OCENA PORÓWNAWCZA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH WYPOSAŻONYCH W SILNIKI SPALINOWE ZI I ZS, Z UWZGLĘDNIENIEM SYTUACJI NA POLSKIM RYNKU MOTORYZACYJNYM

Transkrypt

1 PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ z. 121 Transport 2018 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia Politechnika Warszawska, Wydział Transportu OCENA PORÓWNAWCZA SAMOCHODÓW OSOBOWYCH WYPOSAŻONYCH W SILNIKI SPALINOWE ZI I ZS, Z UWZGLĘDNIENIEM SYTUACJI NA POLSKIM RYNKU MOTORYZACYJNYM Rękopis dostarczono: maj 2018 Streszczenie: Zgodnie z tytułem, w artykule porównano samochody osobowe produkowane w wersjach z silnikami ZI i ZS, z uwzględnieniem sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym. Przedstawiono grupę 25 wybranych par pojazdów produkowanych w wersjach silnikowych ZI i ZS. Zdefiniowano mierzalne kryteria porównawcze. Wyniki porównania zaprezentowano w formie wykresów wraz komentarzem. Dokonano także oceny sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym, w kontekście porównania obu typów pojazdów. Artykuł zamykają wnioski końcowe. Słowa kluczowe: samochód osobowy, silniki ZI, silniki ZS, porównanie, kryteria porównawcze 1. WSTĘP Osoby związane z motoryzacją wiążą silniki z zapłonem samoczynnym (ZS) z pojazdami użytkowymi, w tym szczególnie z dostawczymi i ciężarowymi [4-7, 10]. Użytkownicy indywidualni w naszym kraju, kierowani utrzymującymi się przez lata różnicami cen oleju napędowego i benzyn oraz różnicami w kontrolnym zużyciu paliwa, wybierali często samochody z silnikami ZS ze względów ekonomicznych (w aspekcie kosztów paliwa) oraz trwałości [2, 8, 9, 10]. Nie odstraszały ich znane kłopoty w trakcie użytkowania w niskich temperaturach oraz wyższe koszty: zakupu nowych pojazdów, obsług okresowych i części zamiennych [3, 4-9]. W ostatnich kilku latach widoczna jest jednak zmiana na rynku motoryzacyjnym spowodowana trudnościami w spełnieniu norm emisji szkodliwych składników spalin przez samochody z silnikami ZS, w tym zwłaszcza emisji cząstek stałych, mających charakter kancerogenny [3, 5, 6, 10]. Autorzy postanowili dokonać próby porównania samochodów osobowych produkowanych w wersjach z silnikami ZI i ZS, wykorzystując zdefiniowane, obiektywne kryteria oceny [2, 8, 9]. Uwzględnili także sytuację na polskim rynku motoryzacyjnym [11-21, 27-67].

2 42 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia 2. KRYTERIA PORÓWNAWCZE DLA SAMOCHODÓW WYPOSAŻONYCH W SILNIKI SPALINOWE ZI I ZS Poniżej opisano przyjęte kryteria porównawcze. Kryterium 1. Masa własna pojazdu [kg]. Jest to masa pojazdu z jego normalnym wyposażeniem, paliwem, olejami, smarami i cieczami w ilościach nominalnych, bez kierującego [23]. Kryterium 2. DMC - dopuszczalna masa całkowita pojazdu [kg] jest to największa określona właściwymi warunkami technicznymi masa pojazdu obciążonego osobami i ładunkiem, dopuszczonego do poruszania się po drodze [23]. Kryterium 3. Ładowność [kg] to użyteczna masa pojazdu jest to największa masa ładunku lub osób, jaką może przewozić pojazd, która stanowi różnicę dopuszczalnej masy całkowitej i masy własnej pojazdu [23]. Kryterium 4. Jednostkowa moc silnika [kw/dm 3 ] zwana jest inaczej objętościowym wskaźnikiem mocy. Charakteryzuje stopień wykorzystania objętości skokowej i jest stosunkiem maksymalnej mocy użytecznej do objętości skokowej silnika [10]. Kryterium 5. Maksymalna moc silnika deklarowana przez producenta wartość maksymalnej mocy silnika. Kryterium 6. Maksymalny moment obrotowy deklarowana przez producenta wartość maksymalnego momentu obrotowego silnika. Kryterium 7. Współczynnik elastyczności silnika jest to iloczyn współczynnika elastyczności momentu obrotowego oraz współczynnika elastyczności prędkości obrotowej [1]. Kryterium 8. Współczynnik elastyczności prędkości obrotowej silnika jest to iloraz prędkości obrotowej maksymalnej mocy do prędkości obrotowej maksymalnego momentu obrotowego silnika [1]. Kryterium 9. Współczynnik elastyczności momentu obrotowego silnika jest ilorazem maksymalnego momentu obrotowego oraz momentu obrotowego występującego przy prędkości obrotowej mocy maksymalnej [1]. Kryterium 10. Prędkości maksymalna pojazdu [km/h] jest to największa możliwa do osiągnięcia przez pojazd prędkość w ruchu poziomym [17]. Kryterium 11. Czas rozpędzania od 0 do 100 km/h [s] to deklarowany przez producenta czas rozpędzania pojazdu na poziomej drodze w ruchu prostoliniowym ze startu zatrzymanego do osiągnięcia prędkości 100 km/h. Kryterium 12. Zużycie paliwa w warunkach szosowych [dm 3 /100km] jest to deklarowane przez producenta zużycie paliwa w warunkach pozamiejskich, zmierzone w trakcie znormalizowanego cyklu badania, którego przebieg określają przepisy ECE [24]. Kryterium 13. Zużycie paliwa w warunkach miejskich [dm 3 /100km]. Podobnie jak w warunkach szosowych jest do deklarowane przez producenta, zużycie paliwa w warunkach miejskich, zmierzone podczas znormalizowanego badania, którego przebieg określają odpowiednie przepisy ECE [24]. Kryterium 14. Pojemność zbiornika paliwa [dm 3 ]. Jest to deklarowana przez producenta objętość zbiornika paliwa.

3 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS 43 Kryterium 15. Średnia emisja CO2 [g/100 km]. Jest to podawana w oficjalnych danych technicznych średnia emisja dwutlenku węgla w gramach na 100 km przebytej drogi. Parametr ten wskazuje na poziom ekologiczności danego pojazdu, jego wpływ na środowisko naturalne. Kryterium 16. Cena detaliczna pojazdu [zł]. Jest to cena samochodu w najwyższej wersji wyposażeniowej (nie specjalnej, np. seria RS Skody, R-line Volkswagena lub OPC Opla), bez dodatkowego wyposażenia i pakietów serwisowych, z najmocniejszym dostępnym silnikiem ZI lub ZS. Kryterium 17. Przebieg międzyobsługowy [tys. km] dla podstawowego przeglądu technicznego jest to maksymalny dozwolony przez producenta przebieg pomiędzy zaplanowanymi przeglądami po okresie docierania silnika. Dane pochodzą z autoryzowanych serwisów każdej marki. Kryterium 18. Czas międzyobsługowy [lata] dla podstawowego przeglądu technicznego jest to zaplanowany maksymalny czas, jaki może upłynąć pomiędzy kolejnymi przeglądami technicznymi. Dane z autoryzowanych serwisów każdej marki. Kryterium 19. Koszt podstawowego, pierwszego przeglądu technicznego [zł]. Dane pochodzą z autoryzowanych warszawskich stacji obsługi poszczególnych marek z pierwszego kwartału 2017 roku. Kryterium 20. Cena obowiązkowego ubezpieczenia OC [zł]. Ceny zostały wyliczone w pierwszym kwartale 2017 roku w PZU [25] dla 23 letniego mieszkańca Warszawy posiadającego 60% zniżek oraz odpowiednie zwyżki za wiek. Cena nie obejmuje dodatkowych pakietów oraz ubezpieczeń NNW, gdyż nie są one zależne od pojazdu i nie wpływają na wyniki porównania. 3. PORÓWNYWANE POJAZDY PRODUKOWANE W WERSJACH Z SILNIKAMI ZI I ZS Badana grupa pojazdów składa się z 25 par pojazdów produkowanych w wersjach z silnikami ZI i ZS. Wybrane zostały pojazdy z segmentów rynkowych B, C i D (segmentacja według SAMAR [22]). Segmenty A, E, G i F zostały celowo pominięte ze względu na bardzo niewielki udział samochodów z silnikami ZS w tych segmentach lub zupełny ich brak (segment F). W zbiorze porównywanych pojazdów zawierają się pojazdy ze zbioru 20 najlepiej sprzedających się samochodów osobowych w Polsce w ostatnich latach, co pozwala uwzględnić sytuację na naszym rynku. Badana próbka została powiększona o kilka dodatkowych samochodów. Pojazdy wybrane zostały parami w najwyższych wersjach wyposażeniowych, w których występują oba typy silników, jednakowy rodzaj skrzynki biegów (manualna lub automatyczna) oraz jednakowy rodzaj napędu (napęd przedni, klasyczny lub 4x4). Uwarunkowane jest to tym, że w wielu przypadkach silnik ZS nie jest dostępny w niskich wersjach wyposażeniowych i konieczne byłoby porównywanie pojazdów o znaczącej różnicy w cenie zakupu. Ponadto porównywanie najmocniejszych wersji pokazuje możliwości każdego z producentów. Bardzo często najmocniejsze jednostki są też najnowszymi, dzięki czemu w porównaniu

4 44 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia zostały uwzględnione najnowocześniejsze konstrukcje dostępne na polskim rynku. Podstawowe dane porównywanych pojazdów zostały przedstawione w tabeli 1. Tabela 1 Podstawowe dane techniczne porównywanych pojazdów wraz ze wskazaniem źródła danych Marka i model ZI/ZS Silnik Grupa Segment rynkowy Skoda Fabia [31] ZI 1,2 TSI Podstawowa B ZS 1,4 TDI Podstawowa B Opel Corsa [32] ZI 1,0 Turbo ECOTEC Podstawowa B ZS 1,3 CDTI ECOTEC Podstawowa B Citroen C3 [33] ZI 1,2 PureTech 110 Podstawowa B ZS 1,6 BlueHDI Podstawowa B Ford B-Max [34, 35, 36] ZI 1,0 EcoBoost Vany/Microvany B ZS 1,5 TDCi Vany/Microvany B Renault Scenic [37, 38] ZI TCe 130 Vany/Microvany B ZS dci 130 Vany/Microvany B Skoda Octavia [39] ZI 1,8 TSI Podstawowa C ZS 2,0 TDI Podstawowa C Opel Astra [40] ZI 1,6 Turbo ECOTEC Podstawowa C ZS 1,6 BiTurbo CDTI ECOTEC Podstawowa C Volkswagen Golf [41, 42] ZI 1,4 TSI Podstawowa C ZS 2,0 TDI Podstawowa C Ford Focus [43, 44, 45] ZI 1,5 EcoBoost Podstawowa C ZS 2,0 TDCi Podstawowa C Toyota Corolla [46] ZI 1,6 Valvematic Podstawowa C ZS 1,4 D-4D Podstawowa C Citroen C4 [47] ZI 1,2 PureTech 130 Podstawowa C ZS 1,6 BlueHDI Podstawowa C Toyota Auris [48] ZI 1,6 Valvematic Podstawowa C ZS 1,4 D-4D Podstawowa C Dacia Duster [49, 50, 51] ZI TCe 125 Terenowo-rekreacyjne C ZS 1,5 dci Terenowo-rekreacyjne C Nissan Qashqai [52] ZI 1,6 DIG-T Terenowo-rekreacyjne C ZS 1,6 dci Terenowo-rekreacyjne C Hyundai Tucson [53] ZI 1,6 T-GDi Terenowo-rekreacyjne C ZS 2,0 CRDi Terenowo-rekreacyjne C Kia Sportage [54] ZI 1,6 T-GDi Terenowo-rekreacyjne C ZS 2,0 CRDi Terenowo-rekreacyjne C Mazda CX-5 [55] ZI 2,5 SKYACTIV-G Terenowo-rekreacyjne C ZS 2,2 SKYACTiV-D Terenowo-rekreacyjne C Volskwagen Passat [56] ZI 2,0 TSI 4x4 Podstawowa D ZS 2,0 TDI 4x4 Podstawowa D Skoda Superb [57] ZI 2,0 TSI 4x4 Podstawowa D ZS 2,0 TDI 4x4 Podstawowa D Renault Talisman [58, 59] ZI Tce 200 Podstawowa D ZS dci 160 Podstawowa D Toyota Avensis [60] ZI 1,8 Valvematic Podstawowa D ZS 2,0 D-4D Podstawowa D Mazda 6 [61] ZI 2,5 SKYACTIV-G Podstawowa D ZS 2,2 SKYACTiV-D Podstawowa D Hyundai i40 [62] ZI 2,0 GDI Podstawowa D ZS 1,7 CRDI Podstawowa D Renault Espace [63, 64] ZI TCe 200 Vany/Microvany D ZS dci 160 Vany/Microvany D Seat Alhambra [65, 66, 67] ZI 2,0 TSI Vany/Microvany D ZS 2,0 TDI Vany/Microvany D

5 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS PORÓWNANIE NA PODSTAWIE PRZYJĘTYCH KRYTERIÓW Rysunki 1-10 przedstawiają wyniki dokonanego porównania w skondensowanej formie graficznej, jedynie dla wybranych kryteriów. Wynika to z ograniczeń objętościowych publikacji. Pod każdym z rysunków znajduje się kilka zdań komentarza. Rys. 1. Kryterium 1. Różnice mas własnych samochodów w wersji ZS względem ZI Dla 20 par z 25 większą masą własną charakteryzują się samochody z silnikami ZS (rys. 1). Spowodowane jest to większą masą silnika ZS, zazwyczaj większą liczbą osprzętu tego typu silnika. Średnia różnica wynosi 49,36 kg. Dla tych pojazdów, których masy własne były jednakowe dopuszczalne masy całkowite (kryterium 2) również są jednakowe. Różnice dopuszczalnych mas całkowitych są podobne jak różnice mas własnych pojazdów. Średnia różnica wynosi około 54 kg. Ładowności (kryterium 3) pomiędzy wersjami ZI i ZS nie różnią się zbyt wiele. Średnia różnica wynosi 4,36 kg na korzyść wersji ZS. Jednak w przypadku niektórych par zauważa się duże różnice, np. dla Volkswagena Passata. Podobnie jest dla Forda Focusa. Większą ładowność posiadają samochody z silnikami ZS. Porównanie mocy jednostkowej (kryterium 4) wskazuje, że w 23 parach większą wartością charakteryzują się silniki ZI. W przeważającej liczbie przypadków mają one mniejszą pojemnością skokową. Największe różnice pojawiały się w przypadku małolitrażowych konstrukcji z turbodoładowaniem i wtryskiem bezpośrednim. Silniki ZS stosowane w analizowanych samochodach charakteryzują się średnio 19,87 kw/dm 3 niższą jednostkową mocą silnika niż silniki ZI.

6 46 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia Rys. 2. Kryterium 5. Różnice mocy maksymalnych silników, wersje ZS względem ZI Silniki ZI charakteryzują się większą mocą maksymalną niż silniki ZS (średnio o 17,8 kw, rys. 2). Jednakowe moce zauważono w przypadku Volkswagena Golfa (110 kw), a jedynie w dwóch parach (Hyundai Tucson, Kia Sportage) silniki ZS posiadają większe moce maksymalne. Taka sytuacja nie jest niczym nowym, ponieważ silniki ZI od momentu wynalezienia, zazwyczaj posiadały większe moce maksymalne niż silniki ZS. Rys. 3. Kryterium 6. Różnice momentów maksymalnych silników, wersje ZS względem ZI Spośród porównywanych samochodów tylko w jednej parze (Seat Alhambra) silnik ZI posiadał większą wartość momentu obrotowego niż silnik ZS (rys. 3). W silnikach ZI, pomimo ciągłego doskonalenia konstrukcji, nie jest możliwe uzyskanie tak wysokich wartości momentu obrotowego jak w silnikach ZS, nawet w przypadku silników o takiej

7 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS 47 samej pojemności skokowej. Zauważalny jest jednak wzrost momentu obrotowego wśród jednostek ZI na przestrzeni lat. Średnia różnica wynosi 90,16 Nm. Rys. 4. Kryterium 10. Różnice prędkości maksymalnych samochodów, wersje ZS względem ZI Porównując prędkości maksymalne pojazdów (rys. 4) zauważa się, że są one zbliżone. Różnice są niewielkie, w granicach kilku, kilkunastu kilometrów na godzinę. W większości przypadków, jednak większe prędkości maksymalne uzyskiwane są przez samochody z silnikami ZI. Średnia różnica wynosi 8,6 km/h. Rys. 5. Kryterium 11. Różnice czasu rozpędzania od 0 do 100 km/h samochodów, wersje ZS względem ZI Krótszym czasem rozpędzania od 0 do 100 km/h samochodów w wersji ZS niż ZI (rys. 5) charakteryzuje się jedynie Citroen C4 (różnica 0,2 s). Renault Scenic i Kia Sportage osiągają jednakowe czasy, natomiast w pozostałych parach krócej do 100 km/h rozpędzają się samochody w wersjach ZI. Największa różnica występuje dla Forda B-Max (2,7 s) oraz Toyoty Corolli i Avensis (2,5 s). Średnia różnica wynosi 1,1 s.

8 48 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia Rys. 6. Kryterium 12. Różnice zużycia paliwa w warunkach szosowych samochodów, wersje ZS względem ZI Jedynie w jednej parze (Skoda Fabia) samochód z silnikiem ZI zużywa mniej paliwa w warunkach szosowych niż samochód ZS (rys. 6), ale różnica jest niewielka (0,3 dm 3 /100km). W pozostałych 24 parach samochody z silnikami ZS zużywają mniej paliwa. Średnia różnica wyniosła 1,02 dm 3 /100km. Rys. 7. Kryterium 13. Różnice zużycia paliwa w warunkach miejskich samochodów, wersje ZS względem ZI We wszystkich porównywanych parach samochody z silnikami ZS zużywają mniej paliwa w warunkach miejskich (rys. 7). Największa różnicę odnotowano dla Hyundaia i40, którego wersja ZI zużywa aż 4,5 dm 3 więcej paliwa na przejechanie 100 km w warunkach miejskich. Średnia różnica wyniosła 2,5 dm 3 z korzyścią dla wersji ZS. Interesujący jest fakt, że Skoda Fabia ZI, zużywająca mniej paliwa w warunkach szosowych, w mieście odznacza się aż 2,4 dm 3 /100km większym zużyciem niż wersja ZS.

9 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS 49 Rys. 8. Kryterium 15. Różnice średniej emisji CO 2 samochodów w wersjach ZS względem ZI W 24 parach samochody w wersjach z silnikami ZS emitują mniej gramów CO2 na 100 km niż samochody w wersjach z silnikami ZI (rys. 8). Średnia różnica wyniosła 21,4 grama CO2/100 km. Rys. 9. Kryterium 16. Różnice cen detalicznych samochodów w wersjach ZS względem ZI Zgodnie z przewidywaniami, samochody w wersjach ZS są droższe od samochodów w wersjach ZI (rys. 9), średnio o 7145,6 zł. Różnice w cenach sięgają aż zł (w przypadku Toyoty Avensis). Interesujący jest fakt, że dużo oszczędniejsza, bardziej ekologiczna i dynamiczna wersja ZS Hyundaia i40 jest droższa od wersji ZI o zaledwie 4400 zł. Wyjątkiem w zestawieniu jest Skoda Superb, której wersja ZI jest droższa o 6500 zł. Na rys. 10 przedstawiono koszty podstawowego, pierwszego przeglądu technicznego samochodów. Są one dla wersji z silnikami ZS (z wyjątkiem Hyundaia Tucsona) wyższe. Średnia różnica wyniosła 61,04 zł. Wynika ona niekiedy z większej ilości oleju

10 50 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia silnikowego. W zakres podstawowego, pierwszego przeglądu wchodzi właśnie wymiana oleju, filtra kabinowego oraz kontrola ogólnego stanu pojazdu. W niektórych przypadkach koszty przeglądów są takie same, bez względu na wersję silnikową. Rys. 10. Kryterium 19. Różnice kosztów podstawowych, pierwszych przeglądów technicznych samochodów w wersjach ZS względem ZI W większości porównywanych par droższym ubezpieczeniem (kryterium 20) objęte są wersje z silnikami ZS. Taka sytuacja występuje w 11 parach. W 7 parach ceny są takie same, a w 6 ubezpieczenie tańsze będzie dla wersji ZS. Największa różnica na niekorzyść ZS pojawia się w przypadku Volkswagena Golfa. OC dla wersji ZS jest 556 zł droższe niż dla wersji ZI. Natomiast największa różnica na korzyść wersji ZS występuje w parze Hyundai i40. Średnia różnica wyniosła 144,24 zł. 5. PODSUMOWANIE PORÓWNANIA W tabeli 2 i 3 przedstawiono wyniki porównania, na podstawie wartości średnich rezultatów z każdego kryterium porównawczego. Porównując wartości średnie wyników dla każdego z kryteriów porównawczych (tabela 2), okazuje się, że zarówno samochody ZI jak i samochody ZS uzyskały przewagę w jednakowej liczbie kryteriów. Porównywanie wartości średnich nie jest jednak miarodajne. Przykładem może być kryterium 18 (czas międzyobsługowy dla podstawowego przeglądu technicznego), gdzie dla 23 par długość interwału międzyobsługowego była jednakowa, a tylko dla dwóch samochodów w wersjach ZS, różnica wyniosła 1 rok. Wartość średnia dla całego kryterium stanowiła 0,08 roku, co uznano za przewagę dla wersji ZS, jednak sytuacja była bardziej zbliżona do remisu niż przewagi wersji ZS. Podobny stan rzeczy wystąpił dla kryterium 14 i 17. Po zestawieniu wyników szczegółowych (tabela 3) w każdym z kryteriów, okazało się, że samochody w wersjach ZI odznaczyły się bardziej korzystnymi parametrami eksploatacyjnymi w 203 przypadkach, natomiast samochody ZS w 173.

11 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS 51 Tabela 2 Tabela pokazująca przewagę danej wersji w wyniku porównania według poszczególnych kryteriów. Wartości średnie dla każdego z kryteriów porównawczych Numer kryterium Nazwa kryterium [jednostka] Przewaga wersji ZI (0-1 pkt.) Przewaga wersji ZS (0-1 pkt.) 1 Masa własna pojazdu [kg] Dopuszczalna masa całkowita [kg] Ładowność [kg] Jednostkowa moc silnika [kw/dm 3 ] Maksymalna moc silnika [kw] Maksymalny moment obrotowy silnika [Nm] Współczynnik elastyczności silnika [-] Współczynnik elastyczności prędkości obrotowej silnika [-] Współczynnik elastyczności momentu obrotowego [-] Prędkość maksymalna pojazdu [km/h] Czas rozpędzania od 0 do 100 km/h [s] Zużycie paliwa w warunkach szosowych [dm 3 /100km] Zużycie paliwa w warunkach miejskich [dm 3 /100km] Pojemność zbiornika paliwa [dm 3 ] Średnia emisja CO2 [g/100 km] Cena detaliczna pojazdu [zł] Przebieg międzyobsługowy dla podstawowego przeglądu technicznego [tys. km] Czas międzyobsługowy dla podstawowego przeglądu technicznego [lata] Koszt podstawowego, pierwszego przeglądu technicznego [zł] Cena OC [zł] Tabela 3. Tabela pokazująca przewagę danej wersji w wyniku porównania według poszczególnych kryteriów. Zestawienie wyników szczegółowych w każdym z kryteriów porównawczych Numer kryterium Nazwa kryterium [jednostka] Przewaga wersji ZI (0-25pkt.) Przewaga wersji ZS (0-25 pkt.) 1 Masa własna pojazdu [kg] Dopuszczalna masa całkowita [kg] Ładowność [kg] Jednostkowa moc silnika [kw/dm 3 ] Maksymalna moc silnika [kw] Maksymalny moment obrotowy silnika [Nm] Współczynnik elastyczności silnika [-] Współczynnik elastyczności prędkości obrotowej silnika [-] Współczynnik elastyczności momentu obrotowego [-] Prędkość maksymalna pojazdu [km/h] Czas rozpędzania od 0 do 100 km/h [s] Zużycie paliwa w warunkach szosowych [dm 3 /100km] Zużycie paliwa w warunkach miejskich [dm 3 /100km] Pojemność zbiornika paliwa [dm 3 ] Średnia emisja CO2 [g/100 km] Cena detaliczna pojazdu [zł] Przebieg międzyobsługowy dla podstawowego przeglądu technicznego [tys. km] Czas międzyobsługowy dla podstawowego przeglądu technicznego [lata] Koszt podstawowego, pierwszego przeglądu technicznego [zł] Cena OC [zł]

12 52 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia 6. UWZGLĘDNIENIE SYTUACJI NA POLSKIM RYNKU MOTORYZACYJNYM We ostatnim pięcioleciu widoczna jest wyraźna tendencja wzrostowa w liczbie kupowanych w Polsce nowych samochodów osobowych. W roku 2017 liczba sprzedanych samochodów osobowych i dostawczych przekroczyła 500 tys. egzemplarzy. Rośnie zainteresowania silnikami ZI. Na rys. 11 przedstawiono wykres ukazujący strukturę sprzedaży nowych pojazdów według rodzaju źródła napędu. Rys. 11. Struktura sprzedanych nowych samochodów w Polsce według rodzaju źródła napędu [26] Samochody wyposażone w silniki ZI stanowią około 2/3 wszystkich nowych pojazdów rejestrowanych w Polsce w latach 2014 i Wzrasta, zgodnie z przewidywaniami, zainteresowanie samochodami hybrydowymi. Samochody elektryczne nie zostały ujęte w raporcie [26]. 7. WNIOSKI KOŃCOWE Porównano grupę 25 par pojazdów wyposażonych w silniki ZI i ZS. Poniżej przedstawiono główne wnioski wynikające z tego porównania: o samochody z silnikami ZS posiadają wyższą masę całkowitą oraz dopuszczalną masę całkowitą niż pojazdy z silnikami ZI, natomiast użyteczna masa całkowita jest porównywalna; o jednostkowe moce silnika oraz maksymalne moce silników są wyższe w wersjach ZI, natomiast maksymalny moment obrotowy silnika jest większy dla wersji ZS; o współczynniki elastyczności silników są porównywalne dla obu wersji; o pomimo krótszych czasów rozpędzania od 0 do 100 km/h dla wersji ZS, charakteryzują się one niższymi prędkościami maksymalnymi; o zużycie paliwa w warunkach szosowych i miejskich jest niższe dla wersji ZS;

13 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS 53 o pojemności zbiornika paliwa są w większości jednakowe dla obu wersji silnikowych; o samochody z silnikami ZS emitują średnio mniej CO2 niż odpowiadające wersje ZI; o przebiegi i czasy międzyprzeglądowe są jednakowe dla obu wersji, natomiast ceny przeglądów są nieznacznie wyższe dla samochodów z silnikami ZS, tak samo jak cena OC; o porównując wartości średnie wyników dla każdego z kryteriów porównawczych, samochody ZI i ZS uzyskują przewagę w jednakowej licznie kryteriów; o zestawiając wyniki szczegółowe w każdym z kryteriów porównawczych, samochody w wersjach ZI odznaczyły się bardziej korzystnymi parametrami eksploatacyjnymi w 203 przypadkach, a samochody ZS w 173; o na polskim rynku motoryzacyjnym sprzedaje się dwukrotnie więcej samochodów w wersjach ZI niż w wersjach ZS. Bibliografia [1] Arczyński S., Mechanika Ruchu Samochodu, Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, Warszawa [2] Gaj J., Porównanie samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS, z uwzględnieniem sytuacji na polskim rynku motoryzacyjnym. Praca dyplomowa inżynierska. Promotor: Zbigniew Lozia. Wydział Transportu PW, specjalność IEPS. Warszawa, 2017 (niepublikowana). [3] Jakubowski J., Motoryzacja i ochrona środowiska, WKŁ, Warszawa, [4] Kowalewicz A., Wybrane zagadnienia samochodowych silników spalinowych, Wydawnictwo Politechniki Radomskiej, Radom, [5] Luft S., Podstawy budowy silników, WKŁ, Warszawa, [6] Merkisz J., Ekologiczne problemy silników spalinowych, WPP, Poznań, [7] Rychter W., Dzieje samochodu, WKŁ, Warszawa, [8] Ubysz A., Charakterystyka współczesnych pojazdów samochodowych za pomocą jednostkowego zużycia paliwa przez pojazd, KONMOT 96, Kraków, [9] Ubysz A., Ocena rozwoju samochodów osobowych za pomocą wybranych wskaźników, KONMOT 96, Kraków [10] Zając P., Silniki pojazdów samochodowych cz. 1, WKŁ, Warszawa Źródła internetowe: [11] (dostęp: ). [12] (dostęp: ). [13] (dostęp: ). [14] (dostęp: ). [15] (dostęp: ). [16] (dostęp: ). [17] (dostęp: ). [18] (dostęp 13,03,2017). [19] /3/3.a/63031/Silniki-wysokopr--ne-maj--przed-sob--przysz-o--.html?12p.s= &12p.a=63031&locale=pl_PL, (dostęp: ). [20] (dostęp: ). [21] (dostęp: ).

14 54 Jacek Gaj, Zbigniew Lozia [22] /1001/1001.rep/27/.html?locale=pl_PL, (dostęp: ). [23] (dostęp: ). [24] (dostęp 04,04,2017). [25] (dostęp: [26] (dostęp ). [27] Podsumowanie-roku html, (dostęp 2017,03,27). [28] (dostep ). [29] (dostęp ). [30] /3/3.a/91611/3.sc/11/wst%20pne-wyniki-2016-roku.html?locale=pl_PL, (dostęp 29,03,2017). [31] (dostęp: ). [32] (dostęp: ). [33] (dostęp: ). [34] (dostęp: ). [35] (dostęp: ). [36] (dostęp: ). [37] (dostęp: ). [38] (dostęp: ). [39] (dostęp: ). [40] (dostęp: ). [41] (dostęp: [42] (dostęp: [43] (dostęp: ). [44] (dostęp: ). [45] [46] (dostęp: ). [47] (dostęp: ). [48] (dostęp: ). [49] price.pdf, (dostęp: [50] (dostęp: [51] (dostęp: [52] (dostęp: ). [53] (dostęp: [54] (dostęp: [55] (dostęp:

15 Ocena porównawcza samochodów osobowych wyposażonych w silniki spalinowe ZI i ZS 55 [56] (dostęp: [57] (dostęp: ). [58] (dostęp: [59] (dostęp: [60] (dostęp: ) [61] ge=en, (dostęp: [62] (dostęp: ). [63] (dostęp: [64] (dostęp: [65] (dostęp: ). [66] (dostęp: ). [67] (dostęp: ). THE COMPARATIVE ASSESSMENT OF THE PASSENGER CARS WITH COMBUSTION PETROL AND DIESEL ENGINES, TAKING INTO CONSIDERATION THE SITUATION ON THE POLISH CAR MARKET Summary: According to the title, the article compares passenger cars produced in versions with SIE engines (spark ignition engines) and CIE engines (compression ignition engines), taking into account the situation on the Polish automotive market. A group of 25 selected vehicle pairs equipped with the SIE and CIE engine versions has been presented. The measurable comparative criteria have been defined. The results of the comparison were presented in the form of graphs with a commentary. The situation on the Polish automotive market was also assessed in the context of a comparison of both types of vehicles. The final conclusions close the article. Keywords: passenger car, spark ignition engines, compression ignition engines, comparison, comparison criteria