegoś ciekawego o czasach średniowiecznych, a przy okazji dobrze się bawić całymi rodzinami. Gród Dziecięcy bił rekordy popularności i nic dziwnego, bo młodzi uczestnicy Oblężenia mogli wykazać się w nim wielką kreatywnością. Blisko 20 animatorów prowadziło z dziećmi różne zajęcia związane ze średniowieczem. Malowali, kaligrafowali, robili lalki, ozdoby ze sznurka i z gliny, poznawali zioła, przygotowywali kolorowe ozdoby z papieru. Praca nad każdą konkurencją gwarantowała im pieczątki, a zebranie wszystkich pieczątek dyplom. Tutaj żadne dziecko się nie nudziło. Tegoroczne Oblężenie Malborka to także niezwykła możliwość zwiedzania zamku. Wieczorami na gości czekała Rycerska Przygoda na Zamku. Na dziedzińcu można było natknąć się na rannych przenoszonych do prowizorycznego szpitala polowego. Z kuchni zamkowej dobiegały smakowite zapachy i zapach palonego drewna, a po bruku stukały kopyta koni, które niosły zakonnych rycerzy. Dało się wyczuć ten niezwykły klimat. W niedzielę tradycyjnie odbyła się rycerska msza święta, która nie była inscenizacją, lecz realnym nabożeństwem wzorowanym na liturgii sprzed wieków, częściowo celebrowanym po łacinie, częściowo po polsku. Tę mszę dla rekonstruktorów, ale i wszystkich innych chętnych, odprawił w Fosie Suchej ksiądz Paweł Dąbrowski z Torunia, który sam też jest członkiem ruchu rekonstruktorskiego. Przez trzy dni Oblężenia Malborka przewinęło się przez zamek i tereny wokół zamku osób. Sam tylko zamek odwiedziło w sobotę podczas zwiedzania dziennego czy nocnego (Rycerska przygoda na Zamku lub spektakl Światło i Dźwięk) 8500 osób. Jak widać, tłumy oblegały tereny zamkowe i chętnych nie brakowało do spędzenia czasu w średniowiecznych klimatach. Nieopodal wejścia na zamek wielkie stoisko rozbiła Krajowa Spółka Cukrowa S.A. Pracownicy Spółki rozmawiali z rycerzami i księżniczkami o asortymencie, jaki jest dostępny w ofercie KSC S.A. Wieść niesie, że hojnie dzielili się słodkimi łakociami watą cukrową i cukierkami. Stoisko przeżywało prawdziwe oblężenie, a kolejka nie miała końca. 34

35 Magic Malbork relacja z wydarzenia Autor: Adrian Dębowiak Magia światła, muzyki, tańca oraz sztuki ulicznej. Właśnie w taki sposób można najlepiej opisać to, co działo się w ostatni weekend na ulicach Malborka podczas IX już edycji MAGIC MALBORK. Krajowa Spółka Cukrowa S.A. miała przyjemność po raz kolejny uczestniczyć w tej wspaniałej imprezie. Już nie pierwszy raz przekonaliśmy się, jak bardzo, rodowici Malborczycy uwielbiają watę cukrową przygotowaną z naszego cukru. Pracownicy Cukrowni dwoili się i troili, tak żeby jak największa ilość mieszkańców mogła skosztować naszego specjału. W trakcie wydarzenia artyści oczarowali zebraną publiczność swoimi ponadprzeciętnymi umiejętnościami. Mnogość atrakcji i różnorodność programu pozwoliła każdemu z uczestników znaleźć dla siebie coś interesującego. Zachwycały m.in. pokazy pirotechniczne, video mapping, pokazy taneczne oraz show akrobatyczny w wykonaniu zwycięzców programu Mam Talent Delfiny i Bartka. REKLAMA POLSKI CUKIER 3(29)/17 35

36 PO GODZINACH Dożynki Prezydenckie w Spale Prezydent Andrzej Duda wraz z małżonką Agatą Kornhauser-Dudą wzięli udział w Dożynkach Prezydenckich w Spale. Dożynki odbyły się w dniach września br. Autor: Anna Romanowska Pierwszego dnia odbył się m.in. konkurs na najładniejszy wieniec dożynkowy o nagrodę Prezydenta RP. Konkurs wygrały gospodynie ze wsi Nowa Jabłonna w Lubuskiem. Wieniec trafił do pałacu prezydenckiego. W centrum Spały stanęło wesołe miasteczko oraz wiele straganów z rękodziełem ludowym i potrawami regionalnymi. Na terenie Centralnego Ośrodka Sportu na scenie prezentowały się zespoły ludowe z różnych regionów Polski, a w Miasteczku Regionów można było posmakować przysmaków ze wszystkich województw. Zapachy przyciągały gości również na wielkie stoisko Krajowej Spółki Cukrowej S.A. Oprócz waty cukrowej, cukierków z Pszczółki, które są już nieodłączną atrakcją, pracownicy Spółki częstowali soczkami z Polskich Przetworów, a także sałatką z kaszy pęczak z Młynów Stoisław. Zachwytom podczas degustacji naszych produktów nie było końca. W słodkiej strefie przygotowaliśmy dla dzieci malowanie twarzy, zaplatanie warkoczyków, różnego rodzaju aktywności i zabawy, w tym własnoręczne przygotowywanie pacynek. Każdy mógł skorzystać z fotobudki i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcia. Na każdym zdjęciu widniał napis Dożynki Prezydenckie Spała 2017 oraz logo Polski Cukier. Dzieci, jak również dorośli bawili się znakomicie. Mieliśmy zaszczyt gościć na stoisku KSC S.A. Parę Prezydencką, która chętnie pozowała do zdjęć. Pani Prezydentowa skosztowała nawet waty cukrowej. Odwiedzili nas również Prezes Zarządu KSC S.A. Paweł Piotrowski, Członek Zarządu KSC S.A. Janusz Stachowiak, Poseł Krzysztof Ardanowski oraz Prezes Zarządu ZPBC Krzysztof Nykiel. W niedzielę Spała przywitała deszczem Parę Prezydencką. Główne obchody święta plonów rozpoczęły się od mszy świętej w intencji rolników w Kaplicy Polowej Armii Krajowej. Uczestniczyli w niej również m.in. minister rolnictwa Krzysztof Jurgiel oraz liczni parlamentarzyści, a także władze samorządowe miasta i powiatu tomaszowskiego. Mszę odprawił ks. biskup senior diecezji łowickiej Józef Zawitkowski, który dziękował Bogu za udany, choć trudny sezon zbiorów. Po mszy Para Prezydencka wraz z korowodem dożynkowym przeszła na stadion Ośrodka Przygotowań Olimpijskich, gdzie odbył się ceremoniał dożynkowy. Poprowadził go Państwowy Zespół Ludowy Pieśni i Tańca Mazowsze. Chcę podziękować wszystkim polskim rolnikom za cały rok trudu, pracy. Tym, którzy od stuleci w Rzeczypospolitej żywią nas i bronią, którzy zanurzeni są i niosą przez kolejne pokolenia niezwykłą polską tradycję opartą na wierze, na trudzie pracy i na wielkiej odporności, umiejętności pokonywania wszelkich przeszkód i przeciwności losu, także tych wynikających z działania sił przyrody mówił Prezydent Andrzej Duda.Padający niemal cały dzień ulewny deszcz nie popsuł jednak dobrego nastroju rolnikom i gościom z całej Polski, którzy bardzo licznie przybyli na tegoroczne dożynki. 36

37 Dożynki Jasnogórskie relacja Autor: Adrian Dębowiak W niedzielę 3 września 2017 roku rolnicy z całej Polski przyjechali do Częstochowy na pielgrzymkę. O godz. 11 na Błoniach Jasnej Góry odbyła się uroczysta msza św. w ramach Ogólnopolskich Dożynek Jasnogórskich. Ponad czterysta różnego rodzaju stoisk, gdzie każdy mógł znaleźć coś dla siebie, wystawa nowych, jak i zabytkowych już maszyn rolniczych, występy zespołów ludowych oraz festiwal produktów tradycyjnych i lokalnych te wszystkie atrakcje miały miejsce podczas tegorocznych Dożynek Jasnogórskich. W tym samym czasie w Częstochowie miała miejsce XXVI Krajowa Wystawa Rolnicza i XVIII Dni Europejskiej Kultury Ludowej, które jak co roku uatrakcyjniają obchody na Jasnej Górze. Pogoda nie dopisała, lecz nie odstraszyło to zarówno częstochowian, jak i przyjezdnych z całej Polski, do zwiedzania stoisk, smakowania wyrobów oraz kupowania produktów. Stoisko Krajowej Spółki Cukrowej S.A. oblegali goście zarówno ci najmłodsi, jak i ci starsi, którzy wspominali lata młodości i niepowtarzalny smak oraz zapach waty cukrowej. Dzieci były zachwycone firmowymi wiatraczkami oraz balonami z logo Polski Cukier, które rozdawaliśmy w naszym namiocie. Podczas Dożynek na stoiskach oferowano takie produkty jak sery, wędliny, chleb oraz różnego rodzaju miody. Dużą atrakcją dla wszystkich zgromadzonych dzieci była wystawa zabytkowych traktorów, do których można było wsiąść i zrobić sobie pamiątkowe zdjęcie. Rodzimi twórcy prezentowali swoje wyroby zarówno z drewna, jak i z ceramiki. Licznie przybyły także koła gospodyń wiejskich, u których goście kupowali świeże i bardzo smaczne produkty od pysznych kanapek po wyśmienite, domowej roboty ciasta. REKLAMA POLSKI CUKIER 3(29)/17 37

38 PO GODZINACH Kinga Karczmarz - Lubraniec Znamy już zwycięzców konkursu na najlepsze wakacyjne selfie. Obrady jury były długie, lecz owocne nie było nam łatwo, ale w końcu Selfie z wakacji Mariusz Modzelewski - Malbork i wyniki! Paweł Żukowski Tyszowce wybraliśmy najlepsze z najlepszych.. Tomasz Wolanin - Krasnystaw Gratulujemy! Nagrody prześlemy pocztą uwaga konkurs Zapraszamy wszystkich chętnych do udziału w nowym konkursie na najpiękniejszy tort! W związku z Jubileuszem 15-lecia Krajowej Spółki Cukrowej S.A. zapraszamy wszystkich łasuchów do przygotowania tortu. Czekamy na zdjęcia Waszych wypieków! Do konkursu można zgłosić wyłącznie własnoręcznie przygotowane i udekorowane torty. Na zwycięzców czekają atrakcyjne nagrody. Zwycięski przepis wraz ze zdjęciem zostanie zaprezentowany na łamach naszego kolejnego kwartalnika. 38 Życzymy słodkiej zabawy! >> Zdjęcia należy przesłać drogą elektroniczną do r. na adres: konkurs@polski-cukier.pl

39 Złota Szarlota Składniki Ciasto: 250 g mąki pszennej marki Młyny Stoisław 2 jajka 1 łyżeczka proszku do pieczenia 75 g masła lub margaryny 1 łyżka gęstej śmietany 18% Nadzienie: 2 kg polskich jabłek 2 łyżki cukru marki Polski Cukier 1 łyżka cynamonu Kruszonka: 4 łyżki masła 5 łyżek cukru marki Polski Cukier 8 łyżek mąki pszennej marki Młyny Stoisław Przygotowanie Krok 1 - zaczynamy od nadzienia! Jabłka obieramy i kroimy na dość duże kawałki. Dusimy z dodatkiem 2 łyżek cukru i 1 łyżki cynamonu przez około 15 minut. Pilnujemy, aby jabłka się nie rozgotowały. Całość chłodzimy. Krok 2 - zagniatamy ciasto! Wszystkie składniki na ciasto energicznie zagniatamy. Następnie wyklejamy spód i boki (do połowy wysokości) tortownicy o średnicy 24 cm. Krok 3 - na koniec kruszonka. Zagnieść wszystkie składniki na kruszonkę. Do tortownicy z ciastem włożyć wystudzone jabłka i całość posypać obficie kruszonką. Piec przez około godzinę w temperaturze 180 stopni. Słodka wskazówka: Szarlotka na ciepło doskonale smakuje z gałką lodów śmietankowych lub waniliowych i listkiem świeżej mięty, a po wystudzeniu doskonale smakuje obficie posypana cukrem pudrem! POLSKI CUKIER 3(29)/17 39

40