Wstępna charakterystyka fykoflory rejonu Bellsundu (Spitsbergen Zachodni)

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wstępna charakterystyka fykoflory rejonu Bellsundu (Spitsbergen Zachodni)"

Transkrypt

1 Jan Matula Katedra Botaniki i Fizjologii Roślin Akademia Rolnicza we Wrocławiu Florian Święs Instytut Biologii Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie Wyprawy Geograficzne UMCS w Lublinie na Spitsbergen Sesja Polarna 989 Wstępna charakterystyka fykoflory rejonu Bellsundu (Spitsbergen Zachodni) Preliminary characteristics of algae in the southwestern coast of Bellsund (Western Spitsbergen) WSTĘP W środowisku arktycznym wyjątkowo duże znaczenie ekologiczne przypada glonom naziemnym i skłodkowodnym, z grupy sinic, okrzemek i nitkowatych zielenic W skrajnie niekorzystnych warunkach środowiskowych jedne z pierwszych zasiedlają jałowe siedliska formujące się na przedpolach lodowców Glony jako pierwsi samożywni producenci wzbogacają z czasem nagie podłoże, przede wszystkim w azot i węgiel Dopływ azotu do ekosystemów arktycznych odbywa się głównie na drodze wiązania wolnego azotu atmosferycznego przez sinice (Cyanophyta) najczęściej z rodzajów: Nostoc, Anabaena, Callothrix, Oscillatoria i Cylindrospermum Między określonymi glonami, grzybami a roślinami zarodnikowymi i kwiatowymi zachodzi ścisła i bardzo złożona współzależność W warunkach arktycznych sukcesja roślinności prowadzi od najprostszych i przypadkowych skupisk sinic, glonów i grzybów do coraz bardziej zwartych i złożonych gatunkowo zbiorowisk tundry Interesujące dane o roli glonów ' w kształtowaniu się ekosystemów arktycznych znajdują się w opracowaniach: Alexander'a (97), Grandhall'a i Basilier'a (97) oraz Basilier'a (979) Według Borge'a (9) pierwsze doniesienia o glonach Spitsbergenu ukazały się w latach 899 W większości były to prace o przypadkowo zebranych glonach przy badaniu roślin wyższych Z nielicznych starszych i najnowszych opublikowanych badań o glonach Spitsbergenu na uwagę zasługują prace: Lagerstedt'a (87), Borge (9), Kriger'a (98), Thomasson'a (958, 96), Kole i Euroli (97), Matuły (988) i Oleksowicza (98) Dostarczają one wiadomości o całych grupach systematycznych i ekologicznych tej grupy roślin niższych W rejonie Bellsundu badania glonów słodkowodnych nie były dotąd prowadzone Na masowe występowanie glonów z rodzaju Nostoc i Prasiola w bagien97

2 nej tundrze omawianego obszaru zwracali uwagę Rzętkowska (987) i Święs (988) ZAKRES I METODYKA BADAŃ Praca przedstawia wstępne wyniki badań nie znanej dotąd fykoflory na południowowschodnim wybrzeżu Bellsundu na rozległym obszarze nadmorskim od Chamberlindalen po pogranicze Lognedalsflya i Dunderdalen (rye ) Próbki glonów do badań taksonomicznych zgromadzono podczas kolejnej III Wyprawy Geograficznej UMCS odbytej latem w r 988 pod kierunkiem Doc dr hab Kazimierza Pękali Zebrano je ze wszystkich miejscowych typów siedlisk i zbiorowisk tundry, łącznie na około 60 stanowiskach Obecnie scharakteryzowano część z nich (z 0 miejsc), reprezentującą dwie najważniejsze grupy siedliskowe Grupa A odnosi się do siedlisk wodnych, pozbawionych roślin wyższych, zaś grupa B, najczęściej mozaikowo występująca z poprzednią, reprezentuje wilgotne mszary torfowiskowe i bagiennomszystotrawiaste Charakterystykę siedlisk zbadanych stanowisk glonów podano w opisie terenu badań, ich lokalizację przestrzenną przedstawiono na rye, a skład taksonomiczny glonów zamieszczono w tabeli CHARAKTERYSTYKA TERENU BADAŃ Szkic terenu badań glonów nad Bellsundem przedstawiono na rye Podstawowe informacje o miejscowych warunkach klimatycznych, hydrograficznych, geomorfologicznych, glebowych i geobotanicznych zostały opublikowane w materiałach sympozjów i sesji polarnych (XIV Sympozjum Polarne, Lublin, 987; Wyprawy Geograficzne UMCS w Lublinie, 988 i 989; XV Sympozjum Polarne, Wrocław 988; XVI Sympozjum Polarne, Toruń 989) Niektóre prace dotyczące flory i roślinności tego terenu wymieniono w spisie literatury W krajobrazie, badanego terenu dominuje kilka zasadniczych elementów: podniesione terasy morskie, wzniesienia, doliny śródgórskie, lodowce oraz roślinność tundry i pustyń arktycznych Równiny kamienistożwirowe teras morskich są znacznie zróżnicowane pod względem wysokości (550 m) i szerokości Posiadają różnego systemu formy skałkowe, głazowiska, pokrywy sandrów zewnętrznych, stożki napływowe oraz wcięcia erozyjne Na badanym terenie maksymalne wysokości szczytów kształtują się w granicach od 5875 npm w części wschodniej, 58 m npm w centrum i 0795 m npm w rejonie zachodnim Lodowce dolinne występują głównie w centralnej części terenu: od najwyż98

3 szego wzniesienia w rejonie Tomtodden po graniczne pasmo Dyrstadflya z Lognedalsflya Lodowcom towarzyszą różnorodne postaci moren kamienistoblokowych i sandrów wewnętrznych kamienistożwirowych W części wschodniej, na obrzeżu Calypsostrandy zwraca uwagę plaża morska, stanowiąca najniższą terasę morską nadbudowaną żwirem i piaskiem o wysokości 6 m i szerokości do 50 m Lokalna sieć hydrograficzna jest bardzo złożona Typowe rzeki lodowcowe występują rzadko, natomiast liczne są stałe lub okresowe potoki i cieki wód peryglacjalnych, z często zmieniającymi się korytami Nieliczne i niewielkie jeziorka oraz rozlewiska wodne występują głównie w dolinach śródgórskich i w obniżeniach w obrębie teras morskich Na przełomie wiosny i lata wody z topniejącego śniegu wypełniają wszystkie obniżenia Z czasem większość powierzchniowych rozlewisk zanika a także mmiej wody prowadzą potoki peryglacjalne Okres wegetacyjny zwykle trwa od połowy czerwca do połowy sierpnia Na badanym terenie występuje kilka zasadniczych postaci roślinności arktycznej W części wschodniej (Chamberlindalen i Tomtodden) i zachodniej (Lognedalsflya i Dunderdalen), o klimacie i podłożu bardziej wilgotnym, powierzchniowo przeważa tundra wilgotna mszysta i tundra bagienna mszystotrawiasta W części środkowej o klimacie bardziej surowym, suchszym (Calypsostranda, Lyellstranda, Dyrstadflya) najbardziej rozpowszechniona jest sucha tundra porostowa i mezofilna tundra mszystoporostowa Obydwie wymienione postaci tundry są charakterystyczne dla obniżeń, w piętrze subniwalnym, od wybrzeża morskiego po stoki wzniesień Brak zwartych zbiorowisk roślinnych zaznacza się na najmłodszych osadach czwartorzędowych w piętrze subniwalnym oraz na blokowiskach skalnych stoków i grzbietów górskich w piętrze subniwalnym i niwalnym W pierwszej sytuacji pojawia się luźne skupisko przypadkowo osiedlonych różnych grup roślin, w drugiej zaś wyspecjalizowane zbiorowiska porostów naskalnych Obydwie te postaci zbiorowisk i skupień roślin można generalnie zaliczyć do formacji pustyń arktycznych W specyficznie złożonych warunkach siedliskowych występują i inne zwarte asocjacje tundry Na uwagę zasługują przede wszystkim suche mszary na upłazach skalnych (grzbiety wzniesień), mszary nitrofilne w miejscach stałego i okresowego pobytu ptaków (półki skalne, podnóża zboczy, obrzeża jezior) oraz mszary wyleżysk śniegu (lokalne wklęsłości terenowe) Gleby nawet w najlepiej uformowanych zbiorowiskach tundry są najczęściej bardzo trudne do określenia typologicznogenetycznego Są tu zarówno grunty typowo kamienistożwirowe jak i gleby inicjalne oraz lepiej uformowane gleby brunatne, glejowe, bagienne i torfowe W specyficznych sytuacjach geomorfologicznych pojawiają się gleby kopalne Często w gruntach glebowych zwraca uwagę obecność konkrecji wapiennych o nie znanym dokładnie ich pochodzeniu Obydwa tego typu miejsca wyróżniają się charakterystycznym składem gatunkowym tundry 99

4 Lokalnie najbardziej zróżnicowana mozaika siedliskowa i roślinna znajduje się u podnóży wzniesień w strefie kontaktowej moren bocznych i niwalnych ze stożkami usypiskowymi, głazowiskami i półkami skalnymi na których znajdują się kolonie traczyków (traczykowiska) i innych ptaków WYSTĘPOWANIE GLONÓW I WYKAZ STANOWISK BADAŃ Na badanym terenie, zwarte stanowiska glonów stanowią wprawdzie bardzo niewielki, ale bardzo charakterystyczny element w krajobrazie tundry, wyróżniający się specyficznymi barwami i chrakterystycznymi miejscami ich występowania Kulminacyjny punkt masowego pojawu glonów przypada na schyłek lata i początek jesieni, w, okresie generalnego przesuszenia powierzchni terenu Zasadniczo występują one masowo tylko w miejscach w różny sposób obficie i stale uwilgotnionych Najczęściej są to muliste obrzeża i skraje jeziorek, rozlewisk i cieków wodnych W tej sytuacji dominują kożuchy glonów o jaskrawej barwie pomarańczowej z drobną mozaiką barw szarych, żółtych, zielonych i innych Masowo pojawiają się na powierzchni bagnistej, podtopionej tundry mszystotrawiastej Najczęściej są to sinice z rodzaju Nostoc, barwy zgniłozielonej i szarej, niekiedy całkiem czarnej Nitkowate zielenice o intensywnej barwie zielonej lub jasnozielonej rosną tylko na namule i kamieniach w ciekach wód peryglacjalnych Niektóre jeziorka lodowcowe cechują się masowym pojawem glonów planktonowych barwy niebieskozielonej Na powierzchni gleby w miejscach o najdłużej topniejącym śniegu rozpowszechnione są kolonie glonów barwy szarej i czarnej Niewielkie skupiska glonów występują w szparach butwiejącego drewna i w spróchniałych miejscach kości zwierząt Na płatach śniegu długo zalegającego prawie zawsze rozpowszechnione są kriofilne glony o charakterystycznej krwistej barwie Podobnej barwy glony występują na glebie pod okapami dachów różnego typu miejscowych zabudowań oraz w szczelinach skał na morenach niwalnych Stanowiska zebranych i obecnie taksonomicznie opracowanych prób glonów przedstawiają się następująco (rye, tab ): Chamberlindalen część S, dno doliny, mszar; na kamieniach i namulach w cieku wód peryglacjalnych, część NW, przedpole lodowca Crammer I; na skraju jeziorka lodowcowego, w wodzie i na kamieniach, skrajnie NW część, Vestervagoyra, dno doliny; na kamieniach i namulach w cieku wód peryglacjalnych, skrajnie NW część, dno doliny; na bagnistym mszarze tuphurowatym z naciekiem wód peryglacjalnych,

5 5 skrajnie NE część, płaskie podnóże wzniesienia; na kamieniach i namule w rozlewisku wód peryglacjalnych, Calypsostranda 6 skrajnie SE część, między wałem burzowym i moreną lodowca Renarda; na namule osłoniętym i zatopionym na skraju jeziorka peryglacjalnego, okresowo zatapianego wodą morską, skrajnie SE część, Josephbukta, między wałem burzowym i moreną lodowca Renarda; na namule odsłoniętym i zatopionym na skraju jeziorka peryglacjalnego, okresowo zatapianego wodą morską, skrajnie SE część, Josephbukta, między wałami moreny lodowca Renarda; na namule odsłoniętym i zatopionym na skraju jeziorka peryglacjalnego, część NW, Calypsobyen, plaża morska, przy rozlewisku Wydrzycy"; na odsłoniętym i podtopionym spiaszczonym namule na rozlewisku wód peryglacjalnych, część NW, terasa morska przy rzece Scotta; na bagnistej tundrze mszystotrawiastej, Lyellstranda skrajnie NE część, Skilvika, niższa terasa morska, tundra mszystoporostowa; na mszystym i mulistożwirowym obrzeżu cieku wód peryglacjalnych, skrajnie NE część, Skilvika, niższa terasa morska, bagnista tundra mszystotrawiasta; na mulistożwirowym i mszystym obrzeżu cieku wód peryglacjalnych, część NE, w obniżeniu niższej terasy morskiej; na bagnistej tundrze mszystotrawiastej z naciekami wód peryglacjalnych, skrajnie SW część, Tjórndalen, dno doliny między moreną niwalną i jeziorkiem lodowcowym; na bagnistym i podtopionym mszarze wodami peryglacjalnymi, Dyrstadflya 5 skrajnie SE część, Dyrstadelva, obrzeże połogiej przełęczy pod moreną niwalną; na namułach i kamieniach w cieku wód peryglacjalnych, skrajnie SW część, Dyrstaddalen, obrzeże doliny pod moreną niwalną, mszar; na namule, żwirze i kamieniach w cieku wód peryglacjalnych, skrajnie SW część, Dyrstaddalen, obrzeże doliny pod moreną niwalną; na osadach mulistożwirowych na skraju jeziorka peryglacjalnego, skrajnie SW część, Dyrstaddalen, obrzeże doliny pod moreną niwalną, mszar; w kępach mchów w cieku wód peryglacjalnych, skrajnie SW część, Dyrstaddalen, obrzeże doliny pod moreną niwalną, mszar; na namule i w kępach mchów w cieku wód peryglacjalnych, skrajnie NW część, w obniżeniu terasy morskiej; na namule i w kępach mchów na obrzeżu jeziorka peryglacjalnego,

6 część NW, przy ujściu rzeki; na głazie w strefie przypływów i odpływów morza, Lognedalsflya skrajnie NE część, terasa morska pod stokiem wzniesienia, mszar; na namułach i w kępach mchów w cieku wód peryglacjalnych, skrajnie NE część, terasa morska pod stokiem wzniesienia, mszar; na namułach i w kępach mchów w cieku wód peryglacjalnych, część środkowopółnocna, polygonalna, kamienista niższa terasa morska; na namułach i kamieniach wysychających rozlewisk wód peryglacjalnych, część SW, polygonalna, kamienista wyższa terasa morska; na namułach i kamieniach wysychającego rozlewiska wód peryglacjalnych, część SW, w obniżeniu na wyższej terasie morskiej, mszar; na namułach i w kępach mchów na skraju jeziorka peryglacjalnego, część SW, dno doliny śródgórskiej pod moreną niwalną, mszar; na namule, kamieniach i w kępach mchów w ciekach wód peryglacjalnych, skrajnie SE część, Lognedalen, pod moreną niwalną na wyższej terasie morskiej, mszar; na namule i w kępach mchów w ciekach wód peryglacjalnych, Dunderdalen 9 skrajnie NW część, na terasie morskiej u podnóża wzniesienia, mszar nitrofilny poniżej kolonii traczyków; na namułach i w kępach mchów w ciekach wód peryglacjalnych, skrajnie NW część, na wyższej terasie morskiej u podnóża wzniesienia, mszar; na namułach i w kępach mchów w ciekach wód peryglacjalnych, WYNIKI BADAŃ Łącznie na 0 przebadanych stanowiskach glonów stwierdzono taksonów tych roślin niższych, reprezentującej grupy systematyczne (tab ) Najliczniej występują Chlorophyta (9), Cyanophyta () i Bacillariophyceae (), a najrzadziej Xanthophyceae () Są to stanowiska o bardzo zróżnicowanym składzie gatunkowym W jednej próbie stwierdzono od 9 do 5 tych roślin Przykładowo do najbogatszych należą stanowiska nr, 7,,,, 0 i 9, do dość bogatych nr 9, 0 i 8, a do najuboższych w te rośliny stanowiska nr i Skład taksonomiczny glonów najściślej uzależniony jest od stopnia uwilgotnienia podłoża i od właściwości troficznych wód Stosunkowo najuboższą florą glonów cechują się stanowiska bezpośrednio 0

7 zasilane wodą lodowcową, najuboższą w składniki pokarmowe W tej sytuacji, jak na przykład na stanowisku nr i, najliczniej występują okrzemki (Bacillariophyceae), nieliczne sinice (Cyanophyta) najczęściej z rodzajów Osillatoria i Phormidium oraz zielenice nitkowate (Chlorophyta) z rodzaju Ulotrix Wśród obecnych sinic zwraca uwagę znikomy udział taksonów zielonych do intensywnego wiązania azotu atmosferycznego,'i to głównie z rodzajów Nostoc i Anabaena Bogate i najliczniejsze zbiorowiska glonów charakteryzują się przede wszystkim dużym udziałem zielenic (Chlorophyta), a zwłaszcza z grupy Desmidiaceae Występują one w stosunkowo dobrze rozwiniętych ekosystemach tundry, na namuliskach i kamieniach cieków wodnych Jest to przypadek ścisłego powiązania glonów z korzystniej uformowanymi warunkami wodnotroficznymi Stosunkowo duże urozmaicenie flory glonów obserwuje się także na siedliskach, gdzie zachodzą częste przemieszania wód peryglacjalnych z wodą morską (nr 7) Nie obserwuje się wyraźnej współzależności pomiędzy florą glonów i lepiej wykształconymi zbiorowiskami tundry W kępach różnych gatunków mchów, porostów i roślin kwiatowych, w zależności od stopnia troficzności wody zasilającej siedlisko, prawie zawsze występują proste lub nieznacznie złożone zbiorowiska glonów, podobne jak w innych miejscach zupełnie pozbawionych roślinności tundry Spośród najbardziej charakterystycznych cech flory glonów na badanym terenie przede wszystkim należy wymienić: masowe występowanie asocjacji plechowych zielenic (Chlorophyta) z rodzajów Prasiola (głównie P crispa), Enteromorpha i Ulotrix oraz sinic (Cyanophyta) z rodzajów Nostoc (zwłaszcza N commune), Calotrix, Cylindrospermum, Anabaena, Oscillatoria, Phormidium i Tylopthrix Wymienione glony występują masowo, w charakterystycznie zwartych i barwnych skupieniach na różnych siedliskach: w zimnych wodach lodowcowych i peryglacjalnych, na cieplejszych obrzeżach jeziorek i rozlewisk wodnych, wszędzie tam na namułach, żwirze, kamieniach i na piasku oraz w poduchach mchów LITERATURA Alexander V, 97 A synthesis of the JBP Tundra Biome Circumpolar Study of Nitrogen Fixation Tundra Biome Steering Committe Ed Holding Basilier K, 979 Nitrogen fixation associated with Saphagnum and some other Musci Acta Univ Upsal 58 Borge O, 9 Die Susswasseralgenflora Spitzbergens Vidensk Skr MatNat Kl Grandhall U, Basilier K 97 Nitrogen fixation in tundra communities In Sonesson M (Ed), Progr Rep 97 Swedish JBP Tundra Project Tech Rep Karczmarz К, Święs Г, 988 Bryoflora południowego wybrzeża Bellsundu (Spitsbergen Zachodni) Wyprawy Geograficzne UMCS na Spitsbergen, Lublin Karczmarz K, Swięs F, 989 Mszaki (Bryophyta) rejonów Lognedalsflya, Dyrstadflya 0

8 i północnej części Chamberlindalen na południowowschodnim wybrzeżu Bellsundu Wyprawy Geograficzne UMCS na Spitsbergen,Lublin Kol E, Eurola S, 97 Red snow algae from Spitsbergen Astrate, 7 Krieger W 98 Susseaseralgen aus Spitsbergen (Conjugate und Chlorophyceae) Ber Dtsch Bot Ges 56 lagerstedt N G, 97 SotvattensDiatomaceer fran Spitsbergen och Beeren Eiland Bih K Sv Vet Akad Handl () Matula J 97 Investigations on the algaflora of West Spitsbergen Acta Univ Vratisl 55 Oleksowicz A, 98 Desmids of Oskar II Land (West Spitsbergen) Fragm, Flor et Geobot 8 () Rzętkowska A, 987 Vegetation of Calypsostranda in Wedel Jarlsberg Land, Spitsbergen Polish Polar Reserch 8 () Święs F 988 Zróżnicowanie geobotaniczne tundry na południowym wybrzeżu Bellsundu (Zachodni Spitsbergen) Wyprawy Geograficzne UMCS na Spitsbergen, Lublin Thomasson K, 958 Zur Planktonkunde Spitzbergens Acta Hydrobiol Hydrograph Protistol () Thomasson K 96 Zur Planktonkunde Spitsbergens, Acta Hydrobiol Hydrograph Protistol 8 () SUMMARY The materials for this paper were collected during the Third Geographical Expedition of the Maria CurieSkłodowska University, Lublin, to Spitsbergen in 988 The paper includes a preliminary characteristic of the algae collected in scores of sites in the southeastern coast of Bellsund Bay (Fig ) Description of 0 sites of the flora explored so far is given in the text Fig presents their location The alga specimens found are collected in Tab It proves that of alga units of classification the greatest number belongs to Chlorophyta (9), then to Cyanophyta () and Bacillariophyceae () but the fewest to Xanthophyceae () The effect of biotopie factors on alga development was studied The attention was paid to the' participation of algae in the process of successive formation of the organized plant community mentioned above The significant role is played by the species of Cyanophyta group e g those of Nostoc and Anabaena which fix the atmospheric free nitrogen intensely 0

9 Rye Mapka sytuacyjna terenu badań: grzbiety górskie lodowce sieć rzeczna, stanowiska badanych glonów Fig The situational map of the studied area: mountain ridges, glaciers, river system, sites of the studied algae 05

10 T a b e l a W y s t ę p o w a n i e glonów w r e j o n i e B e l l s u n d u / Z a c h o d n i S p i t s b e r g e n / O c c u r e n c e o f a l g a e i n t h e B e l l s u n d r e g i o n / V e s t Numery s t a n o w i s k О ON Nazwa g a t u n k u Name o f no o f Spitsbergen/ stand species S y n e c h o c o c c u s a e r u g i n o s u s Nfig M e r i s m o p e d i a e l e g a n s A^ B r M m i n i m a G Beck M t e n u i s s i m a Lemm C h r o o c o c c u s c o m p a c t a Kfltz Ch m i n u t u s (Kfltz) N8g Ch montana KQtz C h s a n g u i n e a ( A g ) Kfltz Ch t u r g i d u s (Kfltz) NUg^ Gomphosphaeria a p o n i n a KQtz 0 n a e g e l i n a ( U n g e r ) Lemm Chamaes'iphon s p Aphanothece sp'div Phormidium s p div Microcoleus vaginatus ( V a u c h ) Gom N o s t o c commune V a u c h N k i h l m a n i Lemm N p a l u d o s u m Kfltz Scftizothrix div sp Oscillatoria 5 t sp Cylindrospermum s p Anabaena s p div C a l o t h r i x gypsophila (Ktttz) Tylopothrix Melosira sp Thuret sp div C y c l o t e l l a a n t l q u a V Sm "^З'чо") a f i n Tab Objaśnienia: liczby wskazują ilościowość: f sporadycznie, pojedynczo, często, bardzo często, masowo, X grupy roślin A stanowiska na powierzchniach pozbawionych roślin wyższych В stanowiska w obrębie mszarów i bagiennej tundry mszystotrawiastej The numbers point to frequency: H occasionally, individually, frequently, very often, in great quantities, X groups of plants A sites in higher plant free areas, В sites within morasses and boggy, moss and grass grown tundra v

11 Meridion circulare (Grev) Ag 5 Diatoma yulgare Bory D e?longatura (Lyngb) Ag U 5 6 U h U U U t> k * * Ił ft Fragilaria arcus ft U F sp div * Syriedra ulna (Nltzch) Ehrenb \ 7 d 9 0 ft ft ft * Z ] Eunotia sp dlv Achnanthes sp div Frustulia rhomboides (Eiirenb) Cleve * Stauroneis sp div Navicula sp div Pinnularia sp div * Caloneis sp Cymbella sp div ft 5 A U ft ^ Pleurosigma sp div Didymosphaenia gemininata (Lyngb) M Schm i Neidura sp div Gomphonema sp div Hantzschia sp div Nitzschia sp div Surirella sp^div i i i Ophiocytium maius i Tribonema sp T minus Hazen Ulothrix aequalis Kfltz 5 U oscillariana Kfltz U s u b t i l i s Kfltz U zonta (Wab et Mohr) Kfltz Microspore sp div Prasiola crispa (Lightf) Menegh" U ft J

12 о оо Enteromorpha sp Oedogonium s p Cladophora steriles sp Bulbochaete sp A p i o c y s t i s b r a u n i a n a N8g Asterococcus superbus (Cienk) Botryococcus braunii Oocystis sp Trochiscia sp Cylindrocystis brebissonii C f Scherff KQtz i Menegh m i n o r (W e t G W e s t ) K o s s i n s k C c r a s s a De B a r y C l o s t e r i u m acerosum ( S c h r ) E h r ex R a l f s C navlcula (Breb) LOtkem C p a r v u l u m NBg C pseudolunula Borge C s t r i o l a t u m Ehr ex Ralfs C t u m i d u i u r a Gay Pleurotaenium trabecule (Ehr) Actinotaenlum curtum v a r (Breb) T e i l C f Pouzar anceps Lund subparvulum L a r s e n C bioculatum Breb C b o t r y t i s Menegh C connatum v a r connatum Breb C contractum v a r contractum C v a r c r a c o v i e n s e attenuatum e x Rrtźicka e t Cosmarium a n c e p s v a r A ex Nag Kirchn Racib C c o n s p e r s u m v a r l a t u m ( B r e b ) '/ e t "» '/est v г 9 0

13 v J costatum v a r costatun crenatum v a r crenatum Ralfs 5 * 6 7 p cymatopleuruir' v a r c y m a t o p l e u r u m depressum v a r depressum fnsg) Lund, ^ranatum v a r granatum var alatun Jacobs v a r elongatum holmiense v a r holmiense v a r integrum Lund hornavanense Gutw v a r 0?М 6 U? " a 0 <> S З7? Nordst var pyramidale Q Nordst Breo hammeri R e i n s c h v a r? Ц ordst 0 Q Schmidl croasdaleae Kriey et 'i' ~r г dubovianum (Lfltkm) Riz v a r j a n o v i e n s e ' ( G u t w ) Rtiz 0 impressulum v a r impressulum E l f v incertum / Gerl Lund incertum vgr microsphinctum v a r microsphinctum Schmidl norirpbergense R e i n s c h v a r С pbtusatum v a r parvulum Breb v a r minus F B r s t planogranatum v a r planogranatum pokomyanum v a r var groenbladii pseudoconnatum v a r pseudoconnatum pseudohólmii v a r pseudoholmii punetulatum v a r punctulatum pachydermum v a r pachydermum L u n d Nordst depressum West e t West obtusatum Schmidl Croasol г pokornyanum ( G r u n ) W e s t e t West г FBrst Nordst Borge Breb

14 J В ' о С var subpunctalatum (Nordst) Bftrges "О C forna C quadratum var quadratum Ralfs C f w i l l e i West et West C spesiosum var spesiosum Lund г C var blfonne Nordst C var incrassatum Ins et Krleg C var rostafinskll (Gutw;) West et West C var simplex Nordst C subcostatum var subcostatum Nordst, C subcrenatum var subcrenatum Nordst т C sublmpressulum var subimpressulum Borge C subspeclosum var subspeciosum Nordst C tumldum var tumidum Lund C turplnil var t u r p i n l l Breb C wittrockii var, wittrockli Lund, Staurastrum blenaanum var bieneanum Rabanh, St, borgeanum var borgeanum Schraldl S t f minus Schmldl, S t brebissonli var, brebissonli Archer, w St, dilatatum v^r dilatatum Ehrenb, St, lapponleum var lapponlcum(schmidl)gr6nbl S t rauticum var, muticum Breb, S t, orbiculare var orbiculare Ralfs S t polymorphum var polymorphum Breb St, subscrabum var, ubscrabum Nordst S t varians Raclb var badense Schmldl, Mougeotia sp, s t a r l i div Zygnema sp s t e r l l Zygogonium sp s t e r l l '

Aktualny stan badań geobotanicznych na południowo-zachodnim wybrzeŝu Bellsundu (Ziemia Wedela Jarlsberga, Spitsbergen)

Aktualny stan badań geobotanicznych na południowo-zachodnim wybrzeŝu Bellsundu (Ziemia Wedela Jarlsberga, Spitsbergen) XX lat badań polarnych Instytutu Nauk o Ziemi UMCS na Spitsbergenie Florian ŚWIĘS Aktualny stan badań geobotanicznych na południowo-zachodnim wybrzeŝu Bellsundu (Ziemia Wedela Jarlsberga, Spitsbergen)

Bardziej szczegółowo

Temiika tundry i dynamika czynnej warstwy zmarzliny na przedpolu lodowców Scotta i Renarda (rejon Bellsundu, Zachodni Spitsbergen)

Temiika tundry i dynamika czynnej warstwy zmarzliny na przedpolu lodowców Scotta i Renarda (rejon Bellsundu, Zachodni Spitsbergen) XIV Sympozjum Polarne, Lublin 198V Instytut Nauk o Ziemi Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin J. REPELEWSKA-PĘKALOWA, A. F. GLUZA, K. DĄBROWSKI Temiika tundry i dynamika czynnej warstwy zmarzliny

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 8 2 0 0 0 0 0 1 Wyznaczony teren to długa na około 200 metrów skarpa przykorytowa bezimiennego cieku uchodzącego do rzeki Olszówki. Skarpa miejscami 6 metrowej wysokości

Bardziej szczegółowo

Kształtowanie się gleb na obszarze Dyrstad i Logne w rejonie Bellsundu (Spitsbergen Zachodni)

Kształtowanie się gleb na obszarze Dyrstad i Logne w rejonie Bellsundu (Spitsbergen Zachodni) Jerzy Melke, Jacek Chodorowski, Stanisław Uziak Instytut Nauk o Ziemi Uniwersytet Marii CurieSkłodowskiej w Lublinie Wyprawy Geograficzne U M C S w Lublinie na Spitsbergen Sesja Polarna, Kształtowanie

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 0 2 0 0 0 0 0 1 Teren znajduje się na zalesionym stoku o ekspozycji południowej i południowo-zachodniej wzgórza Raszówka. Grzbiet wzgórza ma w tym rejonie wysokość względną

Bardziej szczegółowo

Czy można budować dom nad klifem?

Czy można budować dom nad klifem? Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 0 6 2 0 0 0 0 0 1 Teren to długa, wysoka na kilkanaście metrów skarpa ponad współczesną doliną Lubrzanki stanowiąca dolny odcinek stoku na którym leżą Podmąchocice. Skarpa

Bardziej szczegółowo

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi

Karta rejestracyjna terenu zagrożonego ruchami masowymi Ziemi 1. Numer identyfikacyjny: 2 6 0 4 1 2 2 0 0 0 0 0 1 Nachylenie, wysokość i ekspozycja zboczy/stoków. Ukształtowanie powierzchni zboczy/stoków. Działalność naturalnych procesów geologicznych (erozja rzeczna).

Bardziej szczegółowo

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym

Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP. Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej PUGP Ćwiczenie 1 zagadnienia wprowadzające do informacji o środowisku przyrodniczym Zagadnienia wprowadzające czyli przypomnienie - po trochę o wszystkim

Bardziej szczegółowo

Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu

Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Historia Utworzony został w 1960 r. Wtedy zajmował obszar 4844 ha. Przez włączenie w 1996 r. do obszaru parku wód morskich i wód Zalewu Szczecińskiego oraz archipelagu przybrzeżnych wysp stał się pierwszym

Bardziej szczegółowo

ZRÓŻNICOWANIE ALBEDO CALYPSOSTRANDY (ZACHODNI SPITSBERGEN) W SEZONIE LETNIM

ZRÓŻNICOWANIE ALBEDO CALYPSOSTRANDY (ZACHODNI SPITSBERGEN) W SEZONIE LETNIM Problemy Klimatologii Polarnej 15 2005 113 117 ZRÓŻNICOWANIE ALBEDO CALYPSOSTRANDY (ZACHODNI SPITSBERGEN) W SEZONIE LETNIM 2001 1 THE ALBEDO DIFERENTIATION AT CALYPSOSTRANDA (W SPITSBERGEN) IN SUMMER SEASON

Bardziej szczegółowo

Rezerwaty przyrody czas na comeback!

Rezerwaty przyrody czas na comeback! Rezerwaty przyrody czas na comeback! Wyniki prac w roku 2017 w woj. mazowieckim Sławomir Chmielewski Według stanu na 23.01.2018 w województwie mazowieckim wykonano prace terenowe na 5 obszarach, kwalifikujących

Bardziej szczegółowo

Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony

Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Projekt Planu Ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego Cele ochrony Fot. Krameko. Opactwo Benedyktynów w Tyńcu, widok ze skały Okrążek. Szczegółowe cele ochrony Bielańsko-Tynieckiego Parku Krajobrazowego

Bardziej szczegółowo

Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka

Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi. Dr Joanna Piątkowska-Małecka Środowiska naturalne i organizmy na Ziemi Dr Joanna Piątkowska-Małecka Ukształtowanie towanie powierzchni Ziemi Podstawy ekologii Ekologia nauka zajmująca się badaniem czynników w rządz dzących rozmieszczeniem

Bardziej szczegółowo

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak

Opracowanie: Lech Krzysztofiak Anna Krzysztofiak Inwentaryzacja barszczu Sosnowskiego Heracleum sosnowskyi i niecierpka gruczołowatego Impatiens glandulifera na obszarach Natura 2000 "Dolina Górnej Rospudy" oraz "Ostoja Augustowska" Opracowanie: Lech

Bardziej szczegółowo

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce

Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Company LOGO Geneza, właściwości i przestrzenne zróżnicowanie gleb w Polsce Marcin Świtoniak Gleba Gleba - integralny składnik wszystkich ekosystemów lądowych i niektórych płytkowodnych utworzony w powierzchniowych

Bardziej szczegółowo

Rodzaje erozji lodowcowej. Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych. Wygłady i rysy lodowcowe. Wygłady i rysy lodowcowe

Rodzaje erozji lodowcowej. Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych. Wygłady i rysy lodowcowe. Wygłady i rysy lodowcowe Rodzaje erozji lodowcowej Rzeźbotwórcza działalność lodowców górskich i kontynentalnych DETRAKCJA wyrywanie z podłoża dużych okruchów i bloków skalnych EGZARACJA żłobienie podłoża w wyniku zdzieranie materiału

Bardziej szczegółowo

77 Co to jest mapa? Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa. 78 Wielkie odkrycia geograficzne. Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa

77 Co to jest mapa? Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa. 78 Wielkie odkrycia geograficzne. Orientacja w terenie, szkic, plan, mapa Plan wynikowy Przedmiot nauczania: Przyroda Klasa VI Miesiąc: Kwiecień / Maj / Czerwiec Opracował: mgr Jarosław Garbowski Nazwa programu nauczania: Na tropach przyrody Wydawnictwo Nowa Era 19 Nr lekcji

Bardziej szczegółowo

Co to jest ustrój rzeczny?

Co to jest ustrój rzeczny? Co to jest ustrój rzeczny? Ustrój (reżim) rzeczny jest to ustalany na podstawie wieloletnich obserwacji rytm wahań przepływów rzeki oraz stanów wody, związany z rodzajem zasilania i zlodzeniem. Każda rzeka

Bardziej szczegółowo

Badania szczątków roślin i zwierząt niższych. Okrzemki (analiza diatomologiczna) Wiciowce Sinice Otwornice Promienice Wioślarki

Badania szczątków roślin i zwierząt niższych. Okrzemki (analiza diatomologiczna) Wiciowce Sinice Otwornice Promienice Wioślarki Badania szczątków roślin i zwierząt niższych Okrzemki (analiza diatomologiczna) Wiciowce Sinice Otwornice Promienice Wioślarki Jezioro oligotroficzne Jezioro eutroficzne Okrzemki Skład gatunkowy wskazuje

Bardziej szczegółowo

Temat: Glony przedstawiciele trzech królestw.

Temat: Glony przedstawiciele trzech królestw. Temat: Glony przedstawiciele trzech królestw. Glony to grupa ekologiczna, do której należą niespokrewnieni ze sobą przedstawiciele trzech królestw: bakterii, protistów i roślin. Łączy je środowisko życia,

Bardziej szczegółowo

Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM

Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA LUBUSKIEGO Gorzów Wielkopolski, dnia 4 sierpnia 2016 r. Poz. 1663 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA w GORZOWIE WIELKOPOLSKIM z dnia 2 sierpnia 2016 r.

Bardziej szczegółowo

Temat: Czym zajmuje się ekologia?

Temat: Czym zajmuje się ekologia? Temat: Czym zajmuje się ekologia? Z czym kojarzy Ci się pojęcie ekologia? Termin ekologia pochodzi z języka greckiego i utworzono go z dwóch wyrazów: oikos oznacza dom, środowisko lub miejsce życia; lógos

Bardziej szczegółowo

Piaskownia w Żeleźniku

Piaskownia w Żeleźniku OPIS GEOSTANOWISKA Filip Duszyński Informacje ogólne Nr obiektu 97 Nazwa obiektu (oficjalna, obiegowa lub nadana) Piaskownia w Żeleźniku Współrzędne geograficzne [WGS 84 hddd.dddd] Długość: 17.1753 E Szerokość:

Bardziej szczegółowo

RenSiedTorf. Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego

RenSiedTorf. Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego RenSiedTorf Tytuł projektu: Renaturalizacja siedlisk i roślinności na zdegradowanych torfowiskach wysokich woj. pomorskiego Termin realizacji projektu: 01.04.2011-31.03.2013 Koszt całkowity projektu: 4

Bardziej szczegółowo

Archeologia Środowiska

Archeologia Środowiska Archeologia Środowiska Stowarzyszenie Archeologii Środowiskowej www.geoinfo.amu.edu.pl/sas Association of Environmental Archaeology www.envarch.net Archeologia środowiska Ekosystem - fragment przyrody

Bardziej szczegółowo

Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM

Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Wykonanie: Koplin Małgorzata i Szmyt Konstancja Kl. 3 IM Jest to obszar chroniony ze względu na swoje walory, głównie przyrodnicze. W Polsce obejmuje obszar wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi,

Bardziej szczegółowo

Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego)

Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Ogólna charakterystyka zlewni górmej Zgłowiączki (Kanału Głuszyńskiego) Zygmunt Miatkowski Karolina Smarzyńska IMUZ Falenty Wielkopolsko-Pomorski Ośrodek Badawczy w Bydgoszczy Projekt finansowany przez

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. Dz.U.2011.258.1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych

Bardziej szczegółowo

Sukcesja ekologiczna na lądzie kończy się zazwyczaj klimaksem w postaci formacji leśnej Lasy są najpotężniejszymi ekosystemami lądowymi

Sukcesja ekologiczna na lądzie kończy się zazwyczaj klimaksem w postaci formacji leśnej Lasy są najpotężniejszymi ekosystemami lądowymi Las w krajobrazie Sukcesja ekologiczna na lądzie kończy się zazwyczaj klimaksem w postaci formacji leśnej Lasy są najpotężniejszymi ekosystemami lądowymi Zajmują: - 8 % powierzchni całego globu - 30 %

Bardziej szczegółowo

WYMAGANIA PROGRAMOWE PÓŁROCZNE I ROCZNE Z PRZEDMIOTU GEOGRAFIA DLA KLAS 5

WYMAGANIA PROGRAMOWE PÓŁROCZNE I ROCZNE Z PRZEDMIOTU GEOGRAFIA DLA KLAS 5 WYMAGANIA PROGRAMOWE PÓŁROCZNE I ROCZNE Z PRZEDMIOTU GEOGRAFIA DLA KLAS 5 Podstawa programowa www.men.gov.pl Po I półroczu nauki w klasie piątej uczeń potrafi: Geografia jako nauka Wyjaśnia znaczenie terminu

Bardziej szczegółowo

Geografia Wymagania edukacyjne na pierwsze półrocze dla klasy 5. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca

Geografia Wymagania edukacyjne na pierwsze półrocze dla klasy 5. Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca Geografia Wymagania edukacyjne na pierwsze półrocze dla klasy 5 Ocena dopuszczająca Ocena dostateczna Ocena dobra Ocena bardzo dobra Ocena celująca powiedzieć, czym jest geografia; powiedzieć, co to jest

Bardziej szczegółowo

Zakład Geotechniki i Budownictwa Drogowego. WYDZIAŁ GEODEZJI, INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ I BUDOWNICTWA Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie

Zakład Geotechniki i Budownictwa Drogowego. WYDZIAŁ GEODEZJI, INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ I BUDOWNICTWA Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Zakład Geotechniki i Budownictwa Drogowego WYDZIAŁ GEODEZJI, INŻYNIERII PRZESTRZENNEJ I BUDOWNICTWA Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Hydrologia inżynierska - laboratorium Podstawy hydrologii

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych

Bardziej szczegółowo

WARSZTATY SPITSBERGEŃSKIE

WARSZTATY SPITSBERGEŃSKIE n v i e r s i t y o f W r o c l a w WARSZTATY SPITSBERGEŃSKIE U P o l a r E x p e d i t o i s n Tomasz OLICHWER, Robert TARKA ŹRÓDŁA SPITSBERGENU 5.2.2006 WROCŁAW Źródła na Spitsbergenie Na Spitsbergenie

Bardziej szczegółowo

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA

DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA DOKUMENTACJA GEOTECHNICZNA Temat: MOJE BOISKO ORLIK 2012 Miejscowość: Małęczyn ul. Szkolna 64 Gmina: Gózd Województwo: mazowieckie Zleceniodawca: Urząd Gminy Gózd 26-634 Gózd, ul. Radomska 7 Dokumentator

Bardziej szczegółowo

Zmiany pokrywania torfowców na jednym z poletek monitoringowych na polderze 12 w sezonie wegetacyjnym 2013 (fotografie z czerwca, września i

Zmiany pokrywania torfowców na jednym z poletek monitoringowych na polderze 12 w sezonie wegetacyjnym 2013 (fotografie z czerwca, września i Zmiany pokrywania torfowców na jednym z poletek monitoringowych na polderze 12 w sezonie wegetacyjnym 2013 (fotografie z czerwca, września i listopada). Fot. P. Ćwiklińska Zwarta pokrywa roślinna na polderze

Bardziej szczegółowo

DŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( )

DŁUGOTRWAŁOŚĆ WYSTĘPOWANIA MAS POWIETRZNYCH W POLSCE POŁUDNIOWEJ ( ) Duration of air mass occurrence in Southern Poland ( ) Prace i Studia Geograficzne 2011, T. 47, ss. 247 253 Paweł Kotas Uniwersytet Jagielloński, Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej, Zakład Klimatologii 30 387 Kraków, ul. Gronostajowa 7 e-mail: pawel.kotas@uj.edu.pl

Bardziej szczegółowo

С R A C OV I E N S I A

С R A C OV I E N S I A POLSKA AKADEMIA NAUK Z A K Ł A D Z O O L O G I I S Y S T E M A T Y C Z N E J I D O Ś W I A D C Z A L N E J A C T A Z O O L O G I C A С R A C OV I E N S I A Tom X X Kraków, 30. IX..1975 Nr 13 Stanisław

Bardziej szczegółowo

WYKORZYSTANIE MAP GLEBOWO-ROLNICZYCH W ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU. Opracowanie: Bożena Lemkowska

WYKORZYSTANIE MAP GLEBOWO-ROLNICZYCH W ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU. Opracowanie: Bożena Lemkowska WYKORZYSTANIE MAP GLEBOWO-ROLNICZYCH W ARCHITEKTURZE KRAJOBRAZU Opracowanie: Bożena Lemkowska Mapy glebowo-rolnicze wraz z aneksami posłużyć mogą w procesie scalania gruntów, szacowania wartości nieruchomości

Bardziej szczegółowo

Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Wymagania wykraczające. Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa

Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Wymagania wykraczające. Uczeń potrafi: Dział 1. Mapa PLAN WYNIKOWY 1. Geograficzny punkt widzenia 2. Orientacja na mapie i globusie wyjaśnić pojęcie geografia ; powiedzieć, co to jest środowisko przyrodnicze i środowisko geograficzne; wymienić sfery ziemskie;

Bardziej szczegółowo

Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe

Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe Zlodowacenia w Polsce oraz formy polodowcowe Polskie zlodowacenia Rozpoczęcie zlodowaceń - około 2,5 mln lat temu. Po falach ochłodzeń (glacjałach) następowały fale ociepleń (interglacjały), Lądolód skandynawski

Bardziej szczegółowo

Ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności Województwa Śląskiego - integralna część Otwartego Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej

Ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności Województwa Śląskiego - integralna część Otwartego Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej Temat projektu: Ogólnodostępna baza danych bio- i georóżnorodności Województwa Śląskiego - integralna część Otwartego Regionalnego Systemu Informacji Przestrzennej Projekt współfinansowany przez Unię Europejską

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS. WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Zuzanna Bielec WIELOLETNIA ZMIENNOŚĆ WYSTĘPOWANIA BURZ W SZCZECINIE, ŁODZI, KRAKOWIE I NA KASPROWYM WIERCHU W LATAm 1954-1993 LONG-TERM VARIABILITY

Bardziej szczegółowo

Tundra na mapie świata

Tundra na mapie świata Tundra na mapie świata Tundra bezleśne zbiorowisko roślinności w zimnym klimacie strefy arktycznej i subarktycznej. Charakteryzuje się występowaniem gleb tundrowych, stale zamarzniętym podglebiem i bardzo

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA KARPACKI BANK GENÓW RAPORT ROCZNY 2016

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA KARPACKI BANK GENÓW RAPORT ROCZNY 2016 REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA KARPACKI BANK GENÓW RAPORT ROCZNY 2016 Katowice-Kraków 2017 Warunki meteorologiczne w Leśnictwie Wyrchczadeczka w 2015 W 2016 roku pogodę w Beskidzie

Bardziej szczegółowo

Wykonały Agata Badura Magda Polak

Wykonały Agata Badura Magda Polak Wykonały Agata Badura Magda Polak 3a obszar lądowy, na którym rośnie zwarta roślinność zielna z dominacją lub znacznym udziałem traw. W szerokim znaczeniu termin obejmuje wszelkie zbiorowiska trawiaste

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

PREZYDENT MIASTA RADOMIA

PREZYDENT MIASTA RADOMIA PREZYDENT MIASTA RADOMIA --------------------------------------------------------------------------------------------------- VI ETAP ZMIANY STUDIUM UWARUNKOWAŃ I KIERUNKÓW ZAGOSPODAROWANIA PRZESTRZENNEGO

Bardziej szczegółowo

Test nr 4 Strefy klimatyczne, roślinność, gleby

Test nr 4 Strefy klimatyczne, roślinność, gleby Zadanie 1: Wykresy oznaczone literami od A do H przedstawiają 8 podstawowych typów klimatów: podrównikowy, równikowy wilgotny, polarny, subpolarny, podzwrotnikowy, zwrotnikowy suchy oraz umiarkowany morski

Bardziej szczegółowo

dotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania

dotychczasowych lustracji terenu rezerwatu, plan urządzenia lasu, miejscowy plan zagospodarowania Załącznik nr 1 ZAKRES DOKUMENTACJI 1. Wykaz publikowanych i niepublikowanych opracowań przydatnych do sporządzenia projektu planu (w tym dokumentacja dotycząca rezerwatu zgromadzona przez Zamawiającego,

Bardziej szczegółowo

PODSTAWY KLASYFIKACJI GLEB GLEBOWE KLASYFIKACJE UŻYTKOWE W POLSCE

PODSTAWY KLASYFIKACJI GLEB GLEBOWE KLASYFIKACJE UŻYTKOWE W POLSCE PODSTAWY KLASYFIKACJI GLEB GLEBOWE KLASYFIKACJE UŻYTKOWE W POLSCE KATEGORIE KLASYFIKACJI GLEB Główne kryteria klasyfikacji gleb: produktywność, urodzajność, funkcjonalność, geneza. Kryteria genetyczne

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Bioróżnorodność środowisk przyrodniczych Biodiversity of Natural Environments Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Robert Kościelniak Dr Lucjan Schimscheiner Zespół dydaktyczny

Bardziej szczegółowo

SPIS TREŚCI. 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe. Załączniki tekstowe

SPIS TREŚCI. 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe. Załączniki tekstowe 1.Wstęp 2.Charakterystyka terenu prac 3.Warunki gruntowe i wodne w podłożu 4.Uwagi końcowe Załączniki tekstowe SPIS TREŚCI 1.Zestawienie wyników badań laboratoryjnych 2.Badanie wodoprzepuszczalności gruntu

Bardziej szczegółowo

KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH

KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH KWANTYFIKACJA EFEKTÓW CZYNNEJ OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI SIEDLISK TRAWIASTYCH WSCHODNIEJ LUBELSZCZYZNY NA PODSTAWIE AKTYWNOŚCI ENZYMÓW GLEBOWYCH ELŻBIETA JOLANTA BIELIŃSKA ZAKŁAD BIOLOGII GLEBY INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ (1971-1995)

DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ (1971-1995) Słupskie Prace Geograficzne 2 2005 Dariusz Baranowski Instytut Geografii Pomorska Akademia Pedagogiczna Słupsk DOBOWE AMPLITUDY TEMPERATURY POWIETRZA W POLSCE I ICH ZALEŻNOŚĆ OD TYPÓW CYRKULACJI ATMOSFERYCZNEJ

Bardziej szczegółowo

Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych

Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych Zagrożenia środowiskowe na terenach górniczych dr inż. Henryk KLETA WYDZIAŁ GÓRNICTWA I GEOLOGII POLITECHNIKI ŚLĄSKIEJ Katedra Geomechaniki, Budownictwa Podziemnego i Zarządzania Ochroną Powierzchni Analiza

Bardziej szczegółowo

Planowanie przestrzenne w gminie

Planowanie przestrzenne w gminie Czy obecny system planowania przestrzennego na szczeblu gminnym może być skutecznym narzędziem ochrony korytarzy ekologicznych? Jacek Skorupski Planowanie przestrzenne w gminie studium uwarunkowań i kierunków

Bardziej szczegółowo

Sprawozdanie z badań nad dynamiką strefy brzegowej południowego Bellsundu (III Wyprawa UMCS na Spitsbergen 1988 r.)

Sprawozdanie z badań nad dynamiką strefy brzegowej południowego Bellsundu (III Wyprawa UMCS na Spitsbergen 1988 r.) Waldemar Jezierski Instytut Nauk o Ziemi Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie Wyprawy Geograficzne UMCS w Lublinie na Spitsbergen 1986-1988 Sesja Polarna 1989 Sprawozdanie z badań nad dynamiką

Bardziej szczegółowo

Gnidosz sudecki Pedicularis sudetica

Gnidosz sudecki Pedicularis sudetica Gnidosz sudecki Pedicularis sudetica Informacja o zakresie przeprowadzonych prac W ramach prac terenowych przeprowadzono obserwacje taksonu oraz jego siedlisk w Karkonoszach, będących jedynym obszarem

Bardziej szczegółowo

Kielce, sierpień 2007 r.

Kielce, sierpień 2007 r. Określenie warunków gruntowo wodnych podłoŝa projektowanego wodociągu Nida 2000 Etap II dla wsi Boronice, Chruszczyna Wielka, Chruszczyna Mała, Dalechowice, Donatkowice, Góry Sieradzkie, Krzyszkowice,

Bardziej szczegółowo

analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień

analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień Przyrodnicze uwarunkowania gospodarki przestrzennej [PUGP] Ćwiczenie 3 analiza form geomorfologicznych; zagadnienia zagrożeń - osuwisk, powodzi i podtopień zasoby środowiska Zasoby odnawialne Zasoby nieodnawialne

Bardziej szczegółowo

GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i

GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i GLEBY GLEBA zewnętrzna, zwietrzała powierzchnia skorupy ziemskiej, o głębokości średniej do 1,5 metra, zawierająca wodę, związki organiczne i nieorganiczne, zdolna do produkcji roślin Funkcja i miejsce

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1. Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny

KARTA KURSU. Kod Punktacja ECTS* 1. Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Flora wybranych środowisk Flora of selected environments Kod Punktacja ECTS* 1 Koordynator dr hab. Beata Barabasz-Krasny prof. UP Zespół dydaktyczny dr hab. Beata Barabasz-Krasny

Bardziej szczegółowo

Cechy klimatu Europy. Czynniki kształtujące klimat Europy

Cechy klimatu Europy. Czynniki kształtujące klimat Europy Czynniki kształtujące klimat Europy Cechy klimatu Europy położenie geograficzne kontynentu Zszerokością geograficzną związane jest nasłonecznienie powierzchni lądu, długość dnia i nocy, a pośrednio rozkład

Bardziej szczegółowo

Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000

Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 Założenia do opracowania projektu planu ochrony dla Drawieńskiego Parku Narodowego uwzględniającego zakres planu ochrony dla obszaru Natura 2000 I. Teren objęty projektem Planuje się wykonanie projektu

Bardziej szczegółowo

Relacje człowiek środowisko przyrodnicze

Relacje człowiek środowisko przyrodnicze 138 SPRAWDZIANY LEKCJI Sprawdzian z działu Relacje człowiek środowisko przyrodnicze Grupa I Zadanie 1 (0 4 p.) Każdemu terminowi przyporządkuj odpowiadającą mu definicję. 1. Zasoby przyrody A. Zasoby mające

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Ochrona i zarządzanie zasobami przyrody Plany studiów obowiązujące wyłącznie dla studentów kończących w bieżącym roku studia licencjackie. Plany zawierają: a) przedmioty z planu studiów inż., które zapewnią realizację efektów inżynierskich,

Bardziej szczegółowo

Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące nr 81 SGH TEST EGZAMINACYJNY 2012 r. Zadania egzaminacyjne GEOGRAFIA wersja B

Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące nr 81 SGH TEST EGZAMINACYJNY 2012 r. Zadania egzaminacyjne GEOGRAFIA wersja B Niepubliczne Liceum Ogólnokształcące nr 81 SGH TEST EGZAMINACYJNY 2012 r. Zadania egzaminacyjne GEOGRAFIA wersja B kod ucznia... Zadanie 1. (1,5 pkt) Uzupełnij tabelę. Wpisz w odpowiednie miejsca nazwy

Bardziej szczegółowo

powiat jeleniogórski

powiat jeleniogórski powiat jeleniogórski Powiat jeleniogórski położony jest w południowo-zachodniej części województwa dolnośląskiego granicząc od zachodu i północnego-zachodu z powiatem lwóweckim, od północy z powiatem złotoryjskim,

Bardziej szczegółowo

Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole.

Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Raport z badania terenowego właściwości fizykochemicznych wody w okręgu PZW Opole. Wykonali studenci Rybactwa II roku UWM w Olsztynie: Julita Jędrzejewska Patryk Szyszka W pierwszej kolejności studenci

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. Dziennik Ustaw Nr 258 15110 Poz. 1549 1549 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych

Bardziej szczegółowo

Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy

Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Przyroda łagodzi zmiany klimatu cykl szkoleniowy Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego się klimatu Andrzej Ruszlewicz Retencja, sposób na susze i powodzie w warunkach zmieniającego

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i ) Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 112 1 2

Bardziej szczegółowo

kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne

kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i II rok) ECTS w semestrze Przedmioty ogólne kierunek: Ochrona Środowiska studia stacjonarne I stopnia realizacja od roku akad. 2013/2014 (I i ) Przedmioty ogólne NAZWA PRZEDMIOTU I 1. 2. 3. 4. 5. 6. w. w. w. w. w. w. aud. lab. ogólne 270 1 2 3 4

Bardziej szczegółowo

Siedliskowe uwarunkowania sukcesji roślinności na wypalonym torfowisku niskim Biele Suchowolskie

Siedliskowe uwarunkowania sukcesji roślinności na wypalonym torfowisku niskim Biele Suchowolskie AUTOREFERAT ROZPRAWY DOKTORSKIEJ Siedliskowe uwarunkowania sukcesji roślinności na wypalonym torfowisku niskim Biele Suchowolskie Marcin Sulwiński Zakład Ekologii Roślin i Ochrony Środowiska, Wydział Biologii,

Bardziej szczegółowo

KARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak

KARTA KURSU. Biologia środowiskowa. Kod Punktacja ECTS* 2. Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak KARTA KURSU Nazwa Nazwa w j. ang. Biologia środowiskowa Environmental Biology Kod Punktacja ECTS* 2 Koordynator Dr Lucjan Schimscheiner Dr Robert Kościelniak Zespół dydaktyczny Dr Laura Betleja Dr Marek

Bardziej szczegółowo

Charakterystyka zlewni

Charakterystyka zlewni Charakterystyka zlewni Zlewnia, dorzecze, bifurkacja Występujące na powierzchni lądów wody powierzchniowe: źródła, cieki, zbiorniki wodne, bagna stanowią siec wodną. Siec ta tworzy system wodny, ujęty

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 866 9

Bardziej szczegółowo

SPITSBERGEN HORNSUND

SPITSBERGEN HORNSUND Polska Stacja Polarna Instytut Geofizyki Polska Akademia Nauk Polish Polar Station Institute of Geophysics Polish Academy of Sciences BIULETYN METEOROLOGICZNY METEOROLOGICAL BULLETIN SPITSBERGEN HORNSUND

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY II/2014

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY II/2014 REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY II/2014 Katowice-Kraków 2014 1. Warunki pogodowe w 2 kwartale 2014 roku Średnia kwartalna

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I rok II rok Wymiar godzin 1. 2. 3. 4. podstawowe kierunkowe 78 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 504 9 Organizmy

Bardziej szczegółowo

UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH

UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH UWARUNKOWANIA GEOLOGICZNO- HYDROGEOLOGICZNE EKSPLOATACJI ZŁÓŻ KRUSZYW ŻWIROWO-PIASKOWYCH GEOLOGY AND HYDROGEOLOGY CONDITIONS IN THE EXPLOITATION OF THE GRAVEL AND SAND AGGREGATE Jacek MOTYKA, Mariusz CZOP,

Bardziej szczegółowo

Porosty zniewolenie czy współpraca?

Porosty zniewolenie czy współpraca? Porosty zniewolenie czy współpraca? 1 Wzorzec geograficzny brodaczka Gdzie? skały Kora drzew chrobotki Stara rękawiczka ziemia 2 Warunek? 3 Forma plechy Listkowata np. Płucnica islandzka 4 Forma plechy

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 1 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 556 11 Analityka substancji toksycznych

Bardziej szczegółowo

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 ECTS w semestrze Przedmioty podstawowe

kierunek: Ochrona Środowiska studia niestacjonarne II stopnia realizacja od roku akad. 2017/2018 ECTS w semestrze Przedmioty podstawowe specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I podstawowe kierunkowe 110 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 344 11 Analityka substancji toksycznych w środowisku

Bardziej szczegółowo

Obserwacje nad odpływem wód zmarzlinowych w okolicy Calypsobyen wiecie 1986 (Spitsbergen Zachodni)

Obserwacje nad odpływem wód zmarzlinowych w okolicy Calypsobyen wiecie 1986 (Spitsbergen Zachodni) XIV Syipozjum Polarre, Lublin 1987 Zk ład Hydrografii INoZ Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej, Lublin STEFAN BARTOSZEWSKI Obserwacje nad odpływem wód zmarzlinowych w okolicy Calypsobyen wiecie 1986

Bardziej szczegółowo

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY I/2015

REGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOROLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS PROMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO RAPORT KWARTALNY I/2015 EGIONALNY SYSTEM OSŁONY METEOOLOGICZNEJ LEŚNICTWA LEŚNY KOMPLEKS POMOCYJNY LASY BESKIDU ŚLĄKSIEGO APOT KWATALNY I/2015 Katowice-Kraków 2015 1. Warunki pogodowe w 1 kwartale 2015 roku Średnia kwartalna

Bardziej szczegółowo

Wymagania edukacyjne kl. IV. Dzi ał pro gra mu I. Ja i moje otoczenie. Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający

Wymagania edukacyjne kl. IV. Dzi ał pro gra mu I. Ja i moje otoczenie. Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający Wymagania edukacyjne kl. IV Dzi ał pro gra mu I. Ja i moje otoczenie Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający wymienia czynniki pozytywne i negatywne wpływające na jego samopoczucie

Bardziej szczegółowo

2. Na poniższym rysunku odszukaj i przyporządkuj oznaczonym miejscom następujące pojęcia:

2. Na poniższym rysunku odszukaj i przyporządkuj oznaczonym miejscom następujące pojęcia: 1. W wykropkowane miejsca wpisz nazwy odpowiednich pięter roślinności w Tatrach Wysokich: do 1000 m.n.p.m... do 1250 m.n.p.m... do 1550 m.n.p.m... do 1800 m.n.p.m... do 2300 m.n.p.m... od 2300 m.n.p.m...

Bardziej szczegółowo

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO

ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO ACTA UNIVERSITATIS LODZIENSIS FOLIA GEOGRAPHICA PHYSICA 3, 1998 Elżbieta Cebulak KSZTAŁTOWANIE SIĘ WIELKOŚCI OPADÓW NA OBSZARZE WOJEWÓDZTWA MIEJSKIEGO KRAKOWSKIEGO THE PRECIPITATION ON THE AREA OF CRACOW

Bardziej szczegółowo

Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie

Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie Projekt Poznajemy Jezioro Bukowskie Cele projektu: Podniesienie poziomu wiedzy na temat funkcjonowania ekosystemów jeziornych Poznanie zależności i procesów zachodzących w zlewni jeziora Zapoznanie się

Bardziej szczegółowo

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska

Przedmioty podstawowe. Przedmioty kierunkowe. Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalność: Analityka i toksykologia środowiska I 1. 2. 3. podstawowe kierunkowe 124 Przedmioty specjalnościowe - Analityka i toksykologia środowiska specjalnościowe 796 8 Organizmy modelowe w badaniach

Bardziej szczegółowo

Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych

Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych rozprawa habilitacyjna Maria Włodarska-Kowalczuk Zakład Ekologii Morza Pracownia Ekosystemów Morskich Bioróżnorodność makrozoobentosu w fiordach arktycznych

Bardziej szczegółowo

Operat ochrony szaty roślinnej i grzybów. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu

Operat ochrony szaty roślinnej i grzybów. Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Operat ochrony szaty roślinnej i grzybów Plan ochrony dla Kozienickiego Parku Krajobrazowego Etap I Diagnoza stanu Zespół autorski Dr Bartosz Piwowarski zbiorowiska nieleśne, analiza florystyczna, opracowanie

Bardziej szczegółowo

Wynikowy plan nauczania

Wynikowy plan nauczania 22 Wynikowy plan nauczania Przedmiot nauczania: Przyroda Klasa: IV Miesiąc: kwiecień / maj / czerwiec Opracował: mgr Jarosław Garbowski Program nauczania przyrody w klasach IV VI Tajemnice przyrody Wydawnictwo

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r.

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia r. wersja 4., projekt z dnia 1 VI 2011 r. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia................... 2011 r. w sprawie klasyfikacji stanu ekologicznego, potencjału ekologicznego i stanu chemicznego jednolitych

Bardziej szczegółowo

dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie

dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie dr hab. inż. Jarosław Lasota Zakład Gleboznawstwa Leśnego, Instytut Ekologii i Hodowli Lasu UR w Krakowie Pierwotna puszcza, występująca w zachodniej części pasma karpackiego, skutecznie opierała się przed

Bardziej szczegółowo

Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r.

Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE. z dnia 15 kwietnia 2015 r. DZIENNIK URZĘDOWY WOJEWÓDZTWA MAZOWIECKIEGO Warszawa, dnia 24 kwietnia 2015 r. Poz. 3952 ZARZĄDZENIE REGIONALNEGO DYREKTORA OCHRONY ŚRODOWISKA W WARSZAWIE w sprawie ustanowienia planu zadań ochronnych

Bardziej szczegółowo