Syndrom wypalenia zawodowego w pracy nauczycieli przyczyny, symptomy i przeciwdziałanie
|
|
- Danuta Wójtowicz
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Ewelina KUROWICKA Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach Syndrom wypalenia zawodowego w pracy nauczycieli przyczyny, symptomy i przeciwdziałanie A syndrome of getting stale in a job of teacher Słowa kluczowe: wypalenie zawodowe, zawód nauczyciela, stres. Key words: getting stale in a job, teaching profession, stress. Abstract. In the era of modernity, the teaching profession considers a phenomenon of getting stale in a job. It is manifested by a decreased motivation to work and lack of satisfaction. This profession is exposed to stress, which is determined by high expectations of the society. Functioning in constant emotional tension carries serious consequences for the learning process. The aim of this study is to show the importance of a syndrome of getting stale in a job of teacher, as well as its causes, symptoms, and ways to prevent emotional exhaustion of teachers. Charakterystyka zawodu nauczyciela i pojęcie wypalenia zawodowego. Profesja nauczyciela sytuuje przed nim szerokie wymagania, którym niekiedy trudno sprostać. Nauczyciel w obecnej cywilizacji powinien ciągle podnosić swoje kwalifikacje i rozwijać się zawodowo. W opinii ludzi jego priorytetem ma być kreatywność w pracy z uczniami, pomoc im w drodze kształcenia, rzetelność, a także sumienne wywiązywanie się z powierzonych obowiązków. Jego zadaniem jest już nie tylko przekazywanie wiadomości dzieciom, egzekwowanie wiedzy, ale również pobudzanie i motywowanie ich do samodzielnej pracy. Wobec przeciążenia nadmiarem wymagań współcześni pedagodzy często mogą mieć poczucie wyczerpania i znudzenia. Mimo ich wielkiego wkładu w proces edukacji i wychowania są niedoceniani i poddawani niekończącej się krytyce rodziców swoich podopiecznych bądź przełożonych. Profesja nauczyciela jest bardzo podatna na wypalenie, gdyż zmaga on się ze stresem, który sprzyja narastaniu różnych zaburzeń. Podążając za Ogińską-Bulik, stres zawodowy jest wynikiem niezgodności między stawianymi przez środowisko wymaganiami a posiadanymi przez jednostkę zasobami pomagającymi w radzeniu sobie z nimi 1. Wysokość zarobków nie odzwierciedla poświęcenia i zaangażowania włożonego w pracę. Zawód nauczyciela wymaga odpowiedzialności i jest poddawany ciągłej kontroli przełożonych, co warunkuje zagrożenie wypaleniem. Wypalenie zawodowe 1 N. Ogińska-Bulik, Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła Konsekwencje Zapobieganie, Wyd. Difin, Warszawa 2006, s. 88. EDUKACJA ustawiczna DOROSŁYCH 3/
2 to zjawisko często spotykane w edukacji 2. Nauczyciel musi zmagać się z codzienną biurokracją i wypełniać serię dokumentów, jest poddawany ciągłym i często wzajemnie wykluczającym się regulacjom prawnym. Zmiany roli nauczyciela powodują, że pracownik szkoły staje się funkcjonariuszem machiny, którego obowiązują przepisy i musi kierować się wskazówkami administracji oświatowej 3. Następstwa wspomnianego syndromu są szkodliwe i niezwłocznie trzeba im przeciwdziałać. Pedagodzy stale utrzymują kontakty interpersonalne z rodzicami, uczniami, dyrekcją, zatem na co dzień narażeni są na stres emocjonalny. Wypalenie konsoliduje się z takimi cechami jak bezsilność, obojętność, wyczerpanie. Dla A. Pines i E. Aronsona to pojęcie jest stanem fizycznego, psychicznego i emocjonalnego wyczerpania, spowodowanym długotrwałym zaangażowaniem w sytuacje, które są obciążające pod względem emocjonalnym 4. Wypalenie zaburza funkcjonowanie oraz przyczynia się do zmniejszenia motywacji i efektywności działania. Interesującą definicję wypalenia zawodowego prezentuje Ch. Maslach. Podążając za nią, wypaleniem nazywa się zespół wyczerpania emocjonalnego, depersonalizacji oraz obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może wystąpić u osób pracujących z innymi ludźmi w pewien określony sposób 5. Przyczyny oraz symptomy wypalenia emocjonalnego. Wypalenie zawodowe ma indywidualne przyczyny. Cechy osobowościowe mają wpływ na wykonywaną pracę impulsywność, niewielka motywacja czy niecierpliwość nie sprzyjają jej. Nauczyciel jest poddawany kontroli zewnętrznej i ma postawione wysokie wymagania, do których nie jest adekwatne otrzymywane wynagrodzenie. Często podejmowane przez zarząd placówki decyzje nie uwzględniają zdania nauczyciela, który może czuć się pominięty w pewnych kwestiach. Ważną przyczyną wypalenia może być przepracowanie, które nie przynosi oczekiwanych sukcesów, lecz powoduje utratę solidności w działaniu. Wyczerpanie sprzyja zobojętnieniu na sprawy uczniów i wpływa na poczucie niskiej wartości. Kłopoty z kontrolowaniem przeżywanych emocji i rywalizacja ze współpracownikami są przyczynami opisywanego syndromu. Istnieje dużo objawów wypalenia zawodowego, jednak nie oznacza to tego, że jeśli ktoś zmaga się z jednym z nich, to jest nim zagrożony. Są czynniki mogące wskazywać na wypalenie, należą do nich: Wyczerpanie fizyczne (chroniczne bóle głowy, zmęczenie, migreny pojawiające się bez widocznej przyczyny, utrata apetytu), nieumiejętność oderwania problemów związanych z pracą z domowymi, kłopoty rodzinne, obwinianie siebie bądź innych za rezultaty swej pracy, uczucie zawodu względem siebie, znudzenie, bez- 2 A. Brouwers, W. Tomic, A longitudinal study of teacher burnout and perceived self-efficacy in classroom management, Teaching and Teacher Education nr 16, 2000, s A. Woźniak-Krakowian, Syndrom wypalenia zawodowego nauczycieli, Pedagogika t. XXII, K. Rędziński, M. Łapota (red.), Częstochowa 2013, s A.M. Pines, Wypalenie w perspektywie egzystencjalnej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, PWN, Warszawa 2009, s Ch. Maslach, Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, PWN, Warszawa 2009, s POLISH JOURNAL of CONTINUING EDUCATION 3/2015
3 senność, bezsilność, brak entuzjazmu, zobojętnienie (depersonalizacja, przedmiotowe traktowanie uczniów), nieuzasadnione wybuchy złości, izolowanie się od otoczenia, sięganie po używki, częste spoglądanie na zegarek, z powodu ciągłego zmęczenia pracą, znudzenie. Niezauważone symptomy mogą z dnia na dzień powodować pogłębienie się wyczerpania. Wówczas człowiek nie odczuwa przyjemności ze zrealizowanych celów i zaczyna myśleć pesymistycznie. Trudno jest wtedy skupić się na obowiązkach, a chodzenie do pracy staje się przymusem i koniecznością. Sposoby przeciwdziałania destrukcyjnym konsekwencjom wypalenia. Niekiedy stres pomaga w prawidłowym funkcjonowaniu i odbieraniu bodźców. Często jednak działa niszcząco i zaburza równowagę psychiczną. Zauważając pierwsze objawy wypalenia należy niezwłocznie je niwelować. Tak zwana edukacja antywypaleniowa stanowi ważny środek zapobiegający wypaleniu zawodowemu. Ma ona na celu uświadomienie nauczycieli na temat symptomów i czynników wpływających na powstanie syndromu wypalenia emocjonalnego. Wiedza o niebezpieczeństwie pojawienia się wspomnianego zjawiska na etapie kształcenia przyszłych pedagogów pozwoli na redukowanie jego pierwszych symptomów. W celu przeciwdziałania zjawisku wypalenia zawodowego w pracy nauczyciela konieczne jest zastanowienie się nad tym, w jakich obszarach należy podejmować działania. Istotna wydaje się kwestia dotycząca tego, czy pracownik powinien modyfikować swoje przekonania bądź zachowania, czy miejsce pracy winno się zmieniać 6. Skutkiem wykonywania zawodu nauczyciela może być deformacja osobowości, która powinna określać wszelkie niekorzystne zmiany osobowości, nieprawidłowości rozwoju, poczucie zmęczenia, wypalenia, usztywnienia, utratę poczucia rzeczywistości i prawidłowej jej oceny oraz przekłamania w odbiorze własnych przeżyć i zachowań, które występują w przebiegu pracy zawodowej i są przez nią warunkowane 7. Korzystnym pomysłem byłoby organizowanie warsztatów dla studentów kierunków pedagogicznych poświęconych różnorodnej tematyce. Zastanowienia wymaga możliwość przeprowadzania egzaminów wstępnych na studia nauczycielskie w celu wyodrębnienia osób podatnych na wypalenie. Nie wszyscy kandydaci posiadają predyspozycje do pracy z dziećmi i nie są w stanie udźwignąć obowiązków i wyzwań. Wysiłki zmierzające do ograniczenia czynników stresujących oraz zapobiegających wypaleniu powinny być jednym z podstawowych celów dla szkół i innych organizacji pedagogicznych 8. Oderwaniu się od natłoku codziennych obowiązków służy odpoczynek oraz spotkania w gronie przyjaciół. W pewnych przypadkach niezbędne może okazać się skorzystanie z pomocy specjalisty, lekarza, psychologa, gdyż wypalenie może skutkować 6 J. Pyżalski, Jakie działania można podejmować, by ograniczyć stres zawodowy nauczycieli? [w:] D. Merecz, J. Pyżalski (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem, Wyd. Impuls, Kraków 2010, s J. Fengler, Pomaganie męczy, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk 2000, s J.J. Hakanen, A.B.Bakker, W.B. Schaufeli, Burnout and work engagement among teachers, Journal of School Psychology nr 43, 2006, s EDUKACJA ustawiczna DOROSŁYCH 3/
4 depresją, a nawet rezygnacją z wykonywanego zawodu. Istotna jest umiejętność oderwania się od obciążających sytuacji, by spojrzeć na nie z innej perspektywy i pozyskać siły. Warto znać techniki relaksacyjne pomagające w rozładowywaniu stresu. Rozwijanie zainteresowań i pasji sprzyja rozluźnieniu napięcia. Trzeba prowadzić zdrowy tryb życia, by zapobiec wystąpieniu komplikacji związanych z osłabieniem organizmu. Nauczyciel przez cały czas swojej pracy zawodowej zobligowany jest do uczestniczenia w serii szkoleń, podnoszenia swoich kompetencji. Jednak nie może zapominać o swoim życiu prywatnym i realizowaniu własnych potrzeb. Trzeba stawiać sobie cele na miarę swoich możliwości. Nauczyciele powinni korzystać ze wsparcia ze strony bliskich osób, ponieważ nie wolno tłumić w sobie negatywnych uczuć, które tylko nawarstwiają problem. Grupę wsparcia mogą stanowić koleżanki i koledzy z pracy, z którymi można dzielić się doświadczeniami i otrzymać porady czy przykładowe rozwiązania. Wobec tego niezwykle ważny jest klimat panujący w pokoju nauczycielskim, który oparty powinien być na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu, życzliwości i dyskrecji. W szczególności atmosferę w szkole warunkuje dyrektor, który wyznacza model akceptowanego zachowania i wpływa na relacje międzyludzkie. To właśnie on w decydujący sposób określa poczucie bezpieczeństwa i odpowiada za klimat panujący wśród pracowników. Powinien stosować system motywujący nauczycieli do dalszej pracy i integrować nauczycieli ze sobą. W dużym stopniu wpływ na nauczyciela mają rodzice uczniów. W rozmowie z nimi musi pamiętać on o zachowaniu odpowiedniego tonu głosu, by konwersacja przebiegała bezkonfliktowo. Korzystna jest umiejętność cierpliwego wyjaśniania własnego zdania w różnych kwestiach. Poprzez aktywne słuchanie nauczyciel może poznać opinię rodziców. Efektywna współpraca z nimi niewątpliwie przyczynia się do uskutecznienia procesu wychowania i kształcenia. Założenia metodologiczne badań. Narastający na przestrzeni lat syndrom wyczerpania emocjonalnego w pracy pedagogów skłania do wnikliwej obserwacji wspomnianego zjawiska. Głównym celem przeprowadzonych badań była analiza wypalenia zawodowego wśród nauczycieli. Badanie wykonano w dniach 3 10 lipca 2015 roku na reprezentatywnej, losowo wybranej grupie 140 osób. Niniejszą ankietę udostępniono na forach zrzeszających nauczycieli. Kwestionariusz składał się z 12 anonimowych pytań zamkniętych oraz półotwartych. Pytania dotyczyły przede wszystkim przyczyn i objawów syndromu wypalenia zawodowego, a także sposobów radzenia sobie z tym zjawiskiem. Badaniami objęto grupę liczącą 135 kobiet (96,43%) i 5 mężczyzn (3,57%). Biorąc pod uwagę wiek badanych osób zauważa się, iż większość stanowiły osoby w wieku lat (44,29%). Pozostali respondenci znajdowali się w następującym przedziale wiekowym: powyżej 45 roku życia było 31 osób (22,14%), zaś ankietowanych poniżej 25 lat było 29 (20,71%), natomiast najmniej liczną grupę stanowiły osoby od 36 do 45 lat 18 respondentów (12,86%). Ankietowani charakteryzowali się różnymi stopniami awansu zawodowego. Najliczniejszą grupę stanowili nauczyciele kontraktowi 51 osób (36,43%), zaś nauczycieli dy- 50 POLISH JOURNAL of CONTINUING EDUCATION 3/2015
5 plomowanych było 35 (25%), z kolei grupa nauczycieli stażystów liczyła 31 respondentów (22,14%), a następnie grupa nauczycieli mianowanych wynosiła 23 osoby (16,43%). Respondenci podali staż swojej pracy zawodowej. Największa liczba ankietowanych przepracowała 1 5 lat, stanowiło ją 55 osób (39,29%), aż 34 (24,29%) nauczycieli może pochwalić się ponad 21-letnią pracą w swojej profesji. Z kolei 22 osoby (15,71%) mają staż wynoszący 6 10 lat, natomiast 16 badanych (11,43%) niespełna 12 miesięcy pracuje w swoim zawodzie, a 13 ankietowanych (9,29%) posiada staż w granicach od 11 do 20 lat. Analiza i interpretacja wyników badań. W trakcie badania starano się ustalić sposób rozumienia pojęcia wypalenia zawodowego wśród nauczycieli. Większość 84 respondentów (60%) uważa, iż jest to zespół symptomów wynikających z braku satysfakcji i radości z wykonywanej pracy, która przestaje dawać przyjemność, a osoba czuje się niezadowolona i zaprzestaje rozwijać się zawodowo. Natomiast 46 osób (32,86%) sądzi, że wypalenie to stan emocjonalnego, fizycznego i psychicznego wyczerpania powstający w wyniku długoterminowego zaangażowania w przeciążające sytuacje. Nieliczna grupa 4 osób (2,86%) poprzez wypalenie rozumie stan frustracji bądź zmęczenia następujący w wyniku poświęcenia się pewnej sprawie, która nie przynosi wyczekiwanego rezultatu. Można domniemywać, iż pojęcie wypalenia zawodowego jest znane w środowisku pedagogicznym. Osoby były pytane o to, czy odczuwały kiedyś wypalenie zawodowe. Odpowiedzi są podzielone niemalże po połowie, gdyż 71 respondentów (50,71%) nie czuło się w ten sposób. Natomiast 69 ankietowanych (49,29%) miało syndrom wypalenia zawodowego. Zatem wynika z tego, że niepokojącym i powszechnym zjawiskiem staje się wyczerpanie emocjonalne wśród nauczycieli. Podczas badania próbowano określić stan odczuwania satysfakcji z wykonywanej pracy. Zebrane odpowiedzi pozwoliły stwierdzić, że aż 103 osoby (73,57%) odczuwa satysfakcję z tego co robi, a 33 ankietowanych (23,57%) nie ma wyrobionego zdania na ten temat. Tylko 4 respondentów (2,87%) nie jest zadowolonych z pracy. Jeżeli praca nie przynosi zadowolenia i przyjemności, staje się udręką i przymusem dla człowieka, traci wówczas swój prawdziwy sens i założenia. Kolejną badaną kwestią były czynniki najbardziej przyczyniające się do występowania sytuacji stresowych w pracy i związanego z nią niezadowolenia. Każdy z respondentów mógł zaznaczyć maksymalnie 3 odpowiedzi lub napisać własną (tabela 1). Tabela 1. Czynniki przyczyniające się do występowania sytuacji stresowych w pracy Lp. Uwarunkowania stresu Liczba osób % 1 Niemiła atmosfera, naciski przełożonych 69 49,29% 2 Wpływ rodziców 64 45,71% 3 Nieadekwatne zarobki, a zbyt duże wymagania 64 45,71% 4 Niewłaściwe warunki w pracy, np. hałas, temperatura 51 36,43% pomieszczeń 5 Duża liczba godzin w pracy, duża liczba dzieci przypadających na jednego nauczyciela 25 17,86% EDUKACJA ustawiczna DOROSŁYCH 3/
6 Celem następnego pytania było uzyskanie informacji na temat sposobów radzenia sobie ze stresem, by zapobiegać wypaleniu zawodowemu. Ankietowani mogli zaznaczyć maksymalnie 3 odpowiedzi. Aż 83 osoby znajduje czas na odpoczynek, a 59 respondentów poświęca czas na swoje hobby, by oderwać się od problemów. Z kolei 39 osób preferuje ćwiczenia fizyczne, a 25 osób podnosi swoje kwalifikacje. Zaś 21 ankietowanych posługuje się technikami relaksacyjnymi w celu rozładowania napięcia, aczkolwiek 15 badanych nie stosuje żadnych technik. Z badań wynika, że większość pedagogów stara się za pomocą różnych form przezwyciężać napięcie spowodowane pracą zawodową. Następne podjęto próbę określenia czynników indywidualnych zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego nauczycieli (tabela 2). Tabela 2. Czynniki indywidualne najbardziej zwiększające prawdopodobieństwo wystąpienia syndromu wypalenia zawodowego Lp. Uwarunkowania wypalenia zawodowego Liczba osób 1 niska samoocena 69 2 poczucie bezradności 66 3 bierność, brak zaangażowania 58 4 perfekcjonizm 43 5 poczucie kontroli zewnętrznej, postawa roszczeniowa rodziców 6 unikanie trudnych sytuacji Przyjęto próbę określenia wpływu czynników interpersonalnych zwiększających możliwość pojawienia się syndromu wypalenia. Maksymalna liczba zaznaczanych odpowiedzi wynosiła 3 (tabela 3). Tabela 3. Relacje interpersonalne zwiększające ewentualność pojawienia się syndromu wyczerpania emocjonalnego Lp. Czynniki interpersonalne Liczba osób 1 rywalizacja pomiędzy współpracownikami zaburzone relacje z przełożonymi 97 3 emocjonalne zaangażowanie w sprawy uczniów 58 4 spotykanie się z przejawami okrucieństwa 32 5 obowiązek stałego kontaktu z uczniami w trudnych sytuacjach życiowych POLISH JOURNAL of CONTINUING EDUCATION 3/2015
7 Na podstawie wyników przedstawionych w tabeli 3 stwierdzono, że atmosfera panująca w miejscu pracy nauczyciela i relacje dyrekcją znacznie wpływają na jego komfort funkcjonowania. Jeżeli kontakt ten nie opiera się na zaufaniu i wzajemnej życzliwości, z pewnością wpływa to na zmniejszenie zaangażowania pracownika. Ostatnie pytanie dotyczyło objawów wyczerpania emocjonalnego pojawiającego się wraz z rosnącym stażem pracy. Ankietowani mogli zaznaczyć do 3 odpowiedzi maksymalnie. Wyniki prezentuje niniejsza tabela 4. Tabela 4. Symptomy sygnalizujące wypalenie zawodowe występujące wraz ze zwiększającym się stażem pracy Lp. Odpowiedź Liczba osób 1 zmniejszenie poczucia satysfakcji 72 2 bezsilność, zobojętnienie 66 3 objawy pogarszającego się zdrowia fizycznego 61 4 spadek efektywności działania 59 5 wzrost napięcia w pracy 54 6 zaburzona samoocena 25 7 zwiększona nieobecność w pracy 7 W miarę wzrostu lat pracy w zawodzie nauczyciela mogą pogłębić się problemy związane przeze wszystkim z obniżeniem satysfakcji i pojawieniem się apatii. Podsumowanie i wnioski. Istotne jest dostrzeżenie symptomów wypalenia zawodowego i przedsięwzięcie kroków mających na celu zapobieganie ryzyku. Przeprowadzone badania dowodzą, iż wykonywana praca powinna dawać satysfakcję i zadowolenie, w przeciwnym razie przeniesie się to niekorzystnie na relację z uczniami. Szkoły winny organizować szkolenia z zakresu form radzenia sobie ze stresem oraz stanowić wsparcie dla nauczycieli. Jeżeli praca nie daje nauczycielowi satysfakcji, często zaburza się proces nauczania. Wnikliwa analiza danych dowodzi, iż zawód nauczyciela jest narażony na stres, jednak znajomość technik zapobiegających narastaniu napięcia emocjonalnego pozwala na niwelowanie destrukcyjnych skutków wypalenia zawodowego. Bibliografia 1. Brouwers A., Tomic W., A longitudinal study of teacher burnout and perceived selfefficacy in classroom management, Teaching and Teacher Education nr 16, Fengler J., Pomaganie męczy, Gdańskie Wyd. Psychologiczne, Gdańsk Hakanen J.J., Bakker A.B., Schaufeli W.B., Burnout and work engagement among teachers, Journal of School Psychology nr 43, Maslach Ch., Wypalenie w perspektywie wielowymiarowej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, PWN, Warszawa EDUKACJA ustawiczna DOROSŁYCH 3/
8 5. Ogińska-Bulik N., Stres zawodowy w zawodach usług społecznych. Źródła Konsekwencje Zapobieganie, Wyd. Difin, Warszawa Pines A.M., Wypalenie w perspektywie egzystencjalnej, [w:] H. Sęk (red.), Wypalenie zawodowe. Przyczyny i zapobieganie, PWN, Warszawa Pyżalski J., Jakie działania można podejmować, by ograniczyć stres zawodowy nauczycieli? [w:] D. Merecz, J. Pyżalski (red.), Psychospołeczne warunki pracy polskich nauczycieli. Pomiędzy wypaleniem zawodowym a zaangażowaniem, Wyd. Impuls, Kraków Woźniak-Krakowian A., Syndrom wypalenia zawodowego nauczycieli, Pedagogika t. XXII, K. Rędziński, M. Łapota (red.), Częstochowa Lic. Ewelina KUROWICKA Uniwersytet Przyrodniczo-Humanistyczny w Siedlcach kurowickaewelina@gmail.com 54 POLISH JOURNAL of CONTINUING EDUCATION 3/2015
lek. psychiatra Dariusz Galanty Wypalenie zawodowe
lek. psychiatra Dariusz Galanty Wypalenie zawodowe Wypalenie zawodowe ogólnie: Jest wtedy gdy praca przestaje dawać satysfakcję, pracownik przestaje się rozwijać zawodowo, czuje się przepracowany i niezadowolony
Bardziej szczegółowoZmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe
Dzielenie się dobrymi praktykami w SP 1 Trzebnica Zmiana pracy czy zmiana siebie? Wypalenie zawodowe Mobilność kadry edukacji szkolnej https://goo.gl/images/f6wx4u https://goo.gl/images/q4rs5d O tzw. syndromie
Bardziej szczegółowoWypalenie zawodowe 2008-06-15. Definicje. Definicje. Definicje. Definicje. Definicje
Wypalenie zawodowe Professional Burn-out Sydrome Wypalenia zawodowe objawia się chronicznym, nieprzemijającym nawet po odpoczynku zmęczeniem, wyczerpaniem emocjonalnym, pogorszeniem samopoczucia i funkcjonowania
Bardziej szczegółowoSTOPIEŃ WYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD NAUCZYCIELI I PEDAGOGÓW PRACUJĄCYCH W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH
STOPIEŃ WYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD NAUCZYCIELI I PEDAGOGÓW PRACUJĄCYCH W PLACÓWKACH OŚWIATOWYCH Patrycja Gołąbek Jonak Anna Michalczyk Uniwersytet Pedagogiczny w Krakowie WYPALENIE ZAWODOWE Pojęcie wypalenia
Bardziej szczegółowoOsoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,
Bardziej szczegółowoJak zapobiegać wypaleniu zawodowemu nauczyciela
Jak zapobiegać wypaleniu zawodowemu nauczyciela Life Coaching for Teachers: happy teachers for better students Barcelona, 26.06 1.07 2017 r. Uczestnicy kursu: Małgorzata Borowska Danuta Dobreńko Monika
Bardziej szczegółowoOsoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu.
Osoba, która Ci przekazała tego ebooka, lubi Cię i chce, abyś poświęcał wiele uwagi swojemu rozwojowi osobistemu. Zależy jej na Twoim sukcesie, w każdej sferze życia. Im więcej szczęśliwych ludzi na świecie,
Bardziej szczegółowo(imię i nazwisko nauczyciela) (przedmiot) (numer programu)
Iwona Jończyk (imię i nazwisko nauczyciela) Wybrane zagadnienia z psychologii społecznej (przedmiot) 2407MR i GŻ 1997.08.18 (numer programu) Klasa IV TŻa, IV TŻb Lp. Cele kształcenia i wychowania Treści
Bardziej szczegółowoProjekt jest współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego
WYŻSZA SZKOŁA ZARZĄDZANIA I ADMINISTRACJI z siedzibą w Zamościu KARTA PRZEDMIOTU 1. PODSTAWOWE INFORMACJE O PRZEDMIOCIE (WYPEŁNIA TOK STUDIÓW) Nazwa przedmiotu Wydział Kierunek studiów Poziom Profil Rok
Bardziej szczegółowoDorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami
Dr Dorota Dr Molek-Winiarska Dorota Molek-Winiarska, Katedra Zarządzania Kadrami Katedra Zarządzania Kadrami CZYM JEST STRES? Czym jest stres? BODŹCEM wywołuje określone emocje; REAKCJĄ na zaburzenie równowagi
Bardziej szczegółowodr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej
dr Paweł Kocoń Przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu pracowników podmiotów ekonomii społecznej Definicja wypalenia zawodowego: Według H.J. Freudenberga. syndrom wypalenia charakteryzuje się poczuciem psychicznego
Bardziej szczegółowoOczekiwania studentów przygotowywanych do wykonywania zawodu nauczyciela edukacji zawodowej w obszarze kształcenia psychologicznego
Krzysztof NIEWIADOMSKI, Ireneusz ZAWŁOCKI, Ewa NIEROBA Politechnika Częstochowska, Polska Oczekiwania studentów przygotowywanych do wykonywania zawodu nauczyciela edukacji zawodowej w obszarze kształcenia
Bardziej szczegółowoSTRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM
STRESZCZENIE W JĘZYKU POLSKIM Środowisko zawodowe, w jakim przebywa pracownik, jest bardzo ważnym elementem, który może wpływać na zdrowie fizyczne i psychiczne oraz funkcjonowanie społeczne. Pielęgniarki
Bardziej szczegółowoMartyna Kaflik-Pieróg, Nina Ogińska-Bulik Stres w pracy, poczucie własnej skuteczności a zespół wypalenia zawodowego u strażaków
Martyna Kaflik-Pieróg, Nina Ogińska-Bulik Stres w pracy, poczucie własnej skuteczności a zespół wypalenia zawodowego u strażaków Acta Universitatis Lodziensis. Folia Psychologica 7, 37-47 2003 ACTA UNIVERSITATIS
Bardziej szczegółowoPrawo pracy & Treningi SZOK KULTUROWY I STRATEGIE AKULTURYZACJI
Prawo pracy & Treningi SZOK KULTUROWY I STRATEGIE AKULTURYZACJI Zmieniaj opinie, bądź jednak wierny swoim zasadom; zmieniaj liście, ale swoje korzenie pozostaw nienaruszone. Victor Hugo Kulturajakogóralodowa
Bardziej szczegółowoJak sobie radzić ze stresem
Jak sobie radzić ze stresem Nie wiesz jak poradzić sobie ze stresem? Przeczytaj nasz poradnik! str. 1 Czym jest stres? Zjawisko stresu wynika z braku równowagi między oczekiwaniami kierowanymi pod adresem
Bardziej szczegółowoWORK LIFE BALANCE W BIZNESIE
czyli o tym, co każdy teoretycznie wie ale mało kto potrafi osiągnąć i utrzymać Lublin, 6.02.2013 1 4. KORZYŚCI 3. JAK? 2. DLACZEGO? 1. CO TO? 2 ŻYCIE PRYWATNE PRACA WARTOŚCI PRIORYTETY 3 CO TO JEST? Równowaga
Bardziej szczegółowoBŁYSKAWICZNY WARSZTAT ANTYSTRESOWY FAST. Twoje życie staje się lepsze nie przez przypadek, ale dzięki zmianie. JIM ROHN.
BŁYSKAWICZNY WARSZTAT ANTYSTRESOWY FAST Twoje życie staje się lepsze nie przez przypadek, ale dzięki zmianie. Twoje życie staje się lepsze nie przez przypadek, ale dzięki zmianie. Stres to stan mobilizacji
Bardziej szczegółowoZadania psychologa w szkole
Zadania psychologa w szkole Pracę psychologa w szkole określa rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej. Według aktualnych przepisów do obowiązków psychologa zatrudnionego w szkole należy: 1) prowadzenie
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ IM. POLSKICH NOBLISTÓW W CHALINIE Chalin, wrzesień 2012r. KONCEPCJA PROGRAMU Program przewidziany jest do realizacji dla klas I III oraz IV VI. Założenia
Bardziej szczegółowoZagrożenia psychospołeczne
Zagrożenia psychospołeczne 1. Wstęp Zarządzanie stresem nie jest dla pracodawców jedynie obowiązkiem moralnym i dobrą inwestycją, jest to wymóg prawny określony w dyrektywie ramowej 89 /391/EWG 3 2. Przeciwdziałanie
Bardziej szczegółowoSYNDROMWYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD PIELEGNIAREK PRACUJĄCYCH Z CHORYMI PSYCHICZNIE.
SYNDROMWYPALENIA ZAWODOWEGO WŚRÓD PIELEGNIAREK PRACUJĄCYCH Z CHORYMI PSYCHICZNIE. STRESZCZENIE Wypalenie zawodowe pojawia się w sytuacji przewlekłego stresu, który jest charakterystyczny dla zawodów służb
Bardziej szczegółowoPROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209
PROGRAM ZAJĘĆ ROZWIJAJĄCYCH UMIEJĘTNOŚCI SPOŁECZNE DLA DZIECI W WIEKU 8-12 LAT: RAZEM LEPIEJ - realizowany w SP 209 Szkoła, obok rodziny, jest jednym z najważniejszych środowisk społecznych dziecka. Jej
Bardziej szczegółowoSTRES W PRACY A SYNDROM WYPALENIA ZAWODOWEGO U FUNKCJONARIUSZY POLICJI
ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA PSYCHOLOGICA 7, 2003 NINA OGIŃSKA-BULIK Zakład Psychoprofilaktyki Instytut Psychologii UŁ Katedra Psychologii w Łodzi Wyższa Szkoła Humanistyczno-Ekonomiczna STRES W
Bardziej szczegółowoPsychological reports: Employment Psychology and Marketing, 2015, 117 (1), resources model, JD-R) :
Psychological reports: Employment Psychology and Marketing, 2015, 117 (1), 103-115 Badanie dotyczyło związku pomiędzy studenckim cynizmem (student cynicism) a studenckim wypaleniem (burnout burnout). Postawa
Bardziej szczegółowoStres w pracy? Nie, dziękuję!
Najważniejsze informacje i wyniki badań nt. stresu zawodowego. Metody i techniki radzenia sobie ze stresem Dr Dorota Żołnierczyk Zreda Pracownia Psychologii i Socjologii Pracy Centralny Instytut Ochrony
Bardziej szczegółowoProfessional burnout syndrome among family physicians
Professional burnout syndrome among family physicians Wypalenie zawodowe w grupie lekarzy rodzinnych Ewa Ogłodek professional burnout syndrome wypalenie zawodowe Department of Clinical Psychiatry of the
Bardziej szczegółowoStres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe Kod przedmiotu
Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe - opis przedmiotu Informacje ogólne Nazwa przedmiotu Stres, sytuacje trudne i wypalenie zawodowe Kod przedmiotu 14.4-WP-PSChM-SStiWZ-W-S14_pNadGenFWT0D Wydział
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY. Bezpieczna szkoła
SZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY na rok szkolny 2013/2014 oraz 2014/2015 Bezpieczna szkoła Szkoła Podstawowa nr 7 im. A. Mickiewicza w Świeciu Świecie, wrzesień 2013r 1 CELE PROGRAMU:
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa Rozdział 1. Bieżący kryzys Rozdział 2. Jak doświadczasz wypalenia zawodowego?... 41
Spis treści Przedmowa... 11 Rozdział 1. Bieżący kryzys... 15 Jak zmieniało się miejsce pracy... 16 Mniej wartości... 16 Ekonomia światowa... 17 Technologia... 20 Redystrybucja władzy... 22 Wyobcowanie
Bardziej szczegółowoZespół Szkół Zawodowych i Ogólnokształcących im. Prof. Jerzego Buzka w Węgierskiej Górce
PROGRAM ROZWIJANIA KOMPETENCJI SPOŁECZNYCH I PROFILAKTYKA ZACHOWAŃ AGRESYWNYCH. I. Wstęp Rozwój kompetencji społecznych jest niezbędnym czynnikiem warunkującym prawidłowe i dobre funkcjonowanie jednostki.
Bardziej szczegółowoPsychospołeczne pułapki rozwoju nauczyciela akademickiego w roli dydaktyka
Psychospołeczne pułapki rozwoju nauczyciela akademickiego w roli dydaktyka dr hab. Anna Sajdak-Burska Kierownik Zakładu Pedagogiki Szkolnej i Dydaktyki Akademickiej Instytut Pedagogiki UJ Fazy rozwoju
Bardziej szczegółowoROLA TRENERA W SZKOLENIU I WYCHOWANIU MŁODYCH PIŁKARZY ORAZ WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI
ROLA TRENERA W SZKOLENIU I WYCHOWANIU MŁODYCH PIŁKARZY ORAZ WSPÓŁPRACA Z RODZICAMI Paweł Podgórski Trener EDUKATOR ZZPN E-mail: kontakt@sport-edukacja.pl CEL GŁÓWNY w pracy z najmłodszymi CEL SZKOLENIOWY
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU. Wydział Nauk Historycznych i Pedagogicznych, Instytut Psychologii, Zakład Badań nad Strukturą Ja 4. Kod przedmiotu/modułu
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Zagrożenia życia zawodowego człowieka. 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Threats to professional life. 3. Jednostka prowadząca przedmiot
Bardziej szczegółowoTEMAT REFERATU: Zjawisko zespołu wypalania się sił u rodziców dzieci niepełnosprawnych.
REFERAT PRZYGOTOWANY NA POSIEDZENIE ZESPOŁU SAMOKSZTAŁCENIOWEGO NAUCZYCIELI WSPIERAJACYCH SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 9 TEMAT REFERATU: Zjawisko zespołu wypalania się sił u rodziców dzieci niepełnosprawnych.
Bardziej szczegółowoSpecyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna
Specyfika pracy z osobami bezrobotnym perspektywa psychologiczna Anna Skuzińska Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej w Elblągu Plan wystąpienia Charakterystyka psychologiczna sytuacji bez
Bardziej szczegółowoPlan działań profilaktycznych Gimnazjum im. Biskupa Michała Kozala w Białośliwiu (rok szkolny 2015/2016)
Plan działań profilaktycznych Gimnazjum im. Biskupa Michała Kozala w Białośliwiu (rok szkolny 2015/2016) Plan działań profilaktycznych został przedstawiony i zaakceptowany przez Radę Pedagogiczną w dniu
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY
PROGRAM PROFILAKTYCZNY IV Liceum Ogólnokształcącego im. A. Mickiewicza w Warszawie w roku szkolnym 2011/2012 i 2012/2013 na podstawie rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 stycznia
Bardziej szczegółowoBiznes Progres. ...bo wszystko zaczyna i kończy się na ludziach. Szkolenia sprzedażowe. Szkolenia z zarządzania. Indywidualne Treningi Managerskie
Biznes Progres...bo wszystko zaczyna i kończy się na ludziach Szkolenia z zarządzania Szkolenia sprzedażowe Indywidualne Treningi Managerskie Coaching Biznes Progres ul. Lotników 83 44-100 Gliwice e-mail:
Bardziej szczegółowoSzanowni Państwo. NOWOŚĆ: Superwizja Trening umiejętności interpersonalnych Treningu umiejętności komunikacyjnych
Szanowni Państwo Centrum Szkoleń Profilaktycznych EDUKATOR oferuje Państwu szkolenia które mają na celu zwiększenie i usystematyzowanie wiedzy pracowników Domów Pomocy Społecznej jak i Środowiskowych Domów
Bardziej szczegółowoANKIETA - Nauczyciele
Niniejsza ankieta jest anonimowa. Jej wyniki posłużą tylko i wyłącznie do badań społecznych. Prosimy o uważne przeczytanie ankiety oraz udzielenie rzeczywistych odpowiedzi na załączonej karcie kodowej.
Bardziej szczegółowo8.4. MODUŁ: SZKOŁA DLA RODZICÓW
8.4. MODUŁ: SZKOŁA DLA RODZICÓW Innowacyjny program nauczania uczniów z zaburzeniami w zachowaniu 70 Adresaci: rodzice dzieci i młodzieży zakwalifikowani do Innowacyjnego programu nauczania uczniów z zaburzeniami
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy. Program Profilaktyki Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy rok szkolny 2013/2014
Załącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy Program Profilaktyki Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy rok szkolny 2013/2014 CELE PROFILAKTYKI 1. Ochrona ucznia przed różnymi zakłóceniami
Bardziej szczegółowoopracowanie: Maria Kościńska - dla SIP Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność
opracowanie: Maria Kościńska - dla SIP Regionu Gdańskiego NSZZ Solidarność Mówiąc o zagrożeniu mamy na myśli każdy czynnik, który może spowodować wystąpienie szkody. Powszechnie przyjęto podział na zagrożenia:
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr7 im. Jana Pawła II w Oleśnicy Program adaptacyjny dla uczniów klas czwartych Uczę się z radością
Szkoła Podstawowa nr7 im. Jana Pawła II w Oleśnicy Program adaptacyjny dla uczniów klas czwartych Uczę się z radością Opracował zespół wychowawców klas IV-VI 1. Idea i założenia teoretyczne programu Sytuacja
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI. ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI ZSO II Liceum Ogólnokształcące im. J. K. Korzeniowskiego w Rumi Szkolny program profilaktyki II Liceum Ogólnokształcącego jest procesem zmierzającym do: wspierania rozwoju
Bardziej szczegółowoWYPALENIE ZAWODOWE POJĘCIE, PRZYCZYNY I OBJAWY
mgr Katarzyna Znańska-Kozłowska doktorantka UEK Wyższa Szkoła Zarządzania i Informatyki w Krakowie Wyższa Szkoły Zarządzania i Bankowości w Krakowie Dyrektor Administracyjny w firmie POL-Mak Sp. z o.o.
Bardziej szczegółowoZarządzanie zasobami ludzkimi szkolenie otwarte dla kierowników ośrodków pomocy społecznej oraz powiatowych centrów pomocy rodzinie
Zarządzanie zasobami ludzkimi szkolenie otwarte dla kierowników ośrodków pomocy społecznej oraz powiatowych centrów pomocy rodzinie Centrum Konferencyjne Krzyżowa, dn. 28-30.09.2009 r. Projekt systemowy
Bardziej szczegółowoOpis przedmiotu (sylabus) na rok akademicki 2018/2019. Psychologia kliniczna. Fizjoterapia Studia II stopnia Profil praktyczny Studia stacjonarne
Opis przedmiotu (sylabus) na rok akademicki 2018/2019 1. Metryczka Nazwa modułu/ przedmiotu: Kod przedmiotu: Jednostki prowadzące kształcenie: Kierownik jednostki/jednostek: Program kształcenia (Kierunek
Bardziej szczegółowoPróba zrozumienia zjawiska wypalenia się u pastorów i przyczyn dla których opuszczają oni służbę
Próba zrozumienia zjawiska wypalenia się u pastorów i przyczyn dla których opuszczają oni służbę Te sformułowania wypalenie się pastorów, pastorzy którzy porzucają służbę, a nawet kwestie związane z zatrudnianiem
Bardziej szczegółowoUWAGA!!! BARDZO WAŻNE!!! Zdrowa psychika to wydajniejsza praca!!!
UWAGA!!! BARDZO WAŻNE!!! Zdrowa psychika to wydajniejsza praca!!! Radź sobie skutecznie ze stresem i walcz z objawami wypalenia zawodowego oraz dotrwaj psychicznie do emerytury!!! Niska motywacja, pogarszające
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PLASTYKI W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W PLESZEWIE. Barbara Walter
PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z PLASTYKI W SZKOLE PODSTAWOWEJ NR 2 W PLESZEWIE Barbara Walter Pleszew, sierpień 2019 Celem nowoczesnego oceniania jest: rozpoznawanie uzdolnień,zainteresowań i pasji ucznia
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE
PROGRAM PROFILAKTYCZNY ZESPOŁU SZKÓŁ PLASTYCZNYCH W KOLE ROK SZKOLNY 2014/15 1 WSTĘP Wychowanie jest stałym procesem doskonalenia się ucznia. To on przez swoje wybory i działania rozwija się i usprawnia
Bardziej szczegółowoPlan pracy Pedagoga Szkolnego. w roku szkolnym 2015/2016
ZESPÓŁ PLACÓWEK OŚWIATOWYCH IM. STEFANA BATOREGO W BISKUPICACH Plan pracy Pedagoga Szkolnego w roku szkolnym 2015/2016 OPRACOWAŁA: Anna Niewęgłowska-Maik Pedagog szkolny Biskupice: 2015/2016 ZADANIA PEDAGOGA
Bardziej szczegółowoWYPALENIE ZAWODOWE JAKO SPOŁECZNA DYSFUNKCJA W ŚRODOWISKU PRACY
ZESZYTY NAUKOWE POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ 2017 Seria: ORGANIZACJA I ZARZĄDZANIE z. 112 Nr kol. 1990 Józef OBER Politechnika Śląska Wydział Organizacji i Zarządzania jozef.ober@polsl.pl Janusz KARWOT Przedsiębiorstwo
Bardziej szczegółowopraca, stres zawodowy, wypalenie
praca, stres zawodowy, wypalenie Marta Anczewska, Prof. dr hab. Instytut Psychiatrii i Neurologii w Warszawie Praca zawodowa Praca oddala od nas trzy wielkie niedole: nudę, występek i ubóstwo. Wolter Praca
Bardziej szczegółowoPROGRAM SZKOLENIA Z ZAKRESU OBSŁUGI KLIENTA
VAL Gee JEFF Gee PROGRAM SZKOLENIA Z ZAKRESU OBSŁUGI KLIENTA Ćwiczenia, formularze, wskazówki dla prowadzącego Zestaw z CD WARSZAWA 2011 Spis treści Zestawienie sesji szkoleniowych według celu szkolenia...............
Bardziej szczegółowoZałącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy
Załącznik nr 2 do Statutu Publicznej Szkoły Podstawowej w Brynicy CELE PROFILAKTYKI 1. Ochrona ucznia przed różnymi zakłóceniami jego rozwoju. 2. Dostarczenie odpowiednio do potrzeb i okresu rozwojowego
Bardziej szczegółowoPRZYSZŁOŚĆ TWOJEGO DZIECKA NIE MUSI BYĆ ZAGADKĄ PROGRAM DORADZTWA EDUKACYJNO-ZAWODOWEGO DLA MŁODZIEŻY SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I LICEALNYCH
PRZYSZŁOŚĆ TWOJEGO DZIECKA NIE MUSI BYĆ ZAGADKĄ PROGRAM DORADZTWA EDUKACYJNO-ZAWODOWEGO DLA MŁODZIEŻY SZKÓŁ GIMNAZJALNYCH I LICEALNYCH Każdy z nas pamięta zapewne siebie sprzed kilkunastu, kilkudziesięciu
Bardziej szczegółowoPROGRAM PROFILAKTYKI
PROGRAM PROFILAKTYKI ZESPOŁU SZKOLNO-PRZEDSZKOLNEGO Z ODDZIAŁAMI INTEGRACYJNYMI NR 1 W RYBNIKU na rok szkolny 2015-2018 Podstawą prawną do wprowadzenia działań profilaktycznych w ramach szkolnego programu
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27. Szkolny program doradztwa zawodowego.
Szkoła Podstawowa nr 143 im. St. Starzyńskiego w Warszawie ul. Al. St. Zjednoczonych 27 Szkolny program doradztwa zawodowego. Współczesny rynek edukacji i pracy charakteryzuje się ciągłymi zmianami. Globalizacja
Bardziej szczegółowoPubliczne Gimnazjum nr 5 im. Aleksandra Kamińskiego w Opolu ul. Ozimska 48a, Opole. Szkolny System Doradztwa Zawodowego
Publiczne Gimnazjum nr 5 im. Aleksandra Kamińskiego w Opolu ul. Ozimska 48a, 45-368 Opole Szkolny System Doradztwa Zawodowego Opole 2015 Obowiązujące akty prawne dotyczące udzielania uczniom pomocy w wyborze
Bardziej szczegółowoKOMUNIKACJA MIĘDZY RODZICAMI A DZIEĆMI. PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW PRZEPROWADZONYCH BADAŃ.
Maria Krawczyk Grażyna Matkowska PPP-P Nr 3 Częstochowa KOMUNIKACJA MIĘDZY RODZICAMI A DZIEĆMI. PRZEDSTAWIENIE WYNIKÓW PRZEPROWADZONYCH BADAŃ. Nie można stworzyć kompletnego poradnika dla rodziców na temat
Bardziej szczegółowoDIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska
DIAGNOZA I CO DALEJ? Hanna Wiśniewska-Śliwińska KRYZYS stan dezorganizacji, w którym ludzie doświadczają frustracji ważnych celów życiowych lub naruszenia cyklów życiowych, a także zawodności metod
Bardziej szczegółowoSzkoła Podstawowa Nr 2 PROGRAM PROFILAKTYKI. SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2 im. Marii Skłodowskiej - Curie W NOWYM TOMYŚLU
Szkoła Podstawowa Nr 2 PROGRAM PROFILAKTYKI SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 2 im. Marii Skłodowskiej - Curie W NOWYM TOMYŚLU SPIS TREŚCI 1. ZAŁOŻENIA PROGRAMOWE.. 3 2. PODSTAWA PROGRAMOWA A PROGRAM PROFILAKTYKI.3
Bardziej szczegółowoDebata dla nauczycieli odbyła się 12 marca 2014 roku o godz. 16:00. Trwała półtorej godziny. W debacie wzięło udział 32 nauczycieli.
Debata dla nauczycieli odbyła się 12 marca 2014 roku o godz. 16:00. Trwała półtorej godziny. W debacie wzięło udział 32 nauczycieli. Termin debaty ogłosiłyśmy na radzie pedagogicznej dnia 27 lutego 2014r.
Bardziej szczegółowoSYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU
1. Nazwa przedmiotu w języku polskim SYLABUS/ OPIS PRZEDMIOTU Problemy związane z obszarem życia zawodowego 2. Nazwa przedmiotu w języku angielskim Problems related to professional area of life 3. Jednostka
Bardziej szczegółowoLudzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych.
Ludzie młodzi zmagają się z brakiem poczucia wartości i atrakcyjności. Często czują się nielubiane, nieszanowane, gorsze od innych. Dotyka ich poczucie, że nie pasują do świata. Zamartwiają się czymś,
Bardziej szczegółowoJak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego
Jak rozmawiać z rodziną po stracie osoby bliskiej? szkolenie dla lekarzy i personelu medycznego Cele szkolenia Celem szkolenia jest przedstawienie lekarzom i personelowi medycznemu technik właściwej komunikacji
Bardziej szczegółowoOferta Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nisku na rok szkolny 2017/2018 I. PROPOZYCJE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY
Strona1 I. PROPOZYCJE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY L.p. Temat Forma zajęć Adresaci Cele Prowadzący zajęcia rozwijające umiejętność Angelina Paleń 1 Moje miejsce w grupie IV-VI SP współpracy w grupie radzenia
Bardziej szczegółowoPsychologiczne konsekwencje braku pewności pracy
Psychologiczne konsekwencje braku pewności pracy Sylwiusz Retowski Szkoła Wyższa Psychologii Społecznej Wydział w Sopocie Niepewność pracy jako uboczny skutek zmian na globalnym rynku pracy Globalne zmiany
Bardziej szczegółowoAnkieta Rady Rodziców czerwiec 2012
Ankieta Rady Rodziców czerwiec 2012 W ankiecie wzięło udział 394 rodziców 1. Czy jest Pan/Pani rodzicem ucznia: a) SP 227 b) GIM 114 c) SP i GIM 53 2. Czy w szkole powinien być obowiązkowy mundurek dla
Bardziej szczegółowoim. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć
PROGRAM PROFILAKTYCZNY GIMNAZJUM im. św. JADWIGI KRÓLOWEJ POLSKI W WITONI Sobą być, zdrowo żyć Witonia, 09.09.2014r. Program Profilaktyki Gimnazjum w Witoni im. św. Jadwigi Królowej Polski opisuje wszelkie
Bardziej szczegółowoDIALOG MOTYWUJĄCY W PRACY Z MŁODZIEŻĄ PRZEJAWIAJĄCĄ TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE
DIALOG MOTYWUJĄCY W PRACY Z MŁODZIEŻĄ PRZEJAWIAJĄCĄ TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE Wprowadzenie do tematyki szkolenia Wiek dorastania wiąże się z szeregiem trudności, które rodzą frustrację rodziców, nauczycieli,
Bardziej szczegółowoWAKACYJNY WARSZTAT DYDAKTYCZNO-METODYCZNY NOWOCZESNE NAUCZANIE
INSPIRUJEMY DO WIELKOŚCI WAKACYJNY WARSZTAT DYDAKTYCZNO-METODYCZNY NOWOCZESNE NAUCZANIE SOPOT, LEGIONOWO CO PROPONUJEMY? Warsztat dydaktyczno-metodyczny to innowacyjny kurs rozwojowy dla nauczycieli na
Bardziej szczegółowoz zakresu doradztwa zawodowego
Program do zajęć z zakresu doradztwa zawodowego w szkole podstawowej (klasy VII i VIII) opracowany przez doradcę zawodowego Szkoły Podstawowej nr 45 im. Janusza Korczaka w Sosnowcu Ewę Musiał 1 Współczesny
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI GIMNAZJUM DWUJĘZYCZNE NR 2 IM. S. ŻEROMSKIEGO W BIELSKU BIAŁEJ KALEJDOSKOP ROK SZKOLNY 2016/2017 PODSTAWA PRAWNA 1. Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Zespole Szkół Ponadpodstawowych nr 5 im. Króla Bolesława Chrobrego w Łodzi wraz z harmonogramem na rok szkolny 2019/2020 Podstawa prawna realizacji programu:
Bardziej szczegółowoOFERTA SZKOLEŃ BIZNESOWYCH
OFERTA SZKOLEŃ BIZNESOWYCH Przywództwo i zarządzanie zespołem Szkolenie z zakresu przywództwa, kompetencji liderskich i zarządzania zespołem. Podniesienie kompetencji zarządczych w zakresie przywództwa,
Bardziej szczegółowoKomunikacja. wstęp. Uwarunkowania osobowościowe w procesie komunikowania się Elżbieta Kowalska 1
Komunikacja wstęp Komunikowanie stanowi podstawowy aspekt życia społecznego. Jego znaczenie w rozwoju technologii i upowszechniania się relacji międzyludzkich stale wzrasta. Komunikowanie rozumiane jest
Bardziej szczegółowoZGŁOSZENIE PRAKTYKI*
Załącznik 1 WYŻSZA SZKOŁA HUMANITAS CENTRUM STUDIÓW PODYPLOMOWYCH I SZKOLEŃ ul. Kilińskiego 43, 41-200 Sosnowiec ZGŁOSZENIE PRAKTYKI* studia podyplomowe Informatyka i technika Nazwisko i imię Słuchacza
Bardziej szczegółowoCI, KTÓRYM ZALEŻY ZA BARDZO I ZA MAŁO
CI, KTÓRYM ZALEŻY ZA BARDZO I ZA MAŁO (POMAGANIE MĘCZY), CZYLI JAK PRZEŻYWAĆ ŻAŁOBĘ I JAK RADZIĆ SOBIE Z TRUDNYMI EMOCJAMI. PROFILAKTYKA WYPALENIA ZAWODOWEGO 1. Metryczka Nazwa Wydziału: Program : Rok
Bardziej szczegółowoStres i wypalenie zawodowe
Stres i wypalenie zawodowe Opis i cel szkolenia Poznanie metod diagnozowania i skutecznego radzenia sobie ze stresem w sytuacji zmiany. Podniesienie świadomości dotyczącej funkcji stresu, przyczyn, objawów
Bardziej szczegółowoSYSTEM ORIENTACJI ZAWODOWEJ III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. UNII LUBELSKIEJ W LUBLINIE
SYSTEM ORIENTACJI ZAWODOWEJ III LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCE IM. UNII LUBELSKIEJ W LUBLINIE CELE: Kształtowanie umiejętności samopoznania, rozpoznawania swoich możliwości i predyspozycji zawodowych Doskonalenie
Bardziej szczegółowoProgram adaptacyjny. dla klasy I. Jestem pierwszakiem. w Szkole Podstawowej nr 28
Szkoła Podstawowa nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku Program adaptacyjny dla klasy I Jestem pierwszakiem w Szkole Podstawowej nr 28 im. K. I. Gałczyńskiego w Białymstoku ,,Dzieci różnią się od
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY na rok szkolny 2016/2017. Bezpieczna i przyjazna szkoła
SZKOLNY PROGRAM PRZECIWDZIAŁANIA AGRESJI I PRZEMOCY na rok szkolny 2016/2017 Bezpieczna i przyjazna szkoła Szkoła Podstawowa nr 7 im. A. Mickiewicza w Świeciu Świecie, 30 wrzesień 2016r 1 CELE PROGRAMU:
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI im. gen. DEZYDEREGO CHŁAPOWSKIEGO W BOJANOWIE. PODSTAWY PRAWNE SZKOLNEGO PROGRAMU PROFILAKTYKI Podstawę do szkolnego programu profilaktyki stanowią następujące akty prawne:
Bardziej szczegółowoSzkolenia jako strategiczny element inwestycji w kapitał ludzki Narzędzia rozwoju kompetencji interpersonalnych personelu medycznego
Szkolenia jako strategiczny element inwestycji w kapitał ludzki Narzędzia rozwoju kompetencji interpersonalnych personelu medycznego Anna Daria Nowicka socjolog NES Healthcare Szkolenia nie są kosztem
Bardziej szczegółowoUNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI
UNIWERSYTET RZESZOWSKI WYDZIAŁ PEDAGOGICZNY INSTYTUT PEDAGOGIKI ŁUCJA JAROCH MOTYWY WYBORU ZAWODU PRZEZ UCZNIÓW KLAS III GIMNAZJALNYCH Z RÓŻNYCH ŚRODOWISK SPOŁECZNYCH Praca magisterska napisana pod kierunkiem
Bardziej szczegółowoPROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE
PROGRAM SOCJOTERAPEUTYCZNY - ZAJĘCIA ROZWIJAJĄCE KOMPETENCJE EMOCJONALNO - SPOŁECZNE 1. Założenia programu: Program zajęć socjoterapeutycznych rozwijających kompetencje emocjonalno - społeczne jest jedną
Bardziej szczegółowoSZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. 26 Pułku Artylerii Lekkiej W GODZIANOWIE 2013/14-2015/16
SZKOLNY PROGRAM PROFILAKTYKI LICEUM OGÓLNOKSZTAŁCĄCEGO im. 26 Pułku Artylerii Lekkiej W GODZIANOWIE 2013/14-2015/16 Opracowali: Bożena Prachnio i Zbigniew Dzik WPROWADZENIE Szkolny program profilaktyki
Bardziej szczegółowoBEZPIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA
Opracowanie Jolanta Malanowska Powiatowy Ośrodek Edukacji w Środzie Śląskiej BEZPIECZNA I PRZYJAZNA SZKOŁA JAKOŚĆ I EFEKTYWNOŚĆ NAUCZANIA Sposób i rodzaj podejmowanych w szkole działań wychowawczych. Klimat
Bardziej szczegółowoSzkolny Program Profilaktyki. Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń. w Piasecznie
Szkolny Program Profilaktyki Prywatnego Gimnazjum nr 2 Szkoły Marzeń w Piasecznie 1. Założenia programu Program profilaktyki realizowany w naszej szkole jest oparty na strategii edukacyjnej. Strategia
Bardziej szczegółowoWEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 4 w Grodzisku Mazowieckim na rok szkolny 2017/2018 i 2018/2019
WEWNĄTRZSZKOLNY SYSTEM DORADZTWA ZAWODOWEGO w Szkole Podstawowej nr 4 w Grodzisku Mazowieckim na rok szkolny 2017/2018 i 2018/2019 Ocena zapotrzebowania na WSDZ Wewnątrzszkolny System Doradztwa Zawodowego
Bardziej szczegółowoOgólnopolski Ośrodek Konferencyjny Sp. z o.o.
Szanowni Państwo, Ogólnopolski Ośrodek Konferencyjny sp. z o.o.- www.ook.com.pl oprócz szerokiej gamy szkoleń otwartych, do uczestnictwa, w których serdecznie Państwa zapraszamy, proponuje również organizację
Bardziej szczegółowoZadania Sposób realizacji Odpowiedzialni
Motywowanie uczniów do nauki 1.Zajęcia z psychologiem/pedagogiem o tematyce: jak skutecznie się motywować, efektywne zarządzanie czasem, techniki uczenia się mnemotechniki, trening pamięci 2. Stosowanie
Bardziej szczegółowoCo to jest motywacja i jak motywować ludzi
Co to jest motywacja i jak motywować ludzi Termin motywacja jest stosowany w psychologii do opisu wszelkich mechanizmów odpowiedzialnych za uruchomienie, ukierunkowanie, podtrzymanie i zakończenie zachowania.
Bardziej szczegółowoRadzenie sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym w pracy z trudnym klientem
Motto: Będąc w stresie patrzymy na daną sprawę jak przez dziurkę od klucza. - autor nieznany Radzenie sobie ze stresem i wypaleniem zawodowym w pracy z trudnym klientem 1. ADRESACI SZKOLENIA Niniejsza
Bardziej szczegółowoKONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA
KONSEKWENCJE NIEOBECNOŚCI RODZICÓW DLA PSYCHOSPOŁECZNEGO ROZWOJU DZIECKA Małgorzata Sitarczyk Zakład Psychologii Wychowawczej i Psychologii Rodziny Instytut Psychologii UMCS ZNACZENIE RELACJI RODZICE -
Bardziej szczegółowoSTRESORY, inaczej źródła stresu
1.8.2 Źródła stresu STRESORY, inaczej źródła stresu Każdego dnia w zewnętrznym świecie i w nas samych spotykamy się z czynnikami wywołującymi stres, czyli stresorami. Bardzo ważna jest umiejętność ich
Bardziej szczegółowo