Metodyka prowadzenia szkoleń. z wykorzystaniem urządzeń. mobilnych dla e-biznesu

Transkrypt

1 Metodyka prowadzenia szkoleń z wykorzystaniem urządzeń mobilnych dla e-biznesu Publikacja powstała w wyniku projektu zrealizowanego przy wsparciu finansowym Komisji Europejskiej w ramach programu Uczenie się przez całe życie. Publikacja odzwierciedla jedynie stanowisko autora. Komisja Europejska ani Narodowa Agencja nie ponoszą odpowiedzialności za umieszczoną w niej zawartość merytoryczną ani za sposób wykorzystania zawartych w niej informacji.

2 Metodyka prowadzenia szkoleń z wykorzystaniem urządzeń mobilnych dla e-biznesu w wersji 1.0 została przygotowana, jako część projektu pt. Szkolenia w zakresie E-biznesu z wykorzystaniem telefonii komórkowej zastosowanie mobilnego systemu wspomagającego sposób prowadzenia zajęć w celu nabycia umiejętności zarządzania e-biznesem, współfinansowanego w ramach programu Uczenie się przez całe życie Leonardo da Vinci. Bazuje on na projekcie mobile Performance Support System for Vocational Education and Training oraz na wynikach uzyskanych w trakcie jego wdrażania. Konsorcjum projektu składa się z następujących organizacji: Nowoczesna Firma S.A. (NF) Plovdiv University (PU) Fundacja Obserwatorium Zarządzania (FOZ) National Distance Education University (UNED) Autorzy: Piotr Maczuga (NF) Michał Plewczyński (NF) Nevena Mileva (PU) Dimitar Tokmakov (PU) Agnieszka Świątecka (FOZ) Krzysztof Zieliński (FOZ) Elio San Cristóbal Ruiz (UNED) Manuel Castro (UNED) ISBN: Warszawa 2012 E-business Mobile Training - use of mobile Performance Support System for acquiring e- business management skills

3 1. WSTĘP 1.1. MOBILNY ŚWIAT. MOBILNOŚĆ SIŁY ROBOCZEJ I ROZWÓJ URZĄDZEŃ MOBILNYCH Technologie mobilne są jednym z najszybciej rosnących działów światowego przemysłu technologicznego. Według danych Międzynarodowego Związku Telekomunikacyjnego (ITU, 2011) Liczba subskrypcji telefonów komkórkowych sięgnęła 5,9 mld. Światowa penetracja sięga 87%, a w krajach rozwijających się 79% (ITU, 2011). Wzrost liczby subskrypcji szerokopasmowych usług mobilnych wynosił rok rocznie 45% przez ostatnie cztery lata, w wyniku czego na dzień dzisiejszy subskrypcji szerokopasmowych usług mobilnych jest dwukrotnie więcej niż subskrypcji szerokopasmowych stałych (ITU, 2011). Dane te ukazują, jak powszechnym i łatwo dostępnym narzędziem są urządzenia mobilne, niewymagające znacznych nakładów finansowych, umożliwiające natomiast penetrację wszystkich warstw ekonomicznych (Martin i in., 2010). Urządzenia mobilne, używane dziś nie tylko do celów komunikacyjnych, są powszechne we wszystkich warstwach naszego społeczeństwa. Stały się fundamentem przyszłego rozwoju handlu, marketingu, serwisów społecznościowych, mediów oraz, rzecz jasna, szkoleń biznesowych i edukacji formalnej. Dzięki smartfonom i tabletom pracownicy stali się bardziej elastyczni niż kiedykolwiek wcześniej, ponieważ nie muszą już być uwiązani do biurek, by wykonywać swoją pracę. Według raportu opublikowanego przez Cube Labs (Cube Labs, 2012), liczba pracowników mobilnych w 2012 roku wynosiła 397,1 mln, z czego większość korzystała ze smartfonów (91%) oraz tabletów (44%). Pracownikami mobilnymi są osoby zatrudnione na rozmaitych stanowiskach, począwszy od konsultantów, przedstawicieli usług finansowych, kierowników banków, przez kierowcówzaopatrzeniowców i pracowników sprzedaży detalicznej, pracowników obsługi działających w terenie, a na asystentach zarządu, koordynatorach i dyrektorach naczelnych kończąc. Zgodnie z wynikami powyższego badania, młodsi pracownicy wybierają urządzenia z systemami Apple i Android, natomiast starsi wybierają urządzenia marki Blackberry. Urządzenia te różnią się tym, iż programy Blackberry ukierunkowane są głównie na produktywność, programy systemu Android na informacyjność, zaś aplikacje Apple zorientowane są głównie zadaniowo (Cube Labs, 2012) NAUKA NA URZĄDZENIACH MOBILNYCH KONTEKSTY I WZROCE CODZIENNEGO UŻYTKOWANIA Według (Cube Labs, 2012), najpowszechniej używane przez pracowników programy na urządzenia mobilne związane są z pocztą (86%), przeglądaniem stron internetowych (80%), kontaktami (80%), kalendarzem (75%), komunikatorami (73%), programami biurowymi (71%), zarządzaniem

4 zadaniami i projektami (63%), specjalistycznymi programami dla biznesu (59%), i CRM (51%). Dzięki nowym inicjatywom uczenia się przez całe życie (lifelong learning), programy edukacyjne staną się jednak tak codzienne, jak każdy inny rodzaj aplikacji. Co więcej, niektóre, takie jak tablety, są szczególnie zorientowane na konsumpcję treści. Według (MeeFeedia, 2010) użytkownicy ipadów oglądają trzykrotnie więcej nagrań video, co użytkownicy Internetu, spędzają czterokrotnie dłuższy czas na oglądaniu video niż użytkownicy Internetu, a także oglądają pięciokrotnie więcej nagrań video w porównaniu do użytkowników iphonów. Fakt ten czyni tablety doskonałymi narzędziami do przekazywania treści edukacyjnych. Jednak rozwój edukacji z wykrzystaniem tego typu urządzeń nie opiera się tylko na wykorzystaniu treści wideo. W panoramie współczesnego mobilnego nauczania znajdują się projekty edukacji pozaformalnej (np. muzea, wycieczki), dostarczające dodatkowych informacji i usług w środowiskach nieformalnych, doświadczenia zdobywane poza klasą, oparte na geolokacji, gdzie uczniowie mogą współpracować i uczestniczyć w realnych środowiskach, czy systemy wspierające wydajność uczniów, mające na celu zwiększenie efektywności nauki przez zapewnienie natychmiastowej pomocy w scenariuszach adaptacyjnych (Martin i in., 2010). Systemy te nie są jedynie rozszerzeniem tradycyjnych systemów zarządzania nauczaniem, tzw. Learning Management Systems (LMS), ponieważ pozwalają uczniom zdobywać wiedzę wszędzie i zawsze, wykorzystując np. chwile nudy w autobusie. Analizując literaturę dotyczącą mobilnego i wszechobecnego uczenia się (mobile and ubitiquous learning), można wyróżnić kilka klasyfikacji aplikacji używanych w m-learningu (mobilnym uczeniu się). Naismith (2004) klasyfikuje je pod względem cech technicznych urządzeń wykorzystywanych do celów informacyjnych, komunikacyjnych i edukacyjnych. Zgodnie z podejściem teleinformatycznym (ICT), systemy klasyfikuje się w oparciu o wykorzystywany rodzaj mobilnego urządzenia (notebooki, tablety, palmtopy, telefony komórkowe czy smartfony) i typ technologii komunikacji bezprzewodowej (GSM, WiFi, Bluetooth, itd.) jaki wspierają (Martin i in., 2010). Inni autorzy skupiają się bardziej na zdolności wspierania dostępu do materiałów edukacyjnych w trybie on-line lub off-line (Attwell, 2005), bądź na rodzaju informacji wykorzystanej w procesie edukacyjnym: szkoleniowej lub administracyjnej (Chang, 2003). Powyższe klasyfikacje nie oddają złożoności aktualnych aplikacji do mobilnego uczenia się (Martin i in., 2010). Dlatego też niektórzy autorzy, tacy jak Georgieva, proponują dwa typy klasyfikacji [Georgieva, 2005] (Schemat 1): Technologie teleinformatyczne (ICT), zgodnie z Naismith [Naismith, 2004]; Technologie edukacyjne. Zaproponowana klasyfikacja oparta jest na następujących głównych wskaźnikach: Wsparcie synchronicznej i/lub asynchronicznej komunikacji. Wsparcie standardów e-learningowych. Aktualnie, większość systemów mobilnego uczenia się nie obsługuje takich specyfikacji e-learningowych, jak SCORM. Możliwość stałego połączenia z Internetem między systemem mobilnym a użytkownikami: praca on-line i mieszana. Lokalizacja użytkownika: na kampusie, poza kampusem, bądź obie możliwości. Dostęp do materiałów szkoleniowych i/lub usług administracyjnych. Oznacza to, że użytkownik otrzymuje materiał edukacyjny, taki jak teksty, oraz informacje administracyjne, takie jak plan zajęć i wyniki egzaminów.

5 Schemat 1. Ogólna klasyfikacja systemów mobilnego uczenia się [Georgieva, 2005] NAUKA/PRACA NA URZĄDZENIACH MOBILNYCH CO I JAK W kontekście mobilnego uczenia się warto przestudiować schemat Five Moments of Need autorstwa Boba Moshera i Conrada Gottfredsona (Mosher i Gottfredson, 2011). Zgodnie z tym schematem, w procesie uczenia się i wykonywania zadań istnieje pięć głównych momentów, w których pracownicy odczuwają potrzebę dostępu do informacji.. Momenty te występują: 1. Kiedy uczymy się po raz pierwszy 2. Gdy potrzebujemy dowiedzieć się więcej 3. Gdy potrzebujemy przypomnieć sobie lub zastosować wiedzę 4. Gdy coś się zmienia 5. Gdy napotykamy na trudności Autorzy określają najlepsze metody szkoleniowe dla każdego z powyższych momentów. Pierwszy i drugi z nich związane są z przyswajaniem wiedzy i bardziej tradycyjnymi modelami nauczania. Pozostałe trzy zaś - ze stosowaniem wiedzy i są bezpośrednio związane ze wspieraniem wydajności.

6 Five Moments of Need, źródło: Mosher i Gottfredson, 2011 Z uwagi na swój specyficzny charakter, m-learning sprawdza się najlepiej w pewnych określonych sferach czy sytuacjach związanych z dostarczaniem informacji 1. Mobilne uczenie się jest najbardziej odpowiednie dla pozycji 2, 3, 4 i 5. By dowiedzieć się więcej technologia mobilna może być wykorzystana jako narzędzie pomocnicze w uczeniu się. Pozwala na szybki dostęp do dodatkowych informacji (takich, jak firmowe bazy danych, dokumenty i procedury) dokładnie w czasie i miejscu, gdzie jest to potrzebne. Aby zapamiętać lub/i zastosować wiedzę wiedzy zwłaszcza w chwili, kiedy pracownik musi zastosować zdobytą wcześniej wiedzę i umiejętności w praktyce, podczas wykonywania pracy, technologia mobilna może pomóc mu powtórzyć wiedzę, lub dostarczyć instrukcje i wsparcie na stanowisku pracy. Gdy coś poszło nie tak technologia mobilna może być bardzo pomocnaw sytuacjach kryzysowych, kiedy potrzebny jest szybki dostęp do najważniejszych informacji. Pozwala wówczas reagować błyskawicznie i skutecznie, aby przezwyciężyć trudności czy poprawić błędy. Gdy coś się zmienia szczególnie w środowisku biznesowym, gdzie żyje się ciągłymi zmianami i przepływem informacji, pracownicy potrzebują umiejętności szybkiego dostosowywania się do gwałtownie zmieniających się warunków, bezustannego aktualizowania swojej wiedzy i umiejętności, i ciągłego uczenia się, zarówno formalnego, jak nieformalnego.. Muszą radzić sobie również z przeciążeniem informacyjnym, tj. trudnościami związanymi ze zrozumieniem i podejmowaniem decyzji, spowodowanymi 1 Porównaj z: 1. Mobile Learning: All Talk? What is the reality of mobile learning in corporate learning? ( Mobilne uczenie się: dużo szumu o nic? Jaka jest rzeczywistość mobile leraning w środowisku korporacyjnym? )Grudzień 2011, Copyright Elearnity; Dr Conrad Gottfredson, dyrektor Performance Support Lab & Seminar w Masie Center

7 nadmierną ilością informacji. Mobilne uczenie się może pomóc im odnaleźć właściwe dane dokładnie na czas i zawsze aktualne. Skoro wiemy już, w jakich sytuacjach sprawdza się mobilne nauczanie, dobrze znać też podstawowe narzędzia: Mobilne powtórki treść dostarczona przez urządzenia mobilne może być na prawdę pomocna po zakończeniu regularnego szkolenia. Może być to materiał pomocniczy, mający na celu uproszczenie procesu powtarzania. Powtórzenie niewielkiej ilości materiału ze szczególnym uwzględnieniem rzeczy najbardziej istotnych może pomóc w nauce i zapobiegać zapominaniu. Mobilne wsparcie na stanowisku pracy ( Just in Time Performance Support) model mobile learning daje również możliwość dostępu do materiałów edukacyjnych na życzenie, kiedy są one najbardziej potrzebne. Dane dostarczane są dokładnie w chwili, kiedy potrzebuje ich użytkownik, poprzez udostępnienie wcześniej przygotowanej treści bądź dzięki współpracy gdy użytkownik otrzymuje odpowiedź czy wskazówkę od osoby będącej ekspertem w danej dziedzinie. Wsparcie przepływu pracy (Workflow Support) jest to połączenie wszystkich poprzednio wymienionych elementów w kontekście biznesu. Mobilny dostęp do danych daje możliwość odświeżenia ważnych informacji w razie potrzeby. Przykładowo, może być bardzo pomocny w środowisku biznesowym, przed ważnym spotkaniem poza firmą. Dostęp do istotnych informacji w każdym miejscu i o każdej porze może okazać się zbawienny SPRZĘT, OPROGRAMOWANIE I MODELE MOBILNEGO UCZENIA SIĘ (MOBILE LEARNING) URZĄDZENIA MOBILNE Urządzenie mobilne, nazywane również urządzeniem lub komputerem przenośnym, jest niewielkich rozmiarów urządzeniem obliczeniowym. Najpopularniejsze urządzenia mobilne dla osób uczących się, to: Telefony komórkowe używane w celu wykonywania i odbierania połączeń telefonicznych i krótkich wiadomości tekstowych SMS dzięki połączeniu poprzez sygnały radiowe ze stacjami bazowymi tworzącymi sieć komórkową. Większość dzisiejszych telefonów komórkowych posiada szereg dodatkowych funkcji, takich jak odtwarzanie plików MP3, bezprzewodowa komunikacja krótkiego zasięgu (Bluetooth, podczerwień), dostęp do poczty i do sieci Internet, czy aparat fotograficzny/kamera. Czasami nazywane są telefonami wielofunkcyjnymi i plasują się między prostymi telefonami niższej klasy a smartfonami. Komputery kieszonkowe (PDA) (znane też jako palmtopy) to niewielkie komputery osobiste z oprogramowaniem biurowym i możliwością wyświetlania multimediów. Większość z tych funkcji posiadają dziś także smartfony, które w szybkim tempie zastępują na rynku komputery kieszonkowe (Woodill, 2011).

8 Smartfony: choć nie istnieje standardowa oficjalna definicja terminu smartfon (a niekiedy trudno rozróżnić go od telefonu komórkowego), przyjęliśmy, że smartfon jest urządzeniem łączącym funkcjonalności telefonu komórkowego, PDA i komputera. Smartfon działa w oparciu o zaawansowany system operacyjny, pozwalający na zainstalowanie i użytkowanie rozmaitych aplikacji oraz oferujący dostęp do sieci Internet przez przeglądarkę stron internetowych. Według Woodilla [o]becne smartfony przejęły niektóre funkcje laptopów, pozwalając na dostęp do poczty internetowej, dokumentów i oprogramowania biurowego. Smartfony zazwyczaj posiadają miniaturową klawiaturę QWERTY lub wirtualną klawiaturę na ekranie dotykowym. Smartfony są obecnie postrzegane jako jedna z najodpowiedniejszych platform do mobile learning (Woodill, 2011). Czytniki e-booków (nazywane również e-czytnikami, czytnikami e-książek) to urządzenia zaprojektowane przede wszystkim w celu czytania cyfrowych książek i czasopism elektronicznych., Dla większej czytelności wyświetlaczy, szczególnie w ostrym słońcu, wykorzystują one technologię papieru elektronicznego. Wadami papieru elektronicznego są obecnie możliwość wyświetlania treści wyłącznie w czerni i bieli oraz brak możliwości odtwarzania treści wideo. Dlatego też wykorzystanie czytników e-booków w celach mobilnego uczenia się jest ograniczone do informacji głównie tekstowej. Notebooki i netbooki: nie wszyscy zgadzają się co do przynależności laptopów/notebooków i netbooków do mobilnego ekosystemu. Jednak w miarę, jak komputery te stają się mniejsze, cieńsze i łatwiejsze do noszenia przy sobie, mogą być używane jako urządzenia do mobilnej nauki, o większej mocy niż smartfony, a jednocześnie wyposażone we wszystkie cechy komputerów PC. Z drugiej strony, pozwalają one na korzystanie w pełni z tradycyjnego e-learningu bez ograniczeń projektowych typowych dla treści mobilnych. Tablety: sytuując się pomiędzy smartfonami a laptopami, posiadają zalety każdego z tych urządzeń. Posiadają ekran wystarczająco duży dla wyświetlania tradycyjnych treści e- learningowych, mają pewne ograniczenia (przykładowo, wiele w nich nie obsługuje Flash lub innych formatów popularnych na stronach WWW), ale również zalety (np. GPS, żyroskop) w porównaniu ze zwykłymi komputerami. Ich udział na rynku wciąż jest ograniczony, jednak ich popularność rośnie w bardzo szybkim tempie i prawdopodobnie zastąpią w pewnym stopniu czytniki e-booków i netbooki. Przenośne odtwarzacze multimedialne (takie jak ipody czy odtwarzacze MP3): wykorzystywane w celu przechowywania i odtwarzania mediów cyfrowych takich jak audio, zdjęcia, wideo, dokumenty, itd. Ich oczywistą zaletą jest niewielki rozmiar i mała waga, jednak na rynku muszą one rywalizować z telefonami komórkowymi i smartfonami, jak również innymi, bardziej wyspecjalizowanymi urządzeniami, takimi jak przenośne odtwarzacze DVD. Dla celów niniejszego opracowania skupimy się na smartfonach i tabletach, ponieważ są to urządzenia najczęściej wykorzystywane w biznesie MOŻLIWOŚCI URZĄDZEŃ MOBILNYCH

9 Horton (Horton, 2012) podaje szczegółową listę możliwości urządzeń mobilnych oraz potencjalnych sposobów wykorzystania ich do uczenia się. Możliwość Wyświetlacz Odtwarzacz audio Odtwarzacz wideo Zegar Kalendarz Lista kontaktów GPS Wyświetlanie map Nawigacja Bluetooth Poczta internetowa Przeglądarka stron internetowych Czytnik RFID Opis (co może zrobić użytkownik) Wyświetlanie tekstu, obrazów, wideo. Odtwarzanie głosu, muzyki, dźwięków. Odtwarzanie elememtów wideo. Wyświetlanie czasu, pomiar czasu, planowanie wydarzeń. Planowanie działań i wyświetlanie powiadomień. Skatalogowanie adresów, adresów owych, numerów telefonów i innych informacji kontaktowych dla użytkowników. Określanie współrzędnych geograficznych. Pokazywanie ulic, dróg, budynków i terenu. Możliwość zaznaczenia lokalizacji użytkownika dzięki GPS. Uzyskanie wskazówek jak dostać się z jednego miejsca do drugiego. Możliwość połączenia się z innym urządzeniem przez Bluetooth. Wysyłanie i dobieranie wiadomości wraz z załącznikami. Dostęp do serwerów internetowych i ich treści. Odczytywanie krótkich wiadomości zakodowanych przy pomocy układu RFID. Te niewielkie (4mm kw.) układy transmitują i identyfikują przekaz wyzwalany przez czytnk RFID będący w odległości kilku centymetrów. Wiadomości tekstowe Wysyłanie krótkich wiadomości tekstowych do innych urządzeń mobilnych. Nagrywanie audio Nagrywanie głosu, muzyki i innych dźwięków przy pomocy wbudowanego mikrofonu lub mikrofonu zewnętrznego. Aparat fotograficzny Robienie zdjęć. Kamera wideo Nagrywanie obrazu i dźwięku. Edycja i formatowanie Wprowadzanie, organizowanie i formatowanie tekstu. tekstu Edycja zdjęć Edytowanie zdjęć: przycinanie, prostowanie, zmiana jasności i kontrastu, zmiana koloru, stosowanie efektów specjalnych. Edycja dźwięku Skracanie, łączenie, dostosowanie głośności i tonu w nagraniach. Edycja wideo Wycinanie, sekwencjonowanie, nakładanie, dostosowywanie klipów video. Klawiatura (dotykowa) Wprowadzanie niewielkich ilości tekstu. Klawiatura Wprowadzanie dużych ilości tekstu (zewnętrzna) Połączenie telefoniczne Prowadzenie rozmów. Serwisy Połączenie ze stronami i narzędziami społecznościowymi, takimi społecznościowe jak Twitter czy Facebook. Sieć bezprzewodowa Połączenie z Internetem i sieciami lokalnymi przez WiFi, EDGE, 3G i inne standardy bezprzewodowe. Kalkulator Wykonywanie prostych obliczeń. Arkusz kalkulacyjny Wykonywanie obliczeń z kolumnami i wierszami liczb,

10 wyświetlanie wyników w tabelach. Kontrola głosem Aktywowanie i nawigowanie w menu urządzenia za pomoca głosu Syntezator mowy Urządzenie odczytuje treści przechowywane jako tekst pisany. Rozpoznawanie mowy Konwertowanie słów mówionych na tekst. Mikrofon zewnętrzny Nagrywanie dźwięku poprzez gniazdo mikrofonu wurządzeniu. Rzeczywistość Wyświetlanie odpowiednich danych nałożonych na obraz nagrany rozszerzona kamerą video. Sondy danych Pomiar danych fizycznych, takich jak: temperatura, ciśnienie powietrza, ph, zasolenie, O₂, CO₂, przyśpieszenie, siła, światło, kolor i poziom głośności. Więcej pomysłów na wykorzystanie każdej z tych możliwości oraz ich zastosowanie w uczeniu się opisuje Horton (Horton, 2012) MOBILNE SYSTEMY OPERACYJNE Nowoczesne mobilne systemy operacyjne łączą funkcjonalności systemu operacyjnego komputera z innymi typowymi dla urządzeń mobilnych, takich jak ekran dotykowy, nawigacja GPS, aparat fotograficzny/kamera, czy komunikacja komórkowa. Pozwalają na jak najlepsze wykorzystanie funkcji technicznych i oprogramowania urządzeń mobilnych. Najpowszechniej stosowanymi systemami operacyjnymi są: Android firmy Google (oprogramowanie darmowe, otwarte źródło) ios firmy Apple (oprogramowanie zamknięte, prawnie zastrzeżone) Blackberry OS firmy RIM (oprogramowanie zamknięte, prawnie zastrzeżone) Symbian firmy Nokia and Accenture (otwarta licencja) Bada firmy Samsung (oprogramowanie zamknięte, prawnie zastrzeżone) Windows Phone firmy Microsoft (oprogramowanie zamknięte, prawnie zastrzeżone)

11 Źródło: Wikipedia Poniżej zaprezentowano porównanie dwóch najpopularniejszych systemów operacyjnych: ios Możliwości Mocne strony Słabe strony HTML, HTML5, brak treści Flash Android HTML, HTML5 (zależnie od przeglądarki), Flash, aplikacje na system Android Popularny wśród użytkowników końcowych, duża liczba zainstalowanych urządzeń. Wysokiej klasy, stabilny system operacyjny. Wysoki poziom standaryzacji. Dobrej jakości oprogramowanie i wsparcie techniczne. Popularny wśród użytkowników końcowych. Dobra dokumentacja. Platforma otwarta oparta na Javie, zintegrowana z aplikacjami Google. Szeroki wachlarz modeli w różnych cenach. Brak ochrony bezpieczeństwa sieci firmowej. Zamknięty system operacyjny; pobieranie programów wyłącznie poprzez Apple App Store (skomplikowany i długi proces akceptacji). Dostosowanie do potrzeb klienta; różnorodne rozdzielczości ekranów, inne różnice MOBILNE PRZEGLĄDARKI

12 Tak jak w przypadku systemów operacyjnych, przeglądarki w urządzeniach mobilnych znacznie różnią się od siebie pod względem funkcji. Te najbardziej zaawansowane oferują pełne wsparcie dla większości stron www oraz niektórych funkcji natywnych, inne zaś mają ograniczoną funkcjonalność i mogą wyświetlać jedynie treści dostosowane do urządzeń mobilnych. Smartfony i tablety, których istotną funkcją jest możliwość przeglądania stron www, zazwyczaj posiadają zaawansowane funkcje i pozwalają na instalację dodatkowych przeglądarek w przypadku, gdy ta natywna nie odpowiada użytkownikowi (przykładowo, w celu uruchomienia treści Flash na urządzeniach z systemem ios). Źródło: StatCounter APLIKACJE WEBOWE A APLIKACJE NATYWNE Istnieją dwa główne podejścia do dostosowywania środowiska edukacyjnego do urządzeń mobilnych: adaptowanie wersji web do wymogów urządzeń mobilnych oraz budowanie natywnego wdrożenia w każdym kompatybilnym telefonie komórkowym. Odnośnie programów natywnych, większość urządzeń mobilnych posiada platformy programistyczne, na których zewnętrzni deweloperzy mogą budować aplikacje. Dodana wartość takiego rozwiązania jest oczywista: funkcjonalność urządzenia mobilnego nabiera elastyczności dzięki możliwości tworzenia nowych aplikacji wykorzystujących funkcjonalności danego urządzenia (Orduña i in., 2009).

13 Wachlarz platform programistycznych stał się jednak niezmiernie szeroki. Aplikacje dostępne na mobilne systemy operacyjne są przeważnie programami natywnymi zbudowanymi na własnym zestawie narzędzi (Software Development Kit, SDK), obsługiwanym przez dany system operacyjny (Orduña i in., 2009). Korzyścią stosowania technologii natywnych jest wykorzystanie wszystkich zasobów urządzenia zawartych w używanym przez nie SDK. Jeśli urządzenie na to pozwala, apliakcja może wykorzystywać grafiki 3D, rozpoznawać pozycję użytkownika, uzyskać dostęp do akcelerometru, kamery/aparatu fotograficznego, Bluetooth, mobilnego kalendarza i kontaktów, działać na plikach, magazynowanych danych, czy nawet odtwarzać muzykę i filmy wideo, podczas gdy mobilne przeglądarki internetowe przeważnie nie oferują takich funkcji dla aplikacji webowych (Orduña i in., 2009). Inną możliwością jest stworzenie mobilnej platformy webowej. Obsługiwanie aplikacji webowych w urządzeniach mobilnych wzrosło w ciągu ostatnich lat. Wraz z nadejściem Web 2.0 i chmury obliczeniowej obsługa złożonych aplikacji webowych na urządzeniach mobilnych stała się koniecznością. Jednak aplikacje webowe przeważnie wymagają adaptacji na urządzenia mobilne. Adaptacja taka wymaga podjęcia następujących kroków (Orduña i in., 2009): 1. Zapewnienij właściwy układ ekranu. Deweloperzy powinni pomyśleć, do czego właściwie będzie używane urządzenie mobilne, i jak użytkownik może zobaczyć to na małym ekranie. Przykładowo, czasopisma zazwyczaj są prezentowane jako [panel], w którym każda wiadomość stanowi pojedyńczą linijkę tekstu, tak aby użytkownik mógł szybko zobaczyć, która wiadomość jest bardziej interesująca i na nią kliknąć. Każda linijka jest w rzeczywistościprzyciskiem, który łatwo wybrać na ekranie dotykowym. 2. Zapewnij dostęp do treści. Deweloperzy powinni pomyśleć, jakie treści będą dostosowywane w wersji mobilnej. Użytkownicy mogą postrzegać wersję mobilną jako dopełnienie wersji komputerowej, naturalne więc, że będzie ona pozbawiona niektórych opcji. 3. Unikaj wtyczek. Mnóstwo aplikacji webowych oferuje funkcje oparte na wtyczkach, takich jak applety Java, Adobe Flash czy Microsoft Silverlight. Wtyczki te nie są obsługiwane przez większość urządzeń, i trudno zmienić ten stan rzeczy z uwagi na koszty, jakie deweloper musiałby ponieść dostosowując wtyczkę do szerokiej gamy platform mobilnych. Poniższa tabela 2 przedstawia podsumowanie zalet i wad budowy aplikacji webowych i natywnych. Aplikacje webowe Niezależne od platformy docelowej, dzięki czemu mogą dotrzeć do większej ilości odbiorców Aplikacje natywne Umożliwiają dostęp do takich funkcji urządzenia jak aparat fotograficzny, kamera wideo, akcelerometr lub danych 2 Patrz:

14 Dostępna natychmiast, bez pośrednictwa platform takich jak sklepy z aplikacjami. Szybsze tworzenie i mniejszy koszt aktualizacji. Możliwość budowania zaawansowanych aplikacji przy wykorzystaniu technologii HTML5/CSS3, które umożliwiają też wykorzystanie jdźwięku, wideo i animacji. Treści przechowywane są bezpiecznie na serwerze, nie w pamięci urządzenia. Aktualizacje wprowadzane są natychmiast na urządzeniach wszystkich użytkowników Aplikacje webowe nie wymagają przejścia procesu akceptacji, uiszczenia opłati innych procedur związanych z zamieszczeniem w sklepie z aplikacjami. Wymaga dostępu do Internetu. Wymaga adresu URL; musi być umieszczona na serwerze.ograniczona funkcjonalność, zwłaszcza odnośnie dostępu do funkcji urządzenia Wydajność może być niższa w porównaniu do aplikacji natywnych, będzie też zależna od prędkości przesyłania danych Mniejsza kontrola nad doświadczeniem użytkownika, Brak wspólnych standardów dla różnych przeglądarek. przechowywanych przez użytkownika, takich jak książka dresowa. Kontrola nad doświadczeniem użytkownika (user experience). Wykorzystanie interaktywnych multimediów. Dłuższy czas produkcji oraz większe koszty aktualizacji. Aplikacja musi przejść przez sklep z aplikacjami zanim trafi do docelowych odbiorców; proces ten może być czasochłonny i niepweny. Możliwe tworzenie kanałów dla udostępniania i odzyskiwania danych i wiedzy wtedy, gdy jest to potrzebne. Możliwość przechowywania danych dotyczących użytkownika; może służyć jako osobisty program edukacyjny (przynajmniej do pewnego stopnia). Nie wymaga dostępu do Internetu. Zależne od platformy; konieczność stworzenia odrębnych aplikacji pod różne systemy operacyjne. Zamieszczenie aplikacji w sklepie wymaga przejścia przez proces akceptacji; tworząć aplikacje na różne systemy operacyjne, należy powtórzyć ten proces dla każdego sklepu. Wyższe koszty produkcji. Istnieje jednak również trzecia opcja, umożliwiająca deweloperom na wykorzystanie zarówno cech aplikacji webowych, jak i programów natywnych. Aplikacje hybrydowe programowane są za pomocą HTML5, opakowanego w natywny kontener pozwalający na ich sprzedażw sklepach z aplikacjami, co umożliwia również dostęp do natywnych funkcjonalności takich, jak aparat fotograficzny, kamera wideo, mikrofon, lista kontaktów, czy system powiadamień. Dla użytkownika końcowego wyglądają one i działają jak aplikacje natywne. Jednak główna treść napisana jest w HTML, tak aby można było ją bez trudu aktualizować i modyfikować, a jej rozbudowa jest o wiele tańsza, niż stworzenie lub aktualizowanie aplikacji natywnej, zwłaszcza, gdy konieczne jest rozwijanie aplikacji dostosowanych do różnych systemów operacyjnych. Należy również podkreślić, że niektóre z powszechnie wymienianych zalet programów natywnych nad programami sieci web (lepsza wydajność, tryb offline, dostęp do funkcji urządzenia, możliwość wykorzystania geolokacji) stają się mniej oczywiste w miarę rozwoju technologii opartych na HTML5/CSS3 i JavaScript.

15 Choć funkcjonalności HTLM5 nie są jeszcze stabilne, niektóre z nich zostały już wdrożone w głównych przeglądarkach internetowych (Orduña i in., 2009). Funkcjami tymi są, m.in.: Audio i video Kanwy Geolokacja Przechowywanie treści i bazy danych Nowe atrybuty formularzy Niektóre z powszechnie stosowanych serwisów internetowych, takie jak YouTube czy Google Maps, już teraz wykorzystują HTML5. YouTube może wyświetlać filmy wideo w formacie HTML5 zamiast Flash, jeśli użytkownik wyrazi na to wyraźną zgodę. Google Maps wykorzystuje możliwości geolokacyjne HTML5 aby pokazać użytkownikowi, gdzie się znajduje, gdy ten wciśnie odpowiedni przycisk. Przycisk ten pojawia się tylko wtedy, kiedy używana przeglądarka wspiera geolokację (Orduña i in., 2009). Ponieważ przeglądarki mobilne są oparte na nowoczesnych przeglądarkach internetowych, niektóre z nich już teraz oferują takie możliwości. Przykładowo, iphony i urządzenia z systemem Android obsługują już geolokację, podobnie jak Windows Mobile po zainstalowaniu odpowiedniej wtyczki (Orduña i in., 2009). 2. DEFINICJA MOBILNEGO UCZENA SIĘ (MOBILE LEARNING) Aby lepiej zrozumieć mobile learning, należy poznać jego korzenie. Przed nastaniem ery komputerów i Internetu istniał tylko jeden sposób uzyskania treści edukacyjnych bez konieczności wychodzenia z domu kursy korespondencyjne. Po zapisaniu się i uiszczeniu opłaty, uczestnik otrzymywał materiał pocztą. Przez długi czas była to jedyna taka możliwość. Wraz z pojawieniem się komputerów, wprowadzono nową, błyskawiczną metodę dostarczania danych Internet, który całkowicie zmienił oblicze nowoczesnej edukacji. Ludzie uzyskali dostęp do olbrzymich ilości danych. Jednak wciąż pozostawał jeszcze jeden krok. Rozwój urządzeń mobilnych dał początek zupełnie nowej erze dostępu do informacji. Dziś urządzenia mobilne przypominają przenośne komputery osobiste, i mają nawet dostęp do Internetu poprzez siec telekomunikacyjną czy WiFi. Nawet bardziej interesujący jest fakt, że w dzisiejszych czasach smartfon jest tysiąc razy szybszy, sto razy mniejszy i milion razy tańszy, niż superkomputer MIT z 1965 roku. Wyposażony jest w szeroki ekran dotykowy, GPS i akcelerometr (czujniki orientacji), głośniki, WiFi, wydajny procesor i procesor graficzny umożliwiający odtwarzanie gier 3D. Tak wyposażone, urządzenia mobilne oferują to, czego komputery nie są w stanie zapewnić ciągły dostęp do danych z każdego miejsca. W ten sposób mobilne uczenie się stało się skutecznym sposobem zdobywania wiedzy.

16 2.1. SPRECYZOWANIE POJĘCIA MOBILNEGO UCZENIA SIĘ (MOBILE LEARNING) Nie ma jednej kanonicznej definicji mobilnego uczenia się (mobile learning),, jednak kilka definicji zdobyło szczególną popularność.. Początkowo, najpopularniejsze definicje podkreślały aspekt technologiczny tego procesu, jednak z czasem włączone zostały również inne istotne czynniki, takie jak koncepcja osobistego środowiska uczenia się (personal learning), społecznego uczenia się (social earning) oraz wszechobecnego uczenia się (ubiquitous learning). W zależności od tego, czy podkreśla się mobilność osoby uczącej się, czy też wykorzystanie mobilnej technologii, można wyróżnić dwa odrębne podejścia do definiowania pojęć mobile learning u i m-learning u. W odniesieniu do pierwszej z wymienionych perspektyw, wykorzystanie urządzenń mobilnych nie jest warunkiem koniecznym, jako że osoba ucząca się może być mobilna w sensie geograficznym, korzystając jednocześnie z sieci różnych urządzeń stacjonarnych. W drugiej perspektywie, osoba ucząca się wykorzystuje technologię mobilną, ale nie musi być przez cały czas w ruchu. Przy podkreśleniu użycia urządzenia mobilnego przy definiowaniu mobile learning można wyróżnić korzystanie z mobilnej technologii, jako jedynego narzędzia do nauki. Opisane powyżej podejścia do zagadnienia mobile learning wzajemnie się uzupełniają, wspólnie tworząc definicję, zgodnie, z którą urządzenia mobilne zwiększają mobilność osoby uczącej się. M- learning można, więc zdefiniować jako świadczenie usług edukacyjnych lub szkoleniowych przy pomocy urządzeń mobilnych. Jednak aby ułatwić taką mobilność, wykorzystywane urządzenie mobilne powinno spełniać określone wymogi. Osoba ucząca się musi mieć możliwość korzystania z urządzenia bezprzewodowo, na stojąco i przy minimalnym wysiłku. Ponadto, urządzenie to powinno być na tyle małych rozmiarów, aby można je było trzymać jednej ręce i zawsze ze sobą zabrać (Dye, 2007). Takimi urządzeniami są przykładowo urządzenia PDA, smartfony, telefony komórkowe, handheldy, palmtopy, odtwarzacze MP3 i ipody. Mobile learning można definiować jako wszelkie świadczenia edukacyjne, w których jedyną lub dominującą technologią są urządzenia mobilne (Kukulska-Hume i Traxler, 2005). Według innych autorów mobilne uczenie się powinno ograniczać się do nauki na urządzeniach mieszczących się do damskiej torebki lub do męskiej kieszeni (Keegan, 2005). Jednak jak już wspominają inne definicje, technologia nie jest najważniejszym aspektem. Jeden z najlepszych opisów mobile learning zaprezentowany został przez MOBIlearn Project: (...) rozważając mobilność bardziej z punktu widzenia ucznia, niż z perspektywy technologii, możnaby rzec, że mobile learning dzieje się wszędzie przykładowo, w autobusie, gdzie uczniowie powtarzają wiadomości przed klasówką, lub podczas podróży za granicę, w którym to czasie doktorzy odświeżają swoje umiejętności językowe. Wszystkie te przypadki formalnej i nieformalnej nauki niekoniecznie muszą zawierać element wykorzystania technologii mobilnych, jednak mają miejsce wtedy, gdy ludzie przemieszczają się, a zatem powinno być to zaklasyfikowane jako

17 przypadki mobilnego uczenia się. Co więcej, technologie mobilne mogą być używane w osobistym środowisku nauki danego użytkownika. W ostatnich latach przeprowadzono wiele badań na temat stosowania palmtopów w klasach. Ze względu na mobilność technologii, nauka z wykorzystaniem PDA również postrzegana jest jako mobile learning (O'Malley i in., 2005). W świetle przedstawionej metodyki odnoszącej się do zagadnienia wykorzystywania urządzeń mobilnych możnaby rzec, że mobile learning ma miejsce wtedy, gdy ludzie korzystają ze swoich urządzeń przenośnych w celau uczenia się, a zatem nie ogranicza ich dana lokalizacja CZYM WYRÓŻNIA SIĘ MOBILE LEARNING? Perspektywy te są również pomocne w odróżnieniu m-learningu od e-learningu. M-learning to specyficzny typ uczenia się należący do dziedziny e-learning. Skupia się on na nauce w różnych kontekstach oraz na uczeniu się wspomaganym mobilną technologią, natomiast e-learning nie musi wykorzystywać urządzeń mobilnych. Wyzwaniem m-learningu jest przejście od obecnego stacjonarnego, wirtualnego środowiska uczenia się (e-learning) do bezprzewodowego, mobilnego środowiska uczenia się jutra. Możemy porównywać tradycyjne nauczanie z do e-learningiem, a e-learning z m-learningiem. Kryteria są bardzo proste jak, kiedy i gdzie. E-learning daje możliwość zdobywania wiedzy bez konieczności pojawiania się osobiście na kursach, w czasie odpowiadającym użytkownikowi. Ograniczenia wiążą się z dostępem do komputera i sieci Internet. Ważne też jest, że zasady dotyczące komunikowania się między uczniami i nauczycielami różnią się od tych obowiązujących w tradycyjnym uczeniu się. Mobilne uczenie się jest pewnego rodzaju rozszerzeniem e-learningu i często uzupełnia to pojęcie. Jest też uzupełnieniem tradycyjnych szkoleń. Z uwagi na fakt, że proces mobilnego uczenia się wymaga stosowania urządzeń mobilnych, istnieją ograniczenia natury technicznej dotyczące wyglądu długości treści kursu. Mobile learning zdaje się najbardziej efektywny, gdy dostarcza bardzo krótkich informacji i nie jest przeciążony multimediami. W początkach rozwoju m-learningu najszybszym i najtańszym sposobem przygotowania treści mobilnych było wykorzystanie uprzednio przygotowanego materiału do nauki w systemie e- learning i przystosowanie go do przeglądania na mniejszyjm urządzeniu. Jednak po kilku latach stało się jasne, że mobilne uczenie się nie może być e-learningiem na małym ekranie. Rozwój metodyki mobilnego uczenia się pokazuje, że materiał szkoleniowy dla m-learningu musi być przygotowywany w inny sposób niż ten do e-learningu. W przeciwnym razie, przeważnie okazuje się nieskuteczny. Powód jest prosty. Jak już wspomniano, a co zostanie jeszcze powtórzone poniżej, urządzenia mobilne mają pewne ograniczenia. Jeśli treści edukacyjne nie są dostosowane do specyfiki danego urządzenia, materiał audio-wideo może zostać niepoprawnie wyświetlony, czcionka może okazać się zbyt drobna, a ilość tekstu zbyt duża.

18 Poza użyciem nowoczesnych technologii, jest jeszcze jedna, bardzo istotna kwestia,, a mianowicie - sposób myślenia. Mobilne uczenie się jest oznaką znaczącej zmiany paradygmatu edukacji. Zdobywanie wiedzy staje się bardziej powszechne niż kiedykolwiek wcześniej. PC i dostęp do Internetu daje nam dostęp do ogromnych ilości danych. Dzięki mobilnej rewolucji, wszędzie możemy z nich skorzystać. Mamy do dyspozycji potężne narzędzie. Musimy nauczyć się, jak efektywnie z niego korzystać. Dlatego też Horton (Horton, 2012) wyróżnia dwa znaczenia terminu mobile learning : Uczestniczenie mobilnych osób w konwencjonalnym uczeniu się. Techniki i technologie mobile learning pozwalają osobom, które często się przemieszczają, uczestniczyć w istniejących formach nauki, włączając w to naukę na sali szkoleniowej, w wirtualnych klasach, indywidualny e-learning, uczenie się w grupach, oraz wspieranie wydajności (performance suport). Prawdziwe mobilne uczenie się. W prawdziwym m-learningu uczymy się nie tyle z urządzenia mobilnego, co z otaczającego nas świata. Prawdziwe mobilne uczenie się wymaga zdobywania wiedzy za pośrednictwemprzedmiotów,, środowisk, czy innych uczestników, których spotykamy poruszając się w rzeczywistym świecie. Badacze edukacji na odległość zwykli powtarzać, że w edukacji na odległość efektywne są nie te technologie, które mają niekwestionowane zaletypedagogiczne,, aale te, technologie, które są powszechnie dostępne dla obywateli. W historii wykorzystania technologii w celach edukacyjnych nie było jeszcze technologii tak powszechnie dostępnej, jak dziś telefonia komórkowa. Można bezpiecznie założyć, że każdy uczeń, w każdym programie, w każdej instytucji, w każdym z 27 państw Unii Europejskiej posiada telefon komórkowy. Używają ich bez przerwy w codziennym życiu poza edukacją. Nie licząc wielu krótkoterminowych projektów oraz kilku ważnych wdrożeń podkastów na szeroką skalę w Stanach Zjednoczonych,, środowisko akademickie nie korzysta jeszcze z potencjału m-learningu, pomimo, że powszechnie stosuje e-learning. Rolą mobilnego uczenia się jest wykorzystanie niespotykanych dotąd możliwości technologicznych w celach edukacyjnych i szkoleniowych, szczególnie, że szkolnictwo wyższe boryka się z konkretnymi problemami, z którymi technologie mobilne mogłyby sobie poradzić, takimi jak zbyt małe osadzenie w kontekście realnego świata, ograniczony dostęp do materiałów edukacyjnych, niskie zaangażowanie osób uczących się na zajęciach, oraz brak praktycznego doświadczenia w uczeniu się o technologiach mobilnych. Obiecujące sposoby przekonywania uczniów do wykorzystywania urządzeń mobilnych w celów edukacyjnych pochodzi z badań nad mobilnym uczeniem się skoncentrowanych bardziej na użytkowniku, w którychproponuje się ( ) wplatać innowacyjne zastosowania technologii w tkaninę obecnych zachowań (Pettit i Kukulska-Hulme, 2007). Istniejący wzorzec wykorzystywania urządzeń mobilnych przez osoby uczące się określa podstawy mobilnej edukacji. Co więcej, przy projektowaniu m learningu ważne jest, by robić to z perspektywy procesu uczenia się i osoby uczącej się, a nie z perspektywy technologii mobilnej. Tak więc, decyzja o wykorzystaniu urządzenia mobilnego dla dostarczenia szkolenia czy informacji nie powinna być kierowana samą możliwością skorzystania z takiego urządzenia, ale powinna opierać się na wartości dodanej, jaką wniesie zastosowanie danego urządzenia w procesie uczenia się NARZĘDZIE WSPIERAJĄCE A NARZĘDZIE SZKOLENIOWE

19 Urządzenia mobilne podzielić można na a) narzędzia wspierające i b) narzędzia szkoleniowe. Jako narzędzie wspierające nauczycieli lub trenerów, urządzenia mobilne pozwalają na nagrywanie i edytowanie zajęć, procedur instruktażowych, wybór rodzaju doradztwa i podejścia pedagogicznego, roli nauczyciela i uczniów. Ponadto, ułatwiają one komunikację pomiędzy trenerami i uczestnikami szkoleń dzięki możliwości dzielenia się plikami, wbudowanych funkcjom społecznościowym oraz przyjaznemu interfejsowi z możliwością prowadzenia dyskusji online i wysyłania i. Z drugiej strony, urządzenia mobilne mogą być wykorzystywane jako narzędzia szkoleniowe. Mogą być wykorzystywane przez osoby uczące się jako pomoc w wykonywaniu zadań i do promowania zrównoważonego rozwoju ich zdolności umysłowych poprzez funkcjonowanie na zasadzie partnera intelektualnego zarówno dla trenera, jak i dla uczestnika szkoleń. Trenerzy mogą udostępniać uczestnikom książki elektroniczne, strony internetowe związane z tematem zajęć, graficzny kalkulator, słownik, słownik synonimów, itd. Wreszcie, urządzenia mobilne umożliwiają też rozwiązywanie testów i quizów elektronicznych CZTERY POZIOMY MOBILNEGO UCZENIA SIĘ (MOBILE LEARNING) Mobile learning liczy sobie już dziesięć lat, a jego początki można znaleźć w pracach Sharples a (Sharples, 2000) nad wykorzystaniem palmtopów w szkołach podstawowych w Wielkiej Brytanii. Przez te dziesięć lat wyłoniły się cztery poziomy dostarczania treści w modelu mobile learning, z których każdy wymaga innego podejścia metodycznego. Poziom 1: Komunikacja za pomocą krótkich wiadomości tekstowych (SMS). Wykorzystanie wiadomości SMS w kontekście edukacyjnym wynika z codziennej potrzeby wszystkich szkół, kolegiów i uniwersytetów aby komunikować się z wybranymi bądź wszystkimi swoimi ciałami studenckimi. W nagłych przypadkach (np. odwołanie wykładu), głównymi drogami komunikacji, wykorzystywanymi przez te instytucje, są: usługi pocztowe, wiadomości lub SMSy. W wielu przypadkach usługi pocztowe okazują się zbyt powolne, nie wszyscy studenci czy uczniowie też sprawdzają regularnie swoje konta owe, co czyni obie te metody nieskutecznymi w tego typu komunikacji. Jednak wszyscy studenci i uczniowie noszą przy sobie skomplikowane urządzenie komunikacyjne. W przypadku wysyłania informacji instytucji SMSem na telefony komórkowe uczniów czy studentów, od razu wszyscy oni otrzymają taka wiadomość. System komunikatów SMS może zostać ustawiony przez wewnętrzną rozbudowę lub poprzez wybranie dostawcy usługi SMS. Poziom 2: Treści edukacyjne jako obrazy. Urządzenia mobilne są idealne dla otrzymywania krótkich prezentacji (pięć do sześciu obrazów) o treściach edukacyjnych, takich jak podsumowanie kursu, porady dotyczące przygotowania egzaminu, wsparcie odnośnie części materiału, która wcześniej okazała się sprawiać uczestnikom trudności, porady trenera czy nawet testy wielokrotnego wyboru. Ważne, by wziąć pod uwagę, że ograniczenie do 160 znaków (ze spacjami) dla treści SMSów stwarza ciekawe wyzwanie w świetle formowania SMSów dla celów edukacyjnych. Stworzenie poprawnej wiadomości przekazującej dokładną informację, którą chcemy przekazać bez możliwości nieporozumień czy innej interpretacji jest prawdziwym wyzwaniem. Jeden niepoprawnie sformułowany SMS może stworzyć mnóstwo zamieszania, łącznie z konsekwencjami finansowymi i innymi.

20 Poziom 3: Moduły szkoleniowe. Zaprezentowanie całkowicie mobilnej treści szkolenia na komputerze osobistym (palmtopie) nie stanowi już żadnego problemu. Wygodne środowisko dydaktyczne można stworzyć przy użyciu oprogramowania Microsoft Reader.. Jednak wyzwaniem dzisiejszych czasów jest rozwiązanie problemu ograniczonych rozmiarów ekranu, na jakichprezentowane są moduły szkoleniowych w przypadku stosowania mobile learning na niewielkich ekranach smartfonów i telefonów komórkowych. Wielu specjalistów w tej dziedzinie mobilnego uczenia się przekonywało, że urządzenia mobilne nadają się wyłącznie do krótkich fragmentów informacji i nie mogą być wykorzystywane dla prezentacji pełnych modułów. Jeśli to stanowisko zostałoby zaakceptowane, mobile learning pozostałby na zawsze na marginesie i nigdy nie zostałby włączony w główny nurt edukacji i szkoleń. Aby mobile learning był efektywny, należy zapewnić spełnienie serii warunków: Oprogramowanie edukacyjne dla m-learningu musi być oceniane w taki sam sposób, jak szkolenie na sali szkoleniowej, edukacja na odległość i e-learning Kursy w trybie m- learningu muszą zostać włączone przynajmniej jako część zwykłego programu studiów czy specjalistycznych szkoleń zawodowych Kursy mobilne muszą zostać włączone do oferty programów nauczania proponowanych przez uniwersytety i wyższe szkoły zawodowe, tak, jak ma się to w przypadku kursów twarzą w twarz, edukacji na odległość i e-learningu. W tych krajach, gdzie studia są płatne, powinny być pobierane opłaty od studentów za udział w kursach mobilnych. Poziom 4: Moduły szkoleniowe zorientowane na kontekst i lokalizację. Rozwój szkoleń mobile learning o cechach zorientowanych na kontekst i lokalizację umożliwia osobom uczącym się przyswajanie informacji w kontekście, do którego informacja ta się odnosi, na własne odczy widząc środowisko, do którego odnosi się materiał. Mediascapes i kody QR mogą być używane w celu udostępniania i korzystania z kursu. Mediascapes to nowa forma mediów, łącząca cyfrowe obrazy, dźwięki i interakcje ze światem fizycznym, tworząc w ten sposób silnie angażujące odbiorców, interaktywne doświadczenia. Użytkownicy, wyposażeni w urządzenie mobilne,poruszając się po fizycznym świecie, i wywoływać działanie cyfrowych mediów dzięki odbiornikowi GPS zintegrowanemu z interaktywną mapą, rozpoznającemu fizyczą lokalizację urządzenia. Projektowanie Mediascape jest procesem projektowania doświadczeń, obejmującym projektowanie interakcji, wybór lokalizacji, zaprojektowanie regionu medialnego i ogólnej specyfikacji logiki programu i produkcji treści. Mediascape obejmuje tworzenie określonych skryptów narracyjnych do zbioru zadań szkoleniowych oraz określanie logiki dla przebiegu interakcji w dialogu. Wbudowane są również zależności czasowe uruchamiania skryptu. Najważniejsze jest zaprojektowanie, jak, gdzie i w jakiej formie użytkownik może wejść w interakcję z mediami. Kod QR, czyli kod szybkiej reakcji, pozwala na dodanie informacji do przestrzeni. Kod QR są dwuwymiarowymi kodami kreskowymi, które mogą być odczytane przez dowolny telefon komórkowy wyposażony w aparat lubkamerę. Odczytanie kodu QR automatycznie otwiera okno mobilnej przeglądarki i ładuje określonąstronę internetową. Jest to bardzo przydatne rozwiązanie, które poprawia dostęp do informacji, kiedy jesteśmy w ruchu. Kod QR jest krokiem w stronę wirtualizacji realnego świata, w którym każdy obiekt fizyczny może stać się interfejsem wirtualnej rzeczywistości.