Szkolny program profilaktyki

Transkrypt

1 Szkolny program profilaktyki Gimnazjum nr 11 w Zespole Szkół Ogólnokształcących nr 15 w Poznaniu Wrzesień

2 I. Podstawa prawna II. III. IV. Definicja profilaktyki oraz Szkolnego Programu Profilaktyki Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki Osoby odpowiedzialne i zasady współpracy V. Zasoby szkoły w dziedzinie profilaktyki VI. VII. Instytucje wspierające i współpracujące ze szkołą Obszary oddziaływań profilaktycznych 2

3 I. Podstawa prawna 1. Statut Gimnazjum nr 11 w Zespole Szkół Ogólnokształcących Nr 15 w Poznaniu. 2. Ustawa z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004 r. Nr 256, poz. 2572, z późniejszymi zmianami). 3. Rozporządzenie MEN z dnia 27 sierpnia 2012 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2012 r. poz. 977). 4. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 30 kwietnia 2013 r. w sprawie zasad udzielania i organizacji pomocy psychologicznopedagogicznej w publicznych przedszkolach, szkołach i placówkach (Dz. U. z 2013 r. Nr 0, poz. 532) 5. Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 18 sierpnia 2015 r. w sprawie zakresu i form prowadzenia w szkołach i placówkach systemu oświaty działalności wychowawczej, edukacyjnej, informacyjnej i profilaktycznej w celu przeciwdziałania narkomanii (Dz. U. z 2015 r. poz. 1249). Ponadto podstawę prawną do planowania i prowadzenia działań profilaktycznych stanowią: ustawa o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii, ustawa antynikotynowa, ustawa o ochronie zdrowia psychicznego, ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich, Konwencja Praw Dziecka. Zgodnie z rozporządzeniem MEN w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, działalność edukacyjna szkoły jest określona przez: 1) szkolny zestaw programów nauczania, który uwzględniając wymiar wychowawczy, obejmuje całą działalność szkoły z punktu widzenia dydaktycznego 3

4 2) program wychowawczy szkoły, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze wychowawczym 3) program profilaktyki dostosowany do potrzeb rozwojowych uczniów oraz potrzeb danego środowiska, obejmujący wszystkie treści i działania o charakterze profilaktycznym. Szkoła oraz poszczególni nauczyciele podejmują działania mające na celu zindywidualizowane wspomaganie rozwoju każdego ucznia, stosownie do jego potrzeb i możliwości. II. Definicja profilaktyki oraz Szkolnego Programu Profilaktyki Profilaktyka to proces wspomagania człowieka w radzeniu sobie z trudnościami zagrażającymi prawidłowemu rozwojowi i zdrowemu życiu, a także ograniczenie i likwidowanie czynników niekorzystnych dla życia i zdrowia jednostki (Z. B. Gaś 2000) Profilaktyka jest chronieniem człowieka w rozwoju przed zagrożeniami, jest również reagowaniem na te zagrożenia. W tym zakresie można wyróżnić dwie grupy działań: 1) ograniczanie lub eliminowanie czynników ryzyka poprzez tworzenie warunków umożliwiających zahamowanie rozwoju trudności i powrót do optymalnego poziomu funkcjonowania 2) wzmacnianie czynników chroniących poprzez wspomaganie prawidłowego rozwoju fizycznego i psychospołecznego oraz zwiększenie odporności na pojawiające się zagrożenia. Program szkolnej profilaktyki to ogół działań chroniących młodzież przed zakłóceniami w rozwoju i działań interwencyjnych w sytuacji pojawiających się zagrożeń. Obejmuje działania podejmowane w czasie realizacji programów nauczania, programu wychowawczego, gdy realizowane są zadania ogólne szkoły, a także działania specyficzne dla profilaktyki: 4

5 1) podczas zajęć lekcyjnych, kiedy treści profilaktyczne włączone są do realizowanych programów na różnych przedmiotach 2) podczas lekcji wychowawczych, wycieczek, imprez szkolnych 3) w trakcie zajęć pozalekcyjnych i zajęć wyrównawczych (zgodnie z aktualnym harmonogramem zajęć na dany rok szkolny) 4) na zajęciach warsztatowych prowadzonych przez pedagoga i psychologa 5) podczas oddziaływań interwencyjnych i mediacyjnych podejmowanych na skutek niekorzystnych wydarzeń lub zjawisk zaistniałych w szkole lub środowisku. III. Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki Zadania Szkolnego Programu Profilaktyki koncentrują się na: 1) wzmacnianiu czynników chroniących zapobiegających lub osłabiających możliwość wystąpienia zachowań problemowych, do których można zaliczyć między innymi: silną więź z rodzicami, zainteresowanie nauką, pozytywne nastawienie do szkoły i nauczycieli, rozwijanie swoich możliwości i zainteresowań, funkcjonowanie w konstruktywnej grupie rówieśniczej, dostosowanie do ogólnie przyjętych wartości. 2) osłabianiu lub eliminowaniu czynników ryzyka sprzyjających wystąpieniu zachowań problemowych, do których można zaliczyć między innymi: problemy występujące w rodzinie, destruktywną grupę rówieśniczą, problemy materialne, ograniczenia i problemy samego dziecka powstałe na skutek różnorodnych przyczyn. Uwzględniając zadania, stosuje się różne strategie oddziaływań profilaktycznych: 1) informacyjne ich celem jest dostarczenie adekwatnych informacji na temat skutków zachowań ryzykownych, umożliwienie dokonywania racjonalnego wyboru i zmiany zachowań 5

6 2) edukacyjne ich celem jest rozwijanie kompetencji społecznych, które pozwolą poradzić sobie w sytuacjach trudnych 3) alternatywne polegają na tworzeniu różnych możliwości podejmowania przez młodzież działań służących zaspokojeniu ważnych dla danego etapu rozwojowego potrzeb przynoszących satysfakcję i zadowolenie 4) interwencyjne koncentrują się na zapewnieniu młodzieży doświadczającej trudności takich form wsparcia i pomocy, które zapobiegają powstawaniu i rozwijaniu się zaburzeń. IV. Osoby odpowiedzialne i zasady współpracy Wychowawcy klas integrują zespół klasowy, dbają o poczucie bezpieczeństwa i akceptacji w klasie, realizują zadania zawarte w Szkolnym Programie Profilaktyki we współpracy z rodzicami, nauczycielami, pedagogiem i psychologiem, koordynują pracę nauczycieli organizujących pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów. Pedagog, psycholog rozpoznają indywidualne potrzeby uczniów, analizują przyczyny niepowodzeń szkolnych i zaburzonych lub niepożądanych zachowań, określają formy i sposoby udzielania uczniom pomocy psychologicznopedagogicznej, wspierają nauczycieli w realizowaniu i organizowaniu pomocy psychologiczno-pedagogicznej dla uczniów potrzebujących, prowadzą działania profilaktyczne wynikające ze Szkolnego Programu Profilaktyki, współpracują z rodzicami, wychowawcami i nauczycielami. Nauczyciele współpracują z wychowawcami klas, pedagogiem i psychologiem przy realizowaniu zadań zawartych w Szkolnym Programie Profilaktyki, doskonalą swoje umiejętności w zakresie działań profilaktycznych, organizują pomoc psychologiczno-pedagogiczną dla uczniów potrzebujących. 6

7 Rodzice współpracują z wychowawcami, nauczycielami, pedagogiem i psychologiem przy realizowaniu zadań profilaktycznych. V. Zasoby szkoły w dziedzinie profilaktyki Kadra pedagogiczna nauczyciele z wykształceniem wyższym i przygotowaniem pedagogicznym, wielu z nich podnosi swoje kwalifikacje podczas kursów i studiów podyplomowych. Nauczyciele tworzą zespoły samokształceniowe. Szkoła zatrudnia pedagoga i psychologa. Zajęcia pozalekcyjne, kółka zainteresowań, zajęcia wyrównawcze - według aktualnego harmonogramu zajęć na dany rok szkolny. Baza szkoły dobrze wyposażone sale lekcyjne i gimnastyczne, sala komputerowa, biblioteka z centrum multimedialnym, bufet szkolny, boisko szkolne i ogród, gabinet pedagoga i psychologa, gabinet pielęgniarki i stomatologiczny, gabinet dyrektora i wicedyrektora szkoły. VI. Instytucje wspierające i współpracujące ze szkołą W realizacji zadań i treści z zakresu profilaktyki szkołę wspierają następujące instytucje: - Poradnia Psychologiczno Pedagogiczna nr 4 - Policja Referat ds. nieletnich - Ośrodek Kuratorski - Terenowy Komitet Ochrony Praw Dziecka - Straż Miejska - Centrum Doradztwa Zawodowego dla Młodzieży 7

8 VII. Obszary oddziaływań profilaktycznych Za najważniejsze obszary wymagające oddziaływań profilaktycznych uznano: 1) obszar funkcjonowania społecznego i osobistego 2) obszar niepowodzeń szkolnych 3) obszar zachowań prozdrowotnych 4) obszar zachowań ryzykownych. 8

9 Obszar funkcjonowania społecznego i osobistego ZADANIA CELE OPERACYJNE OSOBY ODPOWIEDZIALNE I SPOSOBY REALIZACJI 1. Wspieranie ucznia w poznawaniu siebie i budowaniu pozytywnej samooceny. 2. Wdrażanie do poszanowania norm i zasad społecznych. 3. Kształtowanie właściwych relacji z dorosłymi oraz rówieśniczych. Uczeń: ma poczucie własnej wartości, zna swoje mocne i słabe strony potrafi zachować właściwą postawę wobec różnorodnych form odmienności: fizycznej, psychicznej, wyznaniowej i poglądowej posiada wiedzę na temat swoich praw i obowiązków w relacjach międzyludzkich unika przejawów wulgarności, właściwie komunikuje się z dorosłymi i rówieśnikami ma świadomość przynależności do grupy (klasy szkolnej), potrafi w niej współpracować rozumie pojęcie asertywności, nie ulega naciskom, potrafi przedstawić własne zdanie nie narzucając go innym. Pedagog i psycholog: Zajęcia integrujące prowadzone w klasach I na początku roku szkolnego. Prowadzenie zajęć warsztatowych podczas biwaku integracyjnego. Indywidualna praca z uczniem. Wspomaganie wychowawców w procesie integrowania klasy poprzez spotkania z klasą i oddziaływania mediacyjne. Pedagog: Badania socjometryczne w klasach I (określenie struktury klasy wraz z wnioskami dla pracy wychowawczej z grupą). Zajęcia warsztatowe w klasach I kształtujące umiejętności komunikowania się i prezentowania zachowań asertywnych. Zajęcia w klasach I dotyczące praw dziecka zawartych w Konwencji Praw Dziecka. Zajęcia warsztatowe w klasach I dotyczące empatii. Wychowawcy: Biwak integracyjny dla klas pierwszych. Lekcje wychowawcze, imprezy okolicznościowe i wycieczki klasowe. Inni nauczyciele: Oddziaływania podczas zajęć lekcyjnych i przerw. Imprezy szkolne i okolicznościowe. 9

10 Obszar niepowodzeń szkolnych ZADANIA CELE OPERACYJNE OSOBY ODPOWIEDZIALNE I SPOSOBY REALIZACJI 1. Kształtowanie właściwej postawy wobec obowiązków szkolnych. 2. Mobilizowanie do podjęcia aktywności i prób przezwyciężania trudności. 3. Organizacja czasu wolnego. Uczeń: potrafi ustalić swe indywidualne cele (bliższe i dalsze) dotyczące nauki oraz konsekwentnie je realizować podejmuje próby rozwiązywania problemów i radzenia sobie z niepowodzeniami szkolnymi potrafi racjonalnie gospodarować swoim czasem przeznaczonym na naukę, rozrywkę i wypoczynek poszukuje różnorodnych form spędzania czasu wolnego i rozwijania swoich zainteresowań w szkole i poza nią. Pedagog i psycholog: Rozpoznanie przyczyn niepowodzeń szkolnych poprzez analizę dokumentacji, obserwacje uczniów, rozmowy z nauczycielami, rodzicami, kuratorami. Współpraca z Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną oraz Ośrodkiem Kuratorskim. Prowadzenie zajęć indywidualnych i grupowych dla dzieci z trudnościami w nauce wynikającymi z dysleksji. Współpraca z nauczycielami i rodzicami w przypadku uczniów posiadających opinie Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej oraz pozostałych uczniów, u których dostrzeżono trudności. Wszyscy nauczyciele: Konsultowanie dostrzeżonych problemów ucznia z wychowawcą, pedagogiem lub psychologiem oraz rodzicami. Indywidualizacja pracy wynikająca z konieczności dostosowania wymagań adekwatnie do potrzeb uczniów przejawiających trudności. Prowadzenie zajęć wyrównawczych dla uczniów z problemami dydaktycznymi. Zapewnienie oferty kół zainteresowań odpowiadającej na potrzeby i zainteresowania uczniów. Współpraca z rodzicami. 10

11 Obszar zachowań prozdrowotnych ZADANIA CELE OPERACYJNE OSOBY ODPOWIEDZIALNE I SPOSOBY REALIZACJI 1. Kształtowanie właściwych nawyków związanych z higieną osobistą. 2. Rozwijanie świadomości dotyczącej zagrożeń i chorób, zwłaszcza cywilizacyjnych. 3. Promowanie zdrowego stylu życia. Uczeń: stosuje zasady higieny osobistej i otoczenia w życiu codziennym wie, jaka jest rola profilaktyki w zapobieganiu chorobom potrafi odpowiednio do norm społecznych prezentować swój wygląd (strój, fryzura itp.) dostosowując go do różnych sytuacji rozumie związek pomiędzy aktywnością ruchową a zdrowiem fizycznym i psychicznym posiada wiedzę dotyczącą zdrowego odżywiania, przewiduje skutki dla zdrowia związane z nieracjonalnym odżywianiem (nadwaga, anoreksja, bulimia) potrafi krytycznie odnieść się do treści zawartych w reklamach i promocji produktów żywnościowych, unika produktów szkodliwych posiada wiedzę na temat chorób zakaźnych i społecznych oraz chorób przenoszonych drogą płciową potrafi włączyć się w akcje społeczne związane ze zdrowiem. Nauczyciele wychowania fizycznego: Lekcje wychowania fizycznego oraz zajęcia rekreacyjno sportowe. Nauczyciel biologii na lekcjach: higiena i choroby skóry, choroby aparatu ruchu, higiena i choroby układów: pokarmowego, krwionośnego, oddechowego, wydalniczego, nerwowego, rozrodczego, higiena oka i ucha, odporność organizmu, zdrowie fizyczne i psychiczne, choroby zakaźne i cywilizacyjne, uzależnienia. w ramach idei promowania przeszczepu szpiku spotkanie z członkami Drużyny Szpiku z fundacji Anny Wierskiej. Inni nauczyciele: Przekazywanie wiedzy profilaktycznej zgodnie z treściami Podstawy programowej na zajęciach szkolnych. Udział w zajęciach rekreacyjno-sportowych. 11

12 Obszar zachowań ryzykownych ZADANIA CELE OPERACYJNE OSOBY ODPOWIEDZIALNE I SPOSOBY REALIZACJI 1. Zapobieganie zjawiskom przemocy fizycznej i psychicznej, uświadamianie wagi przestrzegania zasad bezpieczeństwa. 2. Zapobieganie uzależnieniom od substancji psychoaktywnych i innych substancji szkodliwych. 3. Kształtowanie postaw chroniących przed niewłaściwym korzystaniem z komputera i Internetu. Uczeń: potrafi rozpoznać rodzaje przemocy i zagrożenia z niej wynikające, wie jak bronić się przed agresją, zastraszaniem i zniewalaniem rozumie, że godzenie się na przemoc nie likwiduje jej, a może ją wzmagać rozpoznaje emocje swoje i innych osób oraz podejmuje próby radzenia sobie z trudnymi emocjami wie, gdzie może szukać pomocy, jeśli jest ofiarą przemocy lub nie radzi sobie z własnym zachowaniem agresywnym unika zachowań ryzykownych i prowokowania do tego innych dostrzega symptomy i rozumie jak działa mechanizm uzależniania się od środków szkodliwych, psychoaktywnych i innych posiada wiedzę o negatywnych skutkach uzależnień (zdrowotnych, rozwojowych, społecznych) zna zasady kultury korzystania z akceptowanych społecznie używek potrafi odmówić użycia danej używki, nie poddając się naciskom innych dostrzega zagrożenia związane z niewłaściwym korzystaniem z Internetu oraz możliwością uzależnienia od niego. Pedagog: Organizacja spotkania klas pierwszych z przedstawicielami Policji. Zajęcia warsztatowe dla klas I Palenie tytoniu albo zdrowie wybór należy do Ciebie. Zajęcia warsztatowe dla klas II Komputer mój przyjaciel czy wróg? Zajęcia z uczniami klas pierwszych Przemocy mówimy NIE Psycholog: Zajęcia warsztatowe dla klas II Narkotykom i dopalaczom STOP. Zajęcia warsztatowe dla klas II Alkoholu nie piję Spotkanie informacyjne dla ich rodziców Młodzież a substancje psychoaktywne. Pedagog i psycholog: Trening Zastępowania Agresji ART. prowadzony z wybraną grupą uczniów. Oddziaływania interwencyjne i mediacyjne, spotkania indywidualne. Współpraca z Policją, Strażą Miejską, Ośrodkiem Kuratorskim, Poradnią Psychologiczno-Pedagogiczną oraz Sądem. Wychowawcy: Lekcje wychowawcze poświęcone tej tematyce, jak również zasadom BHP. Oddziaływania interwencyjne, kontakt z pedagogiem i psychologiem. Inni nauczyciele: Oddziaływania podczas lekcji oraz przerw mające na celu zapobieganie zachowaniom ryzykownym. 12

13 13