Osteologia. Cechy niemetryczne

Transkrypt

1 Osteologia

2 , zwane także cechami nieciągłymi, dyskretnymi, epigenetycznymi są opisywane w antropologii od czasów Blumenbacha [1776]. Są to cechy niemierzalne, które są dziedziczne, a więc mogą posłużyć do badania powiązań genetycznych między osobnikami jednej populacji. Są wykorzystywane do badania odległości biologicznych pomiędzy populacjami [Laughlin, Jørgensen 1956, Lane, Sublett 1972 i in.]. Zaletą cech niemetrycznych jest fakt, że mogą one być opisywane nawet na materiale niekompletnym i źle zachowanym. Cechy niemetryczne są łatwe do zaobserwowania i nie wymagają specyficznych procedur i sprzętu niezbędnego do zebrania pomiarów.

3 Najczęściej opisywane cechy przyjmują jedną z czterech form: kostek wstawnych w szwach czaszki nieprawidłowych rozrostowych skostnień (kostne ostrogi, mostki) niekompletnego kostnienia prowadzącego do powstanie takich wad jak otwór nadbloczkowy foramen supratrochleare na kości ramieniowej wariacje w liczbie i miejscu występowania otworów odżywczych

4 Właściwe postępowanie w wypadku opisywania cech niemetrycznych: badacz musi zapisywać występowanie, brak jak i przypadki kiedy obserwacja cechy nie mogła zostać przeprowadzona. Liczebność występowania cechy nie jest użyteczna, jeśli nie znamy liczby obserwacji. cechy występujące bilateralnie muszą być notowane po obu stronach osobnika choć część cech jest notowana jako obecna/nieobecna, niektóre wymagają porównania do skali. należy przeprowadzać obserwacje także wśród osobników niedorosłych

5 1. szew czołowy sutura metopica umiejscowiony pośrodku k. czołowej, pokmiędzy bregmą a nasionem, zwykle zrasta się do 3-8 roku życia. Może być zachowany w całości, bądź też fragment w pobliżu nasionu

6 2. cechy nadoczodołowe wcięcie i/lub otwór nadoczodołowy na górnej krawędzi oczodołu

7 3. szew podoczodołowy rejestruje się jego obecność na powierzchni twarzy (mimo że może występować także w oczodole). Szew zachowany w całości biegnie od krawędzi oczodołu do otworu podoczodołowego

8 4. wielodzielne otwory podoczodołowe otwory znajdujące się na przedniej powierzchni k. szczękowej, pod dolną krawędzią oczodołu, powyżej dołu nadkłowego

9 5. liczne otwory jarzmowo-twarzowe otwory znajdujące się na przedniej powierzchni k. jarzmowej, należy zaobserwować wielkość i liczbę

10 6. otwór ciemieniowy otwór znajdujący się na kości ciemieniowej, blisko szwu strzałkowego, w pobliżu punktu obelion, często parzysty

11 7. kostki wstawne a. os epiptericum b. ossa intersuturarum suturae coronalis c. os bregmatica d. ossa intersuturarum suturae sagittalis e. os lambdae f. ossa intersuturarum suturae lambdoideae g. os asterion e. ossa intersuturarum suturae occipitomasteoideae

12 8. kość inkaska brak połączenia pierwotnego punktu kostnienia znajdującego się na części łuskowej k. potylicznej z resztą kości potylicznej, należy odróżnić od os lambdae częściowa dwudzielna trójdzielna

13 9. kanał kłykciowy otwór kanału występujący w dole kłykciowym, położony tylnio do kłykci potylicznych, otwór skierowany przednio-przyśrodkowo

14 10. wielodzielny kanał nerwu podjęzykowego kanał nerwu podjęzykowego leży nad kłykciem potylicznym, zwykle pod kątem prostym do głównej osi kłykcia. podział: całkowity, wewnątrz kanału częściowy, na powierzchni częściowy, wewnątrz kanału otwór wielki otwór wielki otwór wielki

15 11. kierunek skrętu zatoki strzałkowej górnej zwykle zatoka jest prawoskrętna rozwidlona lewoskrętna prawoskrętna

16 12. niepełny otwór owalny otwór owalny otwarty i połączony z otworem poszarpanym

17 13. niepełny otwór kolcowy otwór kolcowy otwarty i połączony z otworem poszarpanym

18 14. most skrzydłowo-kolcowy wyrostek kostny skrzydłowo-kolcowy jeśli rozrośnięty w most łączący blaszkę boczną k. klinowej i spina angularis wyrostek niekompletny most kompletny most

19 15. most skrzydłowo-skrzydłowy wyrostek kostny skrzydłowo-kolcowy jeśli rozrośnięty w most łączący blaszkę boczną k. klinowej i powierzchnię wewnętrzną skrzydła większego wyrostek niekompletny most kompletny most

20 16. rozstęp bębenkowy niepełne zrośnięcie się powierzchni bębenkowej k. skroniowej

21 17. torus auditivus/accusticus wał kostny wykształcony w kanale słuchowym zewnętrznym, stopień zamknięcia kanału powinien być notowany

22 18. otwór sutkowaty otwór znajdujący się z tyłu wyrostka sutkowatego, zwykle na kości skroniowej, czasami na potylicznej, bądź na szwie potyliczno-sutkowym, należy notować położenie i liczbę

23 19. otwór bródkowy notujemy liczbę, zwykle 2

24 20.a torus mandibularis wał kostny, bądź szereg występów na językowej krawędzi żuchwy

25 20.b torus maxillaris wał kostny, bądź szereg występów na językowej krawędzi szczęki

26 20.c torus palatinus wał kostny, bądź szereg występów na językowej krawędzi żuchwy

27 21. mostek kostny zatoki żuchwowo-gnykowej mostek kostny nad zatoką żuchwowo-gnykową

28 22. mostek na S1 mostek kostny występujący na kręgu szczytowym, może być boczny, łączący boczną część wyrostka stawowego górnego z wyrostkiem poprzecznym, lub tylni, łączący tylnią część wyrostka stawowego górnego z blaszką łuku kręgu tylni częściowy kompletny boczny

29 23. wielodzielne otwory wyrostka poprzecznego na S7 wyrostki kostne mogą dzielić otwór wyrostka poprzecznego całkowicie, lub częściowo częściowy kompletny

30 24. otwór nadbloczkowy perforacja pomiędzy dołem dziobiastym a dołem łokciowym, notuje się wielkość

31 25. otwór mostkowy niewłaściwe zrośnięcie się fragmentów mostka

32 26. dół Allena wgłębienie na przedniej górnej krawędzi szyjki k. udowej obok powierzchni stawowej głowy k. udowej; może odsłaniać beleczki kostne

33 27. płaszczyzna Poiriera przedłużenie powierzchni stawowej głowy k. udowej na przednio-górną część szyjki k. udowej

34 28. trzeci krętarz guzowatość umiejscowiona na górnej powierzchni kresy pośladkowej 29. fossa hypotrochanterica dół znajdujący się bocznie w stosunku do kresy pośladkowej

35 31. otwór/wcięcie łopatki wcięcie lub otwór występujący na krawędzi górnej łopatki, notujemy stopień zaawansowania

36 32. wcięcie rzepki wcięcie na górno-bocznej krawędzi rzepki, może mieć gładkie lub poszarpane krawędzie