Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne
|
|
- Zuzanna Piątkowska
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1
2 Prawo gospodarcze Zagadnienia administracyjnoprawne Cezary Banasiƒski Krzysztof Glibowski Hanna Gronkiewicz-Waltz Krzysztof Jaroszyƒski Remigiusz Kaszubski Marek Wierzbowski pod redakcjà Hanny Gronkiewicz-Waltz i Marka Wierzbowskiego Wydanie 2 zmienione Warszawa 2011
3 Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Joanna Ośka, Joanna Tyszkiewicz Redakcja techniczna: Agnieszka Szeszko Projekt okładki i stron tytułowych: Agnieszka Tchórznicka Copyright by LexisNexis Polska Sp. z o.o Wszelkie prawa zastrzeżone. Żadna część tej książki nie może być powielana ani rozpowszechniana za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiujących, nagrywających i innych bez pisemnej zgody Autorów i wydawcy. ISBN LexisNexis Polska Sp. z o.o. Ochota Office Park 1, Al. Jerozolimskie 181, Warszawa tel , faks Infolinia: Redakcja: tel , , , faks biuro@lexisnexis.pl Księgarnia Internetowa: dostępna ze strony
4 Spis treści Wykaz skrótów Wstęp ROZDZIAŁ I. Prawo administracyjne gospodarcze (Cezary Banasiński) Gospodarka, rynek, system gospodarczy Istota prawa administracyjnego gospodarczego ROZDZIAŁ II. Doktrynalne podstawy ingerencji państwa w gospodarkę (Cezary Banasiński) Uwagi wstępne Merkantylistyczny porządek gospodarczy państwa absolutystycznego Liberalna autonomia gospodarcza Interwencjonistyczny porządek gospodarczy Etatystyczna gospodarka planowa ROZDZIAŁ III. Konstytucyjne podstawy ustroju gospodarczego (Cezary Banasiński) Pojęcie ustroju gospodarczego Społeczna gospodarka rynkowa Gospodarstwo rodzinne Ochrona środowiska jako element zrównoważonego rozwoju Konstytucyjne wolności i prawa ekonomiczne Konstytucyjne gwarancje wolności gospodarczej, ochrony własności oraz wolności wyboru i wykonywania zawodu Wolność gospodarcza Wolność wyboru i wykonywania zawodu Gwarancja własności Proporcjonalność i równość jako przesłanki dopuszczalności ingerencji państwa w wolność i prawa obywateli w sferze gospodarczej Zasada proporcjonalności Zasada równości ROZDZIAŁ IV. Organizacja administracji właściwej w sprawach gospodarki (Cezary Banasiński) Uwagi ogólne Administracja bezpośrednia w sprawach gospodarczych Administracja pośrednia w sprawach gospodarczych
5 6 Spis treści ROZDZIAŁ V. Pozycja prawna Narodowego Banku Polskiego (Hanna Gronkiewicz-Waltz) Funkcje banku centralnego Autonomia banku centralnego Instrumenty oddziaływania na banki Formy prawne działania Współpraca z Europejskim Bankiem Centralnym ROZDZIAŁ VI. Gospodarka komunalna (Cezary Banasiński) Mienie jednostek samorządu terytorialnego Nabywanie mienia samorządowego Istota gospodarki komunalnej Zadania o charakterze użyteczności publicznej Gospodarka komunalna wykonywana poza sferą użyteczności publicznej Prawne formy wykonywania gospodarki komunalnej Jednostki organizacyjne działające na zasadach określonych w ustawie o finansach publicznych Spółki z udziałem jednostek samorządu terytorialnego Powierzanie wykonywania zadań z zakresu gospodarki komunalnej na podstawie umowy Przekształcenia przedsiębiorstw skomunalizowanych ROZDZIAŁ VII. Samorząd gospodarczy i samorząd zawodowy (Cezary Banasiński) Samorząd gospodarczy Pojęcie samorządu gospodarczego Zadania samorządu gospodarczego Podstawowe instytucje samorządu gospodarczego Samorząd gospodarczy rzemiosła Samorząd zawodowy niektórych przedsiębiorców Izby gospodarcze działające na podstawie ustawy o izbach gospodarczych Izby gospodarcze działające na podstawie przepisów szczególnych Samorząd rolniczy Samorząd zawodowy Prawna konstrukcja samorządu zawodowego Pojęcie zawodu zaufania publicznego Charakter prawny samorządu zawodowego Zakres władztwa publicznoprawnego samorządu zawodowego ROZDZIAŁ VIII. Funkcje administracji gospodarczej (Krzysztof Jaroszyński) Pojęcie funkcji administracji gospodarczej a funkcje państwa i prawa Klasyfikacja funkcji administracji gospodarczej Funkcja regulacyjna Realizacja funkcji regulacyjnej na przykładzie działalności telekomunikacyjnej Funkcja reglamentacyjna Działalność reglamentowana w świetle ustawy o swobodzie działalności gospodarczej Działalność koncesjonowana Działalność wymagająca zezwolenia (licencji, zgody) Funkcja nadzoru gospodarczego Funkcja stymulacyjna
6 Spis treści 7 ROZDZIAŁ IX. Przedsiębiorca (Hanna Gronkiewicz-Waltz, Krzysztof Jaroszyński) Pojęcie przedsiębiorcy w prawie publicznym Definicja przedsiębiorcy oraz działalności gospodarczej w ustawie o swobodzie działalności gospodarczej Przedsiębiorca Osoby fizyczne Osoby prawne Jednostki organizacyjne wyposażone w zdolność prawną Działanie we własnym imieniu Działalność gospodarcza Cel działalności gospodarczej Przedmiot działalności gospodarczej Działalność zawodowa Sposób wykonywania działalności gospodarczej Klasyfikacja przedsiębiorców Przedsiębiorcy zagraniczni Swoboda przedsiębiorczości i swoboda świadczenia usług Osoby zagraniczne i przedsiębiorcy zagraniczni Oddział przedsiębiorcy zagranicznego i przedstawicielstwo Mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy Podstawowe prawa przedsiębiorcy Gwarancje wolności działalności gospodarczej w u.s.d.g Normy programowe Uprawnienia przedsiębiorcy Kontrola przedsiębiorcy Podstawowe obowiązki przedsiębiorcy Obowiązki związane z podjęciem działalności gospodarczej Obowiązki związane z prowadzeniem działalności gospodarczej ROZDZIAŁ X. Prywatyzacja zadań publicznych w sferze gospodarki (Cezary Banasiński) Pojęcie prywatyzacji i jej systematyka Prywatyzacja przedsiębiorstw państwowych Podstawy prawne Metody prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych Komercjalizacja Prywatyzacja pośrednia Prywatyzacja bezpośrednia Prywatyzacja powszechna ROZDZIAŁ XI. Publicznoprawne aspekty ochrony konkurencji (Prawo antymonopolowe i Prawo pomocy publicznej) (Cezary Banasiński) Uwagi ogólne Prawo antymonopolowe Ochrona konkurencji w drodze przeciwdziałania praktykom ograniczającym konkurencję Ochrona konkurencji w drodze przeciwdziałania nadmiernej koncentracji Postępowanie w sprawach antymonopolowych Prawo pomocy publicznej Istota oraz podstawy prawne reglamentacji pomocy publicznej w gospodarce Pojęcie pomocy publicznej i jej formy
7 8 Spis treści Pomoc ze źródeł publicznych Selektywne przysporzenie korzyści gospodarczych Dopuszczalność udzielania pomocy publicznej Zakłócenie konkurencji i jednoczesny wpływ na handel wewnątrzwspólnotowy Wyłączenia z mocy prawa (wyłączenia automatyczne) Wyłączenia fakultatywne (pomoc potencjalnie dopuszczalna) Nadzór i monitorowanie pomocy publicznej Postępowanie krajowe w sprawach pomocy publicznej ROZDZIAŁ XII. Publicznoprawne problemy ochrony konsumentów (Cezary Banasiński) Uwagi ogólne Podstawy konstytucyjne ochrony konsumentów Pojęcie konsumenta Organy właściwe w sprawach ochrony konsumentów Zbiorowe interesy konsumentów Stosowanie postanowień wzorców umów, które zostały wpisane do rejestru postanowień wzorców umowy uznanych za niedozwolone Naruszanie obowiązku udzielania konsumentom rzetelnej, prawdziwej i pełnej informacji Nieuczciwe praktyki rynkowe lub czyny nieuczciwej konkurencji Bezpieczeństwo produktów Miejsce prawa ochrony konsumentów w systemie prawa ROZDZIAŁ XIII. Regulacja publicznoprawna rynku finansowego (Hanna Gronkiewicz-Waltz, Marek Wierzbowski, Remigiusz Kaszubski, Krzysztof Glibowski) Zakres regulacji prawnej Stabilność finansowa Zakres regulacji rynku bankowego Zakres regulacji rynku ubezpieczeniowego Zakres regulacji rynku kapitałowego Podmioty działające na rynku finansowym Pojęcie banku Pojęcie zakładu ubezpieczeń Krajowy zakład ubezpieczeń Zakład ubezpieczeń działający w formie spółki akcyjnej Towarzystwo ubezpieczeń wzajemnych Wykonywanie działalności ubezpieczeniowej przez zakłady ubezpieczeń, których siedziba znajduje się poza obszarem Rzeczypospolitej Polskiej Podmioty działające na rynku kapitałowym Giełda Papierów Wartościowych Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Domy maklerskie Fundusze inwestycyjne i emerytalne Fundusze inwestycyjne Fundusze emerytalne Inne podmioty działające na rynku kapitałowym Tworzenie podmiotów działających na rynku finansowym Postępowanie przy tworzeniu banków Postępowanie przy tworzeniu zakładów ubezpieczeń
8 Spis treści 3.3. Postępowanie przy tworzeniu domów maklerskich, funduszy inwestycyjnych i funduszy emerytalnych Gospodarka finansowa banków i zakładów ubezpieczeń Gospodarka finansowa banków Zakres regulacji Fundusze własne Płynność finansowa Adekwatność kapitałowa Limit koncentracji zaangażowań Postępowanie naprawcze. Likwidacja i upadłość banków Gospodarka finansowa zakładów ubezpieczeniowych Nadzór nad rynkami finansowymi Modele organizacyjne nadzoru nad rynkami finansowymi Komisja Nadzoru Finansowego Zakres przedmiotowy i podmiotowy nadzoru bankowego Zakres przedmiotowy i podmiotowy nadzoru ubezpieczeniowego Zakres przedmiotowy i podmiotowy nadzoru nad rynkiem kapitałowym Nadzór nad przepływami znacznych pakietów akcji podmiotów działających na rynku finansowym Nadzór nad przepływami znacznych pakietów akcji banków Nadzór nad przepływami znacznych pakietów akcji zakładów ubezpieczeniowych Nadzór nad przepływami znacznych pakietów akcji na rynku kapitałowym Nadzór skonsolidowany Nadzór uzupełniający nad konglomeratami finansowymi Systemy gwarancyjne na rynku finansowym Bankowy Fundusz Gwarancyjny Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny System rekompensat administrowany przez Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych Inne środki ingerencji państwa na rynku finansowym w celu ochrony interesu publicznego Wyłączenia tajemnicy bankowej Regulacja pośrednictwa ubezpieczeniowego System ubezpieczeń obowiązkowych Podstawowe zasady oferty publicznej papierów wartościowych Obowiązki informacyjne Bibliografia Skorowidz
9 Wykaz skrótów BFG Bankowy Fundusz Gwarancyjny CEIDG Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej Dz.U. Dziennik Ustaw EBC Europejski Bank Centralny ECR European Court Reports EOG Europejski Obszar Gospodarczy ESBC Europejski System Banków Centralnych ETS Europejski Trybunał Sprawiedliwości (od 1 grudnia 200 r.: Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) k.c. ustawa z 23 kwietnia 164 Kodeks cywilny (Dz.U. Nr 16, poz. 3 ze zm.) Konstytucja RP Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 17 r. (Dz.U. z 17 r. Nr 78, poz. 483 ze sprost. i zm.) k.p.a. ustawa z 14 czerwca 160 r. Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jedn. Dz.U. z 2000 r. Nr 8, poz ze zm.) k.p.c. ustawa z 17 listopada 164 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 26 ze zm.) KDPW Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych KNB Komisja Nadzoru Bankowego KNF Komisja Nadzoru Finansowego KZS Krakowskie Zeszyty Sądowe Lex system informacji prawnej Wydawnictwa Wolters Kluwer LexPolonica Serwis Prawniczy LexisNexis Polska Sp. z o.o. Mon.Pod. Monitor Podatkowy MOP Międzynarodowa Organizacja Pracy MoP Monitor Prawniczy NBP Narodowy Bank Polski NSA Naczelny Sąd Administracyjny
10 12 Wykaz skrótów OSNAPiUS Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych ONSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego ONSA WSA Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego i Wojewódzkich Sądów Administracyjnych OSG Orzecznictwo Sądów w Sprawach Gospodarczych OSNC Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna OSNCP Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych OSP Orzecznictwo Sądów Polskich OSS Orzecznictwo w Sprawach Samorządowych OTK Orzecznictwo Trybunału Konstytucyjnego PiP Państwo i Prawo POP Przegląd Orzecznictwa Podatkowego PPE Przegląd Prawa Europejskiego PPH Przegląd Prawa Handlowego pr.bank. ustawa z 2 sierpnia 17 r. Prawo bankowe (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 72 poz. 665 ze zm.) Pr.Gosp. Prawo Gospodarcze Pr.Spółek Prawo Spółek PUG Przegląd Ustawodawstwa Gospodarczego RPEiS Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny SA sąd apelacyjny SN Sąd Najwyższy SOKiK Sąd Ochrony Konkurencji i Konsumentów SPI Sąd Pierwszej Instancji (od 1 grudnia 200 r. obowiązuje nazwa: Sąd) TFUE Traktat o Unii Europejskiej i Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej wersja skonsolidowana (Dz.Urz C 83/1) TK Trybunał Konstytucyjny TSUE Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej TUE Traktat o Unii Europejskiej (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE 2010 C 83/1) TWE Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (wersja skonsolidowana Dz.Urz. UE 2006 C 321 E) u.d.u. ustawa z 22 maja 2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 11, poz. 66 ze zm.) u.k.p. ustawa z 30 sierpnia 16 r. o komercjalizacji i prywatyzacji (tekst jedn. Dz.U. z 2002 r. Nr 171, poz. 137 ze zm.) u.n.n.c. ustawa z 24 marca 120 r. o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców (tekst jedn. Dz.U. z 2004 r. Nr 167, poz ze zm.) UOKiK Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów URE Urząd Regulacji Energetyki u.s.d.g. ustawa z 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (tekst jedn. Dz.U. z 2010 r. Nr 220, poz ze zm.) u.s.g. ustawa z 8 marca 10 r. o samorządzie gminnym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 151 ze zm.) u.s.p. ustawa z 5 czerwca 18 r. o samorządzie powiatowym (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 152 ze zm.)
11 Wykaz skrótów 13 ustawa o NBP u.s.w. WSA Zb.Orz. ustawa z 2 sierpnia 17 r. o Narodowym Banku Polskim (tekst jedn. Dz.U. z 2005 r. Nr 1, poz. 2 ze zm.) ustawa z 5 czerwca 18 r. o samorządzie województwa (tekst jedn. Dz.U. z 2001 r. Nr 142, poz. 150 ze zm.) Wojewódzki Sąd Administracyjny Zbiór Orzeczeń
12 Wstęp Oddawana do rąk Czytelnika praca Prawo gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne jest podręcznikiem akademickim przeznaczonym przede wszystkim dla studentów studiów prawniczych, do przedmiotu nazywanego w programach nauczania wydziałów prawa publicznym prawem gospodarczym albo też administracyjnym prawem gospodarczym. Obie te nazwy bywają używane wymiennie i oznaczają ten sam przedmiot za granicą również określany tymi dwoma nazwami jako droit public économique lub droit administratif économique, offentliche Wirtschaftsrecht lub Wirtschaftsverwaltungsrecht czy public business law o kluczowym znaczeniu dla prawników zajmujących się działalnością gospodarczą. Oddawana praca stanowi kolejną wersję polecanego studentom już od kilkunastu lat podręcznika, przygotowanego w Zakładzie Administracyjnego Prawa Gospodarczego i Bankowego Uniwersytetu Warszawskiego. Niniejszy podręcznik różni się od jego poprzednich wydań. W obecnym wydaniu dodany został rozdział Publicznoprawne problemy ochrony konsumentów. Ponadto zaproponowano nową koncepcję prezentacji zagadnień rynku finansowego. O ile w poprzednich wydaniach poświęcano odrębne rozdziały problematyce bankowości, ubezpieczeń i obrotu instrumentami finansowymi, o tyle w niniejszym wydaniu cała problematyka rynku finansowego została skupiona w jednym rozdziale: Regulacja publicznoprawna rynku finansowego. Za takim rozwiązaniem przemawiało postępujące podobieństwo w reglamentacji prawnej działalności banków i instytucji kredytowych, zakładów ubezpieczeń, instytucji zajmujących się obrotem papierami wartościowymi, a także objęcie całej sfery rynku finansowego nadzorem jednego organu państwowego, jakim jest Komisja Nadzoru Finansowego. Szeroka wiedza z zakresu publicznego prawa gospodarczego jest niezbędna każdemu prawnikowi zajmującemu się prawnymi aspektami działalności gospodarczej.
13 16 Wstęp W różnych obszarach życia gospodarczego państwo wkracza z różną siłą, poddając niektóre obszary daleko idącej reglamentacji. Praktycznie każda większa transakcja czy operacja gospodarcza będzie w jakimś stopniu regulowana przez publiczne prawo gospodarcze. Dzisiaj reglamentacja ta jest nie tylko dziełem konkretnego państwa szereg obszarów jest objęty daleko idącą regulacją Unii Europejskiej. Co więcej, dochodzi do unifikacji rozwiązań w skali światowej, nie tylko poprzez kopiowanie rozwiązań przyjętych w innych krajach, lecz również poprzez daleko posuniętą współpracę rządów i przedstawicieli instytucji nadzorczych, właściwie w skali całego świata. Wiąże się to z globalizacją gospodarki, świadomością potrzeby zabezpieczania tych samych interesów w każdym kraju. Prawnik doradzający przedsiębiorcom w ich działalności gospodarczej musi uwzględniać aspekt ekonomiczny, w jakimś stopniu staje się też doradcą finansowym. Musi widzieć, jakie skutki ekonomiczne wywoła zastosowanie określonej instytucji prawnej. Stąd potrzeba poszerzania wiedzy ekonomicznej przez studentów, którzy zamierzają się specjalizować w prawie gospodarczym. Nie dziwi, że część studentów uczęszczających na seminaria z tego przedmiotu studiuje też na kierunkach ekonomicznych. Zrozumienie i prawidłowa interpretacja przepisów publicznego prawa gospodarczego wymaga znajomości idei, które legły u podstaw wydania przepisów. Szczególnie tej gałęzi prawa nie można interpretować w oderwaniu od założeń, jakie przyświecały ustawodawcy i wykształconych praktyką reguł postępowania na rynku. Dlatego Autorzy tego podręcznika starają się wyjaśnić źródła przyjętych rozwiązań normatywnych. Przygotowując podręcznik, zespół Autorów dążył do przekazania nie tylko teoretycznej wiedzy prawniczej, lecz również ogromu praktycznych doświadczeń. Pod tym względem zespół jest unikatowy. W jego skład wchodzą była Prezes NBP, potem wiceprezes Europejskiego Banku Odbudowy i Rozwoju, a dziś Prezydent m.st. Warszawy, były prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, dziś przewodniczący rady nadzorczej największego polskiego banku, Prezes Urzędu Nadzoru Kolejowego, były prezes Rady Giełdy Papierów Wartościowych itd. Wszyscy Autorzy, obok uznanej pozycji akademickiej, mają rozległe doświadczenie z praktyki życia gospodarczego, co przy nauczaniu tego właśnie przedmiotu jest bardzo istotne. Przekazując ten podręcznik Czytelnikowi, będziemy wdzięczni za wszelkie uwagi dotyczące jego treści. Autorzy
14 Rozdział I Prawo administracyjne gospodarcze 1. Gospodarka, rynek, system gospodarczy Punktem wyjścia rozważań wokół problematyki prawa administracyjnego gospodarczego jest zakreślenie przedmiotu oddziaływania norm tego prawa, jakim jest gospodarka. Koncepcja prawa administracyjnego gospodarczego zakłada, że takie pojęcia jak gospodarka i gospodarowanie są znane i zdefiniowane. Gospodarkę określa się najczęściej z punktu widzenia wymiernych ilościowo danych, obrazujących wielkości dotyczące zatrudnienia, wartość majątku, obrotu oraz przede wszystkim wielkość dochodu narodowego i jego zróżnicowanie w zależności od poszczególnych gałęzi. W ujęciu tym, typowym dla prawa budżetowego i nauki o statystyce, gospodarka jest pojęciem zbiorczym, obejmującym przemysł, handel, transport, rzemiosło, rolnictwo itd. Ten sposób definiowania gospodarki, kładąc nacisk na formalne granice tego pojęcia, odzwierciedla wyłącznie ujęcie statyczne gospodarki. W ujęciu funkcjonalnym, typowym z kolei dla teorii ekonomii, gospodarka to proces rozstrzygnięć społeczeństwa i jego członków dotyczący wykorzystywania środków produkcji do wytworzenia różnych dóbr i zarazem proces rozstrzygnięć dotyczących przydziału tych dóbr jednostkom i ich grupom społecznym. Elementem istotnym tej definicji jest akcentowanie gospodarowania jako określonego rodzaju ludzkiego zachowania (postępowania)
15 18 I. Prawo administracyjne gospodarcze Funkcjonalne (materialne) ujęcie gospodarki nie określa kryteriów, na podstawie których można by zacieśnić ludzkie postępowanie z punktu widzenia tego przedmiotu działania, jakim jest proces gospodarowania. Ujęcie to obejmuje swoją treścią wszelkie możliwe zakresy gospodarowania, począwszy od gospodarki budżetowej aż do gospodarki poszczególnych przedsiębiorców. Gospodarka w ujęciu funkcjonalnym jest jednym z subsystemów społecznych, i to z punktu widzenia przedmiotowego subsystemem otwartym. Cechą ujęcia funkcjonalnego jest przede wszystkim traktowanie gospodarki i gospodarowania jako dynamicznego procesu, którego istotą jest specyficzna relacja między celem i metodą działania. Z punktu widzenia celu gospodarowania, proces ten jawi się jako swoiste zadanie zaspokojenia potrzeb człowieka; od strony zaś sposobu urzeczywistnienia tego celu, podstawą gospodarowania jest zasada racjonalnego działania. Łącząc oba te elementy cel i metodę działania można stwierdzić, że z punktu widzenia materialnego gospodarka oznacza proces zaspokojenia potrzeb człowieka, realizowany w sposób sprzyjający możliwie najmniejszemu nakładowi środków. Materialne ujęcie gospodarki zawiera, typową dla zjawisk wszechogarniających i zarazem zmiennych w czasie, pewną dozę konwencji. Najistotniejsze jest jednak, że traktując gospodarkę jako pewien oparty na ludzkim działaniu system społeczny, materialne ujęcie gospodarki oparte jest na założeniu istnienia koordynacji działań jednostkowych, dokonywanych w ramach podziału pracy. Mechanizmem, który najpełniej realizuje proces uzgodnień jednostkowych w sferze zaspokojenia potrzeb społeczeństwa, jest rynek. Pojęciem rynek obejmuje się najczęściej płaszczyznę wymiany, na której dochodzi do zderzenia popytu i podaży wyznaczającego ceny produktów i usług. W ujęciu teorii systemów rynek to samoczynnie działający mechanizm wpływający na zachowania przedsiębiorców, którzy decydują o alokacji dostępnych zasobów 1. Rynek oznacza zatem pewien system współzależności transakcji kupna i sprzedaży określonych dóbr 2. Z kolei od strony instytucjonalnej rynek to przede wszystkim określona sieć łącząca potencjalnych sprzedawców i kupujących, która umożliwia zawieranie transakcji handlowych 3. W ujęciu tym, przez zaakcentowanie istoty sieci jako elementu kształtującego pojęcie rynku, traci on swój abstrakcyjny charakter na rzecz konkretyzacji w odniesieniu do określonych rynków geograficznych. Rynek taki jest zjawiskiem społecznym, działającym jak system informacyjny, który podaje dane o źródłach nabycia towarów, ich cenach oraz innych wartościach transakcji. Jak stwierdza się w literaturze, sprawność takiego systemu informacyjnego uzależniona jest od reguł określających cechy produktu (usługi) oraz systemu miar 1 R. Milewski, Podstawy ekonomii, Warszawa 2004, s B. Czarny, R. Rapacki, Podstawy ekonomii, Warszawa 2002, s Definicja R. Dorfmana, podana za K.W. Studnicki-Gizbert, Jak funkcjonuje rynek, Toruń 17, s. 5.
16 1. Gospodarka, rynek, system gospodarczy 1 i wag 4. Bez tych dwóch elementów nie byłoby żadnego rynku globalnego; pojęcie rynku należałoby odnosić do każdej pojedynczej transakcji. Rynek wypełnia wiele funkcji społecznych. Patrząc przez pryzmat wzajemnej relacji rynku i konkurencji, przyjmuje się w literaturze, że do samoregulacyjnych funkcji rynku należą zwłaszcza: 1) wycena dóbr, 2) dostarczanie źródeł obiektywnej informacji o cenach, 3) racjonalizacja wykorzystania zasobów, prowadząca do równowagi w gospodarce, 4) weryfikacja społecznej przydatności produkcji (świadczenia usług) 5. Znajdujący się u podstaw rynku konkurencyjny mechanizm koordynacji działań przedsiębiorców tworzy rynkowy system gospodarczy. Elementem systemu rynkowego, nadającym mu określone ramy instytucjonalne, jest regulacja prawna. Ramy te tworzą, po pierwsze prawne gwarancje wolności gospodarczej, swobody dysponowania własnością prywatną, oraz wolności zrzeszania się w celach gospodarczych, będące filarami gospodarki rynkowej. Wolności te i prawa zakładają, sięgające tradycji filozofii liberalnej, rozdzielenie państwa i gospodarki (społeczeństwa), w następstwie którego obywatele, działając na rynku, korzystają z określonej sfery wolnego od ingerencji państwa, nieskrępowanego gospodarczego działania. Po drugie integralnym elementem systemu gospodarczego są te regulacje, których treścią jest porządkowanie gospodarki przez państwo w imię realizacji celów publicznych. Już z samej swobody umów i wolności zrzeszania się wynika niebezpieczeństwo dominacji władzy rynkowej grożące zachwianiem mechanizmu konkurencji leżącego u podstaw skutecznie funkcjonującego rynku. Gospodarka jest przedmiotem regulacji prawnej. Historia gospodarcza potwierdza, że każda uczestnicząca w podziale pracy gospodarka społeczna potrzebuje wewnętrznie spójnego porządku prawnego. Truizmem jest, że bez prawa nie byłoby ani coraz bardziej skomplikowanego procesu wymiany, ani też nie byłyby zdolne do funkcjonowania w sposób trwały, typowe dla współczesnej gospodarki, ponadosobowe formy przedsiębiorczości uczestniczące w obrocie jako przedsiębiorcy. W społecznej rzeczywistości gospodarka wykonywana jest jako proces i jako działanie jednostkowe, w ramach prawa i zgodnie z porządkiem prawnym. Nie istnieje żadna wolna od prawa gospodarka. System gospodarczy ukierunkowany wyłącznie na zachowanie autonomii obywateli na rynku nie gwarantuje ani realizacji wielu celów społecznych i gospodarczych przez państwo, ani też zachowania mechanizmu konkurencji. Koniecznym dopełnieniem prywatnej autonomii jednostek w sferze gospodarczej i zarazem swobodnego, rynkowego mechanizmu koordynacji ich działań jest regulacja administracyjnoprawna, ukierunkowana na realizację celów określanych każdorazowo w danym czasie i w konkretnych warunkach przez państwo. 7 4 Tamże, s R. Milewski, Podstawy, s. 53.
17 8 20 I. Prawo administracyjne gospodarcze Zakres tej regulacji, jak również jej przedmiot jest odzwierciedleniem określonych wyobrażeń politycznych i społecznych na rolę państwowości i gospodarki. Stąd też wzajemne przyporządkowanie państwa i gospodarki jest zmienne w czasie i zależne od odpowiadających określonemu etapowi rozwoju historycznego koncepcji gospodarki narodowej. 2. Istota prawa administracyjnego gospodarczego Prawo administracyjne gospodarcze dotyczy interwencji państwa w sferę gospodarki, tworząc zespół norm prawnych, które regulują zadania oraz organizację i funkcjonowanie organów władzy publicznej i innych podmiotów wykonujących zadania administracji, a także środki i formy prawne działania stosowane w celu realizacji określonych prawem zadań państwa w sferze gospodarki. Od strony materialnej prawo administracyjne gospodarcze daje się zrekonstruować w płaszczyźnie celów i zadań państwa w gospodarce. Przedmiot tego prawa odnosi się bowiem do państwowego oddziaływania na gospodarkę w takim zakresie, w jakim legitymowany przez zasadę państwa prawnego interes publiczny uzasadnia wkroczenie państwa w sferę konstytucyjnie chronionych wolności i praw, wykonywanych na rynku. Przedmiot tego prawa uzasadniony jest tym samym jego historyczną genezą jako prawa, które pojawiło się w następstwie, znajdującego się w obszarze interesu publicznego, porządkującego oddziaływania państwa na gospodarkę, gwarantującego poszanowanie wolności gospodarczej i zarazem przeciwdziałającego zagrożeniom, jakie niesie jej niekontrolowane wykonywanie. Prawo to jest efektem wzrastającej ingerencji państwa w gospodarkę w celu koniecznego, z punktu widzenia interesu publicznego, ograniczenia gospodarczej autonomii podmiotów gospodarczych. Specyfika pojawiających się problemów w toku wykonywania działalności gospodarczej skutkowała wzrostem zakresu regulacji prawnej ukierunkowanej m.in. na ochronę konkurencji, regulację wolnych zawodów, funkcjonowania związków zawodowych czy organizacji pracodawców. Decydującym jednak impulsem do rozwoju prawa administracyjnego gospodarczego stały się koncepcje interwencjonistyczne i znajdujące się u ich podstaw założenie koniecznego powiązania wolności gospodarczej wykonywanej na rynku w sposób autonomiczny z odpowiedzialnością państwa za przebieg procesów gospodarczych. Koncepcje te wykreowały też grunt dla dynamicznego rozwoju współczesnego prawa administracyjnego gospodarczego. Od strony formalnej prawo administracyjne gospodarcze tworzą przepisy o organizacji i postępowaniu organów władzy publicznej i innych podmiotów wykonujących zadania administracji publicznej, właściwych w sprawach ingerencji w stosunki gospodarcze. Prawo administracyjne gospodarcze, podobnie jak inne obszary prawa administracyjnego, należy analizować każdorazowo w kontekście unormowań konstytucyjnych. Prawo administracyjne jest bowiem częścią konstytucyjnego porządku prawnego; co więcej, ze względu na fakt, że właśnie Konstytucja jest za-
18 2. Istota prawa administracyjnego gospodarczego 21 sadniczym normatywnym źródłem ustroju i działań administracji i zarazem prawną podstawą jak stwierdza się w literaturze [...] nieustannego procesu wyważania interesów ogólnych i indywidualnych, co jest jurydyczną treścią zadań administracji 6, prawo administracyjne gospodarcze musi być analizowane łącznie z unormowaniami konstytucyjnymi odnoszącymi się do gospodarki. Dotyczy to nie tylko tych regulacji konstytucyjnoprawnych, które mają za przedmiot unormowania odnoszące się bezpośrednio do gospodarki, ale także tych przepisów Konstytucji, w tym przepisów ustrojowych, które choć nie odnoszą się bezpośrednio do gospodarki to jednak oddziałują na treść i kształt prawa administracyjnego gospodarczego. Ze względu na teoretycznoprawną jedność prawa konstytucyjnego i prawa administracyjnego 7 można powiedzieć, że prawo administracyjne gospodarcze jest skonkretyzowanym prawem konstytucyjnym odnoszącym się do gospodarki (które można by określić z kolei jako konstytucyjne prawo gospodarcze). Prawo konstytucyjne zawiera podstawowe zasady będące zarazem zasadami ogólnymi prawa administracyjnego gospodarczego. Zasady te należy rekonstruować, opierając się na tych postanowieniach Konstytucji, które odnoszą się do zasad ustroju gospodarczego oraz ustroju rolnego, systemu praw i wolności jednostki w sferze gospodarczej (w tym także praw socjalnych), a także konstytucyjnie określonych powinności państwa w sferze gospodarczej, jak i generalnych zasad ustrojowych, które oddziałują wprost na kształt porządku prawnego. Wynikając ze wspólnego źródła ideowego, jakim jest preambuła Konstytucji, są one wewnętrznie spójne i tworzą jednolitą całość. Oznacza to, że z konstytucyjnego punktu widzenia porządek prawny w gospodarce wyznaczają przede wszystkim: 1) zasada społecznej gospodarki rynkowej, jako podstawa ustroju gospodarczego, 2) zasada gospodarstwa rodzinnego, jako podstawa ustroju rolnego 3) zasada zrównoważonego rozwoju, 4) zasada subsydiarności, 5) podstawowe wolności i prawa ekonomiczne oraz prawa socjalne 6) konstytucyjne powinności państwa w sferze gospodarczej. Istotne znaczenie mają także ustrojowe zasady demokratyzmu, państwa prawnego i sprawiedliwości społecznej oraz zasady proporcjonalności i równości; wywołują one bowiem istotne implikacje dla trybu stanowienia i stosowania norm prawa administracyjnego gospodarczego, a także dla treści norm tego prawa. Elementem istotnym, charakteryzującym prawo administracyjne gospodarcze, jest specyfika zakresu przedmiotowego norm tego prawa, która dotyczy gospodarki i gospodarowania oraz związanych z tym przedmiotem specyficznych sposobów oddziaływania państwa na gospodarkę, jak również szczególnych procedur postępowania. Włączenie do zadań państwa obowiązku prowadzenia polityki gospodarczej doprowadziło do wyraźnego poszerzenia stosowanych przez państwo środków prawnych oddziaływania na gospodarkę, wykraczając daleko 12 6 J. Łętowski, Prawo administracyjne. Zagadnienia podstawowe, Warszawa 10, s Tamże.
19 22 I. Prawo administracyjne gospodarcze poza klasyczną działalność reglamentacyjną administracji, realizowaną w drodze zakazów (nakazów) określających jednostronnie reguły wykonywania działalności gospodarczej. Współczesne państwo oddziałuje także na gospodarkę w sposób pośredni, w drodze ulg lub obciążeń (ceł, zwolnień podatkowych itd.). Z prawnego punktu widzenia adresat takiego oddziaływania jest w swoim postępowaniu wolny. Stosowanie ulg i obciążeń stanowi w tym ujęciu pewien rodzaj wymiany prawnej o faktycznych konsekwencjach. Rzeczywisty obszar swobody działania adresata zależy w praktyce od wysokości ulgi (przywileju), względnie obciążenia. Tego rodzaju środki prawne, podobnie jak subwencje i dotacje dla przedsiębiorców, służą różnym globalnym celom gospodarczym, np. wspieraniu inwestycji, badań naukowych czy promocji zatrudnienia. Państwo oddziałuje także na gospodarkę w drodze działań faktycznych, które zmieniają warunki prowadzenia działalności gospodarczej, np. pionowa konsolidacja państwowego sektora energetycznego nigdy nie pozostanie obojętna dla konkurencji prywatnej i prowadzenia działalności w tym sektorze. Innym przykładem tego rodzaju oddziaływania na warunki prowadzenia działalności gospodarczej jest powoływanie specjalnych stref ekonomicznych, pełniących funkcję instrumentu rozwoju regionalnego. Powyższe środki prawne stosowane są systemowo i dotyczą niejednokrotnie kilku obszarów oddziaływania państwa na gospodarkę (obrotu towarowego i kapitałowego, rynku pracy, rynku międzynarodowego i in.). Nawiasem mówiąc, wspomniane bogactwo środków prawnych oddziaływania państwa na gospodarkę sprawia, że prawo administracyjne gospodarcze pozostaje co do treści i zakresu przedmiotowego otwarte. Do elementów charakterystycznych prawa administracyjnego gospodarczego należy zaliczyć także to, że wraz z postępem międzynarodowej integracji gospodarczej prawo to przestaje być wyłącznie prawem wewnętrznym. Czynnikiem kształtującym współczesne prawo administracyjne gospodarcze jest bliski związek tego prawa z procesem międzynarodowej, a zwłaszcza europejskiej, integracji gospodarczej. Prawo to nie jest wyłącznie prawem wewnętrznym. Jego elementem istotnym są także, w coraz szerszym zakresie, normy prawa międzynarodowej integracji gospodarczej 8. Stałe rozszerzanie zakresu reglamentacji międzynarodowej stosunków gospodarczych, będące następstwem współpracy między narodami i państwami, powoduje wzajemne przenikanie się gospodarczego prawa międzynarodowego i prawa administracyjnego gospodarczego. Szczególnie znamienna dla procesu międzynarodowej integracji gospodarczej stała się doktryna neoliberalizmu, u której podstaw znalazło się m.in. założenie potrzeby odrzucenia protekcjonizmu państwowego na rzecz rozwoju międzynarodowych stosunków gospodarczych. Przejawem neoliberalnej koncepcji gospodarki europejskiej stała się zwłaszcza instytucja unii celnej, w której zniesieniu 8 J. Gilas, Międzynarodowe prawo gospodarcze, RPEiS 13, nr 1, s. 10.
20 2. Istota prawa administracyjnego gospodarczego 23 ceł między członkami unii towarzyszy jednocześnie ustanowienie wspólnej taryfy celnej w stosunkach z państwami trzecimi. Doktryna neoliberalizmu znalazła się u podstaw konstrukcji i zasad działania Wspólnot Europejskich. Bezpośrednim rezultatem prawnomiędzynarodowej reglamentacji gospodarczej jest zjawisko uniformizacji systemów prawnych dotyczących gospodarki, które wyraźnie wzmacnia proces europejskiej integracji gospodarczej w ramach Unii Europejskiej. Jego efektem jest ukształtowanie się europejskiej przestrzeni prawnej. Z uwagi na skalę, zjawisko to jest swoistym fenomenem w kształtowaniu się narodowych systemów prawnych państw członkowskich Unii w sferze gospodarczej. Normy prawa Unii Europejskiej wyznaczają kierunki ewolucji oraz treść prawa administracyjnego gospodarczego. Prawo gospodarcze Unii Europejskiej stanowi ewolutywny system normatywny wywodzący się z zobowiązań traktatowych państw członkowskich i wprowadzony w życie przez ustawodawstwo celem stosowania wspólnej polityki gospodarczej i społecznej, jako bazę integracji politycznej Europy 10. Prawo to koncentruje się na unormowaniach, których funkcją jest stworzenie podstaw aktywności gospodarczej obywateli ponad granicami gospodarek narodowych, opartej na zasadzie traktowania narodowego i w ramach wolności konkurencji na rynku ponadnarodowym. Ponadto cechą tego prawa jest występowanie norm instytucjonalnych, których przedmiotem są kompetencje organów Unii Europejskiej tworzące podstawy do kształtowania treści unormowań prawa gospodarczego wewnętrznego, a także powoływanie organów sądowych stojących na straży przestrzegania norm tworzonych przez te organy. Specyfika prawa gospodarczego Unii Europejskiej sprawia, że treść norm prawa administracyjnego gospodarczego staje się w znacznej mierze pochodną rozstrzygnięć zapadających w wymiarze ponadnarodowym. Proces ten pogłębia się w miarę tempa i zakresu integrowania się gospodarek narodowych w ramach Unii Europejskiej. Skala zjawiska jest na tyle istotna, że prowadzi do ograniczenia swobody ustawodawcy narodowego do regulowania samodzielnie i autonomicznie zagadnień gospodarczych. Z jednej strony, ograniczenie parlamentów krajowych w ich funkcji prawodawczej w sferze gospodarki stanowi istotny element charakteryzujący proces tworzenia europejskiej przestrzeni prawnej. Z drugiej jednak strony, nie można pomijać celu uniformizacji norm prawa administracyjnego gospodarczego w ramach europejskiej integracji gospodarczej. Spojrzenie wyłącznie formalistyczne na proces dostosowania prawa narodowego do unormowań prawa wspólnotowego, prowadzące do tezy o wypłukiwaniu państw z ich konstytucyjnych kompetencji do kształtowania systemu prawnego w gospodarce, jest mało przydatne z punktu widzenia badawczego. Uniformizacja prawa gospodarczego nie jest celem samym w sobie, lecz środkiem do osiągnięcia celów, wynikających z procesu europejskiej integracji 17 R. Szafarz, Rozwój prawa międzynarodowego Europy. Z problematyki europejskiej przestrzeni prawnej, Warszawa 14, s D. Lasok, Zarys prawa Unii Europejskiej, cz. II, Toruń 18, s. 25.
21 24 I. Prawo administracyjne gospodarcze 18 1 gospodarczej. Należy brać pod uwagę, że proces ten następuje wśród państw o zbliżonym stopniu rozwoju gospodarczego, których władze publiczne poddane są konfrontacji ze zbliżonymi problemami gospodarczymi, takimi jak cykle koniunkturalne, ochrona konkurencji, wyrównywanie różnic rozwoju regionalnego czy ochrona środowiska naturalnego. Proces europejskiej integracji gospodarczej jest jednym ze sposobów ich rozwiązania koncepcją na realizację długofalowych interesów narodowych. Prawo administracyjne gospodarcze staje się w procesie europejskiej integracji gospodarczej coraz bardziej ukierunkowane na ochronę tradycyjnych wartości gospodarki rynkowej, postrzeganych jednakże w skali ponadnarodowej. Cechą europejskiej integracji gospodarczej jest zachowanie liberalnych reguł w gospodarczych stosunkach międzynarodowych, a zwłaszcza zasad otwartego rynku inwestycji, pracy i usług oraz rynku towarowego. Otwartość rynku ponadnarodowego mają gwarantować normy, których funkcją jest zachowanie konkurencji i zarazem powstrzymanie się państw członkowskich przed działaniami protekcjonistycznymi. Następuje w efekcie przeformułowanie treści interesu publicznego, leżącego u podstaw prawa administracyjnego gospodarczego. Celem działania państwa przestaje być w znacznej mierze ochrona rynku krajowego, lecz celem tym staje się przede wszystkim zagwarantowanie zrównoważonego rozwoju gospodarki narodowej w zintegrowanym, ponadnarodowym rynku europejskim, opartym na swobodnym przepływie towarów, usług, siły roboczej i kapitału. Prawo administracyjne gospodarcze opiera się na tych samych podstawach, na których zbudowany jest cały system prawa. W świetle Konstytucji RP powszechnymi źródłami prawa administracyjnego gospodarczego są: 1) Konstytucja, 2) ratyfikowane umowy międzynarodowe, 3) ustawy oraz rozporządzenia, 4) prawo miejscowe. W katalogu tym szczególne miejsce zajmują źródła prawa międzynarodowego gospodarczego. Zgodnie bowiem z Konstytucją RP, ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu stanowi część krajowego porządku prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy; ta sama zasada dotyczy aktów prawnych wydawanych przez organizację międzynarodową, o ile normy ją tworzące taki skutek przewidują (art. 1 ust. 1 3 Konstytucji RP) 11. W najszerszym zakresie reguła ta dotyczy prawa unijnego. Katalog źródeł tego prawa obejmuje: 1) normy Traktatu o Unii Europejskiej oraz Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (prawo pierwotne), a także 2) wiążące rozporządzenia, dyrektywy i opinie oraz niewiążące zalecenia i wytyczne (prawo wtórne). 11 Szerzej C. Banasiński, Pozycja prawa międzynarodowego w krajowym porządku prawnym (w świetle Konstytucji z 17 r.), PPE 17, nr 3; tenże, Stan i metody przygotowań polskiego prawa konstytucyjnego do członkostwa w Unii Europejskiej, w: Konstytucja dla rozszerzającej się Europy, red. E. Popławska, Warszawa 2000.
22 2. Istota prawa administracyjnego gospodarczego 25 Polska, przystępując do Wspólnoty, przyjęła w całości dorobek wspólnotowy w zakresie funkcjonowania wspólnotowego systemu prawnego (acquis communautaire), łącznie z orzecznictwem Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej) i Sądu Pierwszej Instancji (obecnie Sąd). W myśl orzecznictwa Trybunału specyfiką norm prawa unijnego jest ich obowiązywanie w porządkach prawnych państw członkowskich Unii Europejskiej bez potrzeby dokonywania ich transformacji, przy czym normy tego prawa mogą stwarzać dla jednostek prawa podmiotowe skuteczne przed sądem krajowym. 4 Tezę o bezpośredniej stosowalności (direct applicability) i zarazem bezpośredniej skuteczności (direct effect) norm prawa wspólnotowego wyraził po raz pierwszy Trybunał Sprawiedliwości w orzeczeniu z 5 lutego 163 r., w sprawie nr 26/62, van Gend en Loos 12, w którym sformułował pogląd, ugruntowany następnie w konsekwentnej linii orzecznictwa, w myśl którego bezpośrednie stosowanie prawa wspólnotowego stwarza możliwość zakwestionowania przed sądem krajowym sprzecznego z prawem wspólnotowym przepisu prawa wewnętrznego, jeżeli wywołuje on skutki na niekorzyść skarżącego. Jak wynika z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (obecnie Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej), prawo unijne powinno mieć prymat nad prawem państw członkowskich. Zdaniem Trybunału włączenie prawa unijnego w systemy prawne poszczególnych państw członkowskich ma ten skutek, że państwa te nie mogą podejmować środków skierowanych przeciwko porządkowi prawnemu zbudowanemu na zasadzie wzajemności. Brak poszanowania pierwszeństwa prawa unijnego pozbawiałby bowiem normy prawa ich praktycznego znaczenia. Zasada pierwszeństwa prawa unijnego ma w świetle orzecznictwa Trybunału zastosowanie także wtedy, gdy pozostająca w kolizji z nim norma prawa wewnętrznego ma charakter normy konstytucyjnej 13. Oznacza to, że prawo unijne jako autonomiczne źródło prawa nie może być z samej swojej natury uchylone przez prawo wewnętrzne, niezależnie od jego rangi W kwestii tej interesującą tezę sformułował Trybunał Konstytucyjny, stwierdzając, że art., art. 87 ust. 1 oraz art. 0 1 Konstytucji RP, odnoszące się do źródeł prawa, wyrażają zasadę jednolitości systemu prawnego, w którego skład wchodzą zarówno akty prawne ustanowione przez prawodawcę krajowego, jak i uregulowania prawa międzynarodowego oraz akty prawa unijnego; obie grupy aktów prawnych objęte są konstytucyjnym katalogiem źródeł prawa 15. Zdaniem TK oba te podsystemy prawa powinny [ ] koegzystować na zasadzie obopólnie przyjaznej wykładni i kooperatywnego współstosowania. Okoliczność ta w innej perspektywie ukazuje potencjalną kolizję norm oraz pierwszeństwo jednego z wyróżnionych podsystemów 16. Z drugiej strony TK jednoznacznie zajmuje stanowisko, zgodnie z którym wynikające z art. 1 ust. 2 Konstytucji RP pierwszeństwo stosowania ECR 163, nr 26, s. 1 i n. 13 Zob. wyrok TS w sprawie 11/70, Internationale Handelsgesellschaft GmbH przeciwko Einfuhr-Vorratstelle für Getreide und Futtermittel (ECR 170, s. 1125). 14 Wyrok z 11 maja 2005 r., K. 18/04 (OTK-A 2005, nr 5, poz. 4). 15 Szerzej E. Łętowska, Multicentryczność systemu prawa i wykładnia jej przyjazna, w: Rozprawy prawnicze, red. L. Ogiegło, W. Popiołek, M. Szpunar, Kraków Wyrok TK z 24 listopada 2010 r., K. 32/0 (OTK-A 2010, nr, poz. 108).
23 26 I. Prawo administracyjne gospodarcze umów międzynarodowych, ratyfikowanych na podstawie upoważnienia ustawowego (lub podjętego w trybie ogólnokrajowego referendum upoważniającego) nie skutkuje automatycznym uznaniem analogicznego pierwszeństwa prawa międzynarodowego przed postanowieniami Konstytucji, ponieważ Konstytucja RP, z uwagi na wynikającą z jej art. 8 ust. 1 nadrzędność mocy prawnej, korzysta na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z pierwszeństwa obowiązywania i stosowania. Niezależnie od rozbieżności w kwestii pierwszeństwa prawa unijnego należy podkreślić, że znaczenie i specyfika unormowań tego prawa w odniesieniu do stosunków gospodarczych nie pozostają bez wpływu na prawo administracyjne gospodarcze, wywołując nie tylko istotne skutki w odniesieniu do systematyki źródeł tego prawa, ale także przede wszystkim oddziałując na treść norm prawa administracyjnego gospodarczego.
Spis treści. Wykaz skrótów str. 11. Wstęp str. 15
Spis treści Wykaz skrótów str. 11 Wstęp str. 15 Rozdział I. Prawo administracyjne gospodarcze (Cezary Banasiński) str. 17 1. Gospodarka, rynek, system gospodarczy str. 17 2. Istota prawa administracyjnego
Bardziej szczegółowoPrawo Publiczne Gospodarcze propozycja listy pytań egzaminacyjnych 2017/2018:
Prawo Publiczne Gospodarcze propozycja listy pytań egzaminacyjnych 2017/2018: Ogólnie: 1. Czym jest publiczne prawo gospodarcze? 2. Wskaż elementy liberalnej autonomii gospodarczej w polskim porządku prawnym.
Bardziej szczegółowoPUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE SSP, SNP(W), SNP(Z) Wykaz zagadnień egzaminacyjnych
PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE SSP, SNP(W), SNP(Z) Wykaz zagadnień egzaminacyjnych 1. Pojęcie prawa gospodarczego. 2. Publiczne prawo gospodarcze a prywatne prawo gospodarcze. 3. Publiczne prawo gospodarcze
Bardziej szczegółowoPrawo bankowe. doc. dr Marek Grzybowski. październik Katedra Prawa Finansowego
Prawo bankowe doc. dr Marek Grzybowski październik 2014 Katedra Prawa Finansowego Próba definicji całokształt norm prawnych regulujących funkcjonowanie systemu bankowego, a w tym strukturę, organizację
Bardziej szczegółowoprawo gospodarcze Zagadnienia administracyjnoprawne Zamów książkę w księgarni internetowej
prawo gospodarcze Zagadnienia administracyjnoprawne redakcja naukowa Hanna Gronkiewicz-Waltz, Marek Wierzbowski Cezary Banasiński, Krzysztof Glibowski Hanna Gronkiewicz-Waltz, Krzysztof Jaroszyński Remigiusz
Bardziej szczegółowoSPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 11 WSTĘP 13
SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW 11 WSTĘP 13 Rozdział I. PAŃSTWO A GOSPODARKA 15 1. Stosunki gospodarcze a funkcje państwa 15 2. Podstawowe typy zachowań państwa wobec gospodarki oraz wynikające z nich zadania...
Bardziej szczegółowoPrawo Gospodarcze. Zagadnienia administracyjnoprawne. redakcja naukowa Hanna Gronkiewicz-Waltz, Marek Wierzbowski
Prawo Gospodarcze Zagadnienia administracyjnoprawne redakcja naukowa Hanna Gronkiewicz-Waltz, Marek Wierzbowski Cezary Banasiński, Krzysztof Glibowski Hanna Gronkiewicz-Waltz, Krzysztof Jaroszyński Remigiusz
Bardziej szczegółowoUstawa o samorządowych kolegiach odwoławczych
Ustawa o samorządowych kolegiach odwoławczych Komentarz Anna Ostrowska Kamil Sikora Wydanie 1 Stan prawny na 1 stycznia 2012 roku Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Anna Ostrowska:
Bardziej szczegółowoPRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE SSA3, SNA3 rok III. Zagadnienia egzaminacyjne
PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE SSA3, SNA3 rok III Zagadnienia egzaminacyjne 1. Pojęcie administracji gospodarczej i główne obszary jej działania. 2. Pojęcie prawa gospodarczego. 3. Publiczne prawo gospodarcze
Bardziej szczegółowoPRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE SSA3, SNA3 rok III
PRAWO GOSPODARCZE PUBLICZNE SSA3, SNA3 rok III Zagadnienia egzaminacyjne 1. Pojęcie administracji gospodarczej i główne obszary jej działania. 2. Pojęcie prawa gospodarczego. 3. Publiczne prawo gospodarcze
Bardziej szczegółowoPost powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji
Post powanie administracyjne, sàdowoadministracyjne i egzekucyjne w administracji Kazusy Katarzyna Celiƒska-Grzegorczyk Wojciech Sawczyn Andrzej Skoczylas pod redakcjà Andrzeja Skoczylasa Wydanie 2 Kazusy
Bardziej szczegółowoUstawa o elektronicznych instrumentach płatniczych
Ustawa o elektronicznych instrumentach płatniczych Komentarz Mateusz Pacak Wydanie 1 Stan prawny na 1 grudnia 2012 roku Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Gierłowska Opracowanie redakcyjne: Anna
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział VI. Państwowy sektor gospodarczy struktura podmiotowa 31. Uwagi wstępne 32. Przedsiębiorstwo państwowe
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział VI. Państwowy sektor gospodarczy struktura podmiotowa... 1 31. Uwagi wstępne... 2 I. Przesłanki, zakres i kryteria wyodrębnienia sektora państwowego w gospodarce...
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... Wykaz najważniejszej literatury... XVII. Przedmowa...
Wykaz skrótów... XIII Wykaz najważniejszej literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Co to jest publiczne prawo gospodarcze?... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Publiczne prawo... 2 3. gospodarcze... 3
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział VI. Państwowy sektor gospodarczy struktura podmiotowa 31. Uwagi wstępne 32. Przedsiębiorstwo państwowe
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział VI. Państwowy sektor gospodarczy struktura podmiotowa... 1 31. Uwagi wstępne... 2 I. Przesłanki, zakres i kryteria wyodrębnienia sektora państwowego w gospodarce...
Bardziej szczegółowoSpis treści. Spis treści
Spis treści Spis treści Wprowadzenie... Wykaz skrótów... XI XIX Literatura... XXIII Rozdział I. Ewolucja podstaw prawnych działalności gospodarczej podmiotów zagranicznych w Polsce... 1 1. Zmiany w systemie
Bardziej szczegółowoSpis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś)
Spis treści: Wykaz skrótów Przedmowa (Artur Kuś) Rozdział I. Geneza i rozwój procesów integracyjnych w Europie po II wojnie światowej (Tomasz Sieniow) ı2. PodłoŜe procesów integracyjnych w Europie po II
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... V. Wykaz najważniejszej literatury... XV
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Wykaz najważniejszej literatury... XV Rozdział I.Co to jest publiczne prawo gospodarcze?... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Publiczne prawo... 2 3. gospodarcze... 4 4. Publiczne
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... V. Wykaz najważniejszej literatury... XVII
Spis treści Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Wykaz najważniejszej literatury... XVII Rozdział I. Co to jest publiczne prawo gospodarcze?... 1 1. Uwagi ogólne... 1 2. Publiczne prawo... 2 3. gospodarcze...
Bardziej szczegółowoFinanse. jednostek samorządu terytorialnego. Elżbieta Kornberger-Sokołowska. Wydanie 1
Finanse jednostek samorządu terytorialnego Elżbieta Kornberger-Sokołowska Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Magdalena Urbańska Opracowanie redakcyjne: Hanna Czerniewska Redakcja techniczna:
Bardziej szczegółowoSystem instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ
System instytucjonalny i prawny Unii Europejskiej. Autor: Justyna Maliszewska-Nienartowicz CZĘŚĆ I. OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 1. CHARAKTER PRAWNY UNII EUROPEJSKIEJ ROZDZIAŁ 2. OSOBOWOŚĆ
Bardziej szczegółowoLiczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 16 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Administracja Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Kazimierz Strzyczkowski Poziom studiów (I lub II stopnia): I stopnia Tryb studiów:
Bardziej szczegółowoSpis treści. Część I. Prawnokarna ochrona obrotu gospodarczego
Wykaz skrótów... 13 Wstęp... 17 Część I. Prawnokarna ochrona obrotu gospodarczego Wprowadzenie... 21 Rozdział I. Obrót gospodarczy w kodeksowym prawie karnym... 36 1. Przestępstwa menadżerów (nadużycie
Bardziej szczegółowoUbezwłasnowolnienie. w polskim systemie prawnym. Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne. Larysa Ludwiczak. Wydanie 1
Ubezwłasnowolnienie w polskim systemie prawnym Aspekty materialnoprawne i formalnoprawne Larysa Ludwiczak Wydanie 1 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Joanna Ośka Opracowanie redakcyjne: Agata Raczkowska
Bardziej szczegółowoAnna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM
Prawna ochrona przyrody w lokalnym planowaniu przestrzennym Anna Fogel PRAWNA OCHRONA PRZYRODY W LOKALNYM PLANOWANIU PRZESTRZENNYM Stan prawny na dzień 01.11.2011 r. Warszawa 2011 1 Anna Fogel Wydawca:
Bardziej szczegółowoLexisNexis Polska Sp. z o.o.
Redaktor prowadzący: Agnieszka M. Zagozda Opracowanie redakcyjne: Michał Dymiński Redakcja techniczna: Małgorzata Duda Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski Copyright by LexisNexis Polska
Bardziej szczegółowo1. POJĘCIE REGLAMENTACJI GOSPOADARCZEJ
1. POJĘCIE REGLAMENTACJI GOSPOADARCZEJ a) Reglamentacja gospodarcza to funkcja państwa zaliczana do interwencjonizmu gospodarczego, czyli do władczego oddziaływania państwa na procesy mające miejsce w
Bardziej szczegółowoKonstytucja Rzeczypospolitej Polskiej
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej ze schematami Marta Derlatka Wydanie 3 Warszawa 2012 Tytuły do artykułów sporządziła: Marta Derlatka Opracowanie redakcyjne: Anna Popławska Opracowanie techniczne:
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... 9 Wstęp... 11
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 9 Wstęp... 11 Rozdział 1 Organizacje pozarządowe i ich podstawy funkcjonowania... 23 1.1. Wolność zrzeszania się... 23 1.1.1. Pojęcie wolności i praw człowieka... 24 1.1.2.
Bardziej szczegółowoPrawo zatrudnienia. Małgorzata Gersdorf. Wydanie 1
Prawo zatrudnienia Małgorzata Gersdorf Wydanie 1 Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Joanna Choroszczak-Magiera Redakcja techniczna: Krzysztof Koziarek Projekt okładki i stron tytułowych: Michał Piotrowski
Bardziej szczegółowoPojęcie administracji Administracja oznacza wydzielone w państwie struktury organizacyjne powołane specjalnie do realizacji określonych celów o charak
PRAWO ADMINISTRACYJNE *Pojęcie Administracji *Pojęcie Prawa Administracyjnego *Demokratyczne Państwo Prawa mgr Arkadiusz Łukaszów Zakład Prawa Administracyjnego Instytut Nauk Administracyjnych Pojęcie
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII. Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki
Spis treści Wprowadzenie... V Wykaz skrótów... XIII Część I. Koncepcja konstytucyjnego modelu regulacji wolności i praw jednostki Rozdział I. Idee przewodnie wolności i praw jednostki w procesie uchwalania
Bardziej szczegółowoWolności i prawa jednostki w Konstytucji RP. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP
Wolności i prawa jednostki w. Tom I. Idee i zasady przewodnie konstytucyjnej regulacji wolności i praw jednostki w RP Red.: Mariusz Jabłoński Wprowadzenie Wykaz skrótów Część I. Koncepcja konstytucyjnego
Bardziej szczegółowoUstawa o ewidencji ludności Komentarz
Ustawa o ewidencji ludności Komentarz Zbigniew Czarnik Wojciech Maciejko Paweł Zaborniak Wydanie 1 Warszawa 2012 Poszczególne części komentarza opracowali: Wojciech Maciejko rozdziały 1, 2, 3, 7 Zbigniew
Bardziej szczegółowoEfektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT
Efektywność prawa wspólnotowego w Polsce na przykładzie VAT Adam Bartosiewicz Oficyna a Wolters Kluwer business Warszawa 2009 Wykaz skrótów 13 Akty prawne 13 Organy 14 Publikatory 14 Uwagi wprowadzające
Bardziej szczegółowoSłużebność przesyłu. w praktyce. Bartosz Rakoczy. Wydanie 2
Służebność przesyłu w praktyce Bartosz Rakoczy Wydanie 2 Warszawa 2012 Redaktor prowadzący: Małgorzata Stańczak Opracowanie redakcyjne: Michał Barszcz Redakcja techniczna: Agnieszka Dymkowska-Szeszko Projekt
Bardziej szczegółowoKonstytucyjne zasady działalności gospodarczej. PPwG
Konstytucyjne zasady działalności gospodarczej PPwG 1 Podstawy ustroju gospodarczego Zasady konstytucyjne zasady ogólne (demokratyczne państwo prawne, sprawiedliwość społeczna) zasada społecznej gospodarki
Bardziej szczegółowoPrawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015)
Prawo Unii Europejskiej zagadnienia egzaminacyjne (2014/2015) 1. Sposoby pojmowania terminów: prawo europejskie, prawo wspólnotowe, Prawo Unii Europejskiej. 2. Rada Europy charakter prawny, statutowe cele
Bardziej szczegółowoSpis treści. II. Hermeneutyka prawnicza... 2 III. Podsumowanie Z problematyki klauzul generalnych... 7
Wykaz skrótów... Bibliografia... Wykaz aktów prawnych krajowych... Wykaz aktów prawnych międzynarodowych... Wprowadzenie... XIII XXI LV LIX LXIII Rozdział I. Zagadnienia ogólne... 1 1. Wielość filozofii
Bardziej szczegółowoKOMENTARZ. Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych. Ewa Marcisz. Stan prawny na 28 kwietnia 2014 roku
KOMENTARZ Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych Ewa Marcisz W Y DA N I E 2 Stan prawny na 28 kwietnia 2014 roku Warszawa 2014 Spis treści Spis treści Spis treści Wykaz skrótów................................................
Bardziej szczegółowoRola ETS w ochronie praw i wolności jednostki
Rola ETS w ochronie praw i wolności jednostki Metody integracji poprzez prawo: 1/ substytucja (inaczej unifikacja): wprowadzenie jednolitych materialnych norm wspólnotowych; całkowite ujednolicenie prawa
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wstęp (S. Marciniak) 11
Makro- i mikroekonomia : podstawowe problemy współczesności / red. nauk. Stefan Marciniak ; zespół aut.: Lidia Białoń [et al.]. Wyd. 5 zm. Warszawa, 2013 Spis treści Wstęp (S. Marciniak) 11 Część I. Wprowadzenie
Bardziej szczegółowoPrawo, studia stacjonarne
mgr Maciej Etel, asystent w Katedrze Publicznego Prawa Gospodarczego Wydział Prawa Uniwersytet w Białymstoku Program ćwiczeń Publiczne prawo gospodarcze w roku akademickim 2010-2011 Ćwiczenia 1 Zajęcia
Bardziej szczegółowoWYKŁAD III. SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r.
WYKŁAD III SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA W ŚWIETLE KONSTYTUCJI RP z dnia 2 kwietnia 1887 r. I. Pojęcie i rodzaje źródeł prawa II. Cechy systemu źródeł prawa w Polsce: 1. konstytucjonalizacja 2. dychotomiczny podział
Bardziej szczegółowoSpis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.
Bardziej szczegółowoSpis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP
Spis treści WYKAZ SKRÓTÓW WSTĘP ROZDZIAŁ I PODSTAWOWE ZAGADNIENIA UNIJNEGO SYSTEMU PRAWNEGO I FINANSOWEGO 1. Uwagi ogólne 2. Unijne regulacje prawne 3. Prawo pierwotne i prawo stanowione 4. Instytucje
Bardziej szczegółowoCzym różni się wolność od anarchii? Jaki charakter ma wolność gospodarcza?
Wolność Gospodarcza Czym różni się wolność od anarchii? Jaki charakter ma wolność gospodarcza? Jakie zastosowanie ma zasada wolności gospodarczej w procesie tworzenia prawa? Czy wolność gospodarcza w Konstytucji
Bardziej szczegółowo2. Zadania Tryb podejmowania decyzji i organizacja pracy... 57
SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... XI Wykaz literatury... XV Wykaz orzeczeń... XIX Przedmowa... XXIII Przedmowa do 5. wydania... XXIV Z przedmowy do 1. wydania... XXV Część 1. Zagadnienia wprowadzające... 1
Bardziej szczegółowoCezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Europejskiej
Cezary Kosikowski, Finanse i prawo finansowe Unii Spis treści: Wykaz skrótów Wprowadzenie Część I USTRÓJ WALUTOWY I FINANSE UNII EUROPEJSKIEJ Rozdział I Ustrój walutowy Unii 1. Pojęcie i zakres oraz podstawy
Bardziej szczegółowoSpis treści Przedmowa Wykaz skrótów Wykaz literatury Rozdział I. Geneza oraz ogólna charakterystyka prawna Zgrupowania
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XXIII Rozdział I. Geneza oraz ogólna charakterystyka prawna Zgrupowania 1 1. Wstęp. Geneza EZIG... 1 1.1. Stanowisko niemieckich prawników wobec
Bardziej szczegółowoKOMENTARZ. Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary. Dorota Habrat WYDANIE 1
KOMENTARZ Ustawa o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary Dorota Habrat WYDANIE 1 Warszawa 2014 Redaktor prowadzący: Anna Popławska Opracowanie redakcyjne: Wojciech
Bardziej szczegółowomożliwe nadużywanie pozycji dominującej na rynku zamówień publicznych - zamówienia in-house
możliwe nadużywanie pozycji dominującej na rynku zamówień publicznych - zamówienia in-house dr Wojciech Hartung Stowarzyszenie Prawa Zamówień Publicznych Warszawa, 12 czerwca 2018 r. O czym porozmawiamy?
Bardziej szczegółowoØ Nadzór solo. Ø Nadzór zintegrowany. Ø Nadzór mieszany MATERIAŁY WYKŁADOWE MATERIAŁY WYKŁADOWE MATERIAŁY WYKŁADOWE
MODELE NADZORU FINANSOWEGO Ø Nadzór solo Ø Nadzór zintegrowany Ø Nadzór mieszany NADZÓR FINANSOWY W POLSCE Komisja Papierów Wartościowych i Giełd Komisja Nadzoru Ubezpieczeń i Funduszy Emerytalnych Komisja
Bardziej szczegółowoPrawo administracyjne. Część ogólna wyd. 9
Prawo administracyjne. Część ogólna wyd. 9 Eugeniusz Ochendowski, 978-83-72856-89-0, TNOIK 2013 SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 15 DZIAŁ I ZAGADNIENIA OGÓLNE Administracja publiczna i prawo administracyjne...
Bardziej szczegółowoKryterium podmiotowe w orzecznictwie antymonopolowym Kryterium funkcjonalne - pojęcie działalności gospodarczej
Spis treści: Wstęp Rozdział I Zagadnienia wstępne 1. Konkurencja i jej ochrona w przepisach prawa 2. Polskie i europejskie prawo ochrony konkurencji 3. Cele prawa ochrony konkurencji 4. Treść prawa ochrony
Bardziej szczegółowoOchrona klienta na rynku ubezpieczeniowym STUDIUM PUBLICZNOPRAWNE
Ochrona klienta na rynku ubezpieczeniowym STUDIUM PUBLICZNOPRAWNE Ochrona klienta na rynku ubezpieczeniowym STUDIUM PUBLICZNOPRAWNE Aldona Piotrowska Wydawnictwo Naukowe SCHOLAR Warszawa 2019 Recenzje:
Bardziej szczegółowoWPŁYW PRAWA GOSPODARCZEGO PUBLICZNEGO NA ROZWÓJ PAŃSTWA I PRZEMYSŁU
PERIODYK NAUKOWY AKADEMII POLONIJNEJ 12 (2015) nr 1 Stanisław Łupiński * WPŁYW PRAWA GOSPODARCZEGO PUBLICZNEGO NA ROZWÓJ PAŃSTWA I PRZEMYSŁU THE INFLUENCE OF PUBLIC ECONOMIC LAW ON THE STATE INDUSTRIAL
Bardziej szczegółowoSpis treści. I. Uwagi wstępne... 46
Wykaz skrótów... Bibliografia... XIII Przedmowa do tomu I... XXXV Rozdział 1. Krytyka wartości poznawczej i analitycznej funkcji ochronnej prawa pracy... 1 1. Uwagi wstępne... 1 2. Funkcje prawa pracy
Bardziej szczegółowoUCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 19 lipca 2012 r.
UCHWAŁA Nr 216/2012 KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 19 lipca 2012 r. w sprawie wniosku do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją: 1) art. 20 pkt 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r.
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów Wstęp... 13
Spis treści Wykaz skrótów........................................................... 11 Wstęp... 13 ROZDZIAŁ I. Rozwój nauki prawa administracyjnego w Polsce... 15 1. Początki nauki prawa administracyjnego...
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX
Wykaz skrótów... XIII Wykaz literatury... XVII Przedmowa... XIX Rozdział I. Zagadnienia wprowadzające... 1 1. Prawo Unii Europejskiej jako akademicka dyscyplina prawa... 3 I. Rozwój autonomicznej dyscypliny
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wstęp... XXIII. Część I. Wprowadzenie do prawa podatkowego
Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wstęp... XXIII Część I. Wprowadzenie do prawa podatkowego Rozdział I. Pojęcie podatku... 3 1. Zagadnienia ekonomiczne opodatkowania... 3 I. Uwagi ogólne... 3
Bardziej szczegółowoWybrane akty prawne krajowe i europejskie
Wybrane akty prawne krajowe i europejskie I. Rynek kapitałowy A. Regulacje UE 1. dyrektywa Rady 93/6/EWG z dnia 15 marca 1993 r. w sprawie adekwatności kapitałowej przedsiębiorstw inwestycyjnych j instytucji
Bardziej szczegółowoLiteratura przykładowa
Literatura przykładowa Samorząd terytorialny w RP Zbigniew Leoński Podręcznik "Samorząd terytorialny w RP" omawia formy organizacyjne lokalnego życia publicznego, tj. gminy, powiatu i województwa. Tok
Bardziej szczegółowoLEGISLACJA ADMINISTRACYJNA
Wykłady Specjalizacyjne LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA ZARYS ZAGADNIEŃ PODSTAWOWYCH Lesław Grzonka 2. wydanie Wydawnictwo C.H.Beck Wykłady Specjalizacyjne Legislacja administracyjna. Zarys zagadnień podstawowych
Bardziej szczegółowoSŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU. Służebność przesyłu. i roszczenia uzupełniające. Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy. Roman Dziczek
SŁUŻEBNOŚĆ PRZESYŁU Służebność przesyłu i roszczenia uzupełniające Wzory wniosków i pozwów sądowych Przepisy Roman Dziczek Wydanie 1, 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Bojarska Opracowanie redakcyjne:
Bardziej szczegółowoMatylda Gwoździcka-Piotrowska Wybrane aspekty wolności gospodarczej. Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 88-91
Matylda Gwoździcka-Piotrowska Wybrane aspekty wolności gospodarczej Przegląd Naukowo-Metodyczny. Edukacja dla Bezpieczeństwa nr 2, 88-91 2008 88 Matylda GWOŹDZICKA-PIOTROWSKA Wyższa Szkoła Bankowa w Poznaniu
Bardziej szczegółowoSpis treści. 4. Nieodpłatna pomoc prawna w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym charakterystyka
Przedmowa... XIII Wykaz skrótów... XV Wykaz literatury... XIX Wykaz orzecznictwa... LI Wprowadzenie... 1. Założenia metodologiczne... I. Uzasadnienie wyboru tematu... II. Metody badawcze... III. Struktura...
Bardziej szczegółowoPRAWO BANKOWE. 8. wydanie
PRAWO BANKOWE 8. wydanie Stan prawny na 22 lutego 2013 r. Wydawca: Magdalena Przek-Ślesicka Redaktor prowadzący: Roman Rudnik Opracowanie redakcyjne: Ilona Iwko, Dorota Wiśniewska Skład, łamanie: Faktoria
Bardziej szczegółowospółki komandytowo-akcyjnej... 102 72. Wskaż zalety i wady organizacji i funkcjonowania
SPIS TREŚCI 1. Czym jest prawo gospodarcze i jakie jest jego miejsce w systemie prawa polskiego?... 15 2. Wyjaśnij istotę źródeł prawa gospodarczego.... 16 3. Wskaż i omów podstawowe zasady prawa gospodarczego....
Bardziej szczegółowoWykaz skrótów... 8 Przedmowa CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa członkowskiego a prawem UE wybrane problemy
Spis treści Wykaz skrótów...................................................... 8 Przedmowa.......................................................... 9 CZĘŚĆ I Wzajemne relacje między konstytucją państwa
Bardziej szczegółowoSTUDIA PODYPLOMOWE PRAWO OCHRONY ŚRODOWISKA W PRAWIE UNII EUROPEJSKIEJ I W PRAWIE POLSKIM
Przekazanie kompetencji ustawodawczych UE dr Aleksandra Sołtysińska Źródła prawa i procedury prawodawcze UE 1-2 grudnia 2017 roku przyjmowanie aktów prawnych wykonanie aktów prawnych środki proceduralne
Bardziej szczegółowoŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP
ŹRÓDŁA PRAWA POWSZECHNIE OBOWIĄZUJĄCEGO W RP SYSTEM PRAWA Zbiór uporządkowanych i wzajemnie ze sobą powiązanych norm generalnych i abstrakcyjnych wysłowionych w tekstach aktów prawotwórczych i nieuchylonych
Bardziej szczegółowoSpis treści SŁOWO WSTĘPNE... 17 ROZDZIAŁ VI PRAWO PODEJMOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ... 19
Spis treści SŁOWO WSTĘPNE... 17 ROZDZIAŁ VI PRAWO PODEJMOWANIA DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ... 19 1. Źródła prawa gospodarczego... 19 2. Główne zasady prawa gospodarczego... 22 2.1. Wprowadzenie... 22 2.2.
Bardziej szczegółowoStudia podyplomowe "Zarządzanie bezpieczeństwem i higieną pracy". Opracowanie: dr Artur Woźny
ŹRÓDŁA PRAWA PRACY Pod pojęciem źródła prawa rozumie się wszelkiego rodzaju formy, poprzez które zostają wyrażone normy prawne. Charakter oficjalnego źródła prawa stanowionego (wydanego przez uprawnione
Bardziej szczegółowoPRAWO. SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak
PRAWO KONSTYTUCYJNE SEMESTR ZIMOWY 2015/2016 mgr Anna Kuchciak Art. 92 ust. 1 Konstytucji RP Rozporządzenia są wydawane przez organy wskazane w Konstytucji, na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego
Bardziej szczegółowoKatedra Prawa i Postępowania Administracyjnego SEMINARIA MAGISTERSKIE 2016/2017
Katedra Prawa i Postępowania Administracyjnego SEMINARIA MAGISTERSKIE 2016/2017 Prof. zw. dr hab. Marek Wierzbowski Kierownik Katedry Prawa i Postępowania Administracyjnego Przewodniczący Rady Naukowej
Bardziej szczegółowoWYKAZ AKTÓW PRAWNYCH NA EGZAMIN RADCOWSKI W
ZAŁĄCZNIK NR 1 DO UCHWAŁY NR 68/VII/2009 KRAJOWEJ RADY RADCÓW PRAWNYCH Z DNIA 5 CZERWCA 2009r. WYKAZ AKTÓW PRAWNYCH NA EGZAMIN RADCOWSKI W 2009 1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.
Bardziej szczegółowoKodeks spółek handlowych
Zbiory Orzecznictwa Becka Kodeks spółek handlowych Orzecznictwo Aleksandra Gawrysiak-Zabłocka Ewa Skibińska 3. wydanie C.H.Beck ZBIORY ORZECZNICTWA BECKA Kodeks spółek handlowych. Orzecznictwo Polecamy
Bardziej szczegółowoOPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE i OCHRONY KONKURENCJI na kierunku PRAWO
Poznań, dnia 30 września 2016 roku Katedra Publicznego Prawa Gospodarczego OPIS MODUŁU KSZTAŁCENIA (SYLABUS) dla przedmiotu PUBLICZNE PRAWO GOSPODARCZE i OCHRONY KONKURENCJI na kierunku PRAWO I. Informacje
Bardziej szczegółowoLeksykon. prawa gospodarczego publicznego. podstawowych pojęć. 3. wydanie. Wydawnictwo C.H.Beck. pod redakcją: Andrzeja Powałowskiego
Leksykon prawa gospodarczego publicznego 100 podstawowych pojęć 3. wydanie pod redakcją: Andrzeja Powałowskiego Wydawnictwo C.H.Beck Leksykon prawa gospodarczego publicznego 100 podstawowych pojęć W sprzedaży
Bardziej szczegółowoRozdział 1. Europejskie prawo podatkowe w systemie prawa Unii Europejskiej
Europejskie prawo podatkowe. Rafał Lipniewicz Głównym celem książki jest przedstawienie podstawowych mechanizmów oddziałujących obecnie na proces tworzenia prawa podatkowego w państwach poprzez prezentację
Bardziej szczegółowoZAGADNIENIA I POJĘCIA OGÓLNE TEORII PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
PRZEDMOWA Część pierwsza ZAGADNIENIA I POJĘCIA OGÓLNE TEORII PRAWA ADMINISTRACYJNEGO Rozdział I. ZAGADNIENIA WSTĘPNE 1. Pojęcie administracji 2. Związanie administracji prawem 3. Pojęcie prawa administracyjnego
Bardziej szczegółowokodeks spółek handlowych
kodeks spółek handlowych TEKSTY USTAW 6. WYDANIE kodeks spółek handlowych TEKSTY USTAW Zamów książkę w księgarni internetowej 6. WYDANIE Stan prawny na 7 września 2017 r. Wydawca Małgorzata Stańczak Redaktor
Bardziej szczegółowoSpis treści. Wprowadzenie. Część I. Prawoznawstwo 1
Wprowadzenie XI Część I. Prawoznawstwo 1 Tabl. 1. Pojęcie państwo 3 Tabl. 2. Cechy państwa 4 Tabl. 3. Teorie powstania państwa 5 Tabl. 4. Funkcje państwa 6 Tabl. 5. Typ i forma państwa 7 Tabl. 6. Aparat
Bardziej szczegółowoZasada demokratycznego państwa prawnego. Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego
Zasada demokratycznego państwa prawnego Olga Hałub Katedra Prawa Konstytucyjnego Art. 2 Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej
Bardziej szczegółowoWymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO. Wymagania edukacyjne. Uczeń:
Wymagania edukacyjne z podstaw przedsiębiorczości klasa 3LO Wymagania edukacyjne podstawowe ponadpodstawowe Dział I. Człowiek istota przedsiębiorcza zna pojęcie osobowości człowieka; wymienia mechanizmy
Bardziej szczegółowoWykład II Zagadnienia prawne systemu finansów JST
Podstawy prawne finansów lokalnych Wykład II Zagadnienia prawne systemu finansów JST Dr Izabella Ewa Cech Materiały wewnętrzne PWSZ Głogów Wstęp - zakres wykładu - Pojęcie i kształt systemu finansowoprawnego
Bardziej szczegółowoUtrzymanie czystości i porządku w gminie w prawie polskim
Utrzymanie czystości i porządku w gminie w prawie polskim Bartosz Rakoczy Wydanie 1 Warszawa 2013 Redaktor prowadzący: Katarzyna Gierłowska Opracowanie redakcyjne: Katarzyna Gierłowska, Joanna Ołówek Opracowanie
Bardziej szczegółowoK A R T A P R Z E D M I O T U
Uczelnia Wydział Kierunek studiów Poziom kształcenia Profil kształcenia Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Wydział Prawa i Administracji Prawno-biznesowy Studia I st. Profil ogólnoakademicki
Bardziej szczegółowoArkadiusz Sobczyk. Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów pracy
Arkadiusz Sobczyk Problem horyzontalnego działania praw jednostki w orzecznictwie sądów pracy Kodeks pracy a Konstytucja RP - tzw. podstawowe zasady prawa pracy zawarte w kodeksie pracy stanowią odzwierciedlenie
Bardziej szczegółowoPrawo konstytucyjne. Niestacjonarne Studia Prawa 2016/2017 semestr zimowy
Prawo konstytucyjne Niestacjonarne Studia Prawa 2016/2017 semestr zimowy Stosunek prawa międzynarodowego do prawa krajowego Artykuł 38. 1. Trybunał, którego zadaniem jest orzekać na podstawie prawa międzynarodowego
Bardziej szczegółowoArt. 88. - konkretyzacja: - ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
OBOWIĄZYWANIE PRAWA I. Zasady konstytucyjne: 1. Zasada państwa prawa i jej konsekwencje w procesie stanowienia prawa: niezwykle ważna dyrektywa w zakresie stanowienia i stosowania prawa wyrok 9 V 2005
Bardziej szczegółowoSpis treści. Przedmowa... Wykaz skrótów...
Spis treści Przedmowa... Wykaz skrótów... XV XVII Rozdział I. Wprowadzenie... 1 Rozdział II. Prawo energetyczne... 7 1. Zagadnienia ogólne... 8 2. Uczestnicy rynku energii... 13 3. Zasada dostępu osób
Bardziej szczegółowoRozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa
POLSKIE PRAWO KONSTYTUCYJNE Red.: Dariusz Górecki Wykaz skrótów Wstęp Rozdział 1 Nazwa i przedmiot prawa konstytucyjnego 1.Nazwa 2.Przedmiot prawa konstytucyjnego i jego miejsce w systemie prawa Rozdział
Bardziej szczegółowoPrawo konsumenckie dla przedsiębiorców
Prawo konsumenckie dla przedsiębiorców czyli dlaczego warto dbać o konsumenta European Commission Enterprise and Industry PRAWO KONSUMENCKIE DLA Title PRZEDSIĘBIORCÓW of the presentation 22.11.2010 Date
Bardziej szczegółowoZASADY NACZELNE USTROJU RP
ZASADY NACZELNE USTROJU RP Zasady naczelne ustroju RP Zawierają idee przewodnie ustawy zasadniczej. Są to normy prawne zawarte w Konstytucji, których szczególna doniosłość charakteryzuje się w tym, że
Bardziej szczegółowoLEGISLACJA ADMINISTRACYJNA. Marcin Mazuryk Mateusz Kaczocha
LEGISLACJA ADMINISTRACYJNA Marcin Mazuryk Mateusz Kaczocha Warszawa 2012 Spis treści 5 Spis treści Wykaz skrótów... 7 Słowo wstępne... 9 Rozdział I Konstytucja... 11 Rozdział II Inicjatywa obywatelska...
Bardziej szczegółowopublicznej oraz tworzenie w tych sektorach warunków do powstania mechanizmów rynkowych i konkurencji
Społeczna gospodarka rynkowa jest: a. odrębnym modelem gospodarczym b. pośrednim modelem między modelem gospodarki rynkowej a modelem gospodarki centralnie planowanej c. wariantem gospodarki centralnie
Bardziej szczegółowoSpis treści Wykaz skrótów Bibliografia Wprowadzenie Wstęp Rozdział I. Specyfika podsektora elektroenergetycznego (elektroenergetyki)
Wykaz skrótów... Bibliografia... Wprowadzenie... XI XVII Wstęp... 1 Rozdział I. Specyfika podsektora elektroenergetycznego (elektroenergetyki)... 17 1. Specyfika energii elektrycznej jako dobra... 17 2.
Bardziej szczegółowo