7823/15 mo/bb 1 DG C 1

Transkrypt

1 Rada Unii Europejskiej Bruksela, 20 kwietnia 2015 r. (OR. en) 7823/15 NOTA Od: Do: Sekretariat Generalny Rady Delegacje Nr poprz. dok.: 7776/15 Dotyczy: COAFR 131 ACP 60 CFSP/PESC 29 DEVGEN 46 COTER 59 MAMA 4 COHAFA 40 MIGR 23 Konkluzje Rady w sprawie regionalnego planu działania na rzecz Sahelu na lata Na posiedzeniu w dniu 20 kwietnia 2015 r. Rada przyjęła konkluzje Rady w wersji przedstawionej w załączniku do niniejszej noty. 7823/15 mo/bb 1 DG C 1 PL

2 ZAŁĄCZNIK Konkluzje Rady w sprawie regionalnego planu działania na rzecz Sahelu na lata Rada przyjęła dziś załączony regionalny plan działania na rzecz Sahelu na lata , który określa ogólne ramy wdrażania strategii Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu przyjętej i zaktualizowanej w konkluzjach Rady odpowiednio w dniach 21 marca 2011 r. i 17 marca 2014 r. Przyjęcie planu działania ma miejsce w kluczowym momencie dla krajów Sahelu. Rada wyraża zadowolenie z tego planu działania, który potwierdza stałe zaangażowanie UE w regionie Sahelu oraz jej wsparcie na rzecz zrównoważonego i obejmującego wszystkich rozwoju politycznego i społeczno-gospodarczego, wzmacniania przestrzegania praw człowieka, demokratycznych rządów i praworządności oraz odporności w reakcji na wielowymiarowy kryzys w tym regionie. Zwiększenie bezpieczeństwa w regionie poprzez walkę z terroryzmem 1, nielegalnym handlem, radykalizacją postaw i brutalnym ekstremizmem pozostaje kluczowym celem dla UE. W kontekście kompleksowego podejścia, obejmującego wkład instytucji unijnych, Specjalnego Przedstawiciela Unii Europejskiej w regionie Sahelu oraz państw członkowskich, UE podkreśla swoje zaangażowanie, by wspierać w ramach planu działania inicjatywy regionalne i inicjatywy prowadzone przez poszczególne kraje w ramach własnej odpowiedzialności, wykorzystując wszystkie stosowne instrumenty, zwłaszcza regionalne i krajowe programy orientacyjne w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju oraz programy państw członkowskich, a także uwzględniając misje w dziedzinie WPBiO EUTM Mali, EUCAP Sahel Niger i EUCAP Sahel Mali oraz Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju. 1 Konkluzje Rady z dnia 9 lutego 2015 r. w sprawie zwalczania terroryzmu 7823/15 mo/bb 2 DG C 1 PL

3 2. Pierwotny cel strategiczny unijnej strategii na rzecz Sahelu, podkreślający współzależność rozwoju i bezpieczeństwa, oraz cztery filary wdrażania tej strategii są nadal w pełni aktualne i zapewniają kompleksowe ramy działania UE w regionie Sahelu. Przedmiotowy plan działania stanowi solidną podstawę pozwalającą na realizację celów strategii oraz większą koncentrację działań UE na czterech niezwykle istotnych dla stabilizacji regionu obszarach, którymi są: zapobieganie i zwalczanie radykalizacji postaw, tworzenie odpowiednich warunków dla młodzieży, migracja i mobilność oraz zarządzanie granicami, walka z nielegalnym handlem i międzynarodową przestępczością zorganizowaną. Unia Europejska podkreśla przede wszystkim znaczenie wspierania większych synergii między państwami regionu, a także między regionem Sahelu i państwami sąsiadującymi. Mając na uwadze bliskie położenie regionu Sahelu w stosunku do UE i jej najbliższych sąsiadów, UE zauważa, że konieczne jest dalsze poszukiwanie wspólnej płaszczyzny dialogu i współpracy między regionem Sahelu, Maghrebem i UE w istotnych sektorach, takich jak bezpieczeństwo i migracja, w celu sprawniejszego rozwiązania kwestii transgranicznych. Powinno się to odbywać w ramach istniejących mechanizmów i dialogów, takich jak proces z Rabatu oraz proces chartumski w sprawie migracji i rozwoju. 3. UE potwierdza swoją gotowość do kontynuowania bliskiej współpracy z państwami Sahelu w celu wsparcia ich wysiłków na rzecz zapewnienia pokoju, bezpieczeństwa i rozwoju. Plan działania będzie realizowany w poczuciu pełnej i głównej odpowiedzialności zainteresowanych krajów oraz we współpracy z kluczowymi organizacjami międzynarodowymi i regionalnymi oraz innymi partnerami, zwłaszcza Organizacją Narodów Zjednoczonych (ONZ), Unią Afrykańską (UA), Wspólnotą Gospodarczą Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS), Zachodnioafrykańską Unią Gospodarczą i Walutową (UEMOA), Grupą Pięciu na rzecz Sahelu, Komisją ds. Basenu Jeziora Czad i Bankiem Światowym, a także ze społeczeństwem obywatelskim. W tym względzie UE podkreśla, jak ważne jest kontynuowanie ścisłej koordynacji międzynarodowej i regionalnej, w tym koordynacji między Specjalnym Przedstawicielem Unii Europejskiej w regionie Sahelu, specjalnym wysłannikiem Sekretarza Generalnego w regionie Sahelu, specjalnym przedstawicielem Sekretarza Generalnego ONZ ds. Mali i wysokim przedstawicielem UA ds. Mali i Sahelu, w celu tworzenia synergii we wdrażaniu odnośnych strategii. 4. Rada zachęca Wysokiego Przedstawiciela oraz Komisję i państwa członkowskie do rozpoczęcia realizacji regionalnego planu działania na rzecz Sahelu. Rada będzie powracać do tej kwestii w stosownym czasie, a co najmniej raz w roku. 7823/15 mo/bb 3 DG C 1 PL

4 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA ZAŁĄCZNIK STRATEGIA UE NA RZECZ SAHELU REGIONALNY PLAN DZIAŁANIA NA LATA STRESZCZENIE Bezpieczeństwo i rozwój w regionie Sahelu mają podstawowe znaczenie dla Unii Europejskiej. Skrajne ubóstwo, konflikty wewnętrzne, braki instytucjonalne, rosnąca liczba ludności, częste kryzysy żywnościowe, niestabilność rządów i państwa prawa, nieprzestrzeganie praw człowieka, nielegalna migracja i powiązane przestępstwa, takie jak handel ludźmi i przemyt migrantów, radykalizacja postaw i brutalny ekstremizm stanowią poważne wyzwania w regionie i mogą wywoływać skutki uboczne poza jego granicami, w tym w UE. Regionalny plan działania służy realizacji unijnej strategii na rzecz Sahelu 2 poprzez określenie działań i inicjatyw na nadchodzące lata, w koordynacji z działaniami państw członkowskich, w oparciu o cele strategii i z uwzględnieniem nabytych doświadczeń. Plan działania łączy różne inicjatywy i działania UE i wzmacnia synergie zgodnie z wysiłkami koordynacyjnymi. Określa on ramy działań UE w regionie Sahelu poprzez zastosowanie kompleksowego podejścia w celu dopilnowania, by strategie polityczne, instrumenty i narzędzia współdziałały na rzecz realizacji tych samych celów z myślą o osiągnięciu lepszych wyników, w pełnej koordynacji z państwami członkowskimi. 2 Konkluzje Rady w sprawie strategii Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu posiedzenie Rady Unii Europejskiej do SPRAW ZAGRANICZNYCH, które odbyło się w Brukseli 21 marca 2011 r.; wspólny dokument roboczy służb Komisji, wspólny dokument w sprawie strategii Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu SEC (2011)331 final 7823/15 mo/bb 4 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

5 Sama strategia na rzecz Sahelu pozostaje w mocy, a jej pierwotne cele strategiczne powinny zostać potwierdzone. Należy także odnowić zobowiązanie na rzecz jej realizacji, z zachowaniem podziału zadań między instytucjami UE a państwami członkowskimi. Równie istotna dla przyszłych działań prowadzonych w ramach przedmiotowej strategii jest także potrzeba skoncentrowania się na wybranych obszarach. Regionalny plan działania określa cztery obszary, które należy dodatkowo wzmocnić: 1) zapobieganie i zwalczanie radykalizacji postaw, 2) tworzenie odpowiednich warunków dla młodzieży, 3) migracja i mobilność, 4) zarządzanie granicami, walka z nielegalnym handlem i międzynarodową przestępczością zorganizowaną. Plan działania powinien być nadal realizowany w elastyczny sposób, tak by uwzględniać zmiany w regionie, i powinien odzwierciedlać strategie partnerów lokalnych. Będzie on bazował na istniejących i realizowanych programach i działaniach. Wskazanie konkretnych inicjatyw w regionie będzie zależało od tego, w jakim stopniu mogą one przyczynić się do realizacji celów. Należy także w możliwie największym zakresie uwzględnić wpływ rozwoju sytuacji w północnej części Mali i realizacji oczekiwanego porozumienia pokojowego. Ponadto dążyć się będzie do komplementarności z innymi odnośnymi strategiami UE i planami działania (m.in. wspólną strategią Afryka UE 3, strategią UE dotyczącą Zatoki Gwinejskiej 4, wspólnym komunikatem w sprawie ściślejszej współpracy i integracji regionalnej w regionie Maghrebu 5, procesem z Rabatu: deklaracją rzymską i programem rzymskim 6 ) Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego i Rady Od Kairu do Lizbony Partnerstwo strategiczne między UE i Afryką, COM (2007)357 final. Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Elementy strategicznej odpowiedzi UE na wyzwania w Zatoce Gwinejskiej, JOIN (2013)31 final. Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Wspieranie ściślejszej współpracy i integracji regionalnej w regionie Maghrebu: Algierii, Libii, Mauretanii, Maroku i Tunezji, JOIN (2012)36 final. Proces z Rabatu: deklaracja rzymska i program rzymski ( ). 7823/15 mo/bb 5 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

6 WPROWADZENIE W odpowiedzi na brutalny ekstremizm, radykalizację postaw, nielegalny handel i terroryzm, a także na wyzwania, jakie niosą ze sobą skrajne ubóstwo i niestabilne rządy w regionie Sahelu, w 2011 r. Rada przyjęła strategię na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju w regionie Sahelu obejmującą Mali, Mauretanię i Niger. Na posiedzeniu w marcu 2014 r. Rada do Spraw Zagranicznych omówiła strategię i zmieniła ją. Rada postanowiła rozszerzyć realizację strategii na Burkinę Faso i Czad 7, i zaproponowała opracowanie nowego regionalnego planu działania służącego jej wdrożeniu. Ponadto uznała, że cele strategii na rzecz Sahelu i leżące u jej podstaw strategiczne kierunki działania w dziedzinie rozwoju, bezpieczeństwa, budowania pokoju, zapobiegania konfliktom oraz zwalczania radykalizacji postaw są wciąż aktualne, podobnie jak ich współzależność. Państwa członkowskie aktywnie wsparły wdrażanie strategii, która nakreśliła ramy ich zaangażowania w regionie Sahelu, a w niektórych przypadkach opracowały równolegle własne określone strategie. Obecna sytuacja w regionie Sahelu pozostaje jednak równie niestabilna, jak cztery lata temu, a może jest nawet bardziej wymagająca, co uwypukla potrzebę odnowionego zobowiązania na rzecz realizacji ambitnych celów strategii oraz konieczność dalszej poprawy spójności i skuteczności działań UE. W związku z tym regionalny plan działania ma przede wszystkim służyć wykorzystaniu dotychczas zdobytych doświadczeń, realizacji celów oraz zapewnieniu, by odpowiednie służby Komisji i ESDZ w dalszym ciągu przyczyniały się do tego przy pomocy konkretnych działań. W tym celu regionalny plan działania wskazuje działania priorytetowe, które należy wzmocnić i zrealizować, obok tych, które już podjęto lub zaplanowano. 7 Stwierdziła również, że dialog polityczny na temat zapobiegania konfliktom i kwestii bezpieczeństwa w regionie Sahelu zostanie także zintensyfikowany w odnośnych państwach Afryki Zachodniej i państwach sąsiednich, w tym Senegalu, Nigerii i Kamerunie, a także w państwach Maghrebu. 7823/15 mo/bb 6 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

7 Stosowne służby Komisji i ESDZ będą starały się w większym stopniu uwzględnić fakt, że region Sahelu znajduje się w pobliżu krajów sąsiadujących z Unią Europejską, i dlatego będą szukały sposobów na pogłębienie współpracy na poziomie Europy/Sahelu/Maghrebu, jak również współpracy z innymi odnośnymi państwami Afryki Zachodniej i państwami sąsiadującymi, w kwestiach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, takich jak priorytety regionalnego planu działania. Obecny regionalny plan działania sporządzono w procesie konsultacji z uwzględnieniem wkładu zainteresowanych stron, w tym m. in. delegatur w regionie Sahelu, a także państw członkowskich 8 i innych podmiotów. Ponieważ sytuacja w regionie Sahelu jest niestabilna, niniejszy dokument pozostanie elastycznym i dynamicznym narzędziem realizacji strategii UE na rzecz Sahelu w nadchodzących latach. ANALIZA KONTEKSTOWA Sytuacja w zakresie bezpieczeństwa w regionie Sahelu jest nadal wysoce niestabilna, w szczególności w północnej części Mali i w okolicy jeziora Czad, co jest skutkiem ubocznym wydarzeń w południowej Libii i na północy Nigerii. Niger stanowi ważny węzeł komunikacyjny i tranzytowy dla ruchów migracyjnych w regionie Sahelu. Problemy związane ze skrajnym ubóstwem oraz brakiem stabilności, w tym słabością gospodarczą, pozostają równie poważne, jak w 2011 r. Nielegalna migracja i powiązane przestępstwa, takie jak handel ludźmi i przemyt migrantów, korupcja, nielegalny handel i międzynarodowa przestępczość zorganizowana, rozkwitają w szczególności tam, gdzie obecność władz rządowych jest znikoma bądź żadna. Narasta presja migracyjna niosąca za sobą poważne konsekwencje zarówno dla krajów regionu, jak i UE. Region Sahelu jest wciąż regularnie targany kryzysami humanitarnymi ponad 20 mln ludzi w 2015 r. cierpi z powodu braku bezpieczeństwa żywnościowego, z czego ponad 4 mln potrzebuje natychmiastowego wsparcia żywnościowego przez co pozostaje jednym z głównych regionów w Afryce, którym udzielana jest pomoc humanitarna. Susza, zmiany klimatu i problemy zdrowotne będą nadal wpływać na (rozrastające się) społeczności lokalne, zatem istnieje pilna potrzeba zajęcia się słabymi punktami oraz budowania odporności na przyszłe wstrząsy (klimatyczne i związane z konfliktami) na szczeblu krajowym i poszczególnych społeczności, tak by działania obejmowały przede wszystkim ochronę socjalną, bezpieczeństwo żywnościowe, żywienie i źródła utrzymania. 8 Addendum 3 zawiera przegląd zaangażowania państw członkowskich w regionie Sahelu. 7823/15 mo/bb 7 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

8 Jednocześnie brakuje zdolności rządzących, a czasem zaangażowania politycznego, które w regionie jest niewystarczające, aby zapewnić ochronę praw człowieka; stanowi to zarówno przyczynę, jak i objawy powtarzających się kryzysów w regionie. Sytuację tę pogarszają słabość instytucji państwa prawa, korupcja, powszechny brak odpowiedzialności, nierówności społeczne i ze względu na płeć oraz powtarzające się praktyki dyskryminacyjne wobec niektórych szczególnie wrażliwych grup. Poprawa przestrzegania praw człowieka i praworządności będzie nadal jednym z kluczowych elementów regionalnego planu działania w reakcji na wielowymiarowy kryzys w regionie Sahelu. Unijny system wczesnego ostrzegania o konfliktach pokazuje, że obecnie ogólna sytuacja w regionie Sahelu pogarsza się lub w najlepszym wypadku ulega stagnacji, co potwierdza wskaźnik rozwoju społecznego 9, który także nie wykazuje żadnej poprawy. W związku z tym region Sahelu wciąż charakteryzuje się ogromnymi wyzwaniami w zakresie rozwoju, niestabilnością i głębokimi podziałami politycznymi. Dlatego też czynniki pierwotnie wskazane w strategii UE na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju wciąż odgrywają istotną rolę 10. Mimo francuskiej interwencji oraz uruchomienia Wszechstronnej Zintegrowanej Misji Stabilizacyjnej ONZ w Mali (MINUSMA) sytuacja w tym kraju jest wciąż bardzo niepokojąca z uwagi na liczne zamachy terrorystyczne oraz wysoką liczbę ofiar wśród sił pokojowych, armii malijskiej i ludności cywilnej, szczególnie w regionach północnych. Dzięki konferencji darczyńców zorganizowanej w Brukseli (w maju 2013 r.) udało się zgromadzić znaczne środki stanowiące bodziec dla kraju, a zastosowany mechanizm monitorowania pozwolił na dokładną kontrolę ich wykorzystania. Przywrócenie porządku konstytucyjnego okazało się sukcesem, ale pozostaje jeszcze wiele wyzwań. Kluczowe znaczenie będzie miało wdrożenie wiarygodnego, sprzyjającego włączeniu społecznemu i trwałego porozumienia pokojowego, które będzie wymagało odnowionego zobowiązania ze strony krajów regionu i społeczności międzynarodowej, w tym UE W wykazie 187 państw zamieszczonym w sprawozdaniu ONZ w sprawie wskaźnika rozwoju społecznego w 2014 r. (w oparciu o dane z 2013 r.) Niger plasuje się na 187 pozycji (1 miejsce niżej niż w roku poprzednim), Czad na pozycji 184 (1 miejsce niżej), Burkina Faso na pozycji 181 (bez zmian), Mali na pozycji 176 (bez zmian), Mauretania na pozycji 161 (2 miejsca niżej). Dotyczy to także ram wspólnej strategii Afryka UE (odniesienie zostanie wstawione) potwierdzonej podczas czwartego szczytu UE Afryka w Brukseli w kwietniu 2014 r. 7823/15 mo/bb 8 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

9 Na szczeblu regionalnym wdrożone zostały nowe inicjatywy w odpowiedzi na potrzebę ściślejszej koordynacji i wspólnych działań. Należą do nich między innymi: globalne porozumienie na rzecz inicjatywy odporności Sahelu zainicjowane w Wagadugu w grudniu 2012 r. utworzenie w 2014 r. Grupy Pięciu na rzecz Sahelu przez szefów państw: Burkiny Faso, Czadu, Mali, Mauretanii oraz Nigru w celu rozwiązywania głównych problemów w regionie Sahelu, zwłaszcza w dziedzinie bezpieczeństwa i rozwoju; platforma ministerialna z Bamako zainicjowana po wspólnej wizycie na wysokim szczeblu w regionie w 2013 r. (z udziałem ONZ, Unii Afrykańskiej, Banku Światowego, UE) w celu koordynacji strategii dotyczących regionu Sahelu; proces z Nawakszut z 2013 r. służący promowaniu zbiorowego bezpieczeństwa w regionie pod auspicjami Unii Afrykańskiej; wznowienie prac Komisji ds. Basenu Jeziora Czad w celu rozwiązania wspólnych kwestii granicznych ze względu na zwiększone zagrożenie dla regionu Sahelu, jakie niesie ze sobą działalność Boko Haram. Inicjatywy te powinny być wspierane zgodnie z unijnymi interesami i priorytetami. Wymaga to jednak gruntownej oceny ich wartości dodanej, określenia priorytetów i właściwego doboru instrumentów. UE podkreśla potrzebę angażowania zarówno kobiet, jak i mężczyzn w mediacje, negocjacje pokojowe i budowanie pokoju oraz potrzebę ich uczestnictwa w tych działaniach. 7823/15 mo/bb 9 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

10 Jeśli chodzi o działania UE mianowanie specjalnego przedstawiciela UE w 2013 r. pozwoliło na zastosowanie bardziej aktywnego podejścia do regionu oraz na poprawę widoczności działań UE. Sama realizacja strategii na rzecz Sahelu doprowadziła do wspólnej refleksji nad tym, jak lepiej myśleć i działać na szczeblu regionalnym. W związku z tym objęcie strategią Burkiny Faso i Czadu w 2014 r. stworzyło nową okazję do poszerzenia zakresu działań UE 11. Kompleksowe oceny w ramach wczesnego ostrzegania, które zostały przeprowadzone w latach przez osiem państw w całym regionie Sahelu 12, oraz będące ich konsekwencją dodatkowe warsztaty poświęcone analizie konfliktu w Nigerii i Czadzie wniosły cenny wkład w opracowanie wspólnej analizy ryzyka zagrożenia konfliktem oraz określenie unijnych interesów, wartości dodanej i możliwości działania w celu złagodzenia tego ryzyka dla poszczególnych państw, a także na szczeblu regionalnym. Ponadto służby Komisji i ESDZ będą starały się w większym stopniu uwzględnić fakt, że region Sahelu znajduje się w pobliżu krajów sąsiadujących z Unią Europejską. Istnieje potrzeba opracowania wspólnej płaszczyzny dialogu i współpracy między UE a regionami Maghrebu i Sahelu, a także z innymi krajami Afryki Zachodniej. Mimo że sama strategia jest nadal aktualna, przyszłe działania w ramach tej strategii, która powinna zmierzać również do promowania praw człowieka i demokracji w regionie, muszą koncentrować się na wybranych dziedzinach, takich jak zintegrowane zarządzanie granicami, przemyt i nielegalny handel, międzynarodowa przestępczość zorganizowana, mobilność i migracja, w tym przymusowe ruchy migracyjne, reagowanie na wyzwania demograficzne i zatrudnienie młodzieży w związku z przeciwdziałaniem radykalizacji postaw. Kwestie te znajdują odzwierciedlenie w obecnym regionalnym planie działania Misje łączone prowadzone w tych krajach pomogły określić zakres współpracy w kontekście strategii. Burkina Faso, Kamerun, Czad, Mali, Mauretania, Niger, Nigeria i Senegal. 7823/15 mo/bb 10 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

11 REALIZACJA STRATEGII I WYCIĄGNIĘTE WNIOSKI Strategia na rzecz Sahelu jest wynikiem szeroko zakrojonego procesu negocjacji i planowania i stanowi odpowiedź na wspólne obawy UE i jej państw członkowskich związane z nasilaniem się zagrożenia dla bezpieczeństwa w tym regionie. To wspólne zainteresowanie stało się podstawą trwałego dialogu i bliskiej współpracy na szczeblu centralnym, a także wspólnych działań w tym zakresie. Zaangażowanie UE i działania państw członkowskich 13 w regionie Sahelu w ostatnich czterech latach były imponujące. Skupienie uwagi na współzależności bezpieczeństwa i rozwoju sprzyjało nowym sposobom określania polityki. Od samego początku wykorzystywano szeroki wachlarz unijnych instrumentów i narzędzi. Gdy przyjmowano strategię na rzecz Sahelu, realizacja 10. Europejskiego Funduszu Rozwoju była ukończona mniej więcej w połowie ( ). Niemniej jednak w ramach tego instrumentu dla Mali, Mauretanii i Nigru przeznaczono ponad 1,5 mld EUR, aby wspierać działania określone w strategii oraz między innymi: sektory społeczne, bezpieczeństwo żywnościowe i żywieniowe i rozwój obszarów wiejskich, zatrudnienie, dobre rządy, praworządność, reformy wymiaru sprawiedliwości i decentralizację. Ponadto regionalny program orientacyjny dla Afryki Zachodniej wspiera projekty mające wpływ na takie obszary jak: pokój i bezpieczeństwo, dobre rządy, integracja gospodarcza i odporność. W rezultacie zdecydowana większość tych działań jest zgodna ze strategicznym kierunkiem działania i celami strategii na rzecz Sahelu. Niemniej jednak, mając na uwadze jeszcze większą koncentrację działań, dokonano przeglądu puli środków finansowych dla poszczególnych krajów w kontekście przeglądu śródokresowego i ad hoc, aby zapewnić jeszcze większą zgodność z celami strategii i znaleźć niezbędne zasoby do realizacji nowych działań. Jednakże, zgodnie ze zobowiązaniami podjętymi między krajami partnerskimi a UE w ramach 10. EFR, jak również z obowiązującymi procedurami, proces ten wymagał czasu. Wyjaśnia to po części, dlaczego niektóre działania rozpoczęły się dopiero w 2013 r. 13 Zob. addendum III, który zawiera przegląd zaangażowania państw członkowskich w regionie Sahelu. 7823/15 mo/bb 11 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

12 Instrument na rzecz stabilności (IfS) oraz jego kolejną odsłonę Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju wykorzystuje się w dużym stopniu w całym regionie Sahelu w ramach zarówno krótkoterminowego/kryzysowego reagowania, jak i długoterminowych działań. W dziedzinie bezpieczeństwa działania te obejmują wsparcie dla służb cywilnego systemu egzekwowania prawa i wymiaru sprawiedliwości, aby przywrócić bezpieczeństwo i zapewnić ochronę ludności cywilnej (Mali), wspierać bezpieczeństwo na poziomie lokalnych społeczności, w tym tworzenie lokalnych organów policji (Niger) oraz zwiększyć zdolności w zakresie zarządzania granicami (Mauretania, Niger Nigeria). Wsparte zostały również inicjatywy na rzecz walki z terroryzmem i radykalizacją postaw, utworzenie kolegium bezpieczeństwa w regionie Sahelu (obecnie składającego się z przedstawicieli Mali, Mauretanii oraz Nigru) zatwierdzone przez Grupę Pięciu na rzecz Sahelu, propagowanie tolerancji, dialogu, wolności słowa oraz dialogu między religiami i w ich obrębie. Udzielono również wsparcia edukacyjnego szkołom koranicznym (Mali, Niger, Nigeria) oraz wsparcia na rzecz przeciwdziałania brutalnemu ekstremizmowi poprzez zapewnianie możliwości społeczno-gospodarczych, zwłaszcza dla młodych ludzi (Czad, Niger, Nigeria). Wsparte zostały także programy na rzecz rozbrojenia, demobilizacji i reintegracji wspierające społeczno-gospodarczą reintegrację kombatantów/żołnierzy (Nigeria, Czad). Po przeprowadzeniu w 2013 r. oceny wczesnego ostrzegania zlecono przegląd literatury na temat przeciwdziałania brutalnemu ekstremizmowi, a ekspert przeprowadził szkolenie dla kilku delegatur w regionie dotyczące sposobu, w jaki należy przeciwdziałać brutalnemu ekstremizmowi we właściwym dla nich kontekście. Operacje Serval pod przywództwem sił francuskich w latach oraz prowadzona obecnie, a rozpoczęta w sierpniu 2014 r. operacja Barkhane odgrywają kluczową rolę w walce z terroryzmem w regionie Sahelu. W tej samej walce z terroryzmem i przestępczością zorganizowaną trzy misje w dziedzinie WPBiO 14 w regionie Sahelu są ważnymi elementami reakcji UE na niestabilną sytuację w tym regionie i transgraniczny charakter zagrożeń dla bezpieczeństwa. Misje w dziedzinie WPBiO, stanowiące środki reagowania kryzysowego, realizują krótkoi średnioterminowe cele, jednak zapewniają one także naturalne synergie i komplementarność z długoterminowymi działaniami komponentów bezpieczeństwa w ramach instrumentów rozwoju. 14 Misje cywilne EUCAP Sahel Niger i Mali zapewniają doradztwo i szkolenia w celu wsparcia zdolności władz krajowych i wewnętrznych sił bezpieczeństwa w zwalczaniu terroryzmu i przestępczości zorganizowanej. W ramach misji wojskowej EUTM Mali, angażującej personel wojskowy 23 państw członkowskich, prowadzone są szkolenia armii malijskiej oraz przekazywana jest fachowa wiedza w zakresie reformy sił zbrojnych. 7823/15 mo/bb 12 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

13 W marcu 2013 r. wysoka przedstawiciel mianowała Specjalnego Przedstawiciela Unii Europejskiej w regionie Sahelu. Jego praca ma kluczowe znaczenie dla poprawy jakości i skuteczności zaangażowania UE w regionie Sahelu, zarówno w zakresie polityki, bezpieczeństwa, jak i rozwoju. Z punktu widzenia UE odegrał on zasadniczą rolę w rozmowach pokojowych w Mali, przy wsparciu zespołu mediacyjnego, co może mieć istotne pozytywne skutki dla przyszłej stabilności nie tylko w kraju, ale również w całym regionie. Nie ulega wątpliwości, że UE zadała sobie wiele trudu, by stawić czoła wyzwaniom w regionie Sahelu i przezwyciężyć istniejące bariery, oraz że była w stanie zapewnić komplementarność różnych instrumentów UE i misji/efr, a także ścisłą koordynację z państwami członkowskimi. Konieczne są jednak dalsze działania: ze strategicznego punktu widzenia szczególnie istotne dla dalszego rozwoju wydaje się: 1) zapobieganie i zwalczanie radykalizacji postaw; 2) tworzenie odpowiednich warunków dla młodzieży; 3) migracja i mobilność; 4) zarządzanie granicami oraz walka z nielegalnym handlem i międzynarodową przestępczością zorganizowaną; z metodologicznego punktu widzenia ważne jest, aby w dalszym ciągu wzmacniać kompleksowe podejście do działań UE w regionie Sahelu, a w szczególności bieżące wysiłki na rzecz wspólnych ocen i procesów wspólnego programowania, poprzez spójny system monitorowania. Taki solidny system monitorowania umożliwi realizację bardziej wydajnych i skutecznych działań. 7823/15 mo/bb 13 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

14 ODNOWIONE ZOBOWIĄZANIE NA RZECZ PIERWOTNEGO CELU STRATEGICZNEGO Pierwotny cel strategiczny unijnej strategii na rzecz Sahelu 15, podkreślający współzależność rozwoju i bezpieczeństwa, oraz cztery filary wdrażania tej strategii są nadal w pełni aktualne i zapewniają kompleksowe ramy działania UE w regionie Sahelu 16 : Rozwój, dobre rządy i rozwiązywanie konfliktów wewnętrznych Przy wykorzystaniu doświadczeń z przeszłości kontynuowane będzie wsparcie dla zrównoważonego i obejmującego wszystkich rozwoju społeczno-gospodarczego oraz integracji regionalnej, w tym wsparcie na rzecz: usług socjalnych zwłaszcza opieki zdrowotnej i edukacji oraz odporności 17, zrównoważonego rolnictwa i rozwoju obszarów wiejskich, bezpieczeństwa żywnościowego i żywieniowego, infrastruktury, rozwoju sektora prywatnego, a także rozwiązywania wyzwań demograficznych. UE będzie nadal zapewniać wsparcie na rzecz lepszych rządów, m.in poprzez modernizację sektora publicznego (np. ICT), w tym zarządzania finansami publicznymi, ze szczególnym naciskiem na usprawnienie działania wymiaru sprawiedliwości i poprawę dostępu do niego; pierwszorzędne znaczenie ma też walka z korupcją i bezkarnością. Propagowane będą demokracja i prawa człowieka, co obejmować będzie wsparcie wyborów, sprawowania władzy na szczeblu lokalnym i decentralizacji, a także organizacji społeczeństwa obywatelskiego, z uwzględnieniem konieczności zapewnienia bardziej wyrównanej reprezentacji kobiet i mężczyzn w organach decyzyjnych i we wszystkich dziedzinach życia publicznego. W związku z tym zasada równości płci będzie również propagowana we wszystkich działaniach zawartych w planie działania. Ponadto w kontekście tego regionalnego planu działania UE będzie zdecydowanie opowiadać się za rozwiązaniem kwestii bezkarności za łamanie praw człowieka oraz za rozliczaniem osób odpowiedzialnych za takie czyny Celem długoterminowym (na 5 10 lat) strategii było: Wzmocnienie politycznej stabilności, bezpieczeństwa, dobrych rządów, spójności społecznej w państwach Sahelu oraz zwiększenie możliwości gospodarczych i możliwości kształcenia, a tym samym zapewnienie warunków dla lokalnego i krajowego zrównoważonego rozwoju, tak by region Sahelu mógł prosperować i przestał być potencjalnym bezpiecznym schronieniem dla Al-Kaidy Islamskiego Maghrebu i siatek przestępczych; wspieranie na poziomie krajowym łagodzenia wewnętrznych napięć, w tym podejmowanie wyzwań związanych z brutalnym ekstremizmem napędzającym działania Al-Kaidy Islamskiego Maghrebu i innych grup przestępczych. Addendum II i III zawierają kompleksowy przegląd zarówno bieżących, jak i planowanych działań w ramach instrumentów finansowych UE oraz leżących w gestii państw członkowskich UE. Na przykład w ramach globalnego porozumienia na rzecz inicjatywy odporności Sahelu. 7823/15 mo/bb 14 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

15 Ze szczególną uwagą potraktowane zostaną kwestie walki z przemytem nielegalnych imigrantów i handlem nimi oraz mieszanych przepływów migracyjnych przy pełnym poszanowaniu praw migrantów; w dalszym ciągu rozwijane będą też synergie migracji i rozwoju. Działania polityczne i dyplomatyczne Po tym jak UE przyjęła wspomnianą strategię, inne podmioty międzynarodowe poszły za jej przykładem, wdrażając własne strategie dotyczące Sahelu (w tym ONZ, UA, Bank Światowy i Wspólnota Gospodarcza Państw Afryki Zachodniej (ECOWAS)), co dodatkowo uwidoczniło konieczność przyjęcia podejścia regionalnego. Strategia jeszcze bardziej umocniła uznaną pozycję UE jako jednego z głównych podmiotów międzynarodowych reagujących na nawracające kryzysy regionalne. Oznacza to, że UE przyjęła na siebie szczególną odpowiedzialność, która odzwierciedlona jest obecnie przez aktywny udział UE w kluczowych procesach politycznych, w tym w prowadzonych w Algierze rozmowach pokojowych w sprawie Mali. SPUE reprezentuje UE na wszystkich forach międzynarodowych i spotkaniach koordynacyjnych dotyczących Sahelu, zapewniając spójność i będąc twarzą unijnej dyplomacji w tej dziedzinie, i nadal będzie to czynić. Delegatury UE propagują podejście regionalne w stosunkach z władzami lokalnymi w odnośnych krajach. W najbliższej przyszłości zasadnicze znaczenie dla UE będzie miało rozpoczęcie regularnego dialogu politycznego wysokiego szczebla z Grupą Pięciu na rzecz Sahelu i wspieranie dalszej integracji w kwestiach bezpieczeństwa i stabilności w krajach Sahelu. UE i jej państwa członkowskie przewidują udzielenie wsparcia Grupie Pięciu na rzecz Sahelu. W celu sprostania wyzwaniom, których zasięg wykracza poza pięć krajów Sahelu, można by w sposób bardziej systematyczny i konkretny promować odpowiednie partnerstwa z Unią Afrykańską, ECOWAS, procesem z Nawakszut, Grupą Pięciu na rzecz Sahelu, Wspólnotą Państw Sahelu i Sahary oraz Komisją ds. Basenu Jeziora Czad, zgodnie z ich rolą i celami. Propagowana będzie ściślejsza współpraca z krajami Maghrebu, jak również innymi odpowiednimi krajami Afryki Zachodniej. 7823/15 mo/bb 15 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

16 Bezpieczeństwo i praworządność W dziedzinie bezpieczeństwa służby Komisji i ESDZ będą nadal promować i wspierać krajowe i regionalne starania w związku z reformą sektora bezpieczeństwa, zarządzaniem bezpieczeństwem, powiązaniem między bezpieczeństwem a sprawiedliwością oraz ze zintegrowanym zarządzaniem granicami. Służby Komisji i ESDZ zwiększą wsparcie dla krajowych i regionalnych wysiłków w zakresie walki z terroryzmem, przemytem migrantów i handlem ludźmi oraz innymi formami nielegalnego handlu, a także z międzynarodową przestępczością zorganizowaną. Wyzwaniami tymi należy się w dalszym ciągu zajmować m.in. w kontekście korupcji w części aparatu politycznego i bezpieczeństwa wielu z tych krajów. Służby Komisji i ESDZ będą nadal angażować się we współpracę z krajami Sahelu, a w razie konieczności z szerzej rozumianym regionem, w kwestii zwalczania terroryzmu oraz będą wskazywać możliwości współpracy, w tym za pośrednictwem misji w dziedzinie WPBiO. Należy też ułatwić dzielenie się wiedzą w tym zakresie oraz opierać się na wdrożonych doświadczeniach i wnioskach. Służby Komisji i ESDZ będą w dalszym ciągu wspierać niezależne, skuteczniejsze, sprawiedliwe i łatwiej dostępne systemy wymiaru sprawiedliwości na szczeblu krajowym i regionalnym oraz wzmocnią reakcję prawnokarną na zjawisko terroryzmu. Obejmuje to promowanie dostępu do wiarygodnego wymiaru sprawiedliwości, który gwarantuje ochronę praw człowieka, ogranicza bezkarność i wzmacnia walkę z korupcją. Służby Komisji i ESDZ zwiększą wsparcie na rzecz wypracowania skutecznej reakcji prawnokarnej na zjawisko terroryzmu i przestępczości zorganizowanej. Zwalczanie brutalnego ekstremizmu i radykalizacji postaw oraz zapobieganie tym zjawiskom Wiele działań priorytetowych dotyczących rozwoju, dobrych rządów i rozwiązywania konfliktów wewnętrznych będzie mieć bezpośredni lub pośredni wpływ na zwalczanie brutalnego ekstremizmu i radykalizacji postaw oraz zapobieganie tym zjawiskom. Działania te będą dotyczyły, między innymi, marginalizacji, zaspokajania podstawowych potrzeb, bezrobocia, braku wykształcenia oraz bezpieczeństwa ludzkiego. Kluczowe w procesie zapobiegania będą poprawa krótko- i długoterminowych perspektyw gospodarczych ludzi młodych i zaoferowanie młodzieży możliwości kształcenia. 7823/15 mo/bb 16 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

17 Służby Komisji i ESDZ będą włączać kwestię zapobiegania do programów, tak by skoncentrować działania na konkretnych obszarach geograficznych lub grupach docelowych, w których radykalizacja postaw i werbowanie terrorystów występują szczególnie często, we współpracy z regionalnymi i krajowymi zainteresowanymi stronami, w tym grupami społeczeństwa obywatelskiego. Monitorowane będą również dodatkowe działania zapobiegawcze podejmowane w związku z możliwościami wskazanymi w ocenach przeprowadzanych w ramach systemu wczesnego ostrzegania. WZMOCNIENIE DZIAŁAŃ PRZEWIDZIANYCH W REGIONALNYM PLANIE DZIAŁANIA Na podstawie powyższych czterech strategicznych kierunków działania oraz w związku z wyzwaniami określonymi w kontekście analizy oraz wdrożonych doświadczeń i wniosków można wskazać zestaw działań priorytetowych, które należy wzmocnić. Działania te będą realizowane w ramach wysiłków dyplomatycznych i politycznych; będą też uwzględniane przy określaniu przyszłych inicjatyw. Zapobieganie i zwalczanie radykalizacji postaw Obecne plany UE w odniesieniu do Sahelu obejmują wiele elementów służących rozwiązaniu problemu radykalizacji postaw i werbowania terrorystów, ale trzeba zrobić znacznie więcej, zarówno na szczeblu politycznym, jak i dyplomatycznym, a także w kwestii bezpieczeństwa i rozwoju. Radykalizacja postaw w regionie Sahelu wynika z kombinacji złożonych czynników i okoliczności, które wykraczają poza kwestie ubóstwa, dyskryminacji, złych warunków gospodarczych itp. A zatem proponowane rozwiązania muszą wykraczać poza tradycyjne działania na rzecz rozwoju i muszą być jednocześnie bezpośrednio ukierunkowane na zapobieganie i związane z zapobieganiem 18. Działania bezpośrednio ukierunkowane na zapobieganie mają na celu powstrzymanie osób przed zwracaniem się ku terroryzmowi; działania związane z zapobieganiem odnoszą się do warunków, które mogłyby sprzyjać radykalizacji postaw i rozprzestrzenianiu terroryzmu. Istotne jest lepsze zrozumienie i ograniczenie czynników będących źródłem problemu, takich jak bezrobocie, brak wykształcenia, wykluczenie, bezpieczeństwo ludzkie itd. Wiele z nich można wyeliminować poprzez właściwe działania na rzecz rozwoju w perspektywie długoterminowej. 18 Zgodnie z strategią UE w walce z radykalizacją postaw i rekrutacją terrorystów (dok /1/05). 7823/15 mo/bb 17 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

18 OBSZAR DZIAŁANIA nr 1: Zgodnie z art. 210 TFUE, służby Komisji i ESDZ będą koordynować programy rozwojowe UE i państw członkowskich, tak by koncentrowały się one w stosownych przypadkach na konkretnych obszarach geograficznych / społecznościach, w których radykalizacja postaw i werbowanie terrorystów często występują; będą też dążyć do dalszego uwzględniania kwestii zapobiegania i przeciwdziałania radykalizacji postaw w pracach na rzecz rozwoju i w stosownym procesie programowania. Opracowywanie i realizacja projektów bezpośrednio ukierunkowanych na zapobieganie, w tym projektów związanych z ideologią i z udziałem podmiotów religijnych, a także dotyczących dostępu do zasobów i innych podstawowych przyczyn radykalizacji postaw. Przeprowadzenie badania na temat wpływu salafizmu/wahhabizmu w regionie. Wspieranie budowania zdolności mediów, organizacji pozarządowych, społeczeństwa obywatelskiego i władz lokalnych. Wspieranie instytucji i organizacji, które promują umiarkowany i pokojowy islam, oraz islamskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego działających na rzecz pokoju. Zbadanie dodatkowych możliwości za pomocą ukierunkowanych analiz, szkoleń i wsparcia, zarówno w odniesieniu do delegatur UE, jak i innych grup docelowych. Skupienie uwagi na przyczynach radykalizacji postaw, czyli skrajnym ubóstwie, bezrobociu, słabości systemów edukacyjnych. Młodzież: Rozwój gospodarczy w regionie Sahelu jest napędzany przede wszystkim przez rolnictwo i przemysł wydobywczy. Silniejszy wzrost gospodarczy, nieopierający się na zasobach mineralnych, jest niezbędny do tworzenia miejsc pracy i do znacznego ograniczenia powszechnego ubóstwa i nierówności w dochodach, z którymi to zjawiskami nadal mamy do czynienia w regionie Sahelu. Należy dołożyć większych starań na rzecz stworzenia możliwości zatrudnienia we wszystkich sektorach, w szczególności dla ludzi młodych. Działania zapobiegające radykalizacji postaw są istotne w kontekście wyżu demograficznego, który jest jednym z głównych wyzwań dla regionu Sahelu. Aby rozwiązać ten problem i nie dopuścić do radykalizacji postaw młodych ludzi lub werbowania ich przez sieci uczestniczące w międzynarodowej przestępczości zorganizowanej i przemycie, należy zaoferować wartościowe alternatywy i możliwości, pozwalające na zmniejszenie nierówności oraz poprawę spójności społecznej, a także zwiększenie zaufania do instytucji krajowych i wiary w przyszłość własnego kraju. Innym aspektem istotnym dla regionu Sahelu jest fakt, że sytuacje pokonfliktowe stawiają szczególne wyzwania przed ludźmi młodymi (np. niedawno rozbrojonymi bezrobotnymi mężczyznami i przesiedlonymi młodymi chłopcami), z których wielu zostało pozbawionych możliwości kształcenia; często byli ono bojownikami lub członkami sieci nielegalnego handlu. 7823/15 mo/bb 18 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

19 Pokazuje to również, jak ważne zatrudnienie młodzieży i tworzenie miejsc pracy dla osób młodych. OBSZAR DZIAŁANIA nr 2: Udzielanie pomocy istotnej z punktu widzenia młodzieży, obejmującej kształcenie i szkolenie, oraz tworzenie miejsc pracy, a także zapewnienie równych szans dla chłopców i dziewcząt. Włączenie w główny nurt kwestii wzmocnienia pozycji ludzi młodych poprzez wskazanie wskaźników służących monitorowaniu i promowaniu kształcenia i zatrudnienia młodzieży, aby zaproponować alternatywę dla nielegalnej działalności / działań ekstremistycznych. Przedstawienie dalszych analiz na temat sposobów wspierania ludzi młodych jako podmiotów przyczyniających się do pozytywnych zmian. Budowanie odporności młodzieży, np. przez dalsze promowanie tam, gdzie to możliwe w programach UE i państw członkowskich możliwości gospodarczych i w zakresie zatrudnienia (poprzez wspieranie MŚP i kluczowych łańcuchów wartości, rekrutowanie lokalnych pracowników itp.) oraz ograniczanie nierówności. Można by również szczególnie przyjrzeć się wyzwaniu związanemu z demografią, tak by móc jak najlepiej stawić mu czoła. Demografia powinna być stopniowo i bardziej systematycznie uwzględniana w dialogu politycznym z krajami będącymi beneficjentami. W szerszym ujęciu uruchomienie instrumentów UE i państw członkowskich w celu poprawy spójności społecznej i zwiększenia wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu, w tym integracji regionalnej, w szczególności poprzez wdrożenie programu rozwojowego w ramach umowy o partnerstwie gospodarczym. Migracja i mobilność Ludzie przemieszczają się, by podźwignąć się z ubóstwa i uciec od konfliktów, szukać ochrony przed prześladowaniem lub poważną krzywdą i budować lepsze życie. Dla poszczególnych osób migracja może być jedną z najskuteczniejszych i natychmiastowych strategii ograniczania ubóstwa, i wiele osób młodych stara się znaleźć lepsze warunki poprzez migrację ze względu na brak możliwości zatrudnienia. UE powinna koncentrować się na 1) zapobieganiu i zwalczaniu nielegalnej migracji, przemytu ludzi i handlu ludźmi oraz 2) współzależności rozwoju i migracji maksymalizującym wpływ migracji i mobilności na rozwój, 3) promowaniu ochrony międzynarodowej, 4) umożliwianiu mobilności i legalnej migracji 19. Sytuacja w Nigrze, który jest jednym z głównych krajów tranzytowych, będzie wymagać zwiększonych wysiłków, w szczególności w celu wsparcia i usprawnienia działań już podjętych w ramach misji w dziedzinie WPBiO EUCAP Sahel Niger. Wysiłki te powinny koncentrować się w pierwszej kolejności na rejonach Agadezu i Arlitu posiedzenie Rady: Komunikat prasowy, sprawy zagraniczne kwestie rozwoju, dok / /15 mo/bb 19 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

20 OBSZAR DZIAŁANIA nr 3: Wzmocnienie współzależności rozwoju i migracji oraz uwzględnianie problematyki migracji w działaniach zbiorowych UE i państw członkowskich w oparciu o globalne podejście do kwestii migracji i mobilności oraz proces z Rabatu, jak również inne stosowne procesy. Stawienie czoła wyzwaniom demograficznym w regionie, które mogą pogłębić już istniejące animozje (dotyczące np. użytkowania gruntów, bezpieczeństwo żywnościowe). Zarządzanie granicami, nielegalny handel i międzynarodowa przestępczość zorganizowana Zarządzanie kwestiami transgranicznymi ma podstawowe znaczenie dla stabilności i bezpieczeństwa w regionie Sahelu i ma konsekwencje na szczeblu krajowym, regionalnym i globalnym, m.in. dla UE. 20 UE wspiera obecnie szereg działań służących zwalczaniu nielegalnego handlu (partnerstwo z Biurem ONZ ds. Narkotyków i Przestępczości (UNODC) i ECOWAS), jak również w strefach przygranicznych, zarówno w dziedzinie bezpieczeństwa, jak i rozwoju. Jednak konieczne jest szersze i bardziej kompleksowe zaangażowanie, aby zachęcać lokalne władze i administrację do ścisłej współpracy umożliwiającej sprostanie wyzwaniom związanym z radykalizacją postaw, brutalnym ekstremizmem, terroryzmem, przemytem migrantów, handlem ludźmi oraz innymi formami nielegalnego handlu i międzynarodowej przestępczości zorganizowanej, jak również wyzwaniom związanym z kontrolą terytorium i nielegalnej migracji. Szczególną uwagę poświęci się międzynarodowymi normom i standardom dotyczącym ochrony międzynarodowej i migrantów podczas tranzytu. Zobowiązanie to powinno uwzględniać rozwój i stabilność struktur państwowych oraz ochronę ludności cywilnej. 20 Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 230/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustanawiające Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju. 7823/15 mo/bb 20 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

21 OBSZAR DZIAŁANIA nr 4: Kontynuowane będą działania związane z zarządzaniem granicami, handlem ludźmi oraz innymi formami nielegalnego handlu, a także międzynarodowej przestępczości zorganizowanej obejmujące wszystkie instrumenty UE, we współpracy z państwami członkowskimi koncentrujące się w szczególności na wzmocnionej współpracy między agencjami i współpracy transgranicznej oraz na wymianie informacji. Jak stwierdzono w konkluzjach Rady z listopada 2013 r., zatwierdzonych przez Radę Europejską w grudniu 2013 r., oraz w oświadczeniu z 4. szczytu UE Afryka, zintegrowane zarządzanie kwestiami transgranicznymi jest istotnym elementem stabilności i bezpieczeństwa całego regionu Sahelu. UE rozważy realizację projektów zintegrowanego zarządzania granicami, w regionie Sahelu oraz wokół jeziora Czad, w tym działania zarówno w dziedzinie rozwoju, jak i bezpieczeństwa, przy zachowaniu pełnej zgodności z kompleksowym podejściem. W tym celu UE mogłaby bazować na realizowanych już przez państwa członkowskie programach i działaniach przyczyniających się do zintegrowanego zarządzania granicami w szerzej rozumianym regionie Sahelu. UE zachęca również cywilne misje w dziedzinie WPBiO, które zostały już uruchomione w regionie Sahelu EUCAP Sahel Mali i EUCAP Sahel Niger by zgodnie z ich koncepcją operacyjną i możliwościami, wspierały lokalne wysiłki mające na celu rozwój lokalnych zdolności zarządzania granicami i aktywnie przyczyniały się do międzynarodowej koordynacji w terenie. W tym kontekście misja EUCAP Sahel Niger powinna przede wszystkim kontynuować swoje wysiłki w regionach Agadezu i Diffy, a o ile warunki na to pozwolą, powinna zostać wzmocniona dodatkowymi zdolnościami uzgodnionymi w ramach określonych procedur. Zorganizowane zostanie regionalne posiedzenie szefów delegatur wokół Jeziora Czad (podobne do posiedzenia w Dakarze w czerwcu 2014 r.). INSTRUMENTY I INICJATYWY Realizacja regionalnego planu działania obejmie szereg instrumentów i mechanizmów/sposobów podziału pracy między UE i jej państwami członkowskimi, mających na celu umocnienie kompleksowego podejścia UE. W addendum II i III przedstawiono szczegółowo bieżące i planowane działania. Należy jednak zauważyć, że ze względu na dynamiczną i niestabilną sytuację w regionie Sahelu nie wszystkie działania mogą być przewidziane lub określone na tym etapie, a podstawowy plan będzie musiał być regularnie aktualizowany. 7823/15 mo/bb 21 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

22 Od czasu przyjęcia strategii na rzecz Sahelu w 2011 r. krajom tego regionu zapewnione zostało istotne wsparcie. Wiele z tych działań jest w toku i będzie kontynuowane; inne działania zostaną rozpoczęte w odpowiedzi na nowe lub zmieniające się wyzwania. Wsparcie finansowe na rzecz realizacji regionalnego planu działania przyczyniającego się do osiągnięcia celów strategii na rzecz Sahelu w najbliższych latach powinno być udzielane zarówno w ramach dwustronnych działań państw członkowskich, jak i w ramach instrumentów unijnych. Orientacyjny budżet 11. EFR dla pięciu krajów Sahelu na lata wynosi 2,47 mld EUR, a istotna część planowanych programów mogłaby przyczynić się do realizacji obecnego regionalnego planu działania. Ponadto część środków z regionalnego programu orientacyjnego dla Afryki Zachodniej, nowego programu panafrykańskiego (PANAF), Instrumentu Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju można by przeznaczyć na projekty i działania w regionie Sahelu, zgodnie z celami, zasadami zarządzania i wytycznymi odnośnych programów. Działania w ramach 10. EFR będą nadal realizowane w kolejnych latach i będą wnosić wkład w realizację celów strategii na rzecz Sahelu. Podczas gdy mandat EFR ma charakter wieloletni, a główny nacisk kładzie się na rozwój długoterminowy, inne instrumenty mają różne zadania, obejmują różne horyzonty czasowe i koncentrują się na kwestiach bezpieczeństwa, stabilności i pokoju. Zgodnie z art. 3 i 4 rozporządzenia 21 celem Instrumentu na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju jest reagowanie na sytuacje kryzysu lub początku kryzysu w celu zapobiegania konfliktom (art. 3, działania nieobjęte programowaniem) oraz pomoc w zakresie zapobiegania konfliktom, budowania pokoju, osiągania stanu gotowości na wypadek kryzysu (art. 4, działania objęte programowaniem). Zgodnie z art. 5 Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju koncentruje się na globalnych i ponadregionalnych oraz wyłaniających się zagrożeniach, a działania podejmowane w jego ramach są objęte programowaniem. Inne dostępne instrumenty to misje w dziedzinie WPBiO (np. trwające misje EUCAP Sahel Niger, EUCAP Sahel Mali i EUTM Mali). 21 Rozporządzenie (WE) nr 230/2014, Dz.U. L 77 z , s /15 mo/bb 22 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL

23 Poprawa i wzmocnienie przestrzegania praw człowieka, ochrony ludności cywilnej, w szczególności kobiet i dzieci, będą w dalszym ciągu stanowić jeden z priorytetów, a UE powinna uruchomić wszystkie stosowne instrumenty w regionie, by poczynić postępy w tej dziedzinie (Europejski Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka itp.), m.in. zapewnić wsparcie dla organizacji społeczeństwa obywatelskiego. UE będzie również domagać się pełnej ratyfikacji i skutecznego wdrożenia różnych instrumentów UA i ECOWAS w zakresie praw człowieka przyjętych przez kraje Sahelu, a także na szczeblu globalnym instrumentów Organizacji Narodów Zjednoczonych. Ponadto wzmacniane i wspierane będą krajowe i regionalne mechanizmy ustanowione, aby monitorować wdrażanie praw człowieka. W zależności od potrzeb dotkniętej kryzysem ludności, w regionie Sahelu, w którym regularnie dochodzi do katastrof naturalnych i konfliktów, mogą być podejmowane działania humanitarne UE 22. Taka pomoc humanitarna będzie udzielana zgodnie z zasadami humanitarnymi i międzynarodowym prawem humanitarnym. Zgodnie z celami i zasadami Europejskiego Instrumentu Sąsiedztwa Unia Europejska mogłaby rozważyć wykorzystanie tego instrumentu do realizacji w regionie Sahelu i Maghrebu określonych celów leżących we wspólnym interesie. Działania te są objęte programowaniem, ale w wyjątkowych przypadkach można zastosować specjalne środki. Planowane programy i działania państw członkowskich w regionie Sahelu 23 powinny oczywiście zostać uwzględnione jako integralny element całej interwencji UE, przy czym wspólne programowanie jest ważnym instrumentem koordynacji działań w tym zakresie. Wspieranie mediacji i analiza konfliktów będą nadal zapewniane, o ile zostaną one uznane za priorytet Dyrekcja Generalna Komisji Europejskiej ds. Pomocy Humanitarnej i Ochrony Ludności (ECHO), znana wcześniej jako Biuro Pomocy Humanitarnej Wspólnoty Europejskiej. Addendum III zawiera przegląd zaangażowania państw członkowskich w regionie Sahelu. 7823/15 mo/bb 23 ZAŁĄCZNIK DO ZAŁĄCZNIKA DG C 1 PL