Komunikacja społeczna w tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów Natura 2000

Transkrypt

1 Komunikacja społeczna w tworzeniu i funkcjonowaniu obszarów Natura 2000 Anna Batorczak a.batorczak@uw.edu.pl Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

2 Potrzeba komunikacji i konsultacji społecznych na rzecz Natury 2000 Podstawowym narzędziem integracji ochrony zasobów przyrodniczych z rozwojem gospodarczym lokalnych społeczności jest plan gospodarowania sporządzony dla każdego obszaru Natura Ten właśnie plan jest pomyślany jako platforma porozumienia wszystkich lokalnych sił odnośnie metod i form ochrony obszaru Natura 2000, przy jednoczesnym uwzględnieniu lokalnych potrzeb ekonomicznych i społecznych. Wycieczka? Naturalnie!, Polskie Biuro RCE, 2006, red. Michał Miazga

3 Postępy i bariery na drodze wdrażania Natury 2000 w Polsce oraz komunikacji w tym zakresie Prace nad wdrażaniem Dyrektywy Ptasiej i Dyrektywy Siedliskowej prowadzone są w Polsce od 1998 r. Sporządzone zostały wówczas wstępne analizy zasobów siedlisk i gatunków wymagających ochrony w sieci. W działaniach tych uczestniczyli przede wszystkim naukowcy z Instytutu Ochrony Przyrody PAN z Krakowa i urzędnicy Ministerstwa Środowiska.

4 Od początku wdrażania sieci Natura 2000 podejmowano działania służące upowszechnieniu procesu komunikacji W 1998r. miały miejsce dwa seminaria międzynarodowe, które towarzyszyły wdrażaniu dyrektywy ptasiej i siedliskowej w Karkonoskim Parku Narodowym. W 1999 odbyło się seminarium zorganizowane przez IUCN, które zgromadziło przedstawicieli środowisk i instytucji zaangażowanych w tworzenie sieci Natura 2000.

5 Nowe kraje Unii Europejskiej miały obowiązek przygotować propozycje sieci Natura 2000 do dnia swojej akcesji czyli 1 maja 2004 r.

6 Koncepcja sieci Natura 2000 w Polsce była rozwijana w W trakcie tworzenia koncepcji sieci nie została przeprowadzona powszechna inwentaryzacja siedlisk i gatunków chronionych, a wszelkie prace oparte były na materiałach publikowanych, dokumentacjach i wiedzy przyrodników współpracujących z z Instytutem Ochrony Przyrody PAN w Krakowie oraz Zakładem Ornitologii PAN w Gdańsku i Centrum GRID Warszawa.

7 W latach w każdym województwie utworzono tzw. Wojewódzki Zespól Realizacyjny, złożony z przedstawicieli lokalnej administracji, ośrodków naukowych i organizacji pozarządowych. Odbyły się seminaria informacyjne skierowane do władz samorządowych.

8 W 2004 r. przeprowadzone zostały pośpieszne konsultacje społeczne, w trakcie których samorządy powszechnie wyraziły sprzeciw dla przedstawionych propozycji. Przygotowana koncepcja sieci obszarów chronionych została okrojona także po interwencji Departamentu Wodnego MŚ oraz Dyrekcji Generalnej Lasów Państwowych. W efekcie w maju 2004 rząd polski przekazał Komisji Europejskiej skromną w stosunku do projektu wyjściowego koncepcję sieci obszarów siedliskowych Natura 2000.

9 Ograniczenie sieci Natura 2000 spowodowało niezadowolenie środowisk eksperckich i organizacji pozarządowych zaangażowanych wcześniej w jej tworzenie. Efektem tego była publikacja w grudniu 2004 r. tzw. listy cieni (Shadow List) obszarów Natura 2000.

10 Komisja Europejska wystosowała do polskiego rządu ostrzeżenie w związku z niedostatecznym poziomem wdrożenia programu Natura Wobec braku zdecydowanych działań naprawczych w kwietniu 2006 roku rozpoczęła procedurę naruszeniową przeciwko Polsce. Ponieważ ostrzeżenia nie dały oczekiwanych efektów w grudniu 2007 r. Komisja wniosła do Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości skargę o niewystarczające wyznaczenie obszarów specjalnej ochrony ptaków przez Polskę.

11 Stanowisko Komisji Europejskiej spowodowało, że sieć Natura 2000 była sukcesywnie uzupełniana w kolejnych latach. Równocześnie także w miarę gromadzenia nowych danych dopracowywana była też Shadow List.

12 W latach powstała Krajowa Strategia Komunikacji Społecznej na rzecz obszarów Natura 2000, (przy udziale REC i firmy SPAN CONSULT), niestety dokument nie uzyskał obowiązującego statusu.

13 W 2010 r. odbyły się seminaria biogeograficzne weryfikujące kompletność sieci specjalnych obszarów ochrony siedlisk w Polsce, wykazując wciąż istniejące braki. 18 maja 2010 r. organizacje pozarządowe, na podstawie wyników Seminarium, ogłosiły aktualizację Shadow List zawierającą 33 obszary niezbędne jeszcze do utworzenia i 22 obszary, których granice powinny być powiększone.

14 Ważnym wydarzeniem wiążącym się z rozwojem sieci Natura 2000 w UE było przyjęcie Komisję Europejską 3 maja 2011 r. Nowej Unijnej Strategii Ochrony Różnorodności Biologicznej.

15 W 2011 r Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska konsultacje społeczne kolejnych obszarów siedliskowych i obszarów ptasich

16 Obecnie w Polsce sieć Natura 2000 zajmuje prawie 20 % powierzchni lądowej kraju. W jej skład wchodzi: 845 obszarów "siedliskowych" oraz 145 obszarów specjalnej ochrony ptaków.

17 Wyzwania dla procesu komunikacji na rzecz Natury Szczególna specyfika tej formy ochrony przyrody polegającą na ochronie wybranych gatunków i siedlisk a nie całych obszarów. - Dla każdego obszaru należy oddzielnie zdefiniować plan zadań ochronnych.

18 - Na obszarach Natura 2000 dopuszczalne są pewne formy działalności gospodarczej. - Ograniczenia związane z ochrona przyrody na obszarach Natura 2000 mogą oddziaływać na inwestycje znajdujące się poza tymi obszarami.

19 Liczne podmioty mające wpływ na tworzenie obszarów Natura Ministerstwo Środowiska - Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska - Regionalne Dyrekcje Ochrony Środowiska - Parki Narodowych i Urzędy Morskie - Lasy Państwowe - Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska - Regionalne Zarządy Gospodarki Wodnej - Samorządy, rolnicy, przedsiębiorcy, mieszkańcy

20 Kluczem do sprawnego funkcjonowania sieci Natura 2000 jest wiedza i świadomość wszystkich zaangażowanych stron

21 Plan ochrony ma za zadanie zdiagnozowanie wszystkich zagrożeń dla przedmiotów ochrony w obszarze Natura 2000 oraz ustalenie działań ochronnych na okres 20 lat. Sporządzenie planu ochrony poprzedzone zostaje wykonaniem pełnej inwentaryzacji przyrodniczej.

22 Ważnym aspektem planu jest odniesienie się do różnych form działalności, np. rozwoju infrastruktury czy działalności gospodarczej, oraz zapisanie wskazań do zmian w istniejących studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin oraz planach zagospodarowania przestrzennego wszystkich szczebli.

23 Zatwierdzanie planów ochronnych musi być poprzedzone procedurą udziału społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji. na zasadach i w trybie określonym w Ustawie z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko

24 Ważną częścią procesu zarządzania obszarami Natura 2000 jest komunikacja społeczna. Procedura udziału społeczeństwa w procesie podejmowania decyzji, zagwarantowana przez Ustawę z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko.

25 Warunki sukcesu komunikacji społecznej - uczestnicy procesu otrzymują pełną informację przedstawiającą zarówno pozytywne jak i negatywne strony utworzenia obszaru Natura idea i zasady funkcjonowania sieci Natura 2000 nie są powszechnie dobrze znane, należy więc bardzo dokładnie wytłumaczyć na czym polega ta forma ochrony przyrody, na jakich zasadach tworzone są obszary naturowe i jak ich obecność będzie wpływać na gospodarkę w regionie.

26 Bardzo ważne jest aby mieszkańcy byli w pełni świadomi, że tworzenie obszarów Natura 2000, nie tylko nie uniemożliwia prowadzenia gospodarki na tych terenach, ale wręcz może przyczynić się do rozwoju (a także wsparcia finansowego) dla pewnych rodzajów działalności człowieka (turystyka, przyjaznego środowisku rolnictwa, wytwarzania lokalnych produktów).

27 Należy zapewnić udzielenie odpowiedzi na wszystkie pytania i wątpliwości uczestników procesu komunikacji społecznej (kolejne spotkania, utworzenie telefonu informacyjnego, stron internetowych itp.).

28 Kluczowa jest edukacja nt. prowadzenia konsultacji społecznych.

29 /ProjektyKrajowe

30 zadzanie-obszarami

31 Źródła: Prezentacja dr Konrada Koseckiego z Polskiego Biura REC: Komunikacja Społeczna w tworzeniu sieci Natura anie-obszarami - strona GDOŚ poświęcona konsultacjom społecznym dt, Natura 2000

32 Dziękuję za uwagę Anna Batorczak Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem