Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą

Transkrypt

1 Konferencja pn. Natura 2000 naszą szansą Różnorodność biologiczna w konwencjach międzynarodowych, dyrektywach UE oraz polityce ekologicznej państwa ANNA KALINOWSKA Uniwersyteckie Centrum Badań nad Środowiskiem Przyrodniczym i Zrównoważonym Rozwojem Konferencja Natura naszą szansą, Płock-Soczewka 14 stycznia 2014 Konferencja realizowana jest w ramach projektu pn. Natura 2000 naszą szansą dofinansowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Warszawie

2 Co to jest różnorodność biologiczna? To CAŁE bogactwo życia genetyczne zróżnicowanie w obrębie gatunku, różnorodność gatunków i ekosystemów oraz wszystkie zachodzące w nich i pomiędzy nimi procesy tworzące sieć życia, której częścią jesteśmy i my

3 Różnorodność biologiczna to nie tylko dzika przyroda- to także wyhodowane przez człowieka rasy i odmiany

4 Historia międzynarodowych umów dla różnorodności biologicznej Pierwsza europejska umowa dot. ochrony przyrody Powstaje Światowa Unia Ochrony Przyrody IUCN IUCN tworzy Czerwone Księgi i Czerwone Listy Powołano Program Człowiek i Biosfera MAB Konwencja z Ramsar, o ochronie terenów podmokłych 1972 Konwencja Waszyngtońska w sprawie handlu gatunkami zagrożonymi ( CITES) 1979 Konwencja Bońska o ochronie wędrownych gatunków zwierząt 1979 Konwencja Berneńska o ochronie dzikiej flory i fauny europejskiej oraz jej siedlisk

5 Konwencja o różnorodności biologicznej 22 maja uzgodniono tekst Konwencji o Różnorodności Biologicznej, (obchodzimy wtedy Dzień Bioróżnorodności) Przyjęta została przez ZG ONZ w 1992 w Rio de Janeiro

6 Różnorodność biologiczna a trwałość życia ludzkości Konwencja o różnorodności biologicznej wiąże całość zasobów żywych Ziemi z życiem człowieka. Jakość życia ludzkości zależy od tego co nam zapewnia żywe bogactwo planety. Wiąże się to ściśle z zasadą zrównoważonego rozwoju-tylko umiarkowane korzystanie z różnorodności zapewnia utrzymanie sieci życia

7 Zasadnicze cele Konwencji o różnorodności biologicznej Ochrona różnorodności życia na wszystkich jego poziomach Zrównoważone użytkowanie zasobów żywych naszej planety Sprawiedliwy podział korzyści wynikających z dostępu do zasobów genetycznych

8 Miejsce edukacji w Konwencji o różnorodności biologicznej Artykuł 13: Podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości społecznej Umawiające się strony będą: a)propagowały ważność i potrzebę podjęcia działań niezbędnych do podniesienia świadomości społecznej za pomocą środków masowego przekazu, a także umieszczenie tych zagadnień w programach edukacyjnych b) Współdziałały z innymi państwami w rozwijaniu programów edukacyjnych służących ochronie różnorodności biologicznej i umiarkowanemu użytkowaniu jej elementów.

9 Rok 2010 Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło Światowym Rokiem Różnorodności Biologicznej

10 Czy zapisy w Konwencji odniosły oczekiwane sukcesy? Niestety, nie udało się osiągnąć zmniejszenia tempa utraty różnorodności biologicznej a tym bardziej całkowitego zahamowania tego procesu, jak zakładano, do roku 2010

11 COP 10 (Nagoja, Japonia, 2010 r.) Nowy Plan Strategiczny CBD Deklaracja: Cele z Aichi Cel 1 : Do roku 2020 ludzie będą świadomi wartości jaką ma różnorodność biologiczna i będą znali kroki, które muszą poczynić by ją chronić i korzystać z niej w sposób zrównoważony

12 Podstawy ochrony różnorodności biologicznej w Unii Europejskiej Podstawą prawną działań Unii Europejskiej na rzecz ochrony różnorodności biologicznej są traktaty europejskie. W podstawowym Jednolitym Traktacie Europejskim ochrona środowiska zawarta jest w artykule 130. Wynikają z niego dokumenty zwane Dyrektywami.

13 Najważniejsze Dyrektywy dotyczące ochrony różnorodności biologicznej Dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2kwietniaa 1979 roku w sprawie ochrony dzikich ptaków (tzw. ptasia) Dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia21 maja 1992 roku w sprawie ochrony siedlisk naturalnych oraz dzikiej fauny i flory (tzw. siedliskowa habitatowa ) W ich ramach realizowana jest sieć obszarów chronionych: Ptasia- Obszary Specjalnej Ochrony (OSO) Siedliskowa -Specjalne Obszary Ochrony (SOO)

14 Zmiany świadomości Europejczyków na temat różnorodności biologicznej Zaledwie 5% Polaków słyszało o Konwencji o różnorodności biologicznej Średnio w Europie ( wg Flash Eurobarometer 2013) od roku 2007 do 2010 liczba osób które nigdy nie słyszały terminu bioróżnorodność zmalała zaledwie o 1% ( z 35% do 34%) W tym czasie w Polsce liczba osób, które wiedzą co to jest bioróżnorodność zmalała z 31% do 22 % W Europie 80% obywateli nie słyszało o Naturze 2000 W Polsce 65% obywateli nie słyszało o Naturze 2000

15 Strategia Różnorodności Biologicznej UE przyjęta przez Komisję Europejską 3 maja 2011 Cel 1: Pełna implementacja Dyrektyw Ptasiej i Habitatowej Działanie 3: Wzrost świadomości interesariuszy i ich zaangażowania w proces wdrażania Natury 2000 A. Przygotowanie kampanii edukacyjnych skierowanych do różnych sektorów w celu lepszego zrozumienia legislacji UE B. Przygotowanie programów szkoleń dla prawników : sędziów i prokuratorów by zwiększyć potencjał rozpatrywania skarg

16 Co to jest polityka ekologiczna? To dokument wyznaczający cele strategiczne Państwa w dziedzinie ochrony środowiska i określający najważniejsze planowane działania prowadzące do ich osiągnięcia w najbliższym czasie oraz w dalszej perspektywie. Prawo ochrony środowiska z 2001 r stanowi, że wymagane jest sporządzanie takiego dokumentu na najbliższe 4 lata z perspektywa 4- letnią Planowane działania w obszarze ochrony środowiska w Polsce wpisują się w priorytety w skali Unii Europejskiej

17 Polityka ekologiczna Państwa w latach z perspektywą do roku 2016 W polityce polskiej i wspólnotowej w dziedzinie ochrony środowiska do najważniejszych wyzwań należy zaliczyć : - Działania na rzecz zapewnienia realizacji zasady zrównoważonego rozwoju - Przystosowanie do zmian klimatu - Ochrona różnorodności biologicznej - Ważne wyzwania to starania zmierzające do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych, wdrożenie dyrektywy w sprawie jakości powietrza. Działania koncentrować się będą na zapobieganiu zanieczyszczeń przemysłowych,

18 Co jeszcze ważne w Polityce ekologicznej Państwa? Ochrona zasobów naturalnych- różnorodności biologicznej w tym inwentaryzacja zasobów W końcu 2008 roku powstał nowy organwyspecjalizowane służby ochrony środowiska: Generalny Dyrektor Ochrony Środowiska i regionalni dyrektorzy ochrony środowiska stanowiący pion administracji rządowej: łączy oceny oddziaływania przedsiębiorstw na środowisko z zarządzaniem ochroną przyrody (sieć Natura 2000) oraz odpowiedzialnością za szkody w środowisku

19 Uwzględnianie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych Kryteria zrównoważonego rozwoju muszą być uwzględnione w działaniach we wszystkich działach gospodarki. Niezbędne jest poddawanie dokumentów ocenie oddziaływania na środowisko Potrzebny jest rozwój mechanizmów prawnych, ekonomicznych i edukacyjnych które prowadzilyby do rozwoju proekologicznej produkcji towarów i świadomych postaw konsumenckich zgodnie z zasada zrównoważonego rozwoju: prowadzenie ogólnopolskiej kampanii społecznej kształtującej wzorce konsumpcji

20 Refleksje na zakończenie Mimo upływu 20 lat od zapisów z Rio budowanie świadomości społecznej w dziedzinie zrównoważonego rozwoju i różnorodności biologicznej jest procesem wymagającym aktywnego podtrzymywania Zapisy Konwencji powinny doczekać się mocniejszego odbicia w krajowym prawie oświatowym, organizacji pozarządowych oraz mediów w celu ich większego zaangażowania w edukację Ze względu na konieczność globalnych wysiłków dla ochrony różnorodności biologicznej niezbędne jest podkreślanie roli prawa międzynarodowego jako strażnika wspólnych zobowiązań

21 Na wniosek CBD Zgromadzenie Ogólne ONZ ogłosiło lata jako Dekadę Różnorodności Biologicznej