ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 771 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR

Transkrypt

1 ZESZYTY NAUKOWE UNIWERSYTETU SZCZECI SKIEGO NR 771 PRACE INSTYTUTU KULTURY FIZYCZNEJ NR AGATA GRENDA 1 ZACHOWANIA YWIENIOWE M ODZIE Y SZKOLNEJ Z MA YCH AGLOMERACJI WOJEWÓDZTWA ZACHODNIOPOMORSKIEGO Nutrition behaviour of the school young from small districts of Westpommeranian province S owa kluczowe: zachowania ywieniowe, m odzie szkolna, oty o Key words: nutrition behavior, school young, obiesity 1. Wst p Prawid owe ywienie jest jednym z najwa niejszych czynników rodowiskowych, wp ywaj cych na rozwój cz owieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na ca kowitym pokryciu zapotrzebowania organizmu na energi i wszystkie niezb dne sk adniki pokarmowe. Na skutki nieprawid owego ywienia najbardziej nara one s dzieci i m odzie. Niedobór lub nadmiar energii i sk adników pokarmowych w po ywieniu powoduje zachwianie homeostazy procesów metabolicznych zachodz cych w organizmie [2]. Nieprawid owe ywienie, ma a aktywno fizyczna oraz nadwaga i oty o skutkuj dramatycznymi konsekwencjami dla rozwoju psychofizycznego dzieci i m odzie y, a tak e powoduj wiele chorób w wieku doros ym (cukrzyca, cho- i Sportu. 1 Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny, Studium Wychowania Fizycznego

2 112 Agata Grenda roby uk adu kr enia, nowotwory z o liwe, osteoporoza). Choroby te okre lane s mianem przewlek ych chorób niezaka nych lub ywieniowo zale nych. Rozwijaj ce si nadwaga i oty o wywo uj zaburzenia funkcji wielu narz dów, s przyczyn wielu ró nych dolegliwo ci zdrowotnych oraz gorszych wyników w nauce. A. Harton i J. Myszkowska-Ryciak twierdz, i dost pne w polskiej literaturze badania naukowe dotycz ce sposobu ywienia dzieci i m odzie y wskazuj na wiele nieprawid owo ci. Najcz stsze b dy dotycz ilo ci zwyczajowo spo ywanych sk adników od ywczych i energii, a tak e doboru odpowiednich produktów spo ywczych. Dzieci i m odzie cz sto przyjmuj w nadmiarze s odycze, s one przek ski oraz s odkie napoje gazowane. Przek ada si to na zbyt du poda w diecie m.in. cukrów prostych, sodu i t uszczów nasyconych. Zwyczajowe diety s ponadto zbyt ubogie zarówno w mleko i jego przetwory, zw aszcza te naturalne i fermentowane, jak i warzywa oraz nisko przetworzone produkty zbo owe, takie jak grube kasze, p atki owsiane i ciemne pieczywo. Konsekwencj takiej struktury diety jest zbyt ma a ilo wapnia, b onnika pokarmowego oraz wielu witamin i sk adników mineralnych wa nych dla prawid owego wzrostu i rozwoju dziecka [1]. Celem bada by o poznanie zachowa ywieniowych m odzie y szkolnej z ma ych aglomeracji miejskich. W prezentowanej pracy próbowano odpowiedzie na nast puj ce pytania: 1. Jaki jest wska nik BMI u badanych uczniów? 2. Jak kszta tuje si regularno spo ywania posi ków przez uczniów szkó podstawowych w dni powszednie? 3. Jakie produkty spo ywcze preferowane s przez dziewcz ta i ch opców? 2. Materia i metoda bada Badaniami ankietowanymi obj to 278 (128 dziewcz t i 150 ch opców) uczniów szkó podstawowych ró nych miejscowo ci województwa zachodniopomorskiego (Drawsko Pomorskie, Goleniów, obez, Stargard Szczeci ski i Z ocieniec). Badania przeprowadzono w 2008 r. w ramach tematu badawczego: Styl ycia dzieci i m odzie y województwa zachodniopomorskiego, realizowanego w Zak adzie Metodyki Wychowania Fizycznego Instytutu Kultury

3 Zachowania ywieniowe m odzie y szkolnej 113 Fizycznej Uniwersytetu Szczeci skiego. Opracowania dotycz ce m odzie y gimnazjalnej i licealnej zosta y ju opublikowane [6, 7]. Zastosowano metod sonda u diagnostycznego opart o anonimowy kwestionariusz ankietowy. Przeprowadzono analiz wypowiedzi dziewcz t i ch opców. Ponadto dokonano podstawowych pomiarów somatycznych (masy i wysoko ci cia a) i na ich podstawie obliczono wska nik BMI. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej. 3. Wyniki U uczniów szkó podstawowych ma ych aglomeracji miejskich czynnik p ci ró nicuje warto wska nika BMI (rys. 1). 19,2 19,1 19,0 18,9 18,8 18,7 18,6 18,5 18,4 18,3 18,2 19,13 dziewcz ta 18,53 ch opcy Rys. 1. rednia warto wska nika BMI u badanych uczniów ze wzgl du na p e rednia warto u dziewcz t wynosi 19,13, a u ch opców 18,53. rednie wyniki BMI, zarówno u uczennic, jak i u uczniów, nie przekraczaj norm dla tych grup wiekowych [4]. W ród badanej populacji dzieci ze szkó podstawowych najwy sza wysoko cia a wynosi a 176 cm u dziewcz t i 188 cm u ch opców, a najni sza 138 cm u obojga p ci. Najwy sza masa cia a odnotowana w ród dziewcz t to 72 kg, u ch opców 75 kg. Natomiast najl ejsza uczennica wa y a 27 kg, a najl ejszy ucze 32 kg. Na podstawie uzyskanych wyników wska nika BMI mo na stwierdzi oty o u 3,39% przebadanych dziewcz t i 2,34% przebadanych ch opców.

4 114 Agata Grenda Nadwag stwierdzono u 6,78% przebadanych dziewcz t i 11,72% przebadanych ch opców. Niedowag charakteryzuje si 5,08% dziewcz t i 6,25% ch opców. Z bada wynika, e najcz ciej spo ywanymi posi kami u dziewcz t s obiad (86,96%) i kolacja (79,80%) (tabela 1). Ch opcy deklaruj jedzenie obiadu (91,61%) i kolacji (81,53%) (tabela 2). Trzecim posi kiem o najwi kszej regularno ci spo ywania w ród badanych uczennic jest II niadanie w szkole (71,46% ), a u uczniów I niadanie w domu (69,97%). Z powy szych bada wynika, e tylko 42,04% uczennic spo ywa I niadanie przed wyj ciem do szko y. Zatem ponad po owa badanych dziewcz t wychodzi z domu bez zaspokojenia zapotrzebowania energetycznego organizmu w okresie intensywnego wzrostu. Niepokoj cy jest równie fakt, e co trzeci badany ucze spo ywa przek ski pó nym wieczorem, tu przed snem (rys. 2). "przek ska" pó nym wieczorem 40,41 37,53 kolacja 81,53 79,80 podwieczorek (owoce) podwieczorek (pieczywo, s odycze) 51,65 53,76 58,70 50,69 DZ CH obiad 91,61 86,96 II niadanie w szkole 60,79 71,46 I niadanie w domu 42,04 69,92 0,00 10,00 20,00 30,00 40,00 50,00 60,00 70,00 80,00 90,00 100,00 Rys. 2. Regularno spo ywania posi ków przez badanych uczniów szkó podstawowych [%]

5 Zachowania ywieniowe m odzie y szkolnej 115 Regularno spo ywania posi ku przez badane dziewcz ta [%] Tabela 1 Od poniedzia ku do pi tku 1 I niadanie w domu 2 II niadanie w szkole 3 Obiad 4 5 Podwieczorek (pieczywo s odycze) Podwieczorek (owoce) 6 Kolacja 7 Przek ska pó nym wieczorem, przed snem ród o: badania w asne. Tak Czy jesz regularnie? Nie Je li tak, to z kim? rodzice, dziadkowie rodze stwo Drawsko 81,82 18,18 18,18 36,36 27,27 sam koledzy obez 71,79 28,21 43,58 46,15 48,71 21,51 Goleniów 10,00 90,00 Z ocieniec 65,85 34,14 14,63 41,46 21,95 2,43 Stargard 62,56 29,62 29,62 11,11 11,11 3,70 Drawsko 81,82 18,18 9,09 45,45 27,27 obez 71,79 28,21 10,25 7,69 25,64 74,35 Goleniów 70,00 30,00 40,00 Z ocieniec 70,73 26,82 2,43 34,14 36,58 Stargard 62,96 37,04 18,52 33,33 Drawsko 90,90 81,82 27,27 9,09 18,18 obez 87,17 10,25 71,79 53,84 17,94 20,51 Goleniów 90,00 10,00 60,00 20,00 20,00 Z ocieniec 92,68 4,87 56,09 36,58 4,87 14,63 Stargard 74,07 7,40 14,00 3,00 22,22 Drawsko 45,45 36,36 9,09 45,45 27,27 obez 58,97 41,03 30,76 33,33 38,46 15,38 Goleniów 30,00 70,00 30,00 Z ocieniec 56,09 41,46 14,63 19,51 21,95 Stargard 62,96 33,33 7,40 14,81 25,92 11,11 Drawsko 54,54 27,27 18,18 54,54 9,09 obez 61,53 38,47 15,38 25,64 48,71 10,25 Goleniów 30,00 60,00 10,00 10,00 Z ocieniec 56,09 36,58 17,07 19,51 26,82 Stargard 66,66 25,92 14,81 14,81 14,00 3,70 Drawsko 81,82 18,18 81,82 27,27 obez 74,30 23,07 53,84 46,15 20,51 7,69 Goleniów 60,00 40,00 60,00 10,00 Z ocieniec 82,92 17,07 38,63 34,14 24,39 Stargard 100 3,70 13,00 10,00 14,81 3,70 Drawsko 45,45 54,55 18,18 36,36 obez 25,64 71,79 12,82 17,94 41,03 7,69 Goleniów 40,00 60,00 30,00 Z ocieniec 26,82 68,18 7,31 2,43 21,95 Stargard 49,74 25,92 25,92 11,11 14,81 3,70

6 116 Agata Grenda Tabela 2 Regularno spo ywania posi ku przez badanych ch opców [%] Od poniedzia ku do pi tku 1 I niadanie w domu 2 II niadanie w szkole 3 Obiad 4 5 Podwieczorek (pieczywo s odycze) Podwieczorek (owoce) 6 Kolacja 7 Przek ska pó nym wieczorem, przed snem ród o: badania w asne. Czy jesz regularnie? Tak Nie Je li tak, to z kim? rodzice, dziadkowie rodze stwo Drawsko 78,95 21,05 26,31 26,31 26,31 sam koledzy obez 77,27 22,73 22,73 36,36 19,54 2,27 Goleniów 33,33 66,66 11,11 11,11 33,33 Z ocieniec 72,22 19,44 25,00 44,44 30,55 Stargard 88,09 11,91 42,82 40,47 14,29 Drawsko 57,90 42,10 10,52 21,05 26,31 obez 56,81 40,90 2,27 4,54 22,73 25,00 Goleniów 88,88 11,11 11,11 66,66 Z ocieniec 52,77 44,44 2,77 19,44 41,66 Stargard 47,62 50,00 2,39 2,39 16,66 21,42 Drawsko 91,37 53,00 42,10 21,05 10,53 obez 90,91 9,09 50,00 36,36 13,63 11,36 Goleniów 88,88 11,11 66,66 33,33 22,22 Z ocieniec 91,66 50,00 30,55 11,11 30,55 Stargard 95,23 2,39 50, ,39 2,39 Drawsko 73,68 15,78 26,31 10,52 10,52 obez 59,09 36,36 4,54 9,09 27,27 9,09 Goleniów 33,33 55,55 33,33 11,11 Z ocieniec 51,21 33,33 16,66 25,00 36,11 2,77 Stargard 76,19 26,19 26,19 28,57 14,29 Drawsko 68,43 31,57 21,05 31,57 21,05 obez 56,81 43,19 9,09 18,18 27,27 Goleniów 22,22 66,66 11,11 22,22 Z ocieniec 53,65 33,33 19,44 19,44 27,77 Stargard 57,14 35,71 16,66 19,05 19,05 4,76 Drawsko 84,21 10,52 42,10 26,31 5,26 obez 81,81 6,81 40,90 22,73 13,63 Goleniów 77,77 22,22 55,55 33,33 11,11 Z ocieniec 80,55 8,33 61,11 38,88 19,44 Stargard 83,33 4,76 52,39 35,71 7,14 Drawsko 52,63 47,37 10,52 10,52 26,31 obez 36,36 52,27 4,54 31,81 Goleniów 33,33 55,55 55,55 Z ocieniec 41,66 47,22 5,55 5,55 41,66 2,77 Stargard 38,09 57,14 11,90 4,76 11,90 We wszystkich badanych ma ych aglomeracjach wyniki cz stotliwo ci spo ywania posi ków s podobne z wyj tkiem ankietowanych z Goleniowa.

7 Zachowania ywieniowe m odzie y szkolnej 117 Zarówno dziewcz ta (90%), jak i ch opcy (66,66%) nie jedz I niadania przed wyj ciem do szko y (rys. 3). 100,00 % 90,00 90,00 80,00 DZ CH 70,00 66,66 60,00 50,00 40,00 30,00 20,00 10,00 18,18 21,05 28,21 29,62 22,73 11,91 34,14 19,44 0,00 Drawsko Goleniów obez Stargard Z ocieniec Rys. 3. Odsetek dzieci, które nie jedz I niadania, w poszczególnych miejscowo- ciach [%] Stanowi to znaczn ró nic w porównaniu z rówie nikami badanych dzieci ze szkó podstawowych w Drawsku, obzie, Stargardzie Szczeci skim i Z ocie cu. Podobna sytuacja dotyczy spo ywania podwieczorków. Uczennice i uczniowie z goleniowskiej szko y wykazuj najmniejsze ich spo ywanie; tylko co czwarty ucze i co trzecia dziewczyna jedz jakikolwiek podwieczorek. Analizuj c te wyniki, stwierdzono, e m odzie ze szko y w Goleniowie nie zachowuje odpowiedniej liczby posi ków, które gwarantuj w okresie pokwitania odpowiednie zapotrzebowanie energetyczne i dostarczenie organizmowi niezb dnej ilo ci sk adników od ywczych. Najcz ciej spo ywanymi pokarmami s zwyk y chleb, wie e owoce, nabia i ziemniaki. Je li we miemy pod uwag taki czynnik ró nicuj cy, jak p e, to otrzymamy zupe nie inny obraz. Zwyk y chleb jest deklarowany w codziennym menu cz ciej przez dziewcz ta 84,37% ni ch opców 63,33%. Natomiast mi so (42%) i jajka (22%) cz ciej spo ywaj ch opcy ni dziewcz ta odpowiednio 31,25 i 13,28%. Spo ywanie niekorzystnych dla zdrowia produktów,

8 118 Agata Grenda takich jak hamburgery, frytki, pizza, coca-cola czy s one paluszki, jest przypad o ci ch opców (tabela 3). Tabela 3 Cz stotliwo spo ywanych produktów spo ywczych przez uczniów z ma ych aglomeracji miejskich województwa zachodniopomorskiego Jak cz sto w ci gu ostatnich 6 miesi cy jad e poni ej wymienione produkty? Codziennie % Wiele razy w tygodniu % 1 raz w tygodniu % Rzadziej albo wcale % 1 zwyk y chleb dz 84,37 3,14 4,68 7,81 ch 63,33 30,68 1,33 4,66 2 chleb ciemny (razowy, z ziarnami) dz 14,84 11,73 20,31 53,12 ch 12,12 15,22 17,33 55,33 3 pszenne pieczywo dz 21,09 16,40 20,31 42,20 ch 24,66 22,01 19,33 34,00 4 d em, miód, krem czekoladowy dz 21,09 32,81 20,31 25,79 lub orzechowy ch 31,33 28,00 23,33 17,34 5 p atki owsiane lub kukurydziane, dz 37,50 30,46 15,64 16,40 chrupki ch 40,00 27,33 18,66 14,01 6 musli dz 24,22 17,18 17,96 40,64 ch 19,33 18,33 19,00 43,34 7 ser ó ty, twaróg, jogurt dz 46,09 29,70 17,18 7,03 ch 53,33 32,01 7,33 7,33 8 mi so dz 31,25 46,09 11,73 10,93 ch 42,00 45,68 10,66 10,66 9 kie basa i inne w dliny dz 32,81 30,46 25,78 10,95 ch 38,66 41,34 10,00 10,00 10 wie e owoce dz 59,37 28,90 7,83 3,90 ch 54,67 26,67 15,33 3,33 11 warzywa, surówki dz 46,87 35,15 14,08 3,90 ch 38,66 38,66 16,00 6,68 12 makarony dz 17,96 40,62 36,72 4,70 ch 25,33 40,68 25,33 8,66 13 ziemniaki, ry dz 49,21 30,46 12,52 7,81 ch 52,66 32,00 11,34 4,00 14 s odycze, ciastka dz 42,18 38,28 14,86 4,68 ch 40,66 36,48 19,33 3,33 15 s one paluszki, chipsy, orzeszki dz 27,35 29,68 34,38 8,59 ch 36,00 30,66 27,34 6,00 16 coca-cola, pepsi cola, lemoniada dz 30,46 31,25 23,43 14,86 ch 34,66 34,02 20,66 10,66 17 frytki dz 10,93 22,65 36,72 29,70 ch 15,33 22,00 37,33 25,34 18 ryby dz 9,37 19,53 33,59 37,51 ch 14,66 15,33 49,33 23,32 19 pizza dz 10,16 17,18 32,82 39,84 ch 12,00 25,34 36,00 26,66 20 sma ona kie basa lub mi so z grilla dz 10,15 6,25 22,65 60,95 ch 12,00 18,00 15,34 54,66 21 hamburgery, Bic Mac itp. dz 9,37 8,59 21,11 60,93 ch 10,00 17,33 22,00 50,67 22 woda mineralna dz 56,25 26,56 10,94 6,25 ch 52,66 19,33 18,01 10,00 23 jajka dz 13,28 25,78 41,41 19,53 ch 22,00 26,66 35,34 16,00

9 Zachowania ywieniowe m odzie y szkolnej 119 Ankietowani charakteryzuj cy si nadwag i oty o ci a w 86,66% deklarowali spo ywanie przek sek pó nym wieczorem tu przed snem. 4. Dyskusja W badaniach zachowa zdrowotnych m odzie y w kontek cie czynników spo eczno-ekonomicznych stwierdzono istotny spadek cz sto ci spo ywania warzyw (w 2002 r. 55%, a w 2006 r. 48%) i owoców (2002 r. 62%, a w 2006 r. 51%). W pracy badawczej [2] zanotowano, e dziewcz ta spo ywa y wi cej owoców i warzyw ni ich rówie nicy p ci przeciwnej. Istnieje tendencja malej ca jedzenia zdrowych produktów (warzywa, owoce). Badania m odzie y szkolnej w województwie zachodniopomorskim wskazuj, e uczniowie z oty o ci spo ywaj du o s odyczy i mi sa, natomiast bardzo rzadko mleko, owoce i warzywa [5]. W badaniach prowadzonych w kilku o rodkach naukowych pod nazw : Zachowania ywieniowe i zdrowotne dzieci 10-letnich w Rosji, Bia orusi, Litwie i Polsce, wida podobie stwa w zachowaniach ywieniowych ró nych kultur. Faktyczne spo ycie charakteryzowa y te same b dy ywieniowe w ród dzieci wszystkich grup. Spo ywanie du ych ilo ci warzyw i owoców preferuj dziewcz ta, natomiast fast food ch opcy. M odzie rozumie wag zdrowego od ywiania, jednak praktycznie co pi ty ucze czwartej klasy nie je niadania. Blisko po owa dzieci z Grodna, Krasnojarska i Szczecina je przed pój ciem spa [3]. Przedstawione wyniki bada s alarmuj ce. Rodzice i szko a musz wzi odpowiedzialno za zdrowie dzieci i m odzie y poprzez edukacj w zakresie prawid owego stylu ycia (zw aszcza prawid owego ywienia), zapewnienie odpowiedniego poziomu aktywno ci fizycznej celem zapobie enia oty o ci i chorób przewlek ych oraz zapewnienie odpowiadaj cego zasad racjonalnego ywienia asortymentu produktów spo ywczych i napojów sprzedawanych w szko ach. Nieprawid owe ywienie w okresie wzrostu i rozwoju organizmu mo e wp ywa nie tylko na samopoczucie i stan zdrowia w dzieci stwie i okresie m odzie czym, lecz tak e prowadzi do wielu powa nych konsekwencji w pó niejszych etapach ycia. Ponadto zwyczaje i nawyki ywieniowe, które pó niej bardzo trudno zmieni, kszta tuj si najcz ciej w m odym wieku.

10 120 Agata Grenda Istnieje zatem w tej populacji konieczno zmiany zwyczajów ywieniowych, polegaj cych przede wszystkim na zwi kszeniu spo ycia warzyw i owoców, produktów zbo owych z pe nego przemia u, mleka i produktów mlecznych oraz ryb, przy równoczesnym ograniczeniu spo ycia t uszczów, zw aszcza zwierz cego, cukrów i s odyczy oraz soli kuchennej i s onych przek sek. Wa na jest tak e poprawa regularno ci spo ywania pe nowarto ciowych posi ków oraz wi ksze ich urozmaicenie [2]. 5. Wnioski 1. Najcz ciej spo ywanymi posi kami s obiad i kolacja; blisko co druga uczennica i co trzeci ucze nie jedz niadania. 2. Sk adniki diety m odzie y szkolnej s zró nicowane przez czynnik p ci. 3. We wszystkich badanych ma ych aglomeracjach wyniki zarówno cz stotliwo ci spo ywania posi ków, jak i sk adników diety s podobne, z wyj tkiem m odzie y szkolnej z Goleniowa. 4. Wyst puj ra ce b dy w sposobie od ywiania si ankietowanych. Co drugie dziecko je podwieczorek sk adaj cy si ze s odyczy i pieczywa i co trzeci badany zjada pó n przek sk tu przed snem. BIBLIOGRAFIA [1] Harton A., Myszkowska-Ryciak J., 2008: Zwyczaje ywieniowe dzieci w wieku 7 12 lat a reklama produktów spo ywczych. Program VIII Krajowych Warsztatów ywieniowych nt. Metody ankietowe w badaniach ywieniowych. [2] Jarosz M., 2008: Zasady prawid owego ywienia dzieci i m odzie y oraz wskazówki dotycz ce zdrowego stylu ycia. Narodowy program zapobiegania nadwadze i oty o ci oraz przewlek ym chorobom niezaka nym poprzez popraw ywienia i aktywno ci fizycznej [3] Klimatskaya L., Shpakov A., Laskie S., Umiastowska D., 2010: Wska nik zró nicowania produktów spo ywczych jako odzwierciedlenie zwyczajów ywieniowych i zwi zanych z diet czynników ryzyka dla zdrowia dzieci 10-letnich (na przyk adzie uczniów Krasnojarska w Rosji, Grodna na Bia orusi, Kaukaz na Litwie i Szczecina w Polsce). Problemy Higieny i Epidemiologii 2010, 91 (2), s

11 Zachowania ywieniowe m odzie y szkolnej 121 [4] Mei Z., Grummer-Strawn LM., Pietrobelli A., Goulding A., Goran MI., Dietz WH., 2002: Validity of body mass index compared with other bodycomposition screening indexes for the assessment of body fatness in children and adolescents. American Journal of Clinical Nutrition, s [5] Sygit K., 2010: Nieprawid owo ci ywieniowe zagro eniem zdrowia dzieci i m odzie y. Zdrowie Publiczne 2010, 120 (2), s [6] Umiastowska D., 2009: Nutritional habits of children and youth from rural areas in the Westpomeranian Province as one of the elements of a healthy lifestyle. W: Somatic development, physical fitness and health status of rural children and adolescents. red. H. Pop awska, Monography, Josef Pilsudski University of Physical Education in Warsaw Faculty of Physical Education in Bia a Podlaska, s [7] Umiastowska D., ó towska H., 2009: Zachowania ywieniowe dzieci i m odzie y gimnazjalnej ró nych aglomeracji województwa zachodniopomorskiego. Nowa Pediatria, 4, s [8] Zielska A., Ko o o H., Mazur J., 2008: Zachowania zdrowotne m odzie y zwi zane z od ywianiem w kontek cie czynników spo eczno-ekonomicznych kierunek zmian w latach Problemy Higieny i Epidemiologii 2008, 89 (2) s Summary Recently in Poland the situation connected with nutrition of children and teenagers has become unsatisfying. Diets of young generation are often balanced incorrectly and characterized too much concentration of some nutrients whereas other nutrients are in minority. Children and teenagers are observed to eat too much. The number of calories exceeds energy expenditure. Failures in nutrition of children and teenagers cause on one hand, the risk of occurring nutrition shortage, on the other hand, they may cause obesity and overweight and further period of life other chronic non-infections or nutrition dependable diseases. There is necessity in the population to change nutrition habits. It is mostly based on increasing eating vegetables and fruit, grain products, milk, dairy products and fish

12 122 Agata Grenda limiting sweets, sugar, salt, salty snacks and animal fat at the same time. It is also an important case to improve regularity of eating fully valuable meals and their variety. Translation: Maciej Grenda