Regulamin zarządzania ryzykiem i zarządzania kapitałowego w działalności Ventus Asset Management S.A.

Transkrypt

1 Regulamin zarządzania ryzykiem i zarządzania kapitałowego w działalności Ventus Asset Management S.A Niniejszy Regulamin określa wewnętrzne strategie i procedury identyfikacji, pomiaru, monitorowania i kontroli ryzyka w działalności Ventus Asset Management S.A. z siedzibą w Warszawie (zwany dalej Domem Inwestycyjnym ), w szczególności w zakresie niżej wymienionych kategorii ryzyka: a) operacyjnego, b) kredytowego i kontrahenta c) rezydualnego d) koncentracji e) wynikającego ze zmian warunków makroekonomicznych f) rynkowego g) stopy procentowej w portfelu niehandlowym h) płynności i) innego niż powyższe, które zostało zidentyfikowane jako istotne w działalności maklerskiej. oraz procedury wewnętrzne Domu Inwestycyjnego dotyczące procesów szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania kapitałowego oraz planowania kapitałowego w celu ustalenia całkowitego wymaganego poziomu kapitału na pokrycie wszystkich istotnych rodzajów ryzyka występujących w działalności Domu Inwestycyjnego oraz dokonania jego jakościowej oceny. 2. Regulamin, Załączniki do Regulaminu oraz zmiany do nich uchwalane są przez Zarząd, z zastrzeżeniem ust Procedury wewnętrzne Domu Inwestycyjnego dotyczące procesów szacowania kapitału wewnętrznego, zarządzania kapitałowego oraz planowania kapitałowego są zatwierdzane przez Radę Nadzorczą. Ilekroć w niniejszym Regulaminie jest mowa o: 2 1. Ustawie/Ustawach - rozumie się przez to m.in. Ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o obrocie instrumentami finansowymi, Ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o nadzorze nad rynkiem kapitałowym, Ustawę z dnia 29 lipca 2005r. o ofercie publicznej i warunkach wprowadzania instrumentów finansowych do zorganizowanego obrotu oraz spółkach publicznych, bądź wszelkie inne aktualne akty prawne i rozporządzenia regulujące działalność domów maklerskich i rynku kapitałowego 2. Rozporządzenie o wymogach kapitałowych rozumie się przez to Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 18 listopada 2009 r. w sprawie zakresu i szczegółowych zasad wyznaczania całkowitego wymogu kapitałowego, w tym wymogów kapitałowych, dla domów maklerskich oraz określenia maksymalnej wysokości kredytów, pożyczek i wyemitowanych dłużnych papierów wartościowych w stosunku do kapitałów (Dz. U. Nr 204, poz. 1571) lub inny aktualny akt prawny regulujący wymogi kapitałowe domów maklerskich. 3. Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych rozumie się przez to Rozporządzenie Ministra finansów z dnia 23 listopada 2009 r. w sprawie określenia szczegółowych warunków Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 1

2 technicznych i organizacyjnych dla firm inwestycyjnych, banków, o których mowa w art. 70 ust. 2 ustawy o obrocie instrumentami finansowymi, i banków powierniczych oraz warunków szacowania przez dom maklerski kapitału wewnętrznego (Dz. U. z dnia 2 grudnia 2009 r.) lub inny aktualny akt prawny regulujący warunki techniczne działania domów maklerskich. 4. Komisji rozumie się przez Komisję Nadzoru Finansowego lub inny organ nadzoru określony w Ustawach. 5. Regulaminie kontroli wewnętrznej rozumie się przez to Regulamin kontroli wewnętrznej, ochrony przepływu informacji poufnych oraz nadzoru zgodności działalności Ventus Asset Management S.A. z prawem. 6. Regulaminie kontaktu z klientami rozumie się przez to Regulamin postępowania Ventus Asset Management S.A. w kontaktach z klientami 7. Sekuratyzacji rozumie się przez to transakcję, program lub strukturę prawno organizacyjną, w wyniku której ryzyko kredytowe związane z ekspozycją bazową ulega podziałowi na transze 8. Zaangażowanie - rozumie się przez to sumę wierzytelności Domu Inwestycyjnego lub udzielonych przez Dom Inwestycyjny zobowiązań pozabilansowych wobec innego podmiotu I. Zasady ograniczania ryzyka 3 1. Jeżeli nie zostało to określone inaczej sformułowania użyte w niniejszym Regulaminie określone zostały w Rozporządzeniu o wymogach kapitałowych 2. Obowiązki Domu Inwestycyjnego w zakresie zarządzania ryzykiem oraz realizacji postanowień niniejszego Regulaminu należą do Zarządu, który może również wyznaczać osoby do wykonania poszczególnych zadań. 3. W celu ograniczenia ryzyka w działalności Domu Inwestycyjnego stosowane są następujące zasady (zwane dalej łącznie Zasadami ograniczania ryzyka ): a) Dom Inwestycyjny prowadzi działalność, której skala powinna być nieznacząca w rozumieniu Rozporządzenia o wymogach kapitałowych; b) Dom Inwestycyjny nie dokonuje operacji zaliczanych do portfela handlowego; c) Dom Inwestycyjny nie udziela pożyczek; d) Dom Inwestycyjny nie stosuje sekuratyzacji swoich aktywów; e) Środki własne Domu Inwestycyjnego są przechowywane na rachunkach bieżących lub inwestowane są w lokaty w polskich złotych o terminie zapadalności nie dłuższym niż 3 (trzy) miesiące w przypadku każdej lokaty; f) Dom Inwestycyjny nie zaciąga zobowiązań, nie udziela poręczeń, gwarancji ani nie dokonuje innych transakcji abstrakcyjnych mogących obciążyć wynik finansowy Domu Inwestycyjnego kwotą o nie ustalonej wartości 4. W celu realizacji zasady, o której mowa w ust. 3 pkt a) Dom Inwestycyjny przestrzega, aby nie został spełniony żaden z poniższych warunków: a) średnia arytmetyczna dziennych sum kwot operacji zawartych w każdym spośród ostatnich 250 dni roboczych bezpośrednio poprzedzających dzień obliczenia, zaliczonych do portfela handlowego przekroczyła równowartość w złotych euro obliczoną według bieżącego kursu średniego ogłoszonego na dany dzień przez Narodowy Bank Polski; Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 2

3 b) w ciągu 250 dni roboczych bezpośrednio poprzedzających dzień obliczenia występują cztery dni, w których suma kwot operacji, zaliczonych do portfela handlowego, zawartych w każdym z tych dni z osobna przekroczyła równowartość w złotych euro obliczoną w złotych według bieżącego kursu średniego ogłoszonego na dany dzień przez Narodowy Bank Polski; c) średnia arytmetyczna skali prowadzonej działalności obliczona za ostatnie 250 dni roboczych bezpośrednio poprzedzających dzień obliczenia przekroczyła 0,05; d) w ciągu 250 dni roboczych bezpośrednio poprzedzających dzień obliczenia występują cztery dni, w których skala prowadzonej działalności przekroczyła 0, Skalę prowadzonej działalności, o której mowa w ust. 3 pkt c) i d), oblicza się jako stosunek kwot operacji zawartych w danym dniu, zaliczonych do portfela handlowego, do sumy bilansowej powiększonej o sumę kwot wszystkich operacji pozabilansowych nierozliczonych do tego dnia. 6. W przypadku planowanego podjęcia istotnej decyzji biznesowej Zarząd Domu Inwestycyjnego powinien przeprowadzić analizę wskazującą na wpływ planowanych decyzji na adekwatność kapitałową Domu Inwestycyjnego Biorąc pod uwagę skalę prowadzonej działalności w celu wyliczenia całkowitego wymogu kapitałowego z zastrzeżeniem ust. 2 w Domu Inwestycyjnym identyfikuje się następujące rodzaje ryzyka: a) ryzyko rynkowe (obejmujące łączny wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka cen towarów); b) ryzyko walutowe; c) ryzyko kredytowe; d) ryzyko operacyjne; e) przekroczenia limitu koncentracji zaangażowania i limitu dużych zaangażowań; 2. Ze względu na stosowanie Zasad ograniczania ryzyka w działalności Domu Inwestycyjnego nie występują następujące rodzaje ryzyka (w szczególności nie jest również konieczne wyliczanie dla niech wymogów kapitałowych): a) ryzyko rynkowe (związane z ryzykiem cen instrumentów kapitałowych, cen towarów, cen instrumentów dłużnych, ogólnym stóp procentowych, cen tytułów uczestnictwa w instytucjach wspólnego inwestowania); b) ryzyko stopy procentowej w portfelu niehandlowym; c) ryzyko walutowe; d) ryzyko rozliczenia, dostawy oraz ryzyko kredytowe kontrahenta; e) ryzyko rezydualne - wynikające z mniejszej niż założona przez Dom Inwestycyjny skuteczności stosowanych technik ograniczania ryzyka kredytowego 3. Do wyliczenia całkowitego wymogu kapitałowego stosuje się postanowienia Rozporządzenia o wymogach kapitałowych z zastrzeżeniem szczegółowych postanowień niniejszego Regulaminu. 4. Niezależnie od postanowień ust. 1-3 Dom Inwestycyjny zarządza tymi rodzajami ryzyk, które jednostkowo mogą powodować narażenie wyniku finansowego Domu Maklerskiego na stratę przekraczającą 10% kapitałów nadzorowanych ( próg istotności ) Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 3

4 II. Ryzyko operacyjne 5 1. Ryzykiem operacyjnym jest możliwość powstania straty na skutek niedostosowania lub zawodności wewnętrznych procesów, błędów ludzkich lub systemów, lub na skutek zdarzeń zewnętrznych. Ryzyko prawne jest jednym z rodzajów ryzyka operacyjnego. W szczególności w działalności Domu Inwestycyjnego za istotne w zakresie ryzyka operacyjnego uznaje się możliwość powstania straty na skutek: a) ryzyka prawnego wynikającego z zawartych umów z klientami, b) błędów i zaniedbań w realizacji umów zawartych z klientami, c) niedostosowania usługi do sytuacji finansowej lub celów inwestycyjnych klientów, d) działań Domu Inwestycyjnego podjętych w dobrej wierze, które z punktu widzenia klientów nie przyniosły zamierzonych efektów; 2. W zakresie ryzyka operacyjnego Dom Inwestycyjny stosuje: a) ogólne zasady zarządzania ryzykiem, określone w Rozporządzeniu w sprawie warunków technicznych b) procedury zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasady oceny stopnia narażenia na ryzyko operacyjne, monitorowania straty z tytułu ryzyka operacyjnego oraz przyjęte przez Dom Inwestycyjny określenie ryzyka operacyjnego dla potrzeb stosowania tych procedur, uwzględniające elementy, o których mowa w ust. 1, oraz uwzględniające zdarzenia charakteryzujące się niską częstotliwością, lecz wysokimi stratami, c) plany zachowania ciągłości działania przygotowane w celu zapewnienia bezawaryjnego działania krytycznych dla Domu Inwestycyjnego funkcji biznesowych oraz plany awaryjne przygotowane na wypadek wystąpienia awarii i mające na celu odtworzenie lub wznowienie działalności krytycznych procesów biznesowych, zgodnie z przyjętymi przez Dom Inwestycyjny celami oraz z uwzględnieniem interesów klientów Domu Inwestycyjnego. d) politykę w zakresie wyboru, uzupełniania oraz monitorowania potrzeb kadrowych i planowania zaplecza kadrowego; 3. W zakresie realizacji obowiązków zarządzania ryzykiem operacyjnym, o których mowa w ust. 1-2 stosuje się następujące zasady: a) Dom Inwestycyjny w ramach ogólnych zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym stosuje między innymi Regulamin kontaktu z klientami; b) Dom Inwestycyjny w działalności zarządzania portfelem korzysta z systemów informatycznych podmiotów prowadzących rachunki klientów; c) kluczowe informacje (dane klientów, hasła, loginy) są zabezpieczone i przechowywane są w postaci fizycznej; d) w przypadku awarii (pożar, kradzież, zniszczenie lub inna utrata danych) Zarząd oraz pozostałe osoby odpowiedzialne za prowadzenie działalności Domu Inwestycyjnego: i. odtwarzają kluczowe informacje z wykorzystaniem informacji będących w posiadaniu podmiotów prowadzących rachunki klientów oraz przekazanych przez samych klientów. ii. ustalają nowe hasła, loginy w przypadku ryzyka dostania się dotychczasowych danych w niepowołane ręce. e) zgodność działalności Domu Inwestycyjnego z przepisami prawa i regulaminami wewnętrznymi oraz ocenia ich funkcjonowania jest przedmiotem niezależnej kontroli wewnętrznej w ramach Domu Inwestycyjnego; Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 4

5 f) Zarząd Domu Inwestycyjnego monitoruje potrzeby bieżące kadrowe i w przypadku znacznej zmiany działalności, jej rozszerzenia, bądź zwiększenia zakresu obowiązków wykonywanych przez Dom Inwestycyjny planuje z odpowiednim wyprzedzeniem zaplecze kadrowe. Pracownicy mają prawo zgłaszania wniosków kadrowych; g) Dom Inwestycyjny w umowach z klientami stosuje postanowienia ograniczające odpowiedzialność i dające klientowi możliwość zapoznania się z potencjalnie niekorzystną sytuacją, w szczególności stwierdzające, że: i. Wszystkie czynności faktyczne i prawne, których przedmiotem jest portfel Klienta, są podejmowane przez Dom Inwestycyjny na rachunek i ryzyko Klienta, ii. Każdorazowo w przypadku, gdy wartość portfela spadnie poniżej 75 % wartości wniesionych do zarządzania aktywów, skorygowanych o ewentualne dyspozycje klienta, dotyczące przekazywania aktywów, Dom Inwestycyjny obowiązany jest do niezwłocznego poinformowania Klienta, iii. Dom Inwestycyjny nie ponosi odpowiedzialności za straty spowodowane spadkiem cen aktywów wchodzących w skład portfela, kursów walut obcych, za straty spowodowane niewypłacalnością emitentów papierów wartościowych oraz banków, w których zdeponował środki finansowe klientów, oraz strat innego rodzaju, chyba że dowiedziono, że są one rezultatem działania w złej wierze lub zaniedbania, iv. Żadne z postanowień umowy z klientem nie może być uznane za wyraźne lub domniemane zobowiązanie Domu Inwestycyjnego do zapewnienia Klientowi zwiększenia lub utrzymania wartości jego portfela, bez względu na przyjętą strategię inwestycyjną h) Zarząd Domu Inwestycyjnego przed zatwierdzeniem umowy z klientem ocenia ją pod kątem narażenia Domu Inwestycyjnego na ryzyko operacyjne poprzez określenie jej potencjalnego wpływu na wymogi kapitałowe i odniesienie go do kapitałów nadzorowanych Z zastrzeżeniem ust. 2-7 Dom Inwestycyjny oblicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego z zastosowaniem poniższego wzoru: WKRO= (Aktywa + Usługi ) * 0.625% Gdzie, WKRO oznacza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego Aktywa łączną wartość aktywów będących w zarządzaniu wycenianych wg zasad określonych w Regulaminie zarządzania z zastrzeżeniem ust. 2-3 Usługi łączną wartość z tytułu świadczenia usług oferowania lub doradztwa, wynikająca z umowy, z zastrzeżeniem wyboru wyższej wartości z dwóch: i) spodziewanych przychodów, lub ii) kar umownych 2. Aktywa o których mowa w ust. 1 mogą nie obejmować środków pieniężnych, lokat, bonów, obligacji Skarbu Państwa o duration mniejszym niż rok lub innych aktywów uznanych przez Zarząd Domu Inwestycyjnego za bezpieczne. 3. Wymóg kapitałowy może być mniejszy dla całości lub części aktywów w przypadku których zastosowano postanowienia wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność Domu Inwestycyjnego w zakresie większym niż określony w ust g). W takim przypadku wymóg Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 5

6 kapitałowy może być wyliczany indywidualnie z zastosowaniem zasady konserwatywnej oceny ryzyka operacyjnego. 3a. Wymóg kapitałowy może być mniejszy dla całości lub części umów związanych ze świadczeniem usług oferowania lub doradztwa w przypadku których zastosowano postanowienia wyłączające lub ograniczające odpowiedzialność Domu Inwestycyjnego. W takim przypadku wymóg kapitałowy może być wyliczany indywidualnie z zastosowaniem zasady konserwatywnej oceny ryzyka operacyjnego. 4. W przypadku odejścia/odwołania lub braku możliwości pełnienia obowiązków przez okres ponad 1 miesiąca przez członka Zarządu lub innego istotnego pracownika przyczyniającego się bezpośrednio do generowania przychodów (zwanego dalej kluczowym pracownikiem ), który spełnia łącznie następujące warunki: a. pełnił te obowiązki w sposób ciągły przez cały ostatni zakończony rok obrotowy b. przyczynił się bezpośrednio do generowania przychodów w ostatnio zakończonym roku obrotowym WKRO ulega zwiększeniu wg następującego wzoru WDRO= ( 1 / LKP ) * PORO Gdzie, WDRO oznacza dodatkowy wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego zwiększajacy WKRO LKP średnioroczna łączna liczba kluczowych pracowników pełniących swoje obowiązki podczas ostatnio zakończonego roku obrotowego, spełniających warunki określone w ust. 4 pkt a-b PORO przychody netto Domu Inwestycyjnego za cały ostatnio zakończony rok obrotowy 5. WDRO jest obliczany za okres od dnia kończącego miesiąc kalendarzowy następujący po miesiącu w którym zaistniały okoliczności określone w ust. 4 do momentu powołania nowego kluczowego pracownika lub przez okres 3 miesięcy kalendarzowych, w zależności co nastąpi wcześniej. 6. W przypadku zaciągnięcia przez Dom Inwestycyjny zobowiązań, udzielenia poręczeń, gwarancji lub dokonania innej transakcji abstrakcyjnej (zwane dalej łącznie zobowiązaniami ) mogącej powodować obciążenie wyniku finansowego Domu Inwestycyjnego o wartości przekraczającej próg istotności bez uprzedniej zgody Rady Nadzorczej, WKRO ulega zwiększeniu o wartość zaciągniętego zobowiązania. 7. W przypadku podjętych w imieniu Domu Inwestycyjnego działań niezgodnych z niniejszym Regulaminem lub naruszających niniejszy Regulamin i mogących narazić Dom Inwestycyjny na dodatkowe straty WKRO ulega zwiększeniu o wartość obliczonej zgodnie z zasadami ostrożności potencjalnej straty, na którą może być narażony Dom Inwestycyjny. III. Ryzyko kredytowe 1. W zakresie ryzyka kredytowego Dom Inwestycyjny stosuje odpowiednio: 7 Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 6

7 a) zasady monitorowania ekspozycji pod względem ryzyka kredytowego, b) zasady dywersyfikacji portfela ekspozycji kredytowych stosownie do założeń w zakresie dopuszczalnego poziomu ryzyka kredytowego oraz z uwzględnieniem rynków, na których działa Dom Inwestycyjny; 2. W celu realizacji obowiązków zarządzania ryzykiem kredytowym oraz biorąc pod uwagę Zasady ograniczania ryzyka w działalności Domu Inwestycyjnego stosuje się następujące zasady: a) w zakresie ryzyka kredytowego za istotne uznaje się przede wszystkim: i. ryzyko ekspozycji z tytułu podatków, dotacji, ubezpieczeń społecznych ii. ryzyko ekspozycji wobec instytucji (w tym przede wszystkim banków) iii. ryzyko ekspozycji wobec przedsiębiorców iv. ryzyko ekspozycji wobec klientów Domu Inwestycyjnego v. rozliczenia z kontrahentami, których tożsamości nie można ustalić vi. rzeczowe aktywa trwałe Domu Inwestycyjnego vii. środki pieniężne w kasie Domu Inwestycyjnego i równoważne pozycje gotówkowe viii. środki pieniężne w drodze b) na dzień bilansowy dokonuje się przeglądu ekspozycji kredytowych z uwzględnieniem kategorii opisanych w pkt a) c) Dom Inwestycyjny w zakresie nadzoru dopuszczalnego poziomu ryzyka kredytowego może stosować limity, o których mowa w Regulaminie kontroli wewnętrznej. 8 Dom Inwestycyjny oblicza wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego przy użyciu metody standardowej, o której mowa w Rozporządzeniu o wymogach kapitałowych. IV. Ryzyko koncentracji 9 1. W zakresie ryzyka koncentracji Dom Inwestycyjny stosuje odpowiednio zasady zarządzania ryzykiem niewykonania zobowiązania przez pojedynczy podmiot, podmioty powiązane kapitałowo lub organizacyjnie oraz przez grupy podmiotów, w przypadku których prawdopodobieństwo niewykonania zobowiązania jest zależne od wspólnych czynników. 2. W celu realizacji obowiązków zarządzania ryzykiem koncentracji w działalności Domu Inwestycyjnego z zastrzeżeniem 10 stosuje się następujące zasady: a) Suma zaangażowania Domu Inwestycyjnego obciążonego ryzykiem danego podmiotu nie powinien przekroczyć limitu koncentracji zaangażowania, który wynosi: i. 25% poziomu nadzorowanych kapitałów Domu Inwestycyjnego wobec podmiotu dla zaangażowania Domu Inwestycyjnego wobec podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, po uwzględnieniu technik ograniczenia ryzyka kredytowego, ii. jeżeli podmiot lub przynajmniej jeden z podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie jest instytucją, o której mowa w art. 98a ust. 2 pkt 13 Ustawy, wówczas: - suma zaangażowania Domu Inwestycyjnego wobec podmiotu lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie może przekroczyć 25% poziomu nadzorowanych kapitałów Domu Inwestycyjnego, pod warunkiem że suma ta nie przekroczy euro, oraz Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 7

8 - suma zaangażowania Domu Inwestycyjnego, po uwzględnieniu technik ograniczania ryzyka kredytowego, wobec podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie, z wyłączeniem instytucji, o której mowa w art. 98a ust. 2 pkt 13 Ustawy, nie może przekroczyć 25% poziomu nadzorowanych kapitałów Domu Inwestycyjnego. W przypadku gdy kwota euro, określona w pkt i) tiret pierwszy, przewyższa 25% wartości nadzorowanych kapitałów Domu Inwestycyjnego, wartość zaangażowania po uwzględnieniu technik ograniczania ryzyka kredytowego nie może przekroczyć limitu określonego przez Dom Inwestycyjny, przy czym Zarząd Domu Inwestycyjnego co najmniej raz w roku określa wysokość limitu i informuje Komisję o jego wysokości. Limit ten nie może przekroczyć 70% wartości nadzorowanych kapitałów Domu Inwestycyjnego b) Suma zaangażowań Domu Inwestycyjnego równych lub przekraczających 10% poziomu nadzorowanych kapitałów Domu Inwestycyjnego (zwane dalej dużymi zaangażowaniami ), w stosunku do podmiotów określonych w ust. 1 nie powinna być wyższa niż limit dużych zaangażowań, który wynosi 800% tych kapitałów. c) Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań i limitu dużych zaangażowań stanowi większa z kwot określonych jako: i. Suma nadwyżek zaangażowania Domu Inwestycyjnego wobec poszczególnych podmiotów ponad limit określony w pkt a), ii. Nadwyżka sumy dużych zaangażowań Domu Inwestycyjnego wobec poszczególnych podmiotów ponad limit określony w pkt b). 10 Postanowień 9 ust. 2 nie stosuje się wobec następujących zaangażowań: 1. Pozycji aktywów stanowiących wierzytelności wobec rządów i banków centralnych, którym, jeżeli są niezabezpieczone, przypisuje się wagę ryzyka równą 0%, zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, określoną w załączniku nr 6 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych; 2. Pozycji aktywów stanowiących wierzytelności wobec rządów i banków centralnych niewymienionych w ust. 1, wyrażonych i wypłaconych, o ile ma to zastosowanie, w walucie krajowej kredytobiorcy; 3. Pozycji aktywów stanowiących wierzytelności wobec organizacji międzynarodowych, wielostronnych banków rozwoju lub podmiotów sektora publicznego, którym, jeżeli byłyby niezabezpieczone, przypisuje się wagę ryzyka równą 0%, zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, określoną w załączniku nr 6 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych; 4. Pozycji aktywów stanowiących wierzytelności zabezpieczone bezpośrednimi gwarancjami podmiotów określonych w ust. 1-3, jeżeli niezabezpieczonym wierzytelnościom wobec podmiotu zapewniającego gwarancję przypisuje się wagę ryzyka równą 0% zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, określoną w załączniku nr 6 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych 5. Pozycji aktywów stanowiących należności od jednostek samorządu terytorialnego lub władz lokalnych państw członkowskich, którym - jeżeli byłyby niezabezpieczone - przypisuje się wagę Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 8

9 ryzyka równą 0% zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, o której mowa w załączniku nr 6 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych; 6. Pozycji aktywów zabezpieczonych zastawem na prawach lub przewłaszczeniem na zabezpieczenie praw majątkowych wynikających z dłużnych papierów wartościowych emitowanych przez podmioty określone w ust. 1-3, których papiery wartościowe stanowią wierzytelności wobec emitenta i którym przypisuje się wagę ryzyka równą 0% zgodnie z metodą standardową obliczania wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka kredytowego, określoną w załączniku nr 6 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych; 7. Ekspozycje wobec banku stanowiące wpłacone przez klientów domu maklerskiego środki pieniężne na rachunki bankowe prowadzone dla domu maklerskiego przez ten bank; 8. Innych, określonych w załączniku nr 10 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych. V. Ryzyko stopy procentowej w portfelu niehandlowym 11 Ze względu na stosowane Zasady ograniczania ryzyka (w szczególności określających sposób lokowania środków własnych Domu Inwestycyjnego) wpływ zmiany poziomu stóp procentowych na pozycje zaliczana do portfela handlowego powinien być ograniczony do minimum i nie jest konieczne dokonywanie oddzielnych pomiarów ryzyka stopy procentowej, testów warunków skrajnych, lub wpływu zmiany poziomu stóp na zmianę wyniku finansowego. VI. Ryzyko płynności Dom Inwestycyjny zarządza płynnością finansową z uwzględnieniem bieżącego uzyskiwania środków płynnych oraz przyszłych potrzeb, scenariuszy alternatywnych i planu awaryjnego w zakresie utrzymania płynności płatniczej. 2. W celu realizacji obowiązków zarządzania ryzykiem płynności oraz biorąc pod uwagę Zasady ograniczania ryzyka w działalności Domu Inwestycyjnego stosuje się następujące zasady: a) poziom środków płynnych zapewnia bezpieczne regulowanie zobowiązań Domu Inwestycyjnego w celu utrzymywania bez zakłóceń podstawowej bieżącej działalności, w tym w szczególności z płatności tytułu podatków i innych obciążeń administracyjnych, płac, najmu, dostępu do serwisów, itp; b) w zakresie zarządzania płynnością stosuje się w szczególności zasady lokowania środków własnych Domu Inwestycyjnego określone w Zasadach ograniczania ryzyka; c) w przypadku sytuacji awaryjnej dopuszczalne jest stosowanie awaryjnego planu pozyskania kapitału; d) ze względu na niewielkie prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka płynności jego ryzyko nie jest istotne, stopień narażenia na nie jest niewielki i nie jest konieczne określanie dodatkowych wymogów kapitałowych na jego pokrycie; 3. W celu utrzymania optymalnej płynności Domu Inwestycyjnego Zarząd dokonuje stałej analizy bieżących i przewidywanych istotnych przepływów pieniężnych dotyczących aktywów, pasywów oraz pozycji pozabilansowych (Analiza Przepływów) w celu ustalenia czy wartość aktywów Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 9

10 obrotowych ogółem stanowi co najmniej 100% wartości przyszłych potrzeb (kosztów) prognozowanych w kolejnym kwartale kalendarzowym. 4. Dodatkowo, w ramach systemu limitów i zabezpieczenia przed utratą płynności przewidzianych na okoliczność zdarzeń związanych z zagrożeniem dla stabilności rynku finansowego, wartość składników majątku wolnego od obciążeń powinna być utrzymywana na poziomie nie niższym niż 120% wartości przyszłych potrzeb (kosztów) prognozowanych w kolejnym dwóch kwartałach kalendarzowych. 5. W przypadku stwierdzenia ryzyka naruszenia limitów płynności Zarząd rozważa konieczność zastosowania planu awaryjnego obejmującego: a. dostosowanie pasywów poprzez ograniczenie prognozowanych zobowiązań, b. pozyskanie dodatkowego finansowania niezbędnego dla pokrycia zobowiązań poprzez: i. emisję akcji skierowaną do dotychczasowych lub nowych akcjonariuszy, ii. emisję dłużnych papierów wartościowych, iii. zaciągnięcie kredytów lub pożyczek w wysokości niezbędnej na pokrycie planowanych zobowiązań. 6. Realizacja planu awaryjnego następuje na podstawie ustanawianej doraźnie przez Zarząd strategii ograniczenia ryzyka utraty płynności obejmującej co najmniej wskazanie podejmowanych działań oraz planowanego terminu zneutralizowania ryzyka naruszenia limitu płynności. 7. Plan awaryjny podlega regularnemu przeglądowi, w szczególności jest uaktualniany na podstawie zatwierdzonych przez Zarząd analiz stanowiących podstawę do określenia limitów wewnętrznych oraz testów przeprowadzanych dla różnych, w tym alternatywnych scenariuszy. 8. Na potrzeby zarządzania ryzykiem płynności przyjmuje się następujący podział majątku Domu Inwestycyjnego: a. majątek obciążony obejmujący składniki, co do których istnieją ograniczenia dostępu (np. zastaw, hipoteka), b. majątek wolny od obciążeń obejmujące składniki dostępne przez cały czas, także w sytuacjach nadzwyczajnych) obejmujący. 9. W przypadku zmian w otoczeniu wpływających na zmianę potencjalnych skutków scenariuszy alternatywnych przewidzianych dla profilu działalności oraz rynku, na którym Dom Inwestycyjny prowadzi działalność, a także elementów wspólnych z innymi scenariuszami, Zarząd zobowiązany jest odpowiednio dostosować limity i mechanizmy określone w niniejszym rozdziale uwzględniając przy tym różne horyzonty czasowe i zmienne natężenie warunków skrajnych. VII. Ryzyko zmian warunków makroekonomicznych Dom Inwestycyjny w miarę możliwości zabezpiecza się przed ryzykiem wynikającym ze zmian warunków makroekonomicznych. 2. W celu realizacji obowiązków zarządzania ryzykiem zmian warunków makroekonomicznych oraz biorąc pod uwagę Zasady ograniczania ryzyka w działalności Domu Inwestycyjnego stosuje się następujące zasady: Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 10

11 a) Dom Inwestycyjny gromadzi i analizuje informacje makroekonomicznych w ujęciu globalnym i sektorowym; b) biorąc pod uwagę skalę działalności Domu Inwestycyjnego ocenia się, że jego ryzyko nie jest istotne, stopień narażenia na nie jest niewielki i nie jest konieczne określanie dodatkowych wymogów kapitałowych na jego pokrycie; VIII. Polityka zarządzania i planowania kapitałowego (Plan finansowy) Długoterminowym celem kapitałowym Domu Inwestycyjnego jest uzyskanie i utrzymanie docelowego poziomu kapitału nadzorowanego oraz minimalnej wartości współczynnika wypłacalności Tier1 (rozumianego jako relacja kapitałów podstawowych z uwzględnieniem ewentualnych pozycji dodatkowych oraz pomniejszeń do aktywów ważonych ryzkiem wyznaczonych zgodnie z Rozporządzeniem o wymogach kapitałowych). 2. Docelowy poziom kapitału nadzorowanego powinien wynosić co najmniej równowartość w złotych euro. 3. Minimalna wartość współczynnika wypłacalności Tier1 powinna wynosić 8%. 4. Preferowaną strukturą kapitału jest finansowanie działalności Domu Inwestycyjnego w ramach kapitałów podstawowych. 5. W przypadkach awaryjnych (w szczególności zaistnienia istotnej straty) dopuszczalne jest zaciąganie pożyczek lub innych zobowiązań w celu finansowania działalności z zastrzeżeniem ust Wysokość zaciągniętych przez Dom Inwestycyjny kredytów, pożyczek oraz wyemitowanych przez niego dłużnych papierów wartościowych nie może przekroczyć czterokrotności poziomu nadzorowanych kapitałów. 7. Zasady przekształcania miar ryzyka w wymogi kapitałowe określone są w niniejszym Regulaminie oraz Rozporządzeniu o wymogach kapitałowych. IX. Szczegółowy wykaz informacji upowszechnianych w ramach polityki informacyjnej w zakresie adekwatności kapitałowej. 15 Biorąc pod uwagę Zasady ograniczania ryzyka z zastrzeżeniem 16 ustala się następujący zakres informacji w zakresie adekwatności kapitałowej upowszechnianych w sposób określony w Regulaminie kontroli wewnętrznej 1. W odniesieniu do kapitałów nadzorowanych Dom Inwestycyjny ujawnia: a) z zastrzeżeniem 16 ust. 2 informacje dotyczące głównych cech wszystkich pozycji i składników kapitałów nadzorowanych; b) kwotę kapitałów podstawowych i uzupełniających II kategorii, obliczonych zgodnie Rozporządzeniem o wymogach kapitałowych, wraz z oddzielną informacją na temat poszczególnych składników oraz pomniejszeń tych kapitałów; Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 11

12 c) kwotę kapitałów uzupełniających III kategorii, obliczonych zgodnie Rozporządzeniem o wymogach kapitałowych, wraz z poszczególnymi składnikami i pomniejszeniami tych kapitałów oraz kwotę tych kapitałów zaliczoną do kapitałów nadzorowanych d) sumę składników kapitałów nadzorowanych określoną zgodnie Rozporządzeniem o wymogach kapitałowych. 2. W odniesieniu do informacji dotyczących przestrzegania wymogów kapitałowych Dom Inwestycyjny ujawnia: a) kwoty stanowiące 8 % zaangażowania ważonego ryzykiem oddzielnie dla każdej z klas ekspozycji związanych z ryzykiem kredytowym; b) z zastrzeżeniem 4 ust. 2 kwoty łącznych wymogów kapitałowych z tytułu ryzyka rynkowego, ryzyka rozliczenia dostawy i ryzyka kredytowego kontrahenta oraz przekroczenia limitu koncentracji zaangażowania i limitu dużych zaangażowań, łącznie i w rozbiciu na poszczególne rodzaje ryzyka; c) z zastrzeżeniem 6 kwoty łącznego wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego; 3. W odniesieniu do informacji dotyczących ryzyka kredytowego Dom Inwestycyjny ujawnia: a) Z zastrzeżeniem 16 definicje należności przeterminowanych i z rozpoznaną trwałą utratą wartości - w rozumieniu przepisów Ustawy o rachunkowości; b) łączną kwotę należności według wyceny na dzień bilansowy, zgodnie z Ustawą o rachunkowości; c) łączną kwotę ekspozycji bez uwzględnienia efektu ograniczenia ryzyka kredytowego i średnią kwotę ekspozycji w danym okresie w podziale na klasy; d) opis stosowanego podejścia i metod przyjętych do ustalania korekt wyceny i wyliczonych rezerw, w przypadku gdy są przyczyną istotnych strat w bieżącym roku obrotowym, pomniejszają kapitały podstawowe domu maklerskiego e) strukturę geograficzną ekspozycji wraz z wyszczególnieniem obszarów ważnych pod względem istotnych klas ekspozycji; f) strukturę branżową ekspozycji lub według typu kontrahenta w podziale na klasy ekspozycji wraz z wyszczególnieniem istotnych pozycji; g) strukturę ekspozycji według terminów zapadalności w podziale na klasy ekspozycji wraz z wyszczególnieniem istotnych pozycji; h) kwoty, w podziale na istotne branże lub typy kontrahentów: i. ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości i oddzielnie ekspozycji przeterminowanych, ii. salda korekt wartości i rezerw, iii. korekt wartości i rezerw w danym okresie; i) kwoty ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości i przeterminowanych prezentowanych odrębnie, w podziale na istotne obszary geograficzne obejmujące w miarę możliwości kwoty korekt wartości i rezerw związanych z danym obszarem geograficznym; j) uzgodnienie zmian stanów korekt wartości i rezerw z tytułu ekspozycji z rozpoznaną utratą wartości obejmujące: i. opis rodzajów korekt wartości i rezerw, ii. salda początkowe, iii. kwoty umorzeń należności w ciężar dokonanych odpisów w danym okresie, iv. kwoty odpisów albo rozwiązań na oszacowane prawdopodobne straty na ekspozycjach w danym okresie, wszelkie inne korekty, w tym korekty wynikające z różnic kursowych, Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 12

13 połączeń podmiotów, przejęć i zbycia podmiotów zależnych oraz przemieszczeń pomiędzy grupami odpisów i rezerw, v. salda końcowe - przy czym korekty wartości i kwoty odzyskane odniesione bezpośrednio do rachunku zysków i strat powinny być ujawnione odrębnie. 4. W odniesieniu do informacji dotyczących kwoty ekspozycji ważonych ryzykiem metodą standardową dla każdej z klas ekspozycji Dom Inwestycyjny ujawnia następujące informacje (o ile metody te mają zastosowanie): a) nazwy zewnętrznych instytucji oceny wiarygodności kredytowej i agencji kredytów eksportowych, z których ocen korzysta dom maklerski, oraz przyczyny ewentualnych zmian w tym zakresie; b) klasy ekspozycji, dla których stosowane są oceny wiarygodności kredytowej przyznawane przez zewnętrzną instytucję oceny wiarygodności kredytowej i agencję kredytów eksportowych; c) opis procesu stosowanego do przenoszenia oceny emitenta i emisji na pozycje spoza portfela handlowego; d) przypisane oceny wiarygodności kredytowej opracowane przez zewnętrzne instytucje oceny wiarygodności kredytowej oraz agencje kredytów eksportowych do odpowiednich stopni jakości kredytowej ryzyka, jeżeli dom maklerski stosuje inny sposób przypisania tych ocen niż zewnętrzna instytucja oceny wiarygodności kredytowej lub agencja kredytów eksportowych; e) wartość ekspozycji przed i po zastosowaniu technik ograniczenia ryzyka kredytowego dla każdego stopnia jakości kredytowej ustalonego dla metody standardowej oraz pozycji, które stanowią pomniejszenia kapitałów nadzorowanych. 5. Z zastrzeżeniem 6 w odniesieniu do informacji dotyczących ryzyka operacyjnego Dom Inwestycyjny ujawnia stosowane metody do wyliczania wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka operacyjnego. 6. Z zastrzeżeniem 11 w odniesieniu do informacji dotyczących ryzyka stopy procentowej w odniesieniu do pozycji w portfelu niehandlowym Dom Inwestycyjny ujawnia: a) charakter ryzyka stopy procentowej i podstawowe założenia oraz częstotliwość pomiaru ryzyka stopy procentowej, w tym założenia dotyczące wcześniejszego spłacania pożyczek; b) zmianę wyniku finansowego, zdyskontowanej wartości ekonomicznej lub innych mierników stosowanych przez Dom Inwestycyjny do oceny skutków szokowych wzrostów lub spadków stóp procentowych obliczonych zgodnie ze stosowaną przez Dom Inwestycyjny metodą pomiaru ryzyka stopy procentowej, w podziale na poszczególne waluty Informacje wskazane w 15 ujawnia się w przypadku, gdy nie są gdzie indziej określone w niniejszym Regulaminie. 2. W przypadku, gdy nie określono inaczej w ujawnianej informacji na potrzeby stosowania 15 przyjmuje się, iż: a) Stosowany jest opis cech pozycji kapitałów nadzorowanych określony jak niżej Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 13

14 Pozycja kapitałów nadzorowanych Znaczenie Kapitał zakładowy w pełni opłacony kapitał akcyjny Kapitał zapasowy tworzony na podstawie uchwał Walnego Zgromadzenia w tym z kapitał tworzony z zatwierdzonych zysków lub ze sprzedaży akcji powyżej wartości nominalnej Pozostałe kapitały rezerwowe tworzone na podstawie uchwał Walnego Zgromadzenia Niepodzielony zysk z lat ubiegłych zysk z lat ubiegłych, który nie został podzielony uchwałą Walnego Zgromadzenia Zysk w trakcie zatwierdzania zysk będący w trakcie zatwierdzania Zysk netto zysk netto z bieżącej działalności od początku roku obrotowego Należne wpłaty na kapitał zadeklarowane, ale nie wniesione wpłaty na kapitał zakładowy zakładowy Akcje własne akcje Domu Inwestycyjnego skupione przez niego samego od akcjonariuszy Wartość firmy powstaje jedynie w przypadku przejęć i jest wykazywana w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym. Jej wielkość stanowi różnicę pomiędzy ceną zakupu przedsiębiorstwa a wartością godziwą jego aktywów netto Pozostałe wartości niematerialne i prawne nabyte i nadające się do gospodarczego wykorzystania, prawa majątkowe przeznaczone do używania na potrzeby Domu Inwestycyjnego Niepokryta strata z lat ubiegłych strata z lat ubiegłych, która nie została jeszcze pokryta z innych kapitałów Domu Inwestycyjnego Strata w trakcie zatwierdzania strata będąca w trakcie zatwierdzania Strata netto strata netto z bieżącej działalności od początku roku obrotowego Kapitał z aktualizacji wyceny różnice wartości netto środków trwałych powstałe na skutek aktualizacji wyceny dokonywanej na podstawie odrębnych przepisów b) Należności przeterminowane i z rozpoznaną trwałą utratą wartości oznaczają należności co do których istnieje duże prawdopodobieństwo, że nie przyniosą w przyszłości w znaczącej części lub w całości przewidywanych korzyści ekonomicznych 17 Niniejszy Regulamin został uchwalony przez Zarząd Domu Inwestycyjnego w dniu 20 września 2012 roku. Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 14

15 Załącznik nr 1 Szczegółowe zasady stosowania Regulaminu zarządzania ryzykiem 1 W celu wyliczania wymogów kapitałowych stosuję się poniższą Mapę Ryzyka, określającą ryzyka na jakie narażony jest Dom Inwestycyjny, stopień ich istotności, konieczność wyliczania odrębnego wymogu kapitałowego oraz sposób jego wyliczania: Rodzaj ryzyka Istotność/ Występowanie Wyliczanie odrębnego wymogu kapitałowego Sposób wyliczania wymogu kapitałowego Kredytowe Istotne Tak Metoda standardowa (I Filar) Operacyjne Istotne Tak Metoda określona w 6 Regulaminu zarządzania ryzykiem(ii Filar) Przekroczenia Koncentracji zaangażowań Istotne Tak Zgodnie z Rozporządzeniem o wymogach kapitałowych (I Filar) Płynności Nieistotne Nie - Zmian warunków Nieistotne Nie - makroekonomicznych Rynkowe Niewystępujące Nie - Stopy procentowej w portfelu Niewystępujące Nie - niehandlowym Walutowe Niewystępujące Nie - Rozliczenia, dostawy oraz ryzyko Niewystępujące Nie - kredytowe kontrahenta Pozostałe w tym trudnomierzalne Niewystępujące Nie - 2 Dom Inwestycyjny wylicza całkowity wymóg kapitałowy (zwany dalej Minimalnymi Wymogami Kapitałowymi z I Filaru lub MWK) jako większą z następujących wielkości A lub B: A. Wymóg kapitałowy obejmujący łącznie poszczególne wymogi kapitałowe z tytułu: 1. Ryzyka kredytowego - obliczony w sposób określony w załącznikach nr 6-9 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych z zastrzeżeniem 4-6; 2. Przekroczenia limitu koncentracji zaangażowania i limitu dużych zaangażowań - obliczony w sposób określony w załączniku nr 10 do Rozporządzenia o wymogach kapitałowych. B. Wymóg kapitałowy z tytułu kosztów stałych obliczony w sposób określony w załączniku nr 14 do Rozporządzenia. 3 Dom Inwestycyjny wylicza Kapitał Wewnętrzny alokowany na działalność obarczoną ryzykiem, na który składają się Minimalne Wymogi Kapitałowe z I Filaru powiększone o wymóg kapitałowy z tytułu Ryzyka Operacyjnego obliczony w sposób określony w 1 Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 15

16 4 W ramach przypisywania wag ryzyka do poszczególnych ekspozycji w celu wyliczania wymogu kapitałowego na pokrycie ryzyka kredytowego stosuje się Zasadę Ostrożnościową, która dopuszcza użycie wyższych wag ryzyka lub/i przypisanie danej pozycji aktywów do ekspozycji o wyższej wadze ryzyka niż określone w Rozporządzeniu o wymogach kapitałowych lub 5 i Z zastrzeżeniem 4 w celu wyliczenia wymogu kapitałowego z tytułu Ryzyka Kredytowego stosuje się poniższy Profil Ryzyka Kredytowego określający przypisanie ekspozycji do określonej klasy ekspozycji: Pozycja aktywów w bilansie Domu Inwestycyjnego Należności z tytułu podatków, dotacji i ubezpieczeń społecznych Środki pieniężne na rachunkach bankowych (w tym lokaty do 3 miesięcy, środki na rachunku a vista) Przypisanie do klasy ekspozycji Ekspozycje wobec sektora finansów publicznych Ekspozycje wobec instytucji, które nie posiadają oceny wiarygodności kredytowej, a których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest dłuższy niż 3 miesiące Ekspozycje detaliczne Należności od klientów (z tytułu opłat i prowizji za zarządzanie) Należności z tytułu kaucji za najem siedziby Ekspozycje wobec przedsiębiorców Należności z tytułu umów związanych z nabyciem Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomości nieruchomościach Rzeczowe aktywa trwałe Inne ekspozycje (rzeczowe aktywa trwałe) Krótko i długoterminowe rozliczenia Inne ekspozycje (Rozliczenia z kontrahentami, międzyokresowe z kontrahentami, których których tożsamości nie można ustalić) tożsamości nie można ustalić 2. Nie wymienione w ust. 1 pozycje aktywów Domu Inwestycyjnego przypisywane są w odpowiednich klas ekspozycji z zastosowaniem zasady adekwatności oraz Zasady Ostrożnościowej. 6 Z zastrzeżeniem 4 przy wyliczaniu wymogu kapitałowego z tytułu Ryzyka Kredytowego dopuszczalne jest stosowanie poniższej Mapy Wag Ryzyka, określającej wagi ryzyka przypisywane poszczególnym klasom ekspozycji: Klasa ekspozycji Waga Ryzyka Ekspozycje wobec sektora finansów publicznych 100% Ekspozycje wobec instytucji, które nie posiadają oceny wiarygodności kredytowej, a 50% których pierwotny, efektywny termin zapadalności jest nie dłuższy niż 3 miesiące Ekspozycje detaliczne 150% Ekspozycje wobec przedsiębiorców 100% Ekspozycje zabezpieczone na nieruchomościach 100% Inne ekspozycje (rzeczowe aktywa trwałe) 100% Inne ekspozycje (Rozliczenia z kontrahentami, których tożsamości nie można ustalić) 100% Regulamin zarządzania ryzykiem Strona 16