transportowa termoregulacyjna ochronna i obronna homeostatyczna

Transkrypt

1 Biochemia Krwi

2 Funkcje krwi: transportowa zaopatruje komórki w tlen i składniki odżywcze oraz usuwa zbędne produkty przemiany materii, metabolity pośrednie (np. kwas mlekowy w mięśniach). Ponadto krew przejmuje z gruczołów wydzielania wewnętrznego lub komórek wydzielniczych substancje biologicznie czynne np. hormony i roznosi je po całym organizmie termoregulacyjna odbiera ciepło z narządów, w których powstaje w nadmiarze (np. wątroba, pracujące mięśnie) i ogrzewa skórę poprzez którą następuje utrata ciepła ochronna i obronna bierze udział w unieczynnieniu obcych i szkodliwych dla organizmu substancji i komórki pochodzenia egzo- i endogennego homeostatyczna utrzymuje stałe fizykochemiczne właściwości środowiska wewnętrznego, regulując zawartość wody, kwasów i zasad

3 OSOCZE KRWI Około 90% objętości osocza stanowi woda, a 6-8% wagowoobjętościowych osocza stanowią białka. Ponadto w skład osocza wchodzą sole nieorganiczne oraz wiele rodzajów związków chemicznych np. aminokwasy, hormony, tłuszcze. W osoczu znajduje się wiele rodzajów białek, wśród których najważniejsze to: Albumina: - najliczniej występujące białko globularne o m.cz. ok. 67 kda. - syntezowana w hepatocytach - utrzymuje ciśnienie onkotyczne krwi i bierze udział w resorpcji płynu tkankowego w żylnych naczyniach włosowatych krwionośnych, a tym samym reguluje objętość krwi - jest nośnikiem niektórych jonów (np.ca2+, Mg2+), toksycznych metali ciężkich oraz wielu substancji np. bilirubiny, leków, hormonów.

4 Białka osocza cd Globuliny: W skład surowicy krwi wchodzi kilka frakcji globulin: a1, a2, b i g- globuliny. we frakcji: - alfa-globulin zawarta jest ceruloplazmina, która wiąże i transportuje jony miedzi, - beta-globulin zawarta jest transferyna, która wiąże i transportuje jony żelaza, - gamma-globulin zawarte są immunoglobuliny Białka krzepnięcia krwi: fibrynogen, protrombina. Fibrynogen - białko osocza krwi wytwarzane w wątrobie, angażowane w końcowej fazie procesu krzepnięcia i przekształcane w białko fibrylarne fibrynę (włóknik), współtworzącą skrzep krwi. Lipoproteiny występujące w postaci pęcherzyków chylomikronów.

5 Surowica (serum) osocze krwi pozbawione białka fibrynogenu oraz innych składników biorących udział w krzepnięciu krwi (układ krzepnięcia). Objętość krwi zajmowana przez erytrocyty nazwana jest hematokrytem i stanowi ważny element diagnostyczny. Hematokryt krwi mężczyzn wynosi 40-50%, kobiet 35-45%, dzieci do 10. roku życia 35%, noworodków 45-60%.

6 Komórki krwi Wyróżnia się trzy zasadnicze typy komórek krwi = krwinek: Erytrocyty Leukocyty Trombocyty

7 Erytrocyty Ogólna liczba erytrocytów człowieka wynosi ok. 30 bln. Na ogół jednak podaje się ich liczbę w 1 ul (lub 1 mm3) krwi. We krwi obwodowej kobiet jest ich ok. 4,5 mln/ui, u mężczyzn - ok. 5 mln/ul. Liczby te mogą się zmieniać zależnie od wielu czynników, m.in. od ciśnienia atmosferycznego: ludzie żyjący na dużych wysokościach, w górach, mogą mieć do 8 mln erytrocytów w 1 ui.

8 Erytrocyt widziany z góry jest okrągłą komórką, o średniej średnicy 7-8 um. Ma wyraźne przejaśnienie w środku, a jego grubość w tej części wynosi do 2 um. Część obwodowa jest grubsza i mierzy ponad 2,5 um. Kształt erytrocytu jest dwuwklęsły. Ma to znaczenie w wykonywaniu funkcji, ponieważ dzięki niemu zmniejszają się średnie odległości cząsteczek hemoglobiny leżących w środku komórki od błony komórkowej. Usprawnia to proces wiązania gazów U wszystkich ssaków oraz u niektórych płazów ogoniastych, w przeciwieństwie do pozostałych kręgowców, dojrzałe erytrocyty są komórkami bezjądrzastymi.

9 Cytoszkielet zbudowany jest ze spektryny (białko 2 łańcuchowe zbudowane z podjednostki L i B połączone są ze sobą aktyną). Otoczka erytrocytów jest błoną półprzepuszczalną do wewnętrznej powierzchni otoczki przymocowane są ankiryny Ciśnienie osmotyczne panujące wewnątrz erytrocytów jest IZOTONICZNE. Przy zwiększeniu NaCl staje się hipertoniczne i erytrocyty obkurczają się, natomiast, gdy stężenie NaCl jest mniejsze, płyn staje się hipotoniczny i może dojść do rozpadu erytrocytu. NaCl > hipertoniczny = obkurczanie NaCl < hipotoniczny = rozpad

10 Głównym składnikiem erytrocytu jest hemoglobina Hb, której stężenie w komórce wynosi 340g/l co stanowi ok. 30% jego masy. Cząsteczka hemoglobiny jest tetramerem złożonym z dwóch par białkowych podjednostek. Nazwa hemoglobiny HbA1 HbA2 HbF α2β2 α2δ2 α2γ2 Pary podjednostek Rodzaje hemoglobiny: -A1 97% występowania u dorosłych -A2 2,5% -F 0,5% tzw. hemoglobina płodowa

11 Budowa hemoglobiny A2 A1 F dg

12 Krzywa wysycenia hemoglobiny tlenem

13 Krzywa wysycenia Hb a temperatura

14 Czynniki wpływające na wysycenie Hb tlenem

15

16 Hemoglobiny patologiczne

17 Hemoglobina S

18

19

20 Talasemie

21 Talasemia Alfa

22 Talasemia Beta

23

24 Specyfika metabolizmu erytrocytu

25 Główne cechy : Erytrocyty nie zawierają jądra, chromatyny Erytrocyty nie zawierają mitochondriów, a więc wytwarzają ATP w wyniku beztlenowej glikolizy do mleczanu (około 90%). Podczas glikolizy powstaje 2,3 BPG, a nie 1,3 BPG. Modyfikuje wiązanie О 2 z hemoglobiną: niskie stężenie 2,3 BPG zwiększy powinowactwo hemoglobiny do О 2 PPP jest główną drogą wytwarzania równoważników redukcyjnych NADPH 2 do udziału w obronie komórek przed reaktywnymi formami tlenu Reakcje rezerwowe są głównym źródłem nukleotydów

26 Transport CO 2 z tkanek

27 Transport CO 2 do płuc

28 Efekt Bohra %Hb 4 O ph 7.8 ph 7.0 ph P o2 (mmhg) Efekt Bohra i jego wpływ na krzywą dysocjacji hemoglobiny

29

30 Niedobór dehydrogenazy glukozo 6 fosforanu (G6PD) skutkuje anemią megaloblastyczną

31 Reaktywne formy tlenu a żywotność krwinki czerwonej

32

33 Bariera antyoksydacyjna krwinki czerwonej Reduktaza hemoglobiny

34

35 Cały makrokompleks bierze udział w procesie oddychania, a wszystkie składowe są powiązane strukturalnie i czynnościowo. Ta sieć oddziaływań jest niezbędna do wykonywania przez erytrocyt jego głównego zadania, czyli transportu tlenu i dwutlenku węgla. W obecności wody, pod wpływem enzymu anhydrazy węglanowej (CAII) dwutlenek węgla ulega hydratacji do kwasu węglowego i powstają jony HCO3- i H+. Białko pasma 3 przenosi jony HCO3- poza komórkę wymieniając je na Cl-. Następnie jony H+ oddziałują na hemoglobinę, która uwalnia O2. Ponieważ HCO3- jest lepiej rozpuszczalny niż CO2, proces ten ułatwia transport CO2 i uwalnianie O2 w tkankach i jest odwrócony w płucach. N-końcowa domena cytoplazmatyczna białka pasma 3 wiąże hemoglobinę i enzymy glikolityczne. Makrokompleks białka pasma 3 z polipeptydami Rh działa jak metabolon wymiany O2/CO2, natomiast białko RhAG może być niespecyficznym kanałem dla tlenu i dwutlenku węgla. Cząsteczki adhezyjne, głównie ICAM-4 i CD47, mogą uczestniczyć w oddziaływaniu erytrocytu ze śródbłonkiem naczyniowym, ułatwiając wymianę gazową.

36 SCHEMAT BUDOWY CYTOSZKIELETU ERYTROCYTÓW Średnica erytrocytu wynosi 8 μm, mimo to jest on w stanie przecisnąć się przez naczynie włosowate o średnicy 3 μm ulegając znacznej deformacji. Odkształcenie erytrocytu jest możliwe dzięki budowie jego cytoszkieletu, mianowicie dzięki współdziałaniu pomiędzy białkami błony erytrocytu (Segmetu 3 i glikoforyny A i C) oraz jego cytoplazmy (spektryny, ankiryny i białek 4.1 i 4.2). Defekty tych białek prowadzą do zaburzeń budowy i funkcji erytrocytów. Przykładem takich zaburzeń jest sferocytoza choroba dziedziczna krwi. Najczęstsze anomalie dotyczą białek ankiryny i spektryny

37 składniki układu buforowego Białka osocza kontrola dystrybucji płynów krew przestrzeń pozakomórkowa (albumina) funkcje transportowe nośniki hormonów, metabolitów, metali, leków enzymy, regulatory receptory białka układu krzepnięcia białka odpornościowe immunoglobuliny, układ dopełniacza hormony materiał odżywczy, a także zapasowy w stanach głodu

38 Zaburzenia proporcji, a także stężeń poszczególnych białek mogą świadczyć o: Nieprawidłowej funkcji narządów: nerek, wątroby, gruczołów dokrewnych Obecności procesu zapalnego Patologiach układu immunologicznego Chorobie nowotworowej Chorobach mózgu czy opon mózgowo- rdzeniowych

39 Hipoproteinemia obniżenie stężenia białka całkowitego w osoczu za krytyczny poziom białka przyjmuje się wartość 45 g/l (albumina poniżej 20 g/l) PRZYCZYNY: 1. Zahamowanie syntezy białek w wątrobie (hipoalbuminemia) o o o niedobory białek w diecie zaburzenia wchłaniania zakażenia przewodu pokarmowego, mukowiscydoza, ch. autoimmunologiczne uszkodzenia wątroby: marskość, przerzuty nowotworowe

40 2. Zespoły utarty białka o nerkowe (kłębuszkowe zapalenie nerek, cukrzyca, zakrzepica żył nerkowych, toczeń rumieniowaty trzewny o jelitowo- żołądkowe (stany zapalne śluzówki, uchyłki jelita, polipowatość, choroba trzewna, popromienna, nowotwory złośliwe, zaburzenia odpływu chłonki o skórne ( rozległe oparzenia, dermatozy: łuszczyca, pęcherzyca) o wysiękowe ( rozległe obrzęki, zapalenie płuc, opłucnej) o ciężkie stany kataboliczne (sepsa, wysoka gorączka) o krwawienia/ krwotoki

41 Hiperproteinemia zwiększone stężenie białka całkowitego w osoczu krwi (ponad 80 g/l) PRZYCZYNY: 1. Zwiększona produkcja jednej lub wielu klas immunoglobulin o Immunoglobulinemie poliklonalne o Immunoglobulinemie monoklonalne

42 Albumina Białko syntetyzowane w wątrobie Pełni rolę transportera: bilirubiny/hormonów/ witamin/ pierwiastków śladowych/ WKT/ leków/ substancji wchłoniętych z jelit i wątroby Spadek stężenie albuminy o 2 g% powoduje ucieczkę płynów przez łożysko naczyniowe i wyzwala obrzęki Zwykle występuje jeden rodzaj albuminy (bardzo rzadko 2 rodzaje: bisalbuminemia)

43 Białka ostrej fazy BOF grupa białek syntetyzowanych głównie w wątrobie w przebiegu: - martwicy (uraz/zawał), - ostrych i przewlekłych stanów zapalnych, - schorzeń nowotworowych po uwolnieniu do krążenia stają się częścią niespecyficznej odpowiedzi immunologicznej rola BOF jest ochrona organizmu przed skutkami stanu zapalnego

44 BOF możemy podzielić wg różnych kryteriów: Pozytywne: Negatywne: α1-antytrypsyna α1-kwaśna glikoproteina albumina transferyna haptoglobina fibrynogen ceruloplazmina CRP białka układu dopełniacza

45 Białka pierwszego rzutu: Stężenie wzrasta już po 6h, a po 24 h osiąga 100% wyższe st. niż wartość prawidłowa CRP SAA ( surowiczy amyloid A) Białka drugiego rzutu: Ich synteza po 24h od zadziałania bodźca: a1 kwaśna glikoproteina

46 Białka, których stężenie wzrasta 1000X SAA CRP 3. Białka, których stężenie wzrasta 2-5x α1-antytrypsyna α2- makroglobulina fibrynogen haptoglobina Białka, których stężenie wzrasta o 50% wartości wyjściowej ceruloplazmina składniki układu dopełniacza

47

48 Wybrane BOF 1. α1-kwaśna glikoproteina ( AAG) AAG Przewlekłe stany zapalne Zawał Choroby stawów Obecna w moczu w zespołach nerczycowych 2. a1-antytrypsyna (AAT) Ciąża AAG Ciężkie uszkodzenia wątroby Zespoły utraty białka Wyniszczenie, niedożywienie Niedobór/ brak AAT: o przedłużająca się żółtaczka noworodków

49 3. Haptoglobina wiązanie i transport Hb uwolnionej podczas hemolizy masywna hemoliza kończy się zniknięciem Hp z krążenia i zespołem hemolityczno - uremicznym aktywator angiogenezy 4. Białko C reaktywne wzrost w stanach ostrej fazy zapalenia jest najszybszy i największy umiarkowany wzrost CRP obserwuje się w: ciąży, kolagenozach, wrzodziejącym zapaleniu jelita grubego, infekcjach bakteryjnych znaczny wzrost CRP obserwuje się w: pierwszej dobie po znacznym urazie (zawał/ odrzucenie przeszczepu)

50 5. Ceruloplazmina białko wiążące atomy Cu, pełni rolę katalizatora przy utlenianiu Fe+2 do Fe+3 niedobór CER prowadzi do choroby Wilsona (odkładanie wolnej Cu w tkankach wątrobie, mózgu, nerkach, innych) wzrost - CER (późny): o o procesy zapalne, martwica ciąża, doustna antykoncepcja 6. Transferyna transport Fe wzrost TRF w anemiach z niedoboru Fe, ciąży, terapii estrogenowej obniżenie TRF o o stany zapalno-immunologiczne upośledzenie funkcji wątroby

51 Prokalcytonina- wczesny marker stanu septycznego W infekcjach narasta szybciej niż CRP!! Wartości normalne < 0.5 Przewlekłe zapalenia < 0.5 Zakażenia wirusowe (np. HBV) < 0.5 Łagodne lub ograniczone < 0.5 zakażenia bakteryjne Zapalenie płuc Wstrząs Sepsa,

52 Grupa białek o podobnej budowie Immunoglobuliny Syntetyzowane przez limfocyty B w odpowiedzi na przedostające się do organizmu antygeny Na podstawie różnic w budowie łańcuchów ciężkich (α,δ,ε,γ,μ) wyróżniamy odpowiednio pięć klas: IgA, IgD, IgE, IgG, IgM.

53 Niedobory przeciwciał - hipogammaglobulinemie: Pierwotne wrodzone Izolowane niedobory IgA lub IgM Wtórne - nabyte (związane z chorobą) Nowotwory układu chłonnego Agammaglobulinemia u chłopców ( Ig) Kombinowany niedobór przeciwciał Niedobór przeciwciał z trombocytopenią ( IgM) Po usunięciu śledziony Jelitowe i nerkowe zespoły utraty białka Anemia złośliwa Zaburzenia dojrzewania Ig u dzieci

54 Nadmiar immunoglobulin - hipergammaglonulinemie: POLIKLONALNE IgM Ostre stany zapalne Ostre wirusowe zapalenie wątroby MONOKLONALNE grupa chorób nowotworowych limfocytów B IgG IgA Marskość żółciowa wątroby Zakażenia pasożytami Przewlekłe stany zapalne, przewlekłe WZW AIDS Choroby autoimmunizacyjne Sarkoidoza Przewlekłe stany zapalne Marskość wątroby Enteropatie Wczesne stadia autoimmuniazacji Choroby dróg oddechowych Szpiczak Makroglobulinemia Waldenström (IgM) Przewlekłe białaczki limfatyczne Chłoniaki Łagodne gammapatie monoklonalne

55 Biochemia macierzy zewnątrzkomórkowej

56 Skład macierzy zewnątzkomórkowej (ECM) Komórki pochodzenia mezenchymalnego - fibroblasty - komórki mięsni gładkich - chondroblasty - osteoblasty - komórki nabłonka Matrix fibrylarna Matrix niefibrylarna Woda

57 Funkcje ECM Zapewnia wsparcie i zakotwiczenie komórek Reguluje i określa dynamiczne zachowanie komórek: - polarność komórek - różnicowanie komórek - przyczepność - migracja Zapewnia mechaniczne wsparcie dla architektury tkanek i narządów - wzrost - procesy regeneracyjne i lecznicze - określenie i utrzymanie struktury tkanki Miejsce dla aktywnej wymiany jonów, metabolitów i wody

58 Struktura ECM kolagen główny składnik ECM, tworzy podstawowe włókna elastyna - zapewnia elastyczność i rozciągliwość tkanki proteoglikany - heteropolisacharydy glikoproteiny strukturalne - fibronektyna, laminina

59 Kolagen Najbardziej obfite białko w organizmie, stanowi 25% -35% wszystkich białek całego ciała. Kolagen przyczynia się do stabilności tkanek i narządów. Utrzymuje ich integralność strukturalną. Ma dużą wytrzymałość na rozciąganie. Główny składnik powięzi, chrząstki, więzadeł, ścięgien, kości i skóry. Odgrywa ważną rolę w różnicowaniu komórek, ich polarności i ruchu. Bierze istotny udział w rozwoju i wzroście tkanek i narządów

60 Struktura kolagenu Kolagen jest nierozpuszczalną glikoproteiną Struktura pierwszorzędowa - G X A G A A G Y A G A A G X A G G - glicyna, X - prolina lub hydroksyprolina, Y lizyna lub hydroksylizyna, A inny aminokwas Prolina i hydroksyprolina stanowią około 1/6 całkowitej sekwencji, zapewniają sztywność łańcucha polipeptydowego. Cukry: glukoza i galaktoza

61

62 Synteza kolagenu

63 Wydzielanie Łączenie we włókna

64 Typowe ułożenie cząsteczek tropokolagenu we włóknie kolagenowym. Telopeptydy uczestniczą w sieciowaniu kowalencyjnym.

65 Interakcje kolagenu Kolagen formujący włókna i kolagen niewłóknisty Chrząstki Ścięgna

66 Klasyfikacja kolagenów Kolageny tworzące fibryle (I, II, III, V, X) Kolageny związane z włóknami (FACIT) Kolageny formujące sieci Kotwiczące włókna kolagenu Kolageny transmembranowe Kolageny błony podstawnej Inne kolageny o unikalnej funkcji

67 Główne typy kolagenu Kolageny formujące włókna Typ Skład molekularny Dystrybucja tkankowa I [a1(i) 2 2a(I)] Kości, więzadła, skóra, ścięgna, rogówka II [a1(ii)] 3 Chrząstka, ciało szkliste, jądro miażdżyste III [a1(iii)] 3 Skóra, ściany naczyń, włókna siatkowe większości tkanek (płuc, wątroby, śledziony itp.) V a1(v)a2(v)a3(v) Płuca, rogówka, kości, błony płodowe wraz z kolagenem typu I. XI a1(xi)a2(xi)a3(xi) Chrząstka, ciało szkliste

68 Kolagen błony podstawnej IV [a1(iv) 2 a2(iv)]; a1 a6 Błona podstawna (np. nerki) Krótka nie-helikalna domena na końcu aminowym, długa domena powtórzeń Gly- X-Y z licznymi małymi przerwami i wysoce konserwatywna karboksylowa końcowa domena globalna NC1. Polimeryzuje do sieci wielokątnej z wiązaniami dwusiarczkowymi poprzez tetrameryzację między domenami na końcu aminowym i dimeryzację między domenami NC1.

69 Elastyna Elastyna jest głównym składnikiem białkowym tkanek, które wymagają elastyczności, takich jak tętnice, płuca, pęcherz, skóra i elastyczne więzadła i chrząstki. Składa się z rozpuszczalnego białka tropoelastyny zawierającego głównie glicynę i walinę oraz zmodyfikowane reszty alaniny i proliny. Tropoelastyna jest białkiem o masie około 65 kda, które jest silnie usieciowane, tworząc nierozpuszczalny kompleks. Łańcuchy polipeptydowe są usieciowane razem, tworząc gumopodobne, elastyczne włókna. Każda cząsteczka elastyny rozwija się do bardziej wydłużonej konformacji, gdy włókno jest rozciągane i będzie zwijać się samorzutnie, gdy tylko zniknie siła rozciągająca. Jaime Moore, Susan Thibeault Journal of Voice Volume 26, Issue

70 Desmozyna - najczęstsze wiązanie poprzeczne między łańcuchami Oksydaza lizylowa przekształca grupy NH3 lizyny (hydroksylizyna) do reaktywnych aldehydów Usieciowanie desmozyny następuje samorzutnie. Elastyna

71 Proteoglikany Specjalna klasa glikoprotein, wysoce glikozylowane (95%). Białko rdzeniowe z jednym lub większą liczbą przyłączonych łańcuchów glikozaminoglikanów.

72 Glikozoaminoglikany (GAG) Długołańcuchowe, liniowe polimery węglowodanowe Naładowane ujemnie w warunkach fizjologicznych (ze względu na występowanie grup siarczanowych i kwasu uronowego). Podjednsotki disachrydowe: 1. kwas uronowy D-glukuronowy lub L-iduronowy 2. aminocukier N-acetylo glukozoamina (GlcNAc) lub N-acetylo galaktozoamina (GalNAc)

73 Aminokwasy i kwasy uronowe są najczęstszymi składnikami glikozaminoglikanów. - amino-cukry - OH w C-2 zastąpione jest grupą aminową. Ta grupa aminowa jest najczęściej acetylowana, a czasami siarczanowana. - kwasy uronowe - C-6 heksozy utlenia się do grupy karboksylowej.

74 Wiązanie GAG z białkiem rdzeniowym za pomocą specyficznego łącznika trisacharydowego

75 Kwas Hialuronowy i Siarczan Keratanu

76 Siarczan Chondroitiny i Siarczan Heparanu

77 Siarczan Dermatanu i Heparyna

78 Biosynteza Heparanu

79 Degradacja Heparanu

80 Występowanie glikozoaminoglikanów Proteoglikany można podzielić na kategorie w zależności od charakteru ich łańcuchów glikozaminoglikanowych. - Kwas hialuronowy (nie zawiera siarczanu) kompleks niekowalencyjny z proteoglikanami - Siarczan chondroityny chrząstka, kość - Siarczan dermatanu skóra, naczynia krwionośne - Siarczan heparanu błona podstawna, składnik powierzchni komórek - Siarczan Keratanu rogówka, kość, chrząstka

81 Funkcje Proteoglikanów 1. Organizowanie cząsteczek wody - odporność na kompresję - powrót do pierwotnego kształtu - odpychanie negatywnie naładowanych cząstecze 2. Zajmują przestrzeń między komórkami a kolagenem 3. Wysoka lepkość - płyn smarujący w stawac 4. specyficzne wiązanie z innymi makrocząsteczkami 5. Łącznik do włókien kolagenowych - formują sieci - w kości łączą się z solami wapnia (węglan wapnia, hydroksyapatyt) 6. Migracja i adhezja komórek - przejścia między komórkami 7. Mocowanie komórek do włókien matriks

82 Glikoproteiny strukturalne Bezpośrednie połączenie z kolagenem lub proteoglikanami - zakotwiczenie włókien kolagenowych w błonie komórkowej - kowalencyjne przyłączenie do lipidu błonowego Główne adhezyjne glikoproteiny strukturalne - fibronektyna - laminina

83 Fibronektyna Glikoproteina o wysokiej masie cząsteczkowej (~ 440 kda) Przymocowana do błony komórkowej przez receptor błonowy - integrynę. Sieciuje i stabilizuje inne składniki ECM Zwiększa adhezję komórek do składników macierzy zewnątrzkomórkowej (kolagen, fibryna i proteoglikany siarczanu heparanu). Związane z krzepnięciem krwi - rozpuszczalna FN sieciuje płytki razem za pomocą heparyny związanej z błoną

84 Struktura Fibronektyny dimer białkowy połączony na C-końcu przez połączenie S-S sztywne i elastyczne domeny domena wiążąca komórki RGD (Arg, Gly, Asp) - wiążące receptory w błonach komórkowych Domena RGD wiąże się z - kolagen typu I, II i III - siarczan heparyny - Kwas hialuronowy - fibryna

85 Funkcja Fibronektyny związana z adhezją komórek, różnicowaniem, wzrostem, migracją; zakotwiczenie blaszek podstawnych do innych ECM; fibronektyna plazmy tworzy skrzep krwi wraz z fibryną; związana z ruchem komórek - grupy komórek embrionalnych podążają szlakiem FN -- FN kieruje makrofagi na obszary ran

86 Struktura i funkcja Lamininy glikoproteina w kształcie krzyża 3 łańcuchy polipeptydowe domeny wiążą - kolagen typu IV - heparyna - siarczan heparanu receptor powierzchniowy RGD Adhezja komórkowa rola w różnicowaniu komórek zakotwiczenie glikoproteiny w warstwie podstawnej

87

88 Fibrilina Glikoproteina, niezbędna do tworzenia włókien elastycznych (otoczka otaczająca amorficzną elastynę) Produkowana przez fibroblasty. Grupa trzech białek, fibrylina-1, -2 i -3. Główna rola - utrzymanie integralności strukturalnej tkanek, regulacja cytokin - TGF-b U ludzi defekty genów fibryliny-1 i fibryliny- 2 są związane z chorobami, które wpływają na układ sercowo-naczyniowy, szkieletowy i oczny, w tym zespół Marfana.

89 Integryny Grupa transbłonowych receptorów białkowych, pośredniczy w wiązaniu między komórką a jej otoczeniem Integryny są odpowiedzialne za sygnalizację zewnętrzną, a także działają w trybie od wewnątrz. Łączą cytoszkielet z ECM Najlepiej znany jest receptor fibronektyny

90