WPŁYW TEMPERATURY POCZĄTKOWEJ OBRÓBKI TERMICZNEJ I METODY STUDZENIA NA JAKOŚĆ ŚREDNIO ROZDROBNIONYCH PRODUKTÓW BLOKOWYCH
|
|
- Franciszek Kaczmarczyk
- 2 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 3(2) 2004, WPŁYW TEMPERATURY POCZĄTKOWEJ OBRÓBKI TERMICZNEJ I METODY STUDZENIA NA JAKOŚĆ ŚREDNIO ROZDROBNIONYCH PRODUKTÓW BLOKOWYCH Lech Adamczak, Aneta Szczeblewska Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Streszczenie. Celem pracy było zbadanie wpływu zróżnicowanych warunków obróbki termicznej na jakość średnio rozdrobnionych wysoko wydajnych produktów blokowych z dodatkiem w recepturze preparatów karagenowych i izolatu sojowego. Wykonano pięć wariantów wędlin wysoko wydajnych typu mielonka z mięsa wieprzowego kl. II (40%) i III (10%), mięsa wołowego kl. II (30%) oraz emulsji ze skórek wieprzowych (20%) o stałym składzie recepturowym z 60-procentowym dodatkiem solanki. Dodatek karagenu wynosił 0,5%, a izolatu białka sojowego 2% w stosunku do masy farszu. Poszczególne warianty różniły się warunkami obróbki termicznej. Zastosowano ogrzewanie od temperatury początkowej 20 lub 50 C oraz studzenie w wodzie bieżącej (temp. ok. 12 C), studzenie w powietrzu (temp. ok. 4 C) oraz studzenie w wodzie z lodem (temp. ok. 1 C). Początkowa temperatura produktu była niższa niż 10 C. Wyrób ogrzewano do uzyskania 68 C w centrum geometrycznym batonu. Maksymalna temperatura wody w parzelniku wynosiła 75 C. Warunki obróbki termicznej nie wpływały na siłę penetracji i siłę cięcia próbek mielonek. Nie różnicowały również not w ocenie jakości sensorycznej produktu. Biorąc pod uwagę ilość wycieku pod osłonką, celowe wydaje się rozpoczynanie obróbki termicznej mielonek od temperatury 20 C. Sposób studzenia nie wpływa na jakość gotowego produktu. Słowa kluczowe: produkty blokowe, obróbka termiczna, studzenie WSTĘP Względy ekonomiczne wynikające z rosnących kosztów produkcji wyrobów mięsnych zmuszają do ciągłego poszukiwania tańszych rozwiązań. Nowoczesne technologie cechują się wysokimi wydajnościami, uzyskiwanymi dzięki stosowaniu szerokiego asortymentu dodatków i zamienników. Jednak nadmiar wody technologicznej nie zostaje w pełni związany, oddziela się podczas denaturacji cieplnej mięsa i powoduje, że Adres do korespondencji Corresponding author: dr inż. Lech Adamczak, Katedra Technologii Żywności Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, ul. Nowoursynowska 159c, Warszawa,
2 28 L. Adamczak, A. Szczeblewska produkty stają się mniej soczyste, suche i trocinowate oraz charakteryzują się strukturą twardą, zwięzłą lub określaną jako gumowata [Pietrasik i Duda 1999]. Obróbka cieplna jest jedną z ważniejszych metod obróbki technologicznej, od której zależy zarówno jakość, jak i trwałość przechowywanych wędlin [Sirotenko 1980]. Podstawowym celem obróbki cieplnej jest zapobieganie, ograniczenie lub wyeliminowanie niepożądanych skutków metabolizmu drodnoustrojów powodującego rozkład materii organicznej oraz zniszczenie mikroflory chorobotwórczej. Utrwalanie przez ogrzewanie wynika z zachodzącej w podwyższonej temperaturze inaktywacji cieplnej drobnoustrojów i/lub enzymów [Technologia mięsa 1981, Duda 1990]. Wiąże się ona jednak ze zmianami jakości mięsa traktowanego jako całość oraz ze zmianami jego poszczególnych składników. Jednym z takich składników są białka [Uchman 1976]. W wyniku denaturacji białek, które unieruchamiają cząstki tłuszczu i wody w swej sieci przestrzennej, tworzy się trwała struktura produktu. W celu uzyskania optymalnej struktury wymagane jest osiągnięcie temperatury co najmniej 65 C [Stiebing 1985]. Zjawiskiem ubocznym towarzyszącym denaturacji jest utrata wody przez białka, występująca w postaci tzw. wycieku termicznego. Wyciek ten jest bardzo niepożądany, tak ze względu na straty ekonomiczne, jak i na zmniejszenie soczystości mięsa. Podstawową metodą prowadzącą do zmniejszenia ilości wycieku przy dostatecznym ugotowaniu mięsa jest ustalenie takich warunków procesu cieplnego, w których uzyskuje się stosunkowo niskie temperatury maksymalne w centrum batonu. Jednak proces pasteryzacji musi zapewnić również trwałość produktu, a więc względy mikrobiologiczne powodują konieczność stosowania takich temperatur minimalnych, które spowodują przerwanie działalności mikroflory (zniszczenie form wegetatywnych) [Tyszkiewicz i in. 1966]. Ograniczenie zjawiska wycieku tłuszczu i galarety pod osłonką realizowane jest przez zastosowanie dodatków funkcjonalnych. Powszechność stosowania preparatów karagenowych oraz izolatów białka sojowego skłoniła do przeprowadzenia badań nad wpływem warunków obróbki termicznej na jakość wysoko wydajnych wędlin blokowych. W praktyce technologicznej uważa się, że produkty zawierające preparaty karagenowe powinny być jak najszybciej schładzane do temperatury poniżej 50 C w celu zestalenia żeli, co ogranicza możliwość wystąpienia wycieku podosłonkowego. Celem niniejszej pracy było określenie wpływu warunków obróbki termicznej na jakość średnio rozdrobnionych produktów blokowych z zastosowaniem w recepturze preparatów karagenowych i izolatu sojowego. MATERIAŁ I METODY Podstawowy surowiec do badań stanowiło mięso wieprzowe kl. II i III, mięso wołowe kl. II oraz skórki wieprzowe. Surowiec, oprócz skórek wieprzowych, kupowano każdorazowo przed wykonaniem poszczególnych serii badań. Surowiec mięsny rozdrabniano w wilku laboratoryjnym: mięso wieprzowe kl. II z siatką o średnicy otworów 8 mm, mięso wołowe kl. II oraz mięso wieprzowe kl. III z siatką o średnicy otworów 3 mm. Ze skórek wieprzowych sporządzano emulsję. Skórki rozdrabniano kilkakrotnie w wilku laboratoryjnym z siatkami o zmniejszającej się średnicy otworów, zaczynając od szarpaka, a kończąc na siatce o średnicy otworów 2 mm. Następnie skórki
3 Wpływ temperatury początkowej obróbki termicznej rozdrabniano w młynku koloidalnym z dodatkiem 1:1 (w stosunku do ilości skórek) 4-procentowego roztworu soli. Po podzieleniu na porcje, odpowiadające zapotrzebowaniu w kolejnych seriach badań, emulsję pakowano próżniowo i zamrażano w temperaturze 18 ± 2 C. Przed przystąpieniem do kolejnych serii, emulsję ze skórek rozmrażano w temperaturze +4 ± 2 C, przez 24 h. Wyprodukowano wędliny typu mielonka o stałym składzie surowcowym (skład farszu podano w tabeli 1). Tabela 1. Skład surowcowy farszu Table 1. Batter composition Składniki Ingredients Udział Per cent % Mięso wieprzowe kl. II Pork trimmings class II 40 Mięso wieprzowe kl. III Pork trimmings class III 10 Mięso wołowe kl. II Beef trimmings class. II 30 Emulsja ze skórek Pork skin emulsion 20 Razem Total 100 Peklosól Curing salts 2,0 Karagen Carrageenan 0,5 Izolat białka sojowego Soy protein isolate 2,0 Kwas askorbinowy Isoascorbic acid 0,03 Glutaminian sodu Monosodium glutamate 0,3 Przyprawa Spice 0,8 Woda Lód 54,37 Water Ice Razem solanka* Curing brine* 60 Kasza manna** Semolina** 4,0 **W stosunku do ilości surowców mięsnych. **W stosunku do sumy surowców mięsnych i solanki. **In relation to the mass of meat. **Iin relation to the mass of meat and brine. Proces wytwarzania wędlin przebiegał następująco: Po rozdrobnieniu surowców mięsno-tłuszczowych przygotowywano solankę. Wszystkie składniki solanki były mieszane z wodą/lodem (2 części wody i 1 część lodu) w mieszałce laboratoryjnej firmy Kenwood przez ok. 10 minut. Kwas isoaskorbinowy był dodawany w ostatniej fazie mieszania. W celu wytworzenia farszu kutrowano najpierw emulsję ze skórek, 1 / 2 przewidzianej ilości wołowiny kl. II oraz 1 / 3 solanki w szybkoobrotowym kutrze próżniowym Stephan UM5 przez ok. 4 min, przy maksymalnej prędkości noży wynoszącej 3000 obr/min, do osiągnięcia temperatury farszu 12 C. Następnie mięso wieprzowe kl. II i III, pozostałą część mięsa wołowego kl. II Technologia Alimentaria 3(2) 2004
4 30 L. Adamczak, A. Szczeblewska oraz wykutrowany farsz mieszano z pozostałą częścią solanki i kaszą manną w mieszałce laboratoryjnej firmy Kenwood. Proces prowadzono do równomiernego rozmieszczenia składników i uzyskania dobrego związania masy. Czas mieszania wynosił około 10 min. Wytworzony farsz przechowywano w temperaturze chłodniczej +4 ± 2 C przez 24 godziny w celu zapeklowania mięsa. Po tym czasie farsz był ponownie mieszany w mieszałce laboratoryjnej firmy Kenwood. Następnie osłonki barierowe o średnicy 80 mm napełniano około 750 g farszu używając ręcznej nadziewarki tłokowej F. Dick. Napełnione osłonki klipsowano za pomocą klipsownicy pneumatycznej. Gotowe batony umieszczano w formach i przystępowano do obróbki termicznej. Produkty blokowe parzono w kotle parzelniczym w następujących warunkach: warianty 1, 2 i 3 ogrzewanie od temperatury początkowej wody w kotle 20 C (czas parzenia ok. 190 minut), warianty 4 i 5 ogrzewanie od temperatury początkowej 50 C (czas parzenia ok. 140 minut). Wszystkie warianty były ogrzewane do osiągnięcia temperatury 68 C w centrum geometrycznym batonu, przy czym maksymalna temperatura wody w parzelniku wynosiła 75 C. Pomiaru temperatury wewnątrz batonów dokonywano używając termopar. Po zakończeniu obróbki cieplnej, kiełbasy studzono następującymi metodami: wariant 1 w powietrzu o temperaturze +4 ± 2 C, warianty 2 i 4 w wodzie bieżącej o temperaturze ok. 12 C, warianty 3 i 5 w wodzie z lodem o temperaturze ok. 1 C. Warianty od 2 do 5 studzono w zadanych warunkach przez około 2 h, a następnie umieszczano w warunkach chłodniczych w temperaturze +4 ± 2 C. Część analityczna pracy obejmowała oznaczenie ph [PN-77/A-82058], zawartości wody [PN-73/A-82110], białka [PN-75/A-04018] i tłuszczu [PN-73/A-82111] w farszu. W gotowym wyrobie, po 24 h przechowywania w warunkach chłodniczych oznaczano ilość wycieku galarety pod osłonką po obróbce termicznej (metodą wagową po oddzieleniu wydzielonej galarety) i oceniano jakość sensoryczną. Ocenę wykonywał 6-osobowy zespół pracowników Zakładu Technologii Mięsa SGGW w skali 5-punktowej [Baryłko-Pikielna 1975]. Pomiaru siły penetracji dokonywano z użyciem trzpienia cylindrycznego płaskościętego o średnicy 13 mm w plastrach kiełbasy o grubości 20 mm. Prędkość przesuwu głowicy wynosiła 50 mm/min. Siłę odczytywano przy penetracji na głębokości 10 mm od momentu osiągnięcia naprężenia wstępnego (2 N). Pomiar siły cięcia przeprowadzano z użyciem elementu tnącego typu Warnera-Bratzlera. Maksymalną siłę cięcia (F max ) odczytywano przy prędkości przesuwu głowicy 50 mm/min. Badaniom poddawano próbki w kształcie prostopadłościanu o wymiarach przekroju mm. Cięcia dokonywano w poprzek próbek. Każdy pomiar wykonywano w czterech powtórzeniach, przyjmując ich średnią za wynik oznaczenia. Uzyskane wyniki poddano analizie statystycznej, stosując jednoczynnikową analizę wariancji. Testowanie szczegółowe wyników wszystkich oznaczeń wykonano za pomocą testu NIR dla poziomu istotności α = 0,05 [Bożyk i Rudzki 1977, Zieliński 1998].
5 Wpływ temperatury początkowej obróbki termicznej OMÓWIENIE I DYSKUSJA WYNIKÓW W tabeli 2 zamieszczono wyniki oznaczeń zawartości wody, białka i tłuszczu oraz ph farszu na mielonki. Jego skład surowcowy w poszczególnych seriach był zawsze taki sam dla wszystkich wariantów. Oznaczenia te przeprowadzano w celu stwierdzenia, czy wyprodukowane mielonki spełniają wymagania nieobligatoryjnej Polskiej Normy [PN-96/A-82007] oraz sprawdzenia ewentualnego wpływu składu surowcowego na pozostałe wyniki badań. Tabela 2. Podstawowy skład chemiczny i ph farszu Table 2. Basic chemical composition and ph meat better Cecha Parameters ph Zawartość wody, % Content of water, % Zawartość tłuszczu, % Content of fat, % Zawartość białka, % Content of protein, % x 6,2 s 0,07 x 70,3 s 1,03 x 8,8 s 1,82 x 15,0 s 0,55 x wartość średnia, s odchylenie standardowe. x average value, s standard deviation. Wytworzonym farszem napełniano osłonki barierowe, w związku z tym podstawowy skład chemiczny farszu odpowiadał zawartości poszczególnych składników w wytworzonych z niego mielonkach. Zgodnie z Polską Normą, w średnio rozdrobnionych produktach blokowych z mięsa dużych zwierząt rzeźnych, zawartość białka nie może być niższa niż 14%, wody nie wyższa niż 70%, a tłuszczu nie wyższa niż 35%. W wytworzonych mielonkach zawartość wody nieznacznie przekraczała poziom dopuszczalny, natomiast średnia zawartość białka i tłuszczu odpowiadała wymaganiom Polskiej Normy. Przeprowadzona analiza statystyczna wykazała istotny (α = 0,05) wpływ warunków obróbki termicznej na ilość wycieku galarety pod osłonką (tab. 3). Zastosowanie obróbki termicznej od temperatury początkowej 20 C w istotny sposób ograniczyło ilość wycieku w stosunku do obróbki rozpoczynającej się od temperatury początkowej 50 C w wypadku mielonek przechowywanych przez 24 godziny w warunkach chłodniczych. Ilość wycieku w mielonkach ogrzewanych od 50 C była ok. 2-krotnie wyższa niż w wyrobach ogrzewanych od 20 C. Zastosowanie różnych metod studzenia nie wpłynęło w istotny sposób na ilość wycieku galarety pod osłonką. W wypadku mielonek ogrzewanych od 20 C nieco wyższy (ale nie istotny statystycznie) poziom wycieku zaobserwowano w produktach chłodzonych powietrzem (wariant 1), niż w wypadku chłodzenia pozostałymi metodami. Stosowane w przemyśle szybkie chłodzenie wodne nie znalazło potwierdzenia w niniejszych badaniach. Technologia Alimentaria 3(2) 2004
6 32 L. Adamczak, A. Szczeblewska Tabela 3. Wpływ warunków obróbki termicznej i studzenia na ilość wycieku galarety pod osłonką oraz parametry tekstury Table 3. The influence of parameters of cooking and cooling on the volume gelatine under the sausage casing and texture parameters Cecha Parameters Wariant Formula Ilość wycieku galarety pod osłonką, % x 0,8 a 0,7 a 0,8 a 1,6 b 1,4 b Volume of gelatine under casing, % s 0,30 0,39 0,28 0,49 0,60 Siła penetracji, N x 22,5 a 21,2 a 20,5 a 21,9 a 21,2 a Penetration force, N s 1,93 1,90 0,90 1,64 1,37 Siła cięcia, N x 8,9 a 9,4 a 8,8 a 8,2 a 9,1 a Cutting force, N s 0,94 1,58 1,25 1,76 1,33 x wartość średnia, s odchylenie standardowe. Wartości średnie oznaczone w wierszach różnymi literami różnią się istotnie przy α = 0,05. x average value, s standard deviation. Means in the rows with different superscript letters are significantly different at α = Podczas ogrzewania mięsa występuje kontrakcja cieplna tkanki mięśniowej. Jest to skurcz wywołany denaturacją białek. W wyniku skurczu mięśni powstają siły wyciskające wodę hydratacyjną z tkanki mięśniowej. Wraz ze wzrostem skurczu, któremu towarzyszy obniżenie zdolności utrzymywania wody przez białko, następuje zwiększenie wycieku cieplnego [Pikul 1993, Technologia mięsa 1981]. Wyciek soku mięśniowego z peklowanego mięsa wieprzowego zaczyna się w temperaturze wynoszącej 53 C. W miarę przewodzenia ciepła do głębszych warstw wzmaga się jego ilość, osiągając maksimum w temperaturze wewnętrznej mięsa wynoszącej ok. 58 C. Temperatura, w której powstaje wyciek soku mięsnego odpowiada temperaturze denaturacji głównych białek miofibrylarnych (48-58 C). W związku z procesem denaturacji tych białek następuje wytrącenie ich z roztworu koloidalnego, co jednocześnie jest połączone z uwolnieniem roztworu wodnego [Tilinger i Osińska 1951]. Pikul [1993] podaje, że wielkość wycieku cieplnego zależy w głównej mierze od stopnia kontrakcji cieplnej mięsa, który jest wprost proporcjonalny do temperatury i czasu trwania ogrzewania, a odwrotnie proporcjonalny do stopnia zniszczenia struktury histologicznej tkanki mięśniowej (mięso rozdrobnione charakteryzuje się mniejszym wyciekiem niż mięso nie rozdrobnione). Steinmann i Fischer [1992], Tyszkiewicz i Tyszkiewicz [1966] oraz Tyszkiewicz i in. [1966] podają, że wraz ze wzrostem temperatury maksymalnej medium grzewczego oraz tzw. czasu dogrzania wzrasta ilość wycieku. Nie stwierdzono natomiast wpływu na ilość wycieku szybkości wzrostu temperatury. Z kolei Tilinger i Osińska [1951] stwierdzili, że z przyspieszeniem wzrostu temperatury następuje zwiększanie wycieku. Również inni autorzy podają, że całkowita ilość wycieku przy szybkim podnoszeniu temperatury pasteryzacji jest znacznie wyższa niż przy ogrzewaniu powolnym. Podobną zależność stwierdzono w niniejszej pracy. Zastosowanie powolnego ogrzewania od 20 C (czas ok. 190 min) istotnie ograniczyło wystąpienie wycieku podosłonkowego w mielonkach w porównaniu z ogrzewaniem od temperatury początkowej 50 C (czas ok. 140 min).
7 Wpływ temperatury początkowej obróbki termicznej Stankiewicz-Berger i Zajączkowski [1973], badając wpływ różnych metod chłodzenia na jakość konserw, nie zauważyli wpływu rodzaju metody chłodzenia na ilość wycieku galarety w gotowym produkcie. Stwierdzenie to znalazło potwierdzenie w wynikach niniejszej pracy. Przeprowadzona analiza statystyczna nie wykazała istotnego (α = 0,05) wpływu warunków obróbki termicznej na siłę penetracji mielonek. Analizując otrzymane wyniki można zaobserwować pewne tendencje. Największą średnią wartością siły penetracji charakteryzowały się mielonki poddane obróbce termicznej od temperatury początkowej 20 C i chłodzone w powietrzu o temperaturze ok. 4-6 C (wariant 1), natomiast najniższą mielonki ogrzewane także od 20 C, ale chłodzone w wodzie z lodem o temperaturze ok. 1 C (wariant 3). Przeprowadzona analiza statystyczna nie wykazała istotnego (α = 0,05) wpływu warunków obróbki termicznej na siłę cięcia mielonek. Steinmann i Fischer [1992] stwierdzili brak wpływu temperatury ogrzewania (w zakresie C) na twardość kiełbas. Zauważono natomiast niekorzystny wpływ wydzielonej galarety na twardość. Na podstawie wyników uzyskanych w niniejszej pracy nie stwierdzono podobnych zależności. Barwa wszystkich wariantów mielonek została oceniona dość wysoko, gdyż uzyskane noty zawierały się w granicach od 4,4 do 4,5 pkt. Przeprowadzona analiza statystyczna nie wykazała istotnego (α = 0,05) wpływu warunków obróbki termicznej na wyniki oceny sensorycznej barwy mielonek (tab. 4). Mielonki otrzymały wysokie noty za zapach każdy wariant uzyskał średnią notę 4,4 pkt. Analiza statystyczna nie wykazała istotnego (α = 0,05) wpływu warunków obróbki termicznej na zapach. Tabela 4. Wpływ warunków obróbki termicznej i studzenia na ocenę sensoryczną mielonek Table 4. The influence of cooking and cooling parameters on sensoric quality of final products Cecha Parametrs Barwa Colour Zapach Aroma Smak Taste Konsystencja Texture Wariant Formula x 4,4 a 4,5 a 4,5 a 4,5 a 4,5 a s 0,23 0,19 0,25 0,29 0,25 x 4,4 a 4,4 a 4,4 a 4,4 a 4,4 a s 0,28 0,21 0,26 0,22 0,22 x 4,4 a 4,6 a 4,5 a 4,5 a 4,5 a s 0,21 0,23 0,26 0,25 0,23 x 4,3 a 4,3 a 4,4 a 4,3 a 4,4 a s 0,20 0,11 0,23 0,13 0,18 x wartość średnia, ±s odchylenie standardowe. Wartości średnie oznaczone w wierszach różnymi literami różnią się istotnie przy α = 0,05. x average value, ±s standard deviation. Means in the rows with different superscript letters are significantly different at α = Zaobserwowane niewielkie różnice w ocenie sensorycznej smaku nie były istotne (α = 0,05) statystycznie. Najniżej oceniono smak mielonek ogrzewanych od temperatu- Technologia Alimentaria 3(2) 2004
8 34 L. Adamczak, A. Szczeblewska ry początkowej 20 C i chłodzonych w powietrzu o temperaturze ok. 4-6 C (wariant 1), natomiast najwyższe noty uzyskały mielonki ogrzewane także od 20 C, ale studzone w wodzie o temperaturze ok. 12 C (wariant 2). Średnie noty uzyskane za konsystencję mielonek były bardzo zbliżone. Nieco niżej została oceniona konsystencja mielonek ogrzewanych od temperatury 20 C i chłodzonych w powietrzu o temperaturze ok. 4-6 C oraz w wodzie o temperaturze ok. 12 C, a także mielonek ogrzewanych od temperatury początkowej 50 C i chłodzonych w wodzie o temperaturze ok. 12 C 4,3 pkt. (warianty 1, 2, 4). Pozostałe mielonki uzyskały za konsystencję noty w wysokości 4,4 pkt. (warianty 3 i 5). Warunki obróbki termicznej nie różnicowały istotnie (α = 0,05) konsystencji mielonek oznaczanej sensorycznie. Wyniki oceny sensorycznej korelują z oceną instrumentalną tekstury, w której również nie zaobserwowano różnic pomiędzy mielonkami ogrzewanymi i chłodzonymi w różnych warunkach. Różni autorzy zwracają uwagę na to, że odmienne metody obróbki termicznej różnicują jakość sensoryczną produktów mięsnych. Według Żółtowskiej [1967] głównym czynnikiem modyfikującym smakowitość jest temperatura do jakiej ogrzewa się produkt, natomiast mniejszy wpływ ma przedłużenie czasu ogrzewania (w zakresie C). Podobne wyniki uzyskali także Danyluk i Wojciechowski [1992], porównując ogrzewanie stopniowe szynek (wzrastająca temperatura medium grzewczego) z ogrzewaniem w stałej temperaturze. Stopniowe ogrzewanie poprawiło istotnie smak, konsystencję oraz ogólną pożądalność sensoryczną tych konserw. Nie wykazano natomiast różnic między konserwami ogrzewanymi stopniowo (przy różnych T). Wojciechowski i in. [1986] zauważyli, że nie tylko stopniowe ogrzewanie, ale także stopniowe chłodzenie poprawiło cechy sensoryczne konserw. Na podstawie wyników uzyskanych w niniejszej pracy można stwierdzić, że zastosowane warunki obróbki termicznej nie wpływały na poszczególne wyróżniki oceny sensorycznej. Temperatura obróbki termicznej wpływa na uzyskanie optymalnych efektów peklowania (barwa, aromat). Po osiągnięciu optimum, które wraz ze wzrostem temperatury oznacza skrócenie czasu obróbki, pogarsza się barwa mięsa peklowanego, w której dominują już odcienie szarości, a aromat jest przytłumiony przez zapach i posmak gotowania. Dłuższy od optymalnego czas obróbki przyczynia się wyraźnie do pogorszenia cech sensorycznych [Warunki ]. W niniejszej pracy nie zauważono wpływu warunków obróbki termicznej na barwę mielonek. WNIOSKI 1. Warunki obróbki termicznej różnicowały ilość wycieku galarety pod osłonką. Zastosowanie obróbki termicznej od temperatury początkowej 20 C pozwala na efektywne ograniczenie ilości wycieku, bez względu na zastosowaną metodę studzenia. 2. Warunki obróbki termicznej nie wpłynęły na siłę penetracji mielonek i siłę cięcia próbek mielonek oraz wyniki oceny sensorycznej.
9 Wpływ temperatury początkowej obróbki termicznej PIŚMIENNICTWO Baryłko-Pikielna N., Zarys analizy sensorycznej żywności. WNT Warszawa, 307. Bożyk Z., Rudzki W., Metody statystyczne w badaniu jakości przetworów żywnościowych i chemicznych. WNT Warszawa, 259. Danyluk B., Wojciechowski J., Wpływ ogrzewania stopniowego na wybrane cechy jakościowe konserw mięsnych. Gosp. Mięsna 44, 9, Duda Z., Dorobek naukowy i publicystyczny w dziedzinie technologii mięsa. Gosp. Mięsna 42, 3, Pietrasik Z., Duda Z., Wpływ preparatu kolagenowego wytwarzanego ze skóry świńskiej na wybrane wyróżniki technologiczne kutrowanych kiełbas parzonych. Mięso i Wędliny 4, Pikul J., Ocena technologiczna surowców i produktów przemysłu drobiarskiego. Wyd. AR Poznań, 58. PN-73/A Mięso i przetwory mięsne. Oznaczanie zawartości wody. PN-73/A Mięso i przetwory mięsne. Oznaczanie zawartości tłuszczu. PN-75/A Mięso i przetwory mięsne. Oznaczanie zawartości azotu metoda Kjeldahla i przeliczanie na białko. PN-77/A Mięso i przetwory mięsne. Oznaczanie ph mięsa. PN-96/A Przetwory mięsne. Wędliny. Sirotenko W., Obróbka termiczna konserw szynkowych. Gosp. Mięsna, 32, 8-9, Stankiewicz-Berger H., Zajączkowski E., Wpływ różnych temperatur chłodzenia i składowania konserw pasteryzowanych na stopień ich zakażenia. Rocz. Inst. Przem. Mięsn. 10, Steinmann R., Fischer A., Proteinlöslichkeit und Stabilität bei Brühwurstbrät in Abhängigkeit von Salzkonzentration, Stickstoffkühlung und Diphosphat. Fleischwirtschaft. 72, 9, Stiebing A., Erhitzen und Haltbarkeit von Brühwurst. Fleischwirtschaft. 65, 1, Technologia mięsa Praca zbiorowa. WNT Warszawa, 278. Tilinger D.J., Osińska Z., Wpływ obróbki termicznej na mięso. Przem. Roln. Spoż. 5, 9, 393. Tyszkiewicz I., Strukturotwórcze funkcje białek mięśniowych i niemięśniowych. Elementy teorii i rady praktyczne. Gosp. Mięsna 43, 2, 1-5. Tyszkiewicz I., Zamienniki tłuszczu w przetwórstwie mięsa. Gosp. Mięsna 44, 11, 12. Tyszkiewicz S., Tyszkiewicz I., Próby ustalenia mechanizmu powstawania wycieku w czasie obróbki cieplnej mięsa. Rocz. Inst. Przem. Mięsn. 3, 1, Tyszkiewicz S., Tyszkiewicz I., Dukalewska M., Modelowe badania wpływu podstawowych parametrów charakteryzujących proces cieplny pasteryzacji na ilość wycieku z mięsa i stopień denaturacji białek. Rocz. Inst. Przem. Mięsn. 3, 1, Uchman W., Cieplne zmiany białek mięsa i ryb. Gosp. Mięsna 28, 10, Warunki obróbki termicznej rzutują na jakość produktu Mięso i Wędliny 3, Wojciechowski J., Karaśkiewicz B., Ziemkowski M., Stopniowe ogrzewanie konserw. Porównanie jakości przetworów ogrzewanych tradycyjnie i stopniowo. Gosp. Mięsna 38, 3, Zieliński W., Tablice statystyczne. Wyd. SGGW, Warszawa, 12. Żółtowska A., Wpływ procesów termicznych na smakowitość konserw ze szczególnym uwzględnieniem wpływu zmian niektórych aminokwasów. Rocz. Inst. Przem. Mięsn. 4, 1, Technologia Alimentaria 3(2) 2004
10 36 L. Adamczak, A. Szczeblewska THE INFLUENCE OF STARTING TEMPERATURE OF COOKING AND METHODS OF COOLING OF CHOPPED MEAT PRODUCTS Abstract. The main objective of this study was to evaluate the influence of starting temperature of cooking and methods cooling on quality of chopped high yielded meat products. Standard procedure for tested meat products include: pork trimmings class 2 (40%), pork trimmings class 3 (10%), beef trimmings class 2 (30%), pork skin emulsion (20%), carrageenan (0.5%), soya isolate (2.0%) with addition of 60% brine. Five different tests were carried on: heating of meat product started at 20 or 50 C, cooling of meat product was done in running water, in air, in water with ice. The starting temperature of meat was below 10 C and heating was completed after reaching core temperature of 68 C (at that moment the temperature of heating water reached 75 C). The starting temperature of heating did not influence main parameters of texture the penetration force and shear force. At the same time did not influence the eating quality of tested products. Taking under consideration the volume of cooking loss under sausage casing it is recommended to start heating of chopped meat products starting with 20 C. Used methods of cooling did not have effect on quality final product. Key words: chopped meat products, thermal processing, cooling Zaakceptowano do druku Accepted: r. Do cytowania - For citation: Adamczak L., Szczeblewska A., Wpływ temperatury początkowej obróbki termicznej i metody studzenia na jakość średnio rozdrobnionych produktów blokowych., Technol. Aliment. 3(2),
WPŁYW DODATKU PREPARATU GEL-FAT I CZASU STERYLIZACJI NA WŁAŚCIWOŚCI MODELOWEJ KONSERWY MIĘSNEJ
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 5 (90), 80 89 JOANNA MIAZEK, JAN MROCZEK WPŁYW DODATKU PREPARATU GEL-FAT I CZASU STERYLIZACJI NA WŁAŚCIWOŚCI MODELOWEJ KONSERWY MIĘSNEJ S t r e s z c z e n i
WPŁYW WIELKOŚCI DODATKU TRANSGLUTAMINAZY I SOLI KUCHENNEJ NA WŁAŚCIWOŚCI MODELOWYCH FARSZÓW ZE SCHŁODZONEGO I MROŻONEGO MIĘSA KURCZĄT
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 3(2) 2004, 19-25 WPŁYW WIELKOŚCI DODATKU TRANSGLUTAMINAZY I SOLI KUCHENNEJ NA WŁAŚCIWOŚCI MODELOWYCH FARSZÓW ZE SCHŁODZONEGO I MROŻONEGO MIĘSA KURCZĄT
INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH
INSPEKTORAT WSPARCIA SIŁ ZBROJNYCH SZEFOSTWO SŁUśBY śywnościowej OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA SZYNKA DROBIOWA opis wg słownika CPV kod CPV 15131135-0 indeks materiałowy JIM 8905PL0561612 AKCEPTUJĘ: OPRACOWAŁ:
1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.
PAKIET I - WĘDLINY WIEPRZOWE Postępowanie nr 14/PN/2015 - zał. nr 1 do SIWZ Lp Nazwa, opis Nazwa handlowa oferowanego Producent j.m. Ilość Cena jedn. netto zł Wartość netto zł Stawka VAT-u 1. 2. 3. 4.
Fosfor w żywności i żywieniu
Wydział Nauk o Żywności SGGW Fosfor w żywności i żywieniu Prof. dr hab. Mirosław Słowiński Zakład Technologii Mięsa Wydział Nauk o Żywności Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie Rozporządzenie
WPŁYW DODATKU PREPARATU VITACEL NA JAKOŚĆ WĘDLINY TYPU MIELONKA. Agnieszka Bilska, Krystyna Krysztofiak, Piotr Sęk, Waldemar Uchman
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 1(1) 22, 47-53 WPŁYW DODATKU PREPARATU VITACEL NA JAKOŚĆ WĘDLINY TYPU MIELONKA Agnieszka Bilska, Krystyna Krysztofiak, Piotr Sęk, Waldemar Uchman Streszczenie:
1. Szynka tradycyjna parzona
1. Celem Konkursu jest wyłonienie najlepszego producenta wędlin, spośród wytwórców przetworów mięsnych, produkujących wyroby z przestrzeganiem zasad technologii. 2. Uprawnionymi do udziału w Konkursie
CHARAKTERYSTYKA PASZTETÓW STERYLIZOWANYCH WYTWARZANYCH Z RÓŻNYCH SUROWCÓW. Andrzej Tyburcy, Anna Kosińska, Aneta Cegiełka
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 4(1) 2005, 103-110 CHARAKTERYSTYKA PASZTETÓW STERYLIZOWANYCH WYTWARZANYCH Z RÓŻNYCH SUROWCÓW Andrzej Tyburcy, Anna Kosińska, Aneta Cegiełka Szkoła
SYLABUS PRZEDMIOTU. Założenia i cele przedmiotu
SYLABUS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu: TOWAROZNAWSTWO SUROWCÓW I PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH Katedra/Wydział: Katedra Hodowli Małych Ssaków i Surowców Zwierzęcych Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt Kierownik
WPŁYW RODZAJU ZRĘBKÓW WĘDZARNICZYCH NA WYBRANE CECHY JAKOŚCIOWE KIEŁBASY WĘGIERSKIEJ
Inżynieria Rolnicza 5(93)/2007 WPŁYW RODZAJU ZRĘBKÓW WĘDZARNICZYCH NA WYBRANE CECHY JAKOŚCIOWE KIEŁBASY WĘGIERSKIEJ Włodzimierz Dolata, Michał Piątek, Mariusz Piasecki Instytut Technologii Mięsa, Akademia
PODGARDLE WĘDZONE OPIS WĘDLIN I PRODUKTÓW WĘDLINIARSKICH WIEPRZOWO-WOŁOWYCH. Załącznik nr 9 do SIWZ. Znak sprawy: DKw 220/19/11
Załącznik nr 9 do SIWZ OPIS WĘDLIN I PRODUKTÓW WĘDLINIARSKICH WIEPRZOWO-WOŁOWYCH PODGARDLE WĘDZONE zewnętrzne na wędzonka otrzymana z peklowanego podgardla wieprzowego ze skórą lub bez skóry, wędzona,
PORÓWNANIE WPŁYWU DODATKU BIAŁKA KOLAGENOWEGO I SOJOWEGO NA JAKOŚĆ RESTRUKTUROWANYCH SZYNEK PARZONYCH WYPRODUKOWANYCH Z MIĘSA PSE
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2013, 4 (89), 90 99 TOMASZ FLOROWSKI, ANNA FLOROWSKA, ANNA KUR, ANDRZEJ PISULA PORÓWNANIE WPŁYWU DODATKU BIAŁKA KOLAGENOWEGO I SOJOWEGO NA JAKOŚĆ RESTRUKTUROWANYCH
ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2
METODY PRZECHOWYWANIA I UTRWALANIA BIOPRODUKTÓW ZAMRAŻANIE PODSTAWY CZ.2 Opracował: dr S. Wierzba Katedra Biotechnologii i Biologii Molekularnej Uniwersytetu Opolskiego Odmienność procesów zamrażania produktów
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 1 PODSTAWY TECHNOLOGII ŻYWNOŚCI Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Wiadomości wstępne 1.1. Definicja i zakres pojęcia technologia 1.2. Podstawowe
PAKIET IV - WĘDLINY WIEPRZOWE Postępowanie nr 12/PN/2015 - zał. nr 4 do SIWZ Lp Nazwa, opis produktu Nazwa handlowa oferowanego produktu Producent j.m. Ilość Cena jedn. netto zł Wartość netto zł Stawka
GRUPA XII Mięso, wędliny
GRUPA XII Mięso, wędliny Załącznik 1ldo siwz Lp. Nazwa towaru Kod PCV Jednostka miary Ilość Cena jednostki brutto Wartość brutto 1. Karkówka wieprzowa bez kości -PN86 A82002, całkowicie odkostniona, słonina
CZĘŚĆ 1 MIĘSO, WĘDLINY
FORMULARZ CENOWY załącznik nr 1/1 do ogłoszenia SP2/271/11/2015. (pieczęć Wykonawcy) Lp. Nazwa j.m. CZĘŚĆ 1 MIĘSO, WĘDLINY Przewidy wana ilość Cena jedn. netto Wartość netto ( 4x5) Wartość brutto (kol.
SYLABUS PRZEDMIOTU. Założenia i cele przedmiotu
SYLABUS PRZEDMIOTU Nazwa przedmiotu: TOWAROZNAWSTWO SUROWCÓW I PRODUKTÓW ZWIERZĘCYCH Katedra/Wydział: Katedra Surowców Pochodzenia Zwierzęcego Wydział Hodowli i Biologii Zwierząt Kierownik przedmiotu:
Lech Adamczak, Mirosław Słowiński, Andrzej Pisula, Elżbieta Tomaszczyk, Monika Borysiak
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 5(2) 2006, 65-72 THE EFFECT OF COMMINUTION DEGREE AND FAT CONTENT IN MEAT BATTERS ON THE PASTEURIZING P AND STERILIZING F VALUE OF MODEL CANNED
SYSTEM GWARANTOWANEJ JAKOŚCI ŻYWNOŚCI QAFP
SYSTEM GWARANTOWANEJ JAKOŚCI ŻYWNOŚCI QAFP ZESZYT BRANŻOWY WĘDLINY Wymagania produkcyjne i jakościowe WARSZAWA Wyd. 4 z dnia 18.03.2016 Strona 1 z 1 Autorzy: Prof. dr hab. Andrzej Pisula Dr hab. Mirosław
REGULAMIN. CERTYFIKATY 2014 Wielkopolskie produkty tradycyjne szansą na budowę marki producenta. Wielkanoc Mięsne Święta Polska Tradycja
[ Wielkanoc Mięsne Święta Polska Tradycja CERTYFIKATY 2014 Wielkopolskie produkty tradycyjne szansą na budowę marki producenta REGULAMIN 1. W czasach, gdy na rynku przeważają tanie wyroby wytwarzane ze
Kompozycja przyprawowa do wyrobów mięsnych, zwłaszcza pasztetu i sposób wytwarzania kompozycji przyprawowej do wyrobów mięsnych, zwłaszcza pasztetu
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 206451 (13) B1 (21) Numer zgłoszenia: 371452 (51) Int.Cl. A23L 1/221 (2006.01) A23L 1/0522 (2006.01) Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22)
Wymagania dotyczące produktów z mięsa, grupy przetworów mięsnych
Oddział w Radomiu Wymagania dotyczące produktów z mięsa, grupy przetworów mięsnych Projekt : Wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i form działalności pozarolniczej na obszarach wiejskich związanej z przetwórstwem
WYMAGANIA SZCZEGÓŁÓWE DLA WYROBÓW MIĘSNYCH DOSTRCZONYCH DO OCENY JAKO WIELKANOCNE WIELKOPOLSKIE PRODUKTY REGIONALNE
PREAMBUŁA Wielkopolski Cech Rzeźników Wędliniarzy - Kucharzy jest spadkobiercą ponad 750 letniej tradycji w przetwarzaniu mięsa w regionie wielkopolskim i mieście Poznaniu. Organizuje certyfikację wyrobów
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 3 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 2
TECHNOLOGIA ŻYWNOŚCI CZ. 3 TECHNOLOGIE KIERUNKOWE TOM 2 Praca zbiorowa pod red. Ewy Czarnieckiej-Skubina SPIS TREŚCI Rozdział 1. Przetwórstwo mięsne 1.1. Mięso jako surowiec do przetwórstwa 1.2. Ubój zwierząt
Kiełbasa krakowska sucha staropolska Nr UE: [wyłącznie do użytku UE] Polska
SPECYFIKACJA PRODUKTU BĘDĄCEGO GWARANTOWANĄ TRADYCYJNĄ SPECJALNOŚCIĄ Kiełbasa krakowska sucha staropolska Nr UE: [wyłącznie do użytku UE] Polska 1. NAZWY, KTÓRE MAJĄ BYĆ ZAREJESTROWANE Kiełbasa krakowska
* potrafi samodzielnie zaplanować wyposażenie pracowni tak aby była ona funkcjonalna i spelniała wszystkie wymogi sanitarno-higieniczne
Wymagania edukacyjne niezbędne do uzyskania śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych Zawód i symbol cyfrowy zawodu: [ 343 404 ] Technik żywienia i usług gastronomicznych klasa : II OCENA NAZWA DZIAŁU
Załącznik Nr 7 do specyfikacji istotnych warunków zamówienia oznaczenie sprawy : MZŻ.Ż
Szczegółowy opis przedmiotu zamówienia oraz wymagania jakościowe dla świeżego mięsa i produktów CIELĘCINA mięsnych będących przedmiotem zamówienia: 1 Cielęcina (świeża, nie mrożona) - udziec, cielęcina
(12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 176439 (13) B1
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 176439 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 307253 (22) Data zgłoszenia: 14.02.1995 (51) IntCl6: A23L 1/317 (54)Sposób
Co to jest FERMENTACJA?
Co to jest FERMENTACJA? FERMENTACJA - rozkład niektórych monosacharydów, np. glukozy, pod wpływem enzymów wydzielanych przez drożdże lub bakterie. czyli tzw. biokatalizatorów. Enzymy (biokatalizatory)
WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA
WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAŻANIA Temat: Denaturacja białek oraz przemiany tłuszczów i węglowodorów, jako typowe przemiany chemiczne i biochemiczne zachodzące w żywności mrożonej. Łukasz Tryc SUChiKL Sem.
OCENA JAKOŚCI WYBRANYCH SOKÓW POMARAŃCZOWYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 248 253 Beata Pyryt, Dorota Wilkowska OCENA JAKOŚCI WYBRANYCH SOKÓW POMARAŃCZOWYCH Katedra Towaroznawstwa i Zarządzania Jakością Akademia Morska Gdynia Kierownik:
Formularz kalkulacyjny
Załącznik nr 2 do SIWZ Formularz kalkulacyjny Lp. 1 Filet z indyka świeży o tkance mięśniowej drobno włóknistej, lśniące, lekko wilgotne o swoistym zapachu, maksymalna waga 1 szt 2,5 kg.. KG 2000 ) 2 3
Rola procesu kutrowania w tworzeniu struktury farszów wędlinowych
64 temat wydania Rola procesu kutrowania w tworzeniu struktury farszów wędlinowych Kutrowanie jest najważniejszym zabiegiem stosowanym w produkcji kiełbas drobno rozdrobnionych i homogenizowanych. Zadaniem
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 7
SPIS TREŚCI PRZEDMOWA... 7 Część I SUROWCE ZWIERZĘCE I ICH JAKOŚĆ Rozdział 1. WPROWADZENIE... 15 Rozdział 2. CHARAKTERYSTYKA ZWIERZĄT RZEŹNYCH... 22 Rozdział 3. PRODUKCJA RZEŹNIANA... 52 Rozdział 4. MIĘSO
Preparaty i dodatki funkcjonalne Preparaty do sporządzania solanek zalewowych Preparaty do sporządzania solanek nastrzykowych Dodatki funkcjonalne
Preparaty i dodatki funkcjonalne Preparaty do sporządzania solanek zalewowych Preparaty do sporządzania solanek nastrzykowych Dodatki funkcjonalne Mieszanki przyprawowe Mieszanki przypraw do wędlin tradycyjnych
Normy przetwarzania i specyfikacje składników dla produktów zwierzęcych
Normy przetwarzania i specyfikacje składników dla produktów zwierzęcych Obwieszczenie MFDS Nr 2015-94 (Rewizja: 12/16/2015) Spis treści Normy i specyfikacje dla poszczególnych kategorii produktów zwierzęcych
OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCI MROŻONEK ZA POMOCĄ AKWIZYCJI OBRAZU
Inżynieria Rolnicza 4(129)/2011 OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCI MROŻONEK ZA POMOCĄ AKWIZYCJI OBRAZU Katarzyna Szwedziak, Dominika Matuszek Katedra Techniki Rolniczej i Leśnej, Politechnika Opolska Streszczenie:
OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCIOWYCH KONCENTRATÓW OBIADOWYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLVI, 2013, 3, str. 331 336 Beata Borkowska, Magdalena Śmigielska OCENA WYBRANYCH CECH JAKOŚCIOWYCH KONCENTRATÓW OBIADOWYCH Katedra Towaroznawstwa i Zarządzania Jakością Akademii
Wykaz asortymentowy zawarty jest w formularzu cenowym załącznik nr 1D do niniejszego
Załącznik do z dnia 10.12.2014 r. oraz do umowy SZCZEGÓŁOWY OPIS PRZEDMIOTU ZAMÓWIENIA 1. Rodzaj zamówienia: dostawa 2. Przedmiotem zamówienia jest dostawa do Ośrodka Szkolenia i Wychowania OHP w Mysłakowicach.,
11. PRZEBIEG OBRÓBKI CIEPLNEJ PREFABRYKATÓW BETONOWYCH
11. Przebieg obróbki cieplnej prefabrykatów betonowych 1 11. PRZEBIEG OBRÓBKI CIEPLNEJ PREFABRYKATÓW BETONOWYCH 11.1. Schemat obróbki cieplnej betonu i konsekwencje z niego wynikające W rozdziale 6 wskazano
MAŁY PRZEWODNIK DLA KONSUMENTA WIEPRZOWINA
MAŁY PRZEWODNIK DLA KONSUMENTA WIEPRZOWINA Wieprzowina jest najchętniej spożywanym rodzajem mięsa w Polsce. Drugie miejsce zajmuje mięso drobiowe, a jeszcze rzadziej na polskim talerzu pojawia się wołowina.
SPRAWOZDANIE. warzywnictwa metodami ekologicznymi. pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH I OCENA ICH JAKOŚCI
SPRAWOZDANIE z prowadzenia w 2008r. badań podstawowych na rzecz rolnictwa ekologicznego w zakresie: warzywnictwa metodami ekologicznymi pt.: OPRACOWANIE METOD PRZETWÓRSTWA WARZYW Z UPRAW EKOLOGICZNYCH
Journal of Agribusiness and Rural Development
ISSN 1899-5772 Journal of Agribusiness and Rural Development www.jard.edu.pl 2(12) 2009, 241-248 ZALEŻNOŚĆ CEN SKUPU ŻYWCA WOŁOWEGO I CEN DETALICZNYCH PRODUKTÓW I WYRĘBÓW WOŁOWYCH W POLSCE I WYBRANYCH
ZASTOSOWANIE INULINY JAKO ZAMIENNIKA TŁUSZCZU W ANALOGACH SERA TOPIONEGO. Bartosz Sołowiej
ZASTOSOWANIE INULINY JAKO ZAMIENNIKA TŁUSZCZU W ANALOGACH SERA TOPIONEGO Bartosz Sołowiej Uniwersytet Przyrodniczy w Lublinie Wydział Nauk o Żywności i Biotechnologii Zakład Technologii Mleka i Hydrokoloidów
II. Analiza sensoryczna w ocenie jakości produktów spożywczych
SPIS TREŚCI Wprowadzenie 11 I. Jakość żywności, systemy zarządzania jakością i klasyfikacja żywności 13 1. Wstęp 13 2. Określenia jakości 14 3. Systemy zapewniające prawidłową jakość produktów spożywczych
ANALIZA UWARUNKOWAŃ JAKOŚCI SENSORYCZNEJ KIEŁBASY PODWAWELSKIEJ W POWIĄZANIU Z CENĄ RYNKOWĄ
302 Maria Kwiatkowska, STOWARZYSZENIE Danuta Jaworska, EKONOMISTÓW Maria Buła, ROLNICTWA Wiesław Przybylski I AGROBIZNESU Roczniki Naukowe tom XVI zeszyt 6 Maria Kwiatkowska, Danuta Jaworska, Maria Buła,
WYMIANA CIEPŁA W PROCESIE TERMICZNEGO EKSPANDOWANIA NASION PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA
Konopko Henryk Politechnika Białostocka WYMIANA CIEPŁA W PROCESIE TERMICZNEGO EKSPANDOWANIA NASION PROSA W STRUMIENIU GORĄCEGO POWIETRZA Streszczenie W pracy przedstawiono wyniki symulacji komputerowej
WYBRANE PARAMETRY JAKOŚCI KISIELI ZWYKŁYCH O SMAKU CYTRYNOWYM
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLV, 2012, 3, str. 907 911 Beata Borkowska, Katarzyna Wontor WYBRANE PARAMETRY JAKOŚCI KISIELI ZWYKŁYCH O SMAKU CYTRYNOWYM Katedra Towaroznawstwa i Zarządzania Jakością, Akademia
PN/22MW/06/2013 Specyfikacja asortymentowo-cenowa Załącznik nr 1. Pakiet nr 1 Mięso drobiowe surowe. Cena jedn. netto zgodnie z jednostką wymaganą
Pakiet nr 1 Mięso drobiowe surowe VAT Kwota podatku brutto 1 Kurczak świeży o wadze od ok. 1,30 kg 1 kg 3 500 2 Ćwiartka z kurczaka bez kupra 1 kg 2 000 3 Filet z kurczaka bez kości, skóry, elementy całe
(21) Numer zgłoszenia: (54) Sposób wytwarzania preparatu barwników czerwonych buraka ćwikłowego
RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19)PL (11)167526 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 292733 (22) Data zgłoszenia: 10.12.1991 (51) IntCl6: C12P 1/00 C12N
... pieczątka oferenta PAKIET NR 5 FORMULARZ CENOWY
... pieczątka oferenta PAKIET NR 5 FORMULARZ CENOWY Lp Kod CPV Nazwa produktu Opis przedmiotu zamówienia 1 15111000-2 15111000-15111000- 4 15111000-5 15111000-6 15111000-1511000- 7 8 1511000-1511000- 10
Przetwórstwo mięsa 1. Wprowadzenie
Przetwórstwo mięsa 1. Wprowadzenie Pierwszymi metodami konserwowania mięsa było solenie i suszenie, które w rejonie morza Śródziemnego stosowano jeszcze przed cesarstwem rzymskim. Od czasów średniowiecza
Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS
Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil : Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: HG, ORT i ZM Semestr: 6 Forma studiów: Nazwa przedmiotu:
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.dps.opole.pl
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.dps.opole.pl Opole: Sukcesywna dostawa mięsa wieprzowego, wołowego, drobiowego i wyrobów wędliniarskich,
Nauka Przyroda Technologie
Nauka Przyroda Technologie 2015 Tom 9 Zeszyt 1 #15 ISSN 1897-7820 http://www.npt.up-poznan.net DOI: 10.17306/J.NPT.2015.1.15 Dział: Nauki o Żywności i Żywieniu Copyright Wydawnictwo Uniwersytetu Przyrodniczego
Zastosowanie: parówki wiedeńskie, frankfurterki, parówki śniadaniowe, pasztety wątrobiane, szynka duszona, boczek.
Produkty Glutamal Produkty Glutamal są wykorzystywane w międzynarodowym przemyśle spożywczym od wczesnych lat 40 XX wieku. Marka Glutamal łączy zaawansowaną nowoczesną technologię, tradycyjne rzemiosło
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 775
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 775 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa, ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 11 Data wydania: 22 sierpnia 2016 r. AB 775 Nazwa i adres GŁÓWNY
WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW
InŜynieria Rolnicza 6/2006 Beata Ślaska-Grzywna Katedra InŜynierii i Maszyn SpoŜywczych Akademia Rolnicza w Lublinie WPŁYW OBRÓBKI TERMICZNEJ NA SIŁĘ CIĘCIA I SIŁĘ ŚCISKANIA ZIEMNIAKÓW Streszczenie W niniejszej
Politechnika Gdańska
Politechnika Gdańska Wydział Mechaniczny Katedra Energetyki i Aparatury Przemysłowej Seminarium z Współczesnych Technik Zamrażania Temat: 2. Własności termofizyczne produktów żywnościowych świeżych i po
S T R E S Z C Z E N I E
STRESZCZENIE Cel pracy: Celem pracy jest ocena wyników leczenia napromienianiem chorych z rozpoznaniem raka szyjki macicy w Świętokrzyskim Centrum Onkologii, porównanie wyników leczenia chorych napromienianych
Ogłoszenie powiązane: Ogłoszenie nr z dnia r. Ogłoszenie o zamówieniu - Opole Przedmiotem zamówienia jest sukcesywna dostawa
Ogłoszenie powiązane: Ogłoszenie nr 28858-2013 z dnia 2013-01-21 r. Ogłoszenie o zamówieniu - Opole Przedmiotem zamówienia jest sukcesywna dostawa mięsa wieprzowego, wołowego, drobiowego i przetworów mięsnych,
WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM
Tomasz Dyl Akademia Morska w Gdyni WPŁYW ODKSZTAŁCENIA WZGLĘDNEGO NA WSKAŹNIK ZMNIEJSZENIA CHROPOWATOŚCI I STOPIEŃ UMOCNIENIA WARSTWY POWIERZCHNIOWEJ PO OBRÓBCE NAGNIATANEM W artykule określono wpływ odkształcenia
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z TOWAROZNAWSTWEM Klasy 1TŻ1, 1TŻ2
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z TOWAROZNAWSTWEM Klasy 1TŻ1, 1TŻ2 Moduł - dział -temat L.p. Zakres treści Zapoznanie z PSO Kryteriami egzaminu zawodowego 1 Procesy technologiczne w produkcji potraw. Cele i
Twój partner w gastronomii! NOWA GENERACJA PAKOWAREK. www.mmgastro.pl
Twój partner w gastronomii! NOWA GENERACJA PAKOWAREK www.mmgastro.pl PAKOWARKI PRÓŻNIOWE VBN OGÓLNE INFORMACJE: pakowarki stołowe o niewielkich gabarytach, dzięki czemu zajmuje mało miejsca w kuchni przeznaczone
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA TECHNIKI CIEPLNEJ
POLITECHNIKA GDAŃSKA WYDZIAŁ MECHANICZNY KATEDRA TECHNIKI CIEPLNEJ WSPÓŁCZESNE TECHNIKI ZAMRAśANIA - SEMINARIUM Temat: Warunki przechowywania a jakość mroŝonej Ŝywności. Przygotowała: Patrycja Puzdrowska
WPŁYW MASY I PŁCI BOBRÓW NA ILOŚĆ I JAKOŚĆ UZYSKANEGO Z NICH MIĘSA
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 1(1) 2002, 75-83 WPŁYW MASY I PŁCI BOBRÓW NA ILOŚĆ I JAKOŚĆ UZYSKANEGO Z NICH MIĘSA Władysław Korzeniowski, Aleksandra Kwiatkowska, Barbara Jankowska,
Budowa tkanki korzeni buraków cukrowych
Cukier z buraków jest od dawna pozyskiwany na drodze dyfuzji. Jako materiał zapasowy rośliny dwuletniej znajduje się w tkance korzenia (rys.). Budowa tkanki korzeni buraków cukrowych W korzeniu wyróżnia
K A T A L O G P R O D U K T Ó W MAX-MEAT sp. z o.o.
K A T A L O G P R O D U K T Ó W K A T A L O G P R O D U K T Ó W MAX-MEAT sp. z o.o. Max-Meat Sp. z o.o. w Warszawie jest firmą zajmującą się rozbiorem, składowaniem i sprzedażą mięsa drobiowego. Jako jedyny
Analiza badań kosmetologicznych preparatu Empire (kolagen) pod kątem pielęgnacji skóry naczynkowej
Małopolska Wyższa Szkoła im. J. Dietla Analiza badań kosmetologicznych preparatu Empire (kolagen) pod kątem pielęgnacji skóry Data sporządzenia analizy: 2014-06-23 Spis treści Metodyka... 3 Wyniki badań
WPŁYW CZASU I TEMPERATURY PRZECHOWYWANIA NA WŁAŚCIWOŚCI ORGANOLEPTYCZNE I STABILNOŚĆ TŁUSZCZU W CZEKOLADACH PEŁNOMLECZNYCH
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XLIV, 2011, 3, str. 512-516 Jolanta Kowalska, Ewa Majewska, Paulina Jakubowska WPŁYW CZASU I TEMPERATURY PRZECHOWYWANIA NA WŁAŚCIWOŚCI ORGANOLEPTYCZNE I STABILNOŚĆ TŁUSZCZU W CZEKOLADACH
Znakowanie kosmetyku nowe przepisy. mgr Katarzyna Kobza - Sindlewska
Znakowanie kosmetyku nowe przepisy. mgr Katarzyna Kobza - Sindlewska Rozporządzenie parlamentu Europejskiego i Rady (WE) NR 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. rozdział VI Informacje dla konsumenta art.
THE USE OF A COMPUTER DIGITAL ANALYSIS FOR EVALUATING THE QUALITY OF PORK TRIMMINGS
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Acta Sci. Pol., Technol. Aliment. 5(2) 2006, 85-92 THE USE OF A COMPUTER DIGITAL ANALYSIS FOR EVALUATING THE QUALITY OF PORK TRIMMINGS Krzysztof Dasiewicz, Iwona Mierzwińska Warsaw
JAKOŚĆ SENSORYCZNA WARZYWNYCH PRZETWORÓW EKOLOGICZNYCH Z PAPRYKI I FASOLI SZPARAGOWEJ
JAKOŚĆ SENSORYCZNA WARZYWNYCH PRZETWORÓW EKOLOGICZNYCH Z PAPRYKI I FASOLI SZPARAGOWEJ SENSORY QUALITY OF PROCESSED VEGETABLES FROM ORGANIC PEPPER AND GREEN BEANS Ryszard Kosson, Krystyna Elkner, Anna Szafirowska-Walędzik
Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS
1 Wyższa Szkoła Hotelarstwa i Gastronomii w Poznaniu SYLABUS Profil kształcenia: Zawodowy Stopień studiów: I Kierunek studiów: Turystyka i Rekreacja Specjalność: Semestr: 3 Forma studiów: Nazwa przedmiotu:
OGŁOSZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 25 lutego 2015 r.
OGŁOSZENIE MINISTRA ROLNICTWA I ROZWOJU WSI 1) z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie wniosku o rejestrację nazwy tradycyjna kiełbasa krakowska sucha jako gwarantowana tradycyjna specjalność Na podstawie art.
PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH
PRZECIWZUŻYCIOWE POWŁOKI CERAMICZNO-METALOWE NANOSZONE NA ELEMENT SILNIKÓW SPALINOWYCH AUTOR: Michał Folwarski PROMOTOR PRACY: Dr inż. Marcin Kot UCZELNIA: Akademia Górniczo-Hutnicza Im. Stanisława Staszica
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 510
ZAKRES AKREDYTACJI LABORATORIUM BADAWCZEGO Nr AB 510 wydany przez POLSKIE CENTRUM AKREDYTACJI 01-382 Warszawa ul. Szczotkarska 42 Wydanie nr 13 Data wydania: 30 lipca 2014 r. Nazwa i adres organizacji
Ranking warzywno-mięsnych dań gotowych dla niemowląt i małych dzieci Ranking 1 2 3 Gerber HiPP BoboVita danie podwójna porcja mięsa ziemniaki z kurczakiem w obiadek indyk w pomidorach z pomidorach BIO
ANETA CEGIEŁKA, NATALIA KUCZYŃSKA, DOROTA PIETRZAK
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2014, 3 (94), 123 135 DOI: 10.15193/zntj/2014/94/123-135 ANETA CEGIEŁKA, NATALIA KUCZYŃSKA, DOROTA PIETRZAK ZASTĄPIENIE SUROWCA WIEPRZOWO-WOŁOWEGO W KIEŁBASACH HOMOGENIZOWANYCH
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES
NAUKI INŻYNIERSKIE I TECHNOLOGIE ENGINEERING SCIENCES AND TECHNOLOGIES Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego we Wrocławiu Wrocław 2012 Redaktor Wydawnictwa: Dorota Pitulec Redaktor techniczny: Barbara
Materiały szkoleniowe w ramach projektu pt. "Zielone Światło dla Sektora Żywnościowego" Opracował: Mirosław Rynduch (publikacja bezpłatna) Sous vide
Materiały szkoleniowe w ramach projektu pt. "Zielone Światło dla Sektora Żywnościowego" Opracował: Mirosław Rynduch (publikacja bezpłatna) Sous vide Sous vide z francuskiego oznacza- bez powietrza. Sous
Wpływ różnych technik i parametrów wędzenia na jakość wyrobu
Wpływ różnych technik i parametrów wędzenia na jakość wyrobu Europejski Fundusz Rolny na Rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich: Europa inwestująca w obszary wiejskie Instytucja zarządzająca PROW 2014-2020 Minister
KATALOG PRODUKTÓW Nadzienia Marmolady Powidła
KATALOG PRODUKTÓW Nadzienia Marmolady Powidła 2015/2016 Nadzienia wysoki procentowy udział owoców, naturalny owocowy smak, duże kawałki owoców, powstają z owoców nie konserwowanych chemicznie, doskonale
Warunki przywozu produktów złożonych do UE
Warunki przywozu produktów złożonych do UE Decyzja Komisji 2007/275 z dnia 17 kwietnia 2007 r. dotycząca wykazu zwierząt i produktów mających podlegać kontroli w punktach kontroli granicznej na mocy dyrektyw
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z TOWAROZNAWSTWEM Klasa II ZSK
TECHNOLOGIA GASTRONOMICZNA Z TOWAROZNAWSTWEM Klasa II ZSK Moduł - dział -temat L.p. Zakres treści Zapoznanie z PSO Kryteriami egzaminu zawodowego 1 Powtórzenie wiadomości z klasy I 2-3 Przyprawy roślinne
2. Budowa i podstawowy skład surowców oraz produktów żywnościowych Robert Tylingo 9
Spis treści Przedmowa XI 1. Zakres i rola chemii żywności Zdzisław E. Sikorski 1 1.1. Zakres i rozwój chemii żywności 3 1.2. Rola chemii żywności w gospodarce żywnościowej 3 1.2.1. Priorytety 3 1.2.2.
OCENA JAKOŚCI DROBNEGO MIĘSA WOŁOWEGO METODĄ KOMPUTEROWEJ ANALIZY OBRAZU
ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość, 2010, 6 (73), 219 227 MARTA CHMIEL, KRZYSZTOF DASIEWICZ, MIROSŁAW SŁOWIŃSKI OCENA JAKOŚCI DROBNEGO MIĘSA WOŁOWEGO METODĄ KOMPUTEROWEJ ANALIZY OBRAZU S t r e s z c z
ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII ODBICIOWEJ W ZAKRESIE BLISKIEJ PODCZERWIENI DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI WODY W MAŚLE
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 1(2) 2002, 109-113 ZASTOSOWANIE SPEKTROSKOPII ODBICIOWEJ W ZAKRESIE BLISKIEJ PODCZERWIENI DO OZNACZANIA ZAWARTOŚCI WODY W MAŚLE Agnieszka Bilska, Krystyna
Jedzmy zdrowo na kolorowo!
Jedzmy zdrowo na kolorowo! Dlaczego powinniśmy jeść warzywa? Ponieważ są źródłem: -witamin: głównie: beta-karoten, witamina C, kwas foliowy oraz witaminy K, niacyna oraz witaminy E -składników mineralnych:
Towaroznawstwo. Marcepan
Towaroznawstwo Marcepan PODSTAWY PRAWNE DOTYCZĄCE ŻYWNOŚCI (ZASADY DOTY- CZĄCE NASION OLEISTYCH): Surowa masa marcepanowa jest masą wyprodukowaną z migdałów blanszowanych. Ma ona zawartość wody maksymalnie
PL 214968 B1. MORSKI INSTYTUT RYBACKI - PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY, Gdynia, PL 25.10.2010 BUP 22/10
PL 214968 B1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) 214968 (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (21) Numer zgłoszenia: 387850 (22) Data zgłoszenia: 21.04.2009 (51) Int.Cl.
Jaką moc cieplną uzyskuje kolektor słoneczny?
Jaką moc cieplną uzyskuje kolektor słoneczny? Jaka może być największa moc cieplna kolektora słonecznego Jaka jest różnica pomiędzy mocą kolektora płaskiego, a próżniowego? Jakie czynniki zwiększają moc
PROGRAM NAUCZANIA RZEŹNIK - WĘDLINIARZ 741[03]/SZ/MEN/2000.01.31 TECHNIKA PRZETWÓRSTWA MIĘSA: I STOPIEŃ
PROGRAM NAUCZANIA RZEŹNIK - WĘDLINIARZ 741[03]/SZ/MEN/2000.01.31 Nr I II Treści programowe Podstawy rysunku technicznego. Materiały konstrukcyjne i podstawowe części maszyn. Instalacje elektryczne, wentylacyjne
Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA (wykład 2) Dariusz Gozdowski
Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA (wykład ) Dariusz Gozdowski Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW Weryfikacja (testowanie) hipotez statystycznych
UFS Productspecification
Page 1 of 5 Informacje ogólne Opis Knorr Auszpik Żelatyna spożywcza wieprzowa 99% Exemption Flags Nazwa produktu Exempt from Artwork Exempt from NEP Reporting Kraj Knorr Marka Auszpik Nazwa produktu Nazwa
Zawód: technik żywienia i gospodarstwa domowego - przykładowe rozwiązanie zadania nr 1
TYTUŁ PROJEKT REALIZACJI PRAC ZWIĄZANYCH Z PRZYGOTOWANIEM OBIADU W PRZEDSZKOLU WG OBOWIĄZUJĄCEGO JADŁOSPISU ORAZ SPORZĄDZENIE ZAPOTRZEBOWANIA ŻYWNOŚCIOWEGO I RAPORTU ŻYWIENIOWEGO W ODNIESIENIU DO OBIADU.
Towaroznawstwo. Dżemy
Towaroznawstwo Dżemy SUROWCE Podstawą produkcji wysokiej jakości dżemów jest zastosowanie doskonałych surowców. Stosuje się owoce w różnej postaci, np.: Świeże owoce Owoce głęboko mrożone Owoce zakonserwowane
TRWAŁOŚĆ MIKROBIOLOGICZNA WĘDLIN PAKOWANYCH PRÓŻNIOWO. Bożena Danyluk, Hanna Gajewska-Szczerbal, Jan Pyrcz, Ryszard Kowalski
SCIENTIARUM POLONORUMACTA Technologia Alimentaria 3(2) 2004, 37-44 TRWAŁOŚĆ MIKROBIOLOGICZNA WĘDLIN PAKOWANYCH PRÓŻNIOWO Bożena Danyluk, Hanna Gajewska-Szczerbal, Jan Pyrcz, Ryszard Kowalski Akademia Rolnicza
KONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD
54/14 Archives of Foundry, Year 2004, Volume 4, 14 Archiwum Odlewnictwa, Rok 2004, Rocznik 4, Nr 14 PAN Katowice PL ISSN 1642-5308 KONTROLA STALIWA GXCrNi72-32 METODĄ ATD S. PIETROWSKI 1, G. GUMIENNY 2