WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO- EPIDEMIOLOGICZNA OCENA STANU SANITARNEGO I I SYTUACJA I EPIDEMIOLOGICZNA WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO

Transkrypt

1 PASTWOWA PASTWOWA PASTWOWA PASTWOWA INSPEKCJA SANITARNA WOJEWÓDZKA STACJA SANITARNO- EPIDEMIOLOGICZNA OCENA STANU SANITARNEGO I I SYTUACJA I EPIDEMIOLOGICZNA WOJEWÓDZTWA WIELKOPOLSKIEGO W W ROKU POZNA POZNA POZNA POZNA MARZEC, ROK ROK

2 Spis treci Wstp.. 3 Sytuacja epidemiologiczna w zakresie chorób zakanych... 6 Jako wody przeznaczonej do spoycia Stan sanitarny obiektów uytecznoci publicznej i kpielisk Stan sanitarny zakadów opieki zdrowotnej Warunki sanitarno-higieniczne rodowiska pracy 101 Higiena radiacyjna 114 Warunki sanitarne w szkoach i innych placówkach owiatowo-wychowawczych Stan sanitarny obiektów ywnoci, ywienia i przedmiotów uytku 133 Dziaalno w zakresie owiaty zdrowotnej i promocji zdrowia Zapobiegawczy nadzór sanitarny Zakoczenie

3 WSTP Gównym celem dziaalnoci Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (PIS) województwa wielkopolskiego w 2011 roku byo promowanie zdrowego stylu ycia, czuwanie nad bezpieczestwem ywnoci i ywienia oraz zdrowotnym wody, zapobieganie powstawaniu chorób, w tym chorób zakanych i zawodowych poprzez sprawowanie zapobiegawczego i biecego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie dziaalnoci zapobiegawczej i przeciwepidemicznej. Powyszy cel realizowany by przez Wielkopolskiego Pastwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego (WPWIS) oraz Pastwowych Powiatowych Inspektorów Sanitarnych (PPIS) woj. wielkopolskiego w oparciu o regulacje prawne, w szczególnoci o ustaw z dnia 14 marca 1985 r. o Pastwowej Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. z 2011 r. Nr 212, poz. 1263). Pod nadzorem Pastwowej Inspekcji Sanitarnej woj. wielkopolskiego znajdowao si obiektów, w tym 1536 pod bezporednim nadzorem Wielkopolskiego Pastwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego. W dalszym cigu doskonalono systemy zarzdzania w dziaalnoci kontrolnej i laboratoryjnej zgodnie z normami PN-EN ISO/IEC 17020:2006 i PN-EN ISO/IEC 17025:2005, gwarantujc uzyskanie wiarygodnych wyników bada i kontroli, jak równie skuteczn realizacj zaplanowanych celów w obszarze ochrony zdrowia ludzkiego. Wszystkie laboratoria funkcjonujce w powiatowych stacjach sanitarno - epidemiologicznych (PSSE) woj. wielkopolskiego (Gniezno, Jarocin, Kalisz, Kpno, Konin, Krotoszyn, Leszno, Ostrów Wlkp., Pia) oraz w Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Poznaniu (WSSE), poza Laboratorium Bada Radiacyjnych, posiadaj certyfikat akredytacji PCA. Laboratoria potwierdzay kompetencje techniczne uczestniczc w badaniach midzylaboratoryjnych. W ramach przedsiwzi Polskiej Prezydencji Laboratorium Badania Wody i Gleby WSSE w Poznaniu uczestniczyo w przygotowaniu spotkania 25 ekspertów z 18 pastw czonkowskich Unii Europejskiej oraz Komisji Europejskiej (XXX Meeting of the European Network of Drinking Water Regulators ENDWARE), które odbyo si w dniach roku. Gówny Inspektor Sanitarny w trakcie obrad grupy ENDWARE przekaza w/w laboratorium decyzj udzielajc autoryzacji do bada migracji z materiaów i wyrobów do kontaktu z wod 3

4 przeznaczon do spoycia przez ludzi. Laboratorium Badania Wody i Gleby WSSE w Poznaniu jako jedyne w Polsce (i jedno z piciu w Europie) posiada akredytacj na badania materiaów do kontaktu z wod. Laboratorium Mikrobiologii i Parazytologii WSSE w Poznaniu posiada nowoczesny, w peni zautomatyzowany aparat do diagnostyki genetycznej Real Time PCR wykorzystywany do bada w kierunku grypy oraz Clostridium difficile. W 2011 roku uczestniczono w programie MOVE - Projekt, podczas którego badano efektywno szczepie przeciwko grypie w sezonie 2010/2011. Kontynuowano nadzór nad czynnym uodpornieniem populacji w ramach obowizkowych szczepie ochronnych, w szczególnoci nad warunkami przechowywania, przyjmowania, wydawania oraz transportu preparatów szczepionkowych. Prowadzono biec dziaalno przeciwepidemiczn, w szczególnoci w zakresie chorób wystpujcych ogniskowo, stanowicych szczególny problem zdrowotny (przypadki grulicy wród pracowników dwóch przedszkoli i w domu opieki spoecznej, ognisko zakaenia gorczk Q wród pracowników gospodarstwa rolnego w Chodziey). Aktywnie wczano si w proces wygaszania ognisk epidemicznych. Opracowano schemat postpowania w nadzorze nad chorobami przenoszonymi drog pciow w zakresie diagnozowania, rejestracji i profilaktyki. Kontynuowano dziaania zwizane z zabezpieczeniem sanitarno - epidemiologicznym turnieju UEFA EURO 2012 w woj. wielkopolskim. Przeprowadzono próbne raportowanie sprawozda o zachorowaniach na choroby zakane oraz sprawozda o zakaeniach i zatruciach. Opracowano harmonogram dziaa i na bieco dokonywano oceny realizacji zada w nim ujtych. Realizowano liczne programy edukacyjne skierowane przede wszystkim do dzieci i modziey w zakresie racjonalnego ywienia, zbilansowanej diety i aktywnoci fizycznej. Rozpoczto realizacj kampanii edukacyjnej pod nazw STOP! HCV w ramach ogólnopolskiego Pilotaowego Programu Profilaktyki Zakae HCV. W roku 2011 kontynuowano wspóprac, w ramach podpisanych porozumie, z jednostkami rzdowej administracji zespolonej i niezespolonej, uczelniami wyszymi, instytucjami naukowo badawczymi itp. W 2011 roku w WSSE przeszkolono ogóem 152 osoby, w tym w ramach stau kierunkowego w zakresie epidemiologii zakae i zarae dla diagnostów laboratoryjnych w ramach specjalizacji mikrobiologii medycznej (9 osób), kursu specjalizacyjnego Sterylizacja, dezynfekcja i dezynsekcja oraz metody kontroli tych procesów dla diagnostów laboratoryjnych 4

5 specjalizujcych si w dziedzinie mikrobiologii medycznej (15 osób) oraz praktyk studenckich (128 osób). Przeprowadzono równie postpowanie kwalifikacyjne dotyczce naboru kandydatów do rozpoczcia specjalizacji w dziedzinie epidemiologii wg programu podstawowego. Zakwalifikowano 11 osób. Ksztacenie rozpoczo si w styczniu 2012 roku. W przedkadanym stanie sanitarnym i sytuacji epidemiologicznej województwa wielkopolskiego za 2011 rok ujto sytuacj epidemiologiczn w zakresie chorób zakanych oraz wyniki nadzoru sanitarnego prowadzonego przez powiatowe stacje sanitarno - epidemiologiczne i WSSE w Poznaniu wskazujc jednoczenie kierunki dalszych skutecznych dziaa w celu utrzymania na dotychczasowym, dobrym poziomie stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej woj. wielkopolskiego. Ocena stanu sanitarnego i sytuacji epidemiologicznej województwa wielkopolskiego w roku 2011 jest równie dostpna na stronie internetowej WSSE w Poznaniu: wsse-poznan.pl oraz na zaczonej do niniejszego opracowania pycie CD. 5

6 I. SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKANYCH I.1. Dziaania zwizane z zapobieganiem epidemiom wysoce niebezpiecznych chorób zakanych W 2011 roku podejmowane dziaania wynikay z aktualnej sytuacji epidemiologicznej i dotyczyy: wystpowania zachorowa na wysoce zakan posta grulicy pucnej wród osób sprawujcych zawodowo opiek na dziemi, zapobiegania powstawania i szerzenia si ognisk zachorowa wywoanych przez Neisseria meningitidis, wzmoonego nadzoru nad zakaeniami E. coli O104 STEC i wystpowaniem zachorowa na zespó hemolityczno - mocznicowy w zwizku z ogniskiem na terenie Niemiec. W 2011 roku na terenie woj. wielkopolskiego odnotowano trzy przypadki zachorowania na grulic, w których dziaania Pastwowej Inspekcji Sanitarnej dotyczce nadzoru nad osobami z kontaktu objy zasigiem wiksz liczb osób (2 przypadki zachorowania wród pracowników przedszkoli, 1 dotyczcy pracownika domu pomocy spoecznej dla dzieci upoledzonych intelektualnie). W porozumieniu z Konsultantem Wojewódzkim ds. Chorób Puc opracowano schemat postpowania dotyczcy badania osób z kontaktu z chorym na grulic prtkujc, wedug którego prowadzono dalsze dziaania diagnostyczne i lecznicze. Nawizano równie wspóprac z Wielkopolskim Centrum Chorób Puc i Grulicy w Poznaniu, gdzie realizowany by Program Profilaktyki i Wczesnego Wykrywania Grulicy. W ramach programu u 377 osób z kontaktu przeprowadzono badanie krwi testem QuantiFERON TBGold oraz inne zalecane przez lekarzy badania. U wszystkich dzieci wdroono chemioprewencj lub chemioprofilaktyk. U adnej osoby z otoczenia nie rozpoznano czynnej postaci grulicy. Pomimo stabilnej sytuacji epidemiologicznej w zakresie inwazyjnej choroby meningokokowej nadal prowadzono aktywny nadzór nad przypadkami zakae wywoanych przez Neisseria meningitidis. W 2011 roku kontynuowano prace Zespou ds. monitorowania sytuacji epidemiologicznej neuroinfekcji oraz ich zwalczania na terenie woj. wielkopolskiego, powoanego Zarzdzeniem Dyrektora Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Poznaniu. 6

7 W czerwcu 2011 roku na terenie Niemiec prowadzono midzynarodowe dochodzenie epidemiologiczne dotyczce ogniska zakae werotoksyczn E. coli O104 STEC, które swoim zasigiem objo równie Polsk. W obszarze objtym nadzorem Wielkopolskiego Pastwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego odnotowano jeden przypadek zakaenia E. coli O104 STEC i zespou hemolityczno - mocznicowego w jego przebiegu. Zachorowanie miao miejsce w Pile u 29-letniej Polki zamieszkaej na stae w Niemczech, która przyjechaa w odwiedziny do rodziny. Kobieta wyzdrowiaa. I.2. Sytuacja epidemiologiczna wybranych chorób zakanych Obecn sytuacj epidemiologiczn wikszoci chorób zakanych w woj. wielkopolskim naley uzna za stabiln. W przebiegu wikszoci chorób wieku dziecicego ksztatowaa si korzystna tendencja spadku zapadalnoci. W 2011 roku odnotowano spadek zachorowa na osp wietrzn i wink, natomiast zapadalno na róyczk wzrosa z 10,5/100 tys. mieszkaców w 2010 roku do 12,9/100 tys. mieszkaców w 2011 roku. Nie odnotowano adnego zachorowania na odr. W okresie szczytu zachorowa na gryp, tj. od stycznia do marca 2011 roku, zaobserwowano trzykrotnie wicej podejrze zachorowa w porównaniu z analogicznym okresem roku poprzedniego. W roku 2011 ogólna liczba zgoszonych neuroinfekcji spada o 10 przypadków. W porównaniu do lat ubiegych odnotowano wzrost liczby zachorowa na zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu o etiologii bakteryjnej (o 9 przypadków) oraz zakwalifikowanych jako inne i nieokrelone (o 15 przypadków). Spada natomiast liczba zachorowa na zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu o etiologii wirusowej. W porównaniu z rokiem 2010 w woj. wielkopolskim zaobserwowano niewielki wzrost liczby zakae wywoanych przez Neisseria meningitidis, który zosta zaobserwowany take na terenie caego kraju. Rejestrowane na terenie województwa przypadki nie wystpoway ogniskowo. W 2011 roku w Wielkopolsce zaobserwowano spadek liczby zachorowa na borelioz, przy czym w Polsce odnotowano nieznaczny wzrost liczby przypadków tej choroby. W woj. wielkopolskim liczba zachorowa zmalaa o 74 przypadki w stosunku do roku poprzedniego. Zapadalno wyniosa 5,32/100 tys. mieszkaców i w stosunku do 2010 roku bya nisza o 29%. 7

8 Sporód 4270 osób zgoszonych w 2011 roku z powodu kontaktu ze zwierztami podejrzanymi o wcieklizn do szczepie zakwalifikowano 506 pacjentów, tj. o 4 osoby wicej ni w roku W analizowanym roku nie zanotowano adnego przypadku wcieklizny u zwierzt. Nie stwierdzono równie zachorowa na wcieklizn u ludzi. I.2.1. Zatrucia i zakaenia pokarmowe Podobnie jak w roku 2010, zaobserwowano nieznaczny spadek czstoci wystpowania zatru i zakae pokarmowych. W 2011 roku liczba zachorowa w grupie zakae pokarmowych o etiologii bakteryjnej zmalaa o 9,5%. Wród bakteryjnych zakae pokarmowych nadal dominoway zachorowania wywoane przez paeczki Salmonella (92,1%). Na podobnym poziomie pozostaa liczba zatru jadem kiebasianym (toksyn botulinow). Wród zgoszonych 5 przypadków, 3 stanowiy zachorowania pojedyncze, a 2 wystpiy w ognisku. W 2011 roku nie odnotowano ani jednego przypadku wywoanego toksyn gronkowcow. W ogólnej liczbie zakae jelitowych zwikszy si udzia zakae o etiologii bakteryjnej, w których zidentyfikowanymi czynnikami etiologicznymi byy paeczki E. coli zachorowa (61,6%), Campylobacter - 21 zachorowa (6,1%) oraz Yersinia - 3 przypadki (0,9%). W porównaniu do roku ubiegego zwikszya si liczba zakae jelitowych o etiologii wirusowej (o 27,3%). W grupie tej znaczny wzrost (o 32,5%) odnotowano z powodu zakae wywoanych rotawirusami, których udzia wynosi 73%. W 2011 roku zarejestrowano tylko jeden przypadek zatrucia toksynami grzybów trujcych, który by spowodowany spoyciem muchomora sromotnikowego Ogniska zatru i zakae pokarmowych W 2011 roku zarejestrowano 28 ognisk zatru/zakae pokarmowych (o 13 mniej w stosunku do ubiegego roku), w tym 4 (14,3%), w których wystpiy 2 lub 3 zachorowania. Zachoroway 292 osoby, w tym 101 dzieci do lat 14 (34,6%). Hospitalizacji wymagao 99 chorych (33,9%). Wród miejsc spoycia potraw bdcych nonikiem czynnika patogennego przewaay mieszkania prywatne, w których wystpio 13 ognisk (46,4%). W zakadach ywienia zbiorowego (restauracja, bar, przedszkole, orodek wypoczynkowy, dom pomocy spoecznej, orodek szkoleniowy) doszo do powstania 8 ognisk, natomiast 7 ognisk odnotowano w rodowisku szpitalnym. 8

9 Podobnie jak w latach ubiegych, dominujcym czynnikiem etiologicznym w ogniskach o etiologii bakteryjnej byy odzwierzce typy paeczek Salmonella Enteritidis, które byy przyczyn 10 ognisk (35,7% ognisk, 33,2% zachorowa). Nonikami zatru byy potrawy z udziaem surowych jaj (ciasta z kremem, sos tatarski), wyroby garmaeryjne rybne (tatar z ososia), potrawy misne, gównie z misa drobiowego (kotlet devolay) oraz wyroby garmaeryjne misne w galarecie. Podobnie jak w roku poprzednim, zgoszono tylko 1 ognisko 2 - osobowe zatrucia jadem kiebasianym, w którym zachorowania wystpiy prawdopodobnie po spoyciu konserwy warzywnej produkcji przemysowej. Zarejestrowano równie 1 ognisko 8 - osobowe wywoane przez paeczki E. coli, które wystpio w mieszkaniu prywatnym po spoyciu surowej kiebasy. Ponadto w grupie bakteryjnych zatru pokarmowych o nie ustalonym czynniku patogennym odnotowano 3 ogniska (23, 6 i 3 - osobowe), które wystpiy w dwóch restauracjach i mieszkaniu prywatnym. W porównaniu do ubiegego roku zmniejszya si liczba zbiorowych zakae jelitowych o etiologii wirusowej. W grupie tej nadal najwicej ognisk, tj. 6 (54,6%) wywoanych byo rotawirusami. Pi z nich wystpio w szpitalu, a jedno w mieszkaniu prywatnym. Sporód 4 ognisk wywoanych norowirusami, dwa wystpiy w szpitalu oraz po jednym w domu pomocy spoecznej i orodku szkoleniowym. W jednym ognisku 12 - osobowym nie udao si wykry przyczyny zakaenia. Wród zarae o etiologii pasoytniczej zarejestrowano jedno ognisko wonicy liczce cznie 8 chorych wymagajcych hospitalizacji. ródem zaraenia byy wyroby misne z dzika produkcji domowej: kiebasa surowa podwdzana oraz szynka. Zarejestrowano równie jedno 14 - osobowe ognisko, w którym doszo do zachorowa o prawdopodobnie zakanej etiologii po spotkaniu pracowników firmy zorganizowanym w orodku wypoczynkowym. cznie w 5 ogniskach (17,9%) nie udao si ustali czynnika zakanego. Udzia zachorowa w ogniskach zbiorowych zatru i zakae pokarmowych zarejestrowanych w woj. wielkopolskim w roku 2011 wedug etiologii przedstawia rysunek 1. 9

10 Rys Struktura zbiorowych zatru/zakae zatru/zakae pokarmowych wedug wedug czynnika zakanego zakanego w w woj. wielkopolskim w 2011 roku E. coli toksyna botulinowa Trichinella spp. 3% 1% 3% rotawirusy 15% Salmonella spp. 33% norowirusy 25% czynnik zakany zakany nieokrelony nieokrelony 20% Grulica Grulica W roku 2011 (I - III kwarta) kwarta) odnotowano 298 zachorowa zachorowa na na grulic. grulic. Liczba zgoszonych zgoszonych zachorowa zachorowa bya bya wysza wysza ni ni w analogicznym okresie roku ubiegego ubiegego (243 zachorowania). Zarejestrowano 277 zachorowa zachorowa na posta posta pucn pucn oraz zachorowa zachorowa na na posta posta pozapucn pozapucn grulicy grulicy (Tab. 1). Wikszo Wikszo zachorowa zachorowa zostaa zostaa potwierdzona bakteriologicznie (234 zachorowania). Tab Grulica Grulica w latach Posta Posta kliniczna Rok Grulica Grulica pucna pucna Grulica Grulica pozapucna pozapucna BK+ BK- BK+ BK- Ogóem Ogóem * *dane I I - - III III kwarta kwarta 2011 roku 10 10

11 6,2 8,1 I.2.3. Wirusowe zapalenia wtroby W 2011 roku sytuacja epidemiologiczna zachorowa na wirusowe zapalenia wtroby w skali województwa utrzymywaa si na podobnym poziomie jak w roku ubiegym. Zaobserwowano nieznaczny spadek liczby przypadków zachorowa na wirusowe zapalenie wtroby typu B. W strukturze zachorowa odnotowano równie spadek udziau wirusowych zapale wtroby typu A. Nadal jednak utrzymuje si wysoka liczba wykrywalnych wirusowych zapale wtroby typu C (Rys. 2). Cz zakae spowodowana jest wykonywaniem zabiegów medycznych z naruszeniem cigoci tkanek. Naley zwróci uwag, i jednym z czynników ryzyka zakaenia wirusami hepatotropowymi jest wykonywanie zawodów medycznych. Wród pracowników zakadów opieki zdrowotnej stwierdzono 14 przypadków zachorowa na wirusowe zapalenia wtroby typu C. Zachorowania dotyczyy: 5 osób z personelu pielgniarskiego, 2 lekarzy, 2 analityków medycznych, 2 fizjoterapeutów, 1 stomatologa, 1 pomocy stomatologicznej oraz 1 ratownika medycznego. Rys. 2. Struktura zachorowa na wirusowe zapalenia wtroby wedug typów w woj. wielkopolskim w latach ,7 10 9,5 9,2 8 7, ,0 0 0,2 wzw A wzw B (ostre i przewleke) wzw C wg def. z roku 2005 wzw C wg def. z roku ,2 0,1 wzw B+C 0,1 0,0 inne i nieokrelone

12 I Wirusowe zapalenia wtroby typu A W 2011 roku w woj. wielkopolskim odnotowano 7 przypadków zachorowa na wirusowe zapalenie wtroby typu A, znacznie mniej ni w latach poprzednich. Wspóczynnik zapadalnoci wyniós 0,2/100 tys. mieszkaców i by 5 - krotnie niszy ni w roku ubiegym (1,03/100 tys. mieszkaców) oraz porównywalny z krajowym (0,17/100 tys. mieszkaców). Przewaay zachorowania wród mieszkaców miasta. W toku prowadzonego dochodzenia epidemiologicznego nie ustalono jednoznacznie nonika zakae. W wywiadzie epidemiologicznym podawano m.in.: podróe po kraju i poza jego granicami, zaopatrywanie si w warzywa i owoce na okolicznych targowiskach i w marketach oraz korzystanie z rónych punktów gastronomicznych. adna z osób, u których rozpoznano wzw typu A nie bya wczeniej uodporniona. I Wirusowe zapalenia wtroby typu B W roku 2011 zarejestrowano 263 zachorowania na wirusowe zapalenie wtroby typu B. Wspóczynnik zapadalnoci w stosunku do roku 2010 uleg obnieniu z 9,5/100 tys. mieszkaców do 7,7/100 tys. mieszkaców i by wyszy od wspóczynnika zapadalnoci dla Polski (4,3/100 tys. mieszkaców). Sporód wszystkich przypadków jedynie 2 zachorowania stanowiy zakaenia mieszane HBV i HCV (0,8% ogóu zachorowa). Przewaay zachorowania o charakterze przewlekym (98,8%). Rys. 3. Zapadalno na wzw B w woj. wielkopolskim i w Polsce w latach zapadalno na ,5 4,3 7,7 4, W ielkopolska Polska 12

13 I Wirusowe zapalenia wtroby wtroby typu C Od 2009 roku w Polsce kwalifikowanie zgosze zgosze wirusowego zapalenia wtroby wtroby typu C odbywa si si równoczenie równoczenie w oparciu o dwie definicje (z roku 2005 oraz z roku 2009). Wedug Wedug definicji przypadku z 2005 roku wykazywane s s jedynie zachorowania objawowe. Z punktu widzenia definicji przyjtej przyjtej w 2009 roku przebieg kliniczny choroby nie ma znaczenia - rejestrowane s s zarówno przypadki objawowe jak i bezobjawowe, jednak ucilone ucilone zostao zostao kryterium laboratoryjne (konieczno (konieczno potwierdzenia testów testów przesiewowych w w kierunku kierunku wykrycia swoistych przeciwcia przeciwcia przeciw HCV lub wykrycie kwasu nukleinowego wirusa zapalenia wtroby wtroby typu C w surowicy krwi). cznie cznie w roku 2011 zarejestrowano 376 przypadków wirusowego zapalenia wtroby wtroby typu C, sporód sporód których 316 to zachorowania na wzw typu C wedug wedug definicji przypadku z roku 2009, natomiast 277 zachorowa zachorowa zgoszono zgoszono wedug wedug definicji przypadku z roku Wspóczynniki Wspóczynniki zapadalnoci zapadalnoci wyniosy wyniosy odpowiednio 9,2/100 tys. mieszkaców mieszkaców i 8,1/100 tys. mieszkaców mieszkaców i byy byy wysze wysze w stosunku do zapadalnoci zapadalnoci w Polsce. Ze wzgldu wzgldu na brak szczepionki, jak równie równie preparatów do biernego uodpornienia przeciwko wzw typu C, istotne jest podejmowanie dziaa dziaa uniemoliwiajcych uniemoliwiajcych szerzenie si si zakaenia zakaenia poprzez wdraanie wdraanie i utrzymywanie wysokich standardów higieniczno - sanitarnych, zwaszcza zwaszcza w zakadach zakadach opieki zdrowotnej i innych miejscach wiadczenia wiadczenia usug, usug, w trakcie których dochodzi do naruszenia cigoci cigoci tkanek. Rys. 4. Zapadalno na wzw C wg definicji przypadku z roku 2005 w woj. wielkopolskim i w Polsce w latach wzw typu C wg definicji przypadku z roku zapadalno na ,5 5,1 6,2 5,3 8,1 5, W ielkopolska Polska 13

14 Rys. 5. Zapadalno na wzw C wg definicji przypadku z roku 2009 w woj. wielkopolskim i w Polsce w latach wzw typu C wg definicji przypadku z roku 2009 zapadalno na ,7 5,8 9,2 5, W ielkopolska Polska I.2.4. Zachorowania na choroby zakane wieku dziecicego Pomimo, i krztusiec jest chorob stopniowo ustpujc dziki obowizkowemu programowi szczepie ochronnych, uwaa si, e choroba ta stanowi nadal realne zagroenie epidemiologiczne. W 2011 roku zaobserwowano unormowan sytuacj epidemiologiczn dotyczc zachorowa na krztusiec. Na terenie woj. wielkopolskiego zgoszono 59 przypadków zachorowa, o 7 zachorowa wicej ni rok wczeniej (Rys. 6). Zapadalno w 2011 roku wyniosa 1,73/100 tys. mieszkaców. Wzrost zapadalnoci na krztusiec odnotowano w caym kraju, wynosi on 4,36/100 tys. mieszkaców. Rys. 6. Liczba zachorowa na krztusiec w woj. wielkopolskim w latach Liczba zachorowa krztusiec 14

15 Zachorowania dotyczyy gównie dzieci w wieku do lat 4 (14 zachorowa), od 10 do 14 lat (16 zachorowa) oraz od 15 do 19 lat (14 zachorowa). Wród osób dorosych zarejestrowano 13 zachorowa. Penemu cyklowi szczepie poddanych byo 42 chorych. Hospitalizacji wymagao 27 osób, pozostae 32 leczono ambulatoryjnie. Odnotowano dwa 2 - osobowe ogniska. W roku 2011 nastpi spadek liczby zachorowa na osp wietrzn. Wspóczynnik zapadalnoci wyniós 507,7/100 tys. mieszkaców i by niszy w stosunku do roku poprzedniego (565,9/100 tys.). W porównaniu z rokiem 2010 odnotowano równie nieznaczny spadek liczby zachorowa na wink. Wspóczynnik zapadalnoci wyniós odpowiednio 8,6/100 tys. mieszkaców w roku 2010 i 8,3/100 tys. mieszkaców w roku 2011 (Rys.7). Rys. 7. Liczba zachorowa na wink i osp wietrzn w woj. wielkopolskim w latach Liczba zachorowa winka ospa wietrzna Tak jak w roku poprzednim, w woj. wielkopolskim nie odnotowano adnego zachorowania na odr. Zgoszono natomiast 3 podejrzenia zachorowania (Rys. 8). 15

16 Rys. 8. Liczba zachorowa na odr w woj. wielkopolskim i Polsce w latach W 2011 roku o 84 wzrosa liczba zachorowa na róyczk i wyniosa 441 przypadków (Rys. 9). Jedno zachorowanie spenio kryteria dla przypadku potwierdzonego. Podobnie jak w latach poprzednich, nie odnotowano róyczki wrodzonej. Rys. 9. Zapadalno na róyczk w woj. wielkopolskim i Polsce w latach I.2.5. Zachorowania na gryp Na przestrzeni ostatnich lat obserwujemy znaczy wzrost zachorowa oraz podejrze zachorowa na gryp. W 2011 roku w porównaniu z rokiem poprzednim zarejestrowano prawie 2,5 razy wicej zachorowa oraz podejrze zachorowa na gryp ( przypadków w 2011 roku, w 2010 roku). Wspóczynnik zapadalnoci w stosunku do 2010 roku wzrós 16

17 z 2456,37/100 tys. mieszkaców do 5981,71/100 tys. mieszkaców i by wyszy od wspóczynnika zapadalnoci dla Polski (3026,73/100 tys.). W okresie szczytu zachorowa na gryp tj. od stycznia do marca, cznie zarejestrowano przypadki zachorowa lub podejrze zachorowa na gryp sezonow. W analogicznym okresie 2010 roku zarejestrowano prawie trzykrotnie mniej zachorowa, tj przypadków. Rys. 10. Zachorowania na gryp w woj. wielkopolskim w latach W skali caego województwa w 2011 roku najwicej zachorowa na gryp potwierdzonych laboratoryjnie odnotowano w I kwartale (176 przypadków). Badania laboratoryjne potwierdziy wystpowanie w populacji wirusa typu A (66 przypadków potwierdzonych) oraz wirusa typu A/H1N1v, który odpowiada za wikszo zachorowa (118 przypadków potwierdzonych). Sporód 184 potwierdzonych zachorowa na gryp 79 osób byo hospitalizowanych. Nadzór epidemiologiczny i wirusologiczny nad gryp oparty by na programach SENTINEL oraz I-MOVE. Obydwa programy byy prowadzone w 2011 roku w dwóch sezonach epidemicznych grypy: 2010/2011 oraz 2011/2012. W sezonie epidemicznym 2011/2012 do programu przystpio 69 lekarzy z 26 powiatów woj. wielkopolskiego, tj. o 2 wicej ni w poprzednim. Program I-MOVE, który oprócz bada wirusologicznych bada take skuteczno szczepie przeciw grypie, podobnie jak w roku poprzednim realizowao dwóch lekarzy. Koordynowano pobieranie i dostarczanie prób do diagnostyki wirusologicznej grypy. W dwóch pierwszych kwartaach w ramach programu SENTINEL przebadano 283 próby, w pozostaym okresie wykonano 19 bada. Potwierdziy one wystpowanie wirusa grypy w rodowisku. 17

18

19 Zachorowania dotyczyy gównie najmodszych dzieci w wieku od 0 do 4 lat (9 przypadków) oraz modziey w wieku od 15 do 19 lat (4 przypadki). Rys. 11. Liczba zachorowa na IChM w woj. wielkopolskim w latach L iczba zachorowa ;4 5;9 10;14 15;19 20;29 30;39 40;49 50;59 >60 Przedzia wiekowy I.2.7. Zakaenia HIV, zachorowania na AIDS W 2011 roku zarejestrowano 87 nowych zakae wirusem HIV, potwierdzonych testem Western - Blot lub badaniem molekularnym, tj. o 10 przypadków wicej w porównaniu z rokiem ubiegym. Zakaenia dotyczyy gównie osób modych w przedziale wiekowym lat (22 przypadki) oraz lat (20 przypadków). Prawdopodobn drog transmisji wirusa byy kontakty homoseksualne (33 przypadki), ryzykowne kontakty heteroseksualne (8 przypadków), przyjmowanie rodków odurzajcych we wstrzykniciach (1 przypadek) oraz zakaenie wertykalne (1 przypadek). W przypadku 44 pacjentów nie ustalono sposobu zakaenia. Do Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego - Pastwowego Zakadu Higieny w Warszawie przekazano 14 raportów o zachorowaniu na AIDS (o 6 wicej ni w 2010 roku) oraz 8 raportów o zgonie z powodu AIDS (o 5 wicej ni w 2010 roku). 19

20 Tab. 4. Zakaenia HIV, zachorowania na AIDS i zgony z powodu AIDS w woj. wielkopolskim wg pci i wieku w 2011 roku Grupa HIV AIDS Zgony wiekowa M K b/d M K b/d M K b/d Niemowlta Brak danych 23 Razem ogóem Rys. 12. Zakaenia HIV, zachorowania na AIDS i zgony z powodu AIDS w woj. wielkopolskim w latach L iczb a z ak ae /zach o ro w a HIV AIDS ZGONY

21 I.3. Nadzór epidemiologiczny nad zakaeniami szpitalnymi i drobnoustrojami alarmowymi Jednym z nadrzdnych celów polityki zdrowotnej w Unii Europejskiej jest monitorowanie i ograniczenie zagroe epidemiologicznych zwizanych z zakaeniami wystpujcymi w szpitalach i innych zakadach opieki zdrowotnej. Sytuacj epidemiologiczn nadzorowanych zakadów opieki zdrowotnej w zakresie wystpowania zakae wywoanych przez drobnoustroje alarmowe opracowano w oparciu o raporty przekazywane przez placówki na podstawie rozporzdzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005 r. w sprawie rejestrów zakae zakadowych oraz raportów o wystpowaniu tych zakae (Dz. U. Nr 54, poz. 484) oraz w oparciu o Wytyczne Gównego Inspektora Sanitarnego okrelajce sposób prowadzenia rejestrów zakae zakadowych oraz drobnoustrojów alarmowych, a take sposób sporzdzania raportów o wystpowaniu tych zakae i tryb ich przekazywania jednostkom nadzoru. Wykaz drobnoustrojów alarmowych objtych systemem rejestracji (zawiera najgroniejsze drobnoustroje wywoujce cikie zachorowania) uzaleniony jest od zmieniajcej si sytuacji epidemiologicznej. W roku 2010 nadzór epidemiologiczny sprawowano nad wszystkimi ujtymi w ewidencji 67 szpitalami woj. wielkopolskiego. Raporty roczne za 2010 rok przekazay wszystkie nadzorowane placówki. W analizie dodatkowo ujto raport ZOZ Aresztu ledczego (czna liczba óek 60) z powodu wiadcze zdrowotnych udzielanych w oddziaach wewntrznym, dermatologicznym, izbie przyj i ambulatorium. Dane epidemiologiczne uzyskano cznie z 597 oddziaów szpitalnych o rónym profilu, o cznej liczbie óek Liczba hospitalizowanych pacjentów w szpitalach wyniosa (Tab. 5). Podstawowym parametrem pozwalajcym na obiektywne porównanie danych jest wskanik wykonywanych bada mikrobiologicznych. W roku 2010 wskaniki wykorzystania diagnostyki mikrobiologicznej w woj. wielkopolskim odbiegay znaczco od standardów obowizujcych w innych krajach Unii Europejskiej (w szpitalach o prawidowym systemie monitorowania wskaniki wykonywanych bada powinny wynosi rednio minimum 50 bada/óko/rok lub 2 badania/pacjenta). W stosunku do roku 2009 stopie wykorzystania diagnostyki mikrobiologicznej na terenie woj. wielkopolskiego uleg nieznacznemu obnieniu, ale nadal pozosta wyszy ni w roku W roku 2010 wskanik diagnostyki wyniós rednio 19 bada/óko/rok oraz 0,4 badania/pacjenta (Tab. 5). 21

22

23 Rys. 13. Liczba bada mikrobiologicznych wykonywanych w szpitalach woj. wielkopolskiego w latach , wg typów oddziaów. Wskanik w przeliczeniu na 1 pacjenta INNE 0,9 0,6 DIALIZY 0,0 0,1 TRANSPLANTOLOGIA 1,2 1,4 ZAKANE 1,4 1,5 OPARZENIOWY ZOL/GERIATRIA OKULISTYKA 1,0 1,0 0,1 0,1 0,8 1,4 REHABILITACJA 0,1 0,2 PSYCHIATRIA 0,1 0,1 CHIRURGIA DZIECI 0,2 0,2 PEDIATRIA 0,8 0,9 PATOLOGIA NOWORODKI NOWORODKI 0,5 0,4 2,3 1,4 POON./GINEKOLOGIA 0,3 0,3 HEMATOL./ONKOLOGIA NIEZABIEGOWE ORTOPEDIA 0,5 0,5 0,3 0,3 0,4 0,4 CHIRURGIA DOROLI 0,3 0,3 OIOM/OIT DZIECI 5,0 3,6 OIOM/OIT 3,0 1, Rys. 14. Liczba bada mikrobiologicznych wykonywanych w szpitalach woj. wielkopolskiego w latach , wg typów oddziaów. Wskanik w przeliczeniu na óko szpitalne/rok INNE (BEZ SOR) DIALIZY TRANSPLANTOLOGIA ZAKANE OPARZENIOWY ZOL/GERIATRIA 1 1 OKULISTYKA 7 15 REHABILITACJA 2 3 PSYCHIATRIA CHIRURGIA DZIECI PEDIATRIA PATOLOGIA NOWORODKÓW NOWORODKI POONICTWO/GINEKOLOGIA HEMATOLOGIA/ONKOLOGIA ODDZ. NIEZABIEGOWE ORTOPEDIA CHIRURGIA DOROSYCH OIOM/OIT DZIECI OIOM/OIT DOROSYCH

24

25

26 i ogólnej (1), chorób nerek i dializoterapii (1), okulistyki (1), wewntrznych (1) i hematologii (1). Odsetek chorych pochodzcych z tych ognisk przedstawiono na rysunku 15. Rys. 15. Struktura epidemicznych zakae szpitalnych wedug czynnika etiologicznego zarejestrowanych w woj. wielkopolskim w 2011 roku 5% 2% 1% 1% 13% 31% 13% 13% 21% adenowirusy norowirusy Clostridium difficile Acinetobacter baumanii Pseudomonas aeruginosa rotawirusy Staphylococcus epidermidis wirus grypy A/H1N1v Klebsiella pneumoniae I.4. Programy wykorzenienia chorób zakanych w Polsce W 2011 roku zgodnie z zaoeniami programu eradykacji odry prowadzono aktywny nadzór epidemiologiczny nad 3 zgoszonymi podejrzeniami zachorowa. Dziki wspópracy organów Pastwowej Inspekcji Sanitarnej z lekarzami, wszystkie zgoszone przypadki podejrze zweryfikowano badaniami serologicznymi w laboratorium referencyjnym NIZP - PZH w Warszawie. Przeprowadzona diagnostyka nie potwierdzia zachorowa na odr. Realizowano program eliminacji poliomyelitis oparty na nadzorze nad wykonawstwem szczepie ochronnych, wspópracy z orodkami hospitalizujcymi dzieci z ostrymi poraeniami wiotkimi, monitorowaniu zgoszonych przypadków oraz przeprowadzaniu bada wirusologicznych w celu wykluczenia zakaenia poliowirusami. W roku 2011 w woj. wielkopolskim zarejestrowano 7 przypadków ostrych porae wiotkich u dzieci do lat 14. W piciu przypadkach rozpoznano Zespó Guillaina - Barrégo, w pozostaych dwóch zespó Millera - Fischera oraz poraenie czterokoczynowe nieokrelone. 26

27 I.5. Realizacja szczepie ochronnych Pastwowa Inspekcja Sanitarna uczestniczy w realizacji Programu Szczepie Ochronnych (PSO) poprzez dystrybucj preparatów szczepionkowych oraz nadzór nad wykonawstwem szczepie. W 2011 roku kontynuowano nadzór nad czynnym uodpornieniem populacji w ramach PSO. Monitorowano warunki przechowywania oraz dystrybucji szczepionek. W roku 2011 realizacja Programu Szczepie Ochronnych w woj. wielkopolskim prowadzona bya w 825 zakadach opieki zdrowotnej, w tym: 24 oddziaach noworodkowych, 667 gabinetach lekarzy rodzinnych, 61 innych placówkach np. domach dziecka, placówkach opiekuczo - wychowawczych oraz gabinetach lekarzy zakadowych, a take w 73 szkoach. Nie stwierdzono nieprawidowoci w zakresie transportu, przechowywania i przestrzegania terminów wanoci szczepionek. Zarejestrowano 119 niepodanych odczynów poszczepiennych. Najliczniejsz grup stanowiy odczyny po szczepieniu przeciwko grulicy (BCG) - 21, a take po szczepieniu przeciwko bonicy, tcowi, krztucowi (DTP) - 16, bonicy, tcowi, krztucowi, poliomyelitis, haemofilus influenze typu B (DTP, Act - Hib, Polio Imovax) - 9 oraz po szczepionce Infanrix IPV - Hib - 9. W 2011 roku zaobserwowano wzrost liczby osób uchylajcych si od obowizku wykonania szczepie ochronnych okrelonych w Programie Szczepie Ochronnych na dany rok stanowicym zacznik do Komunikatu Gównego Inspektora Sanitarnego. Brak szczepie lub omijanie obowizkowych dawek przyczynia si do zmniejszenia odpornoci, a tym samym zwiksza ryzyko zachorowa. W punkcie szczepie dziaajcym przy Wojewódzkiej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Poznaniu (Rys. 16) w roku 2011 wykonano 7799 szczepie zalecanych (w tym przeciwko ótej gorczce), potwierdzajc je wydaniem midzynarodowych wiadectw szczepie lub krajowych zawiadcze. Szczepienia dotyczyy 3881 osób wyjedajcych za granic jak i pozostajcych w kraju. 27

28 )IE 16. Punkt Szczepie *J5J7B;7[ Ochronnych przy BDJI Wojewódzkiej.A<7HL6J=;7< Stacji *F35<; Sanitarno - Epidemiologicznej Rys. wh Poznaniu 5:ADA4I H HA< H;7>=ABA>E=;? H >3F35: Tab. 8. Zachorowania na wybrane choroby zakane w woj. wielkopolskim w latach )A= Rok 2009 *H Lp. "76@AEF=3 5:ADA4AH3 Jednostka chorobowa '"1 1 AIDS "MJQ JR=CGE= 2 Dury rzekome A, B i A! C 19DEGF=DGRQ G?Wc=E Salmonelozy ogóem 3 wo LQE R9LJM;A9 HGC9JEGO= tym zatrucia pokarmowe 9CL=JQBF= R9LJM;A9 HGC9JEGO= AFF= Bakteryjne zatrucia pokarmowe (inne) 4 G?Wc=E ogóem 9CL=JQBF= R9C9a=FA9 B=DALGO= AFF= zakaenia jelitowe (inne) 5 Bakteryjne G?Wc=E ogóem 5AJMKGO= R9C9a=FA9 B=DALGO= G?Wc=E 6 Wirusowe zakaenia jelitowe - ogóem!r=jogfc9 :9CL=JQBF9 7 Czerwonka bakteryjna )A= Rok 2010 )A= Rok 2011 l.d R9;@ zach. J3B zap. l.d R9;@ zach. J3B zap. l.d R9;@ zach. J3B zap. 7 0,21 8 0, , , ,39 20, ,50 19, ,22 18, , , , , , , , , , ,06 1 0,03 A=?MFCA M <RA=;A <G D9L 8 Biegunki u dzieci do lat , , ,47 )JRLMKA=; 9 Krztusiec 132 3, , , , , , , , , , ]a=; G?Wc=E Tec ogóem wo LQE FGOGJG<CWO tym noworodków Odra -<J WaQ;RC9 Róyczka wo LQE OJG<RGF9 tym wrodzona Ospa -KH9 OA=LJRF9 13 wietrzna hoafc9 F9?EAFF= R9H9D=FA= winka (nagminne zapalenie HJRQMKRFA; przyusznic) -KLJ= HGJ9a=FA9 OAGLCA= M <RA=;A <G Ostre poraenia wiotkie u dzieci do D9L lat 89H9D=FA= GHGF EWR?GOG J<R=FAGOQ;@ Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych 16 A DM: EWR?M G?Wc=E i/lub mózgu ogóem ,77 565, , , ,31 4 0, , , , ,72