Metoda Delficka. Dr inż. Edmund Pawłowski. Poznań, 1 luty 2010

Transkrypt

1 Metoda Delficka Dr inż. Edmund Pawłowski Poznań, 1 luty 2010

2 Plan wykładu 1. Geneza metody 2. Założenia metodyczne 3. Procedura 4. Przykład Do przygotowania wykładu wykorzystano: 1. Stępowski M. (red.) (1977). Nowe techniki organizatorskie, PWE, Warszawa 2. Antoszkiewicz J. (1990). Metody heurystyczne. PWE: Warszawa 3. Weihrich H., Koontz H. (1993). Management. A Global Perspective. McGraw-Hill: New York. 4. Kałkowska J., Pawłowski E., Trzcielińska J., Trzcieliński S., Włodarkiewicz- Klimek H. (2010). Zarządzanie strategiczne. Metody analizy strategicznej z przykładami. Wydawnictwo Politechniki Poznańskiej, Poznań

3 1. Geneza metody 1. Istotą jest prognozowanie przyszłości w oparciu o wypowiedzi ekspertów 2. Problemy wynikające z rozbieżności opinii ekspertów były inspiracją do poszukiwania metod zawężania rozrzutu opinii i bardziej jednoznacznego wnioskowania 3. W 1953r. N. Dalkey i O. Helmer wprowadzili do badań poglądów indywidualnych badania ankietowe opinii oparte o wielokrotne powtórzenia, zawierające informacje zwrotne z wyników poprzedniego badania 4. Dało to początek metodzie delfickiej, której autorstwo przypisuje się zespołowi Olafa Helmera z RAND Corporation

4 2. Założenia metodyczne 1. Powołanie ekspertów dla rozwiązania danego problemu. Eksperci mogą pochodzić z danej organizacji oraz z zewnątrz. Grupa ekspertów liczy od 25 do 100 osób 2. Eksperci są izolowani, pracują anonimowo. Badania dokonuje się droga korespondencyjną. 3. Eksperci są proszeni o dokonanie prognozy. Odpowiedzi udzielane są indywidualnie na specjalnych kwestionariuszach 4. Pytania muszą być sformułowane jednoznacznie oraz muszą być sformalizowane tak aby umożliwić ich analizę statystyczną. 5. Odpowiedzi są opracowywane i przekazywane każdemu ekspertowi indywidualnie. Uwzględniając otrzymane odpowiedzi eksperci weryfikują swoje poprzednie opinie. Proces ten powtarza się zwykle czterokrotnie (stosuje się cztery kwestionariusze)

5 3. Procedura BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 ETAPACH: ETAP 1 - Przekazanie ekspertom kwestionariusza nr 1. (ok. 100 ankiet, dla próbki statystycznej potrzeba min. 25 osób uczestniczących we wszystkich fazach) - Na odpowiedź przewiduje się ok. 10 dni - W kwestionariuszu nr 1 eksperci dokonują również oceny swojej kompetencji w zakresie poszczególnych problemów objętych pytaniami (oceny kompetencji np. w skali 1-5). -Ocena ta nie jest powtarzana w następnych kwestionariuszach

6 Metoda delficka formularz kwestionariusza 1 Kwestionariusz 1: Nazwisko i imię eksperta: Ocena własnych kompetencji (1-5) 5 - jestem specjalistą w danej dziedzinie 4 - jestem kompetentny w danej dziedzinie 3 - znam daną dziedzinę 2- orientuje się w podstawowych problemach danej dziedziny 1- nie znam danej dziedziny Nazwa przedsięwzięcia Metoda delficka Pytania: Odpowiedź: Odpowiedź należy wyrazić liczbowo UWAGA! 1. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem 2. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze) 3. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość 4. Kwestionariusz należy zwrócić do: adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.

7 3. Procedura BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 FAZACH: ETAP 2 Opracowanie wyników 1 etapu, przygotowanie i wysłanie kwestionariusza nr 2. - Opracowanie statystyczne wyników: - sporządzenie histogramu i obliczenie: - mediany - przedziału międzykwartylowego (PMK) -Celem techniki delfickiej jest minimalizacja PMK -Kwestionariusz nr 2 różni się od kwestionariusza nr 1. Oprócz pytań zawiera wyniki ocen uzyskanych w kwestionariuszu nr 1. Jeżeli odpowiedź eksperta wypadała poza PMK, to powinien on teraz uzasadnić swoją opinię z poprzedniego etapu. Ponadto, ekspert ponownie ustala swoją decyzję (taka sama jak poprzednio, lub inna)

8 Metoda delficka formularz kwestionariusza 2 Nazwa przedsięwzięcia Kwestionariusz 2 Metoda delficka Nazwisko i imie eksperta: Twoja odpowiedź Pytania: Mediana Przedział międzykwar tylowy M Q1 Q3 poprz ednia nowa (liczbowo) Uzasadnienie odpowiedzi nie mieszczącej się w przedziale międzykwartylowym -

9 3. Procedura BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 FAZACH: ETAP 3 Opracowanie wyników 2 etapu, przygotowanie i wysłanie kwestionariusza nr 3. -Kwestionariusz 3 zawiera wyniki kwestionariusza nr 2 (nowa mediana i nowy PMK) -Mając na uwadze sprzeczności argumentacyjne, eksperci opowiadają się za przystąpieniem do większości, lub za pozostaniem poza nią. Decyzję należy uzasadnić. ETAP 4 Analiza wyników kwestionariusza nr 3, przygotowanie i wysłanie kwestionariusza nr 4.

10 Metoda delficka formularz kwestionariusza 3 i 4 Kwestionariusz 3 Nazwisko i imię eksperta: Pytania: Metoda delficka Przedział Mediana międzykwar tylowy M Q1 Q2 poprz ednia Nazwa przedsięwzięcia Argumenty przemawiające za wartościami mnieszymi niż przedział międzykwartylowy Twoja odpowiedź Argumenty przemawiające za wartościami większymi niż przedział międzykwartylowy nowa (liczbowo) Krytyka argumentów, które są nie do przyjęcia UWAGA! 1. Mediana (M) - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na takie dwie liczebnie równe części, że w pierwszej z nich ują znajd się zmienne o wartościach niższych od mediany, w drugiej zaś- o wartościach od niej wyższych. 2. Przedział międzykwartylowy - przedział pomiędzy pierwszą (Q1) i trzecią ćwiartką (Q3) Q1 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 25% odpowiedzi ze zmienną mniejszą niż Q1, w drugiej - 75% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q1. Q3 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 75% odpowiedzi ze zmienną mniejszą niż Q3, w drugiej - 25% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q3. 3. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem 4. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze); to jest runda trzecia. 5. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość. 6. Kwestionariusz należy zwrócić do: adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.

11 3. Procedura BADANIA SĄ REALIZOWANE W 5 FAZACH: ETAP 5 Opracowanie wyników 4 kwestionariusza oraz opracowanie wyników końcowych. Wyniki badań zestawia się w tabelach w przekroju wszystkich badanych oraz oddzielnie dla tych, którzy uznali, że są specjalistami w tej dziedzinie. Technika delficka doprowadza do krystalizacji poglądów różnych ekspertów wokół średniej. Rozkład odpowiedzi zmienia się w trakcie kolejnych etapów prowadząc do zawężenia przedziału międzykwartylowego

12 Metoda delficka formularz zestawienia wyników Pytania: Nazwa przedsięwzięcia Metoda delficka Kwestionariusz 1 Kwestionariusz 2 Kwestionariusz 3 Kwestionariusz 4 Kwestionariusz 1 Kwestionariusz 2 Kwestionariusz 3 Kwestionariusz 4 Kwestionariusz 1 Kwestionariusz 2 Kwestionariusz 3 Kwestionariusz 4 Mediana Przedział międzykwar tylowy Srednia ocen specjalistów M Q1 Q3 Sr

13 4. Przykład Poniżej przytaczam fragmenty przykładowych badań przeprowadzonych przez prof. S. Trzcielińskiego. Dotyczą prognozy w sprawie upowszechnienia w Polsce dostępu do internetu. Ekspertami byli słuchacze menedżerskich studiów podyplomowych prowadzonych przez Instytut Inżynierii Zarządzania Politechniki Poznańskiej w czerwcu 2004 r.

14 Kwestionariusz 1 przekazany ekspertom Kwestionariusz 1: Nazwisko i imię eksperta: Ocena własnych kompetencji (1-5) 5 - jestem specjalistą w danej dziedzinie 4 - jestem kompetentny w danej dziedzinie 3 - znam daną dziedzinę 2- orientuje się w podstawowych problemach danej dziedziny 1- nie znam danej dziedziny Powszechny dostęp do internetu Metoda delficka Pytania: W którym roku co najmniej 80% rodzin w Polsce będzie miało dostęp do internetu Odpowiedź: Odpowiedź należy wyrazić liczbowo UWAGA! 1. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem 2. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze) 3. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość 4. Kwestionariusz należy zwrócić do: adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.

15 Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z pierwszego kwestionariusza

16 Kwestionariusz 2 przekazany ekspertom Powszechny dostęp do internetuj Kwestionariusz 2 Metoda delficka Nazwisko i imie eksperta: e- mail: Twoja odpowiedź Pytania: Mediana Przedział międzykwartylow y poprz ednia nowa (liczbowo) Uzasadnienie odpowiedzi nie mieszczącej się w przedziale międzykwartylowym M Q1 Q3 W którym roku co najmniej 80% rodzin w Polsce będzie miało dostęp do internetu UWGA! 1. Mediana (M) - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na takie dwie liczebnie równe części, że w pierwszej z nich znajdują się zmienne o wartościach niższych od mediany, w drugiej zaś - o wartościach od niej wyższych. 2. Przedział międzykwartylowy - przedział pomiędzy pierwszą (Q1) i trzecią ćwiartką (Q3)

17 Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z drugiego kwestionariusza

18 Kwestionariusz 3 przekazany ekspertom Kwestionariusz 3 Nazwisko i imię eksperta: Pytania: Metoda delficka Przedzi Mediana ał międzyk M Q1 Q2 Twoja odpowiedź poprz ednia Powszechny dostęp do internetu Argumenty przemawiające za wartościami mnieszymi niż przedział międzykwartylowy Argumenty przemawiające za wartościami większymi niż przedział międzykwartylowy nowa (liczbowo) Krytyka argumentów, które są nie do przyjęcia W którym roku co najmniej 80% rodzin w Polsce będzie miało dostęp do internetu Rozweój telefonii komórkowej. Zbyt ubogie społeczeństwo, zwłaszcza na wsi, aby mogło zakupić niezbędny sprzęt i usługę. Bariera świadomościowa - musi nastąpić zmiana pokoleniowa. UWAGA! 1. Mediana (M) - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na takie dwie liczebnie równe części, że w pierwszej z nich znajd ują się zmienne o wartościach niższych od mediany, w drugiej zaś - o wartościach od niej wyższych. 2. Przedział międzykwartylowy - przedział pomiędzy pierwszą (Q1) i trzecią ćwiartką (Q3) Q1 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 25% odpowiedzi ze zmienną mniejszą niż Q1, w drugiej - 75% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q1. Q3 - wartość zmiennej rozdzielająca liczbę uzyskanych odpowiedzi na dwie części takie, że w pierwszej znajduje się 75% odpowiedzi ze zmienną mniejszą niż Q3, w drugiej - 25% odpowiedzi ze zmienną większą niż Q3. 3. Należy wypełnić pola oznaczone tym kolorem 4. Opinie od każdego eksperta zbierane będą w czterech rundach (cztery kwestionariusze); to jest runda trzecia. 5. Przy wymianie opinii pomiędzy ekspertami zachowana zostanie anonimowość. 6. Kwestionariusz należy zwrócić do: adres@elektroniczny w terminie do dd.mm.rrrr.

19 Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z trzeciego kwestionariusza

20 Kwestionariusz 4 Nazwisko i imię eksperta: Pytania: Kwestionariusz 4 przekazany ekspertom Metoda delficka Mediana Przedział międzykwartylowy M Q1 Q3 Powszechny dostęp do internetu poprz ednia Argumenty broniące wartości mnieszych niż przedział międzykwartylowy Twoja odpowiedź Argumenty broniące wartości większych niż przedział międzykwartylowy nowa (liczbowo) W którym roku co najmniej 80% rodzin w Polsce będzie miało dostęp do internetu , 2012, Systematycznie maleją ceny sprzętu komputerowego więc dostęp do Internetu będzie łatwiejszy. Dostęp do internetu wpływa na zmniejszanie cen produktów (wzrost konkurencyjności) więc kwestia "ubogiego społeczeństwa" nie będzie czynnikiem decydującym. Rozwój technologii internetowej spowoduje dostępność do internetu nawet dla osób ubogich. Spadek cen sprzętu i usług dostępu jest duży (ok. 50% w ciągu 5 lat), więc mimo wzrostu stawki VAT z 7 na 22% dostęp do Internetu będzie następował szybko. Nastąpią pozytywne trendy w rozwoju gospodarki i wzrośnie siła nabywcza ludności. Coraz więcej firm kontaktuje się z rynkiem przez Internet więc dostęp do niego będzie rozwijał się szybko. Rozwój tel.kom. nie jest czynnikiem decydującym. Potrzebny jest sprzęt komputerowy. Zakupy tradycyjne są przyjemniejsze niż w sklepach wirtualnych. Jest duży odsetek społeczeństwa ubogiego - jest to czynnik opóźniający. Rozwój technologii nie nastąpi szybko. Barierą jest nie świadomość lecz brak środków na Internet. Społeczeństwo jest ubogie. Wysokie koszty zakupu sprzętu i usług opóźniają dostęp do Internetu.

21 Rozkład odpowiedzi ekspertów wynikający z czwartego kwestionariusza

22 zestawienia wyników Powszechny dostęp do internetu Metoda delficka Pytania: Mediana Przedział międzykwartylowy Srednia ocen specjalistów M Q1 Q3 Sr W którym roku co najmniej 80% rodzin w Polsce będzie miało dostęp do internetu Kwestionariusz Kwestionariusz Kwestionariusz Kwestionariusz Kwestionariusz 1 Kwestionariusz 2 Kwestionariusz 3 Kwestionariusz 4 Kwestionariusz 1 Kwestionariusz 2 Kwestionariusz 3 Kwestionariusz 4

23 2016 Rok zestawienia wyników M Q1 Q3 Kwestionariusz