Analiza kosztów eksploatacji pojazdów komunikacji miejskiej na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie

Transkrypt

1 RYBICKA Iwona 1 DROŹDZIEL Paweł 2 Analiza kosztów eksploatacji pojazdów komunikacji miejskiej na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie WSTĘP W dziedzinie komunikacji miejskiej gotowość techniczna autobusów stanowi ważne kryterium oceny działalności przedsiębiorstwa transportowego. Przedsiębiorstwo powinno zapewnić stały monitoring procesu eksploatacji pojazdów w celu zapewnienia bieżącej gotowości systemu komunikacji zbiorowej w mieście. [1]. W dziedzinie komunikacji miejskiej niezawodność stanowi ważne kryterium przydatności eksploatacyjnej autobusów. Poznanie właściwości eksploatacyjnych pojazdów użytkowanych przez przewoźnika pozwala nie tylko na ocenę przydatności, ale również na określenie kosztów eksploatacji [5]. 1. ANALIZA DANYCH Koszty eksploatacyjne w przedsiębiorstwie transportowym tworzą się po przez eksploatacje środków transportowych. Eksploatacja pojazdu jest to zbiór działań człowieka z tym pojazdem od momentu wyprodukowania do kasacji [2]. Pod pojęciem kosztów eksploatacji należy wyróżnić efekty i nakłady finansowe pod postacią środków i przedmiotów pracy i także skutki zdarzeń, które spowodowały przepływ dóbr materialnych w procesie eksploatacji [3]. W tabeli 1 przedstawiono dane techniczne analizowanych pojazdów. Tab.1. Wskaźniki techniczno-eksploatacyjne badanych autobusów [4] Solaris Urbino 12 Mercedes Benz 628 Conecto LF Klasa maxi maxi Moc silnika [kw] Maks. moment obrotowy [Nm] Wymiary Długość [mm] Szerokość [mm] Wysokość [mm] Rozstaw osi [mm] Masa własna [kg] Całkowita masa [kg] Liczba miejsc Siedzących Stających Podstawowymi markami jaki dysponuje Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacji w Lublinie są autobusy Mercedes Benz i Solaris Urbino. Tego rodzaju marki pojazdów są najczęściej wykorzystywane przez polskie firmy transportowe, jest to związane z niskimi kosztami eksploatacji tych pojazdów. Analizie poddano 20 autobusów marki Solaris Urbino 12 i marki Mercedes Benz 628 Conecto LF. Autobusy te należą do klasy pojazdów maxi i są eksploatowane w podobnych warunkach. Dane uzyskano z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie obejmują koszty płynów eksploatacyjnych z okresu od stycznia do grudnia 2013 roku. Do kosztów związanych z analizą zalicza się płyn chłodniczy, olej napędowy, silnikowy i przekładniowy [4]. 1 Politechnika Lubelska, Wydział Mechaniczny, Lublin, ul. Nadbystrzycka 36, i.rybicka@pollub.pl 2 Politechnika Lubelska, Wydział Mechaniczny, Lublin, ul. Nadbystrzycka 36, p.drozdziel@pollub.pl 4202

2 Rys. 1. Średni koszt płynów eksploatacyjnych przypadający na 1 autobus [4]. Na rysunku 1 przedstawiono roczne koszty płynów eksploatacyjnych w przeliczeniu na jeden autobus.. Największe zużycie paliwa, płynu chłodniczego, oleju silnikowego oraz przekładniowego mają autobusy marki Mercedes-Benz. Różnica pomiędzy autobusami Solaris, które charakteryzują się mniejszym zużyciem płynów eksploatacyjnych wynosi około 11 tys. zł, co stanowi miesięczny koszt eksploatacji jednego pojazdu w ciągu roku. Jak wynika z wykresu (rys. 2) na którym przedstawiono przebieg miesięcznych kosztów płynów eksploatacyjnych dla analizowanych marek autobusów, największy średni koszt dla jednego pojazdu przypada dla marki Mercedes-Benz. W przypadku obu marek autobusów największy koszt jest w pierwszym i czwartym kwartale danego roku, wiąże się to z tym, że są to miesiące zimowe. W tych okresach występują trudne warunku pogodowe, autobusy częściej stają w korkach. Zwiększone koszty w okresie zimowym mogą sugerować większe zużycie płynów eksploatacyjnych z uwagi na korzystanie z ogrzewania centralnego pojazdu. Średni koszt płynów eksploatacyjnych w okresach zimowych przewyższał prawie o 3-4 tys. zł koszty płynów niż w okresie letnim. Okres od czerwca do sierpnia 2013 roku, gdzie dla analizowanego modelu autobusu koszty nie przekraczają 10 tys. zł. sugeruje zmniejszoną ilość przejechanych kilometrów z uwagi na rozpoczynający się okres wakacyjny, kiedy to pojazdy wykonują mniejszą ilość kursów w ciągu dnia. Najmniejsze zużycie płynów eksploatacyjnych uzyskał autobus Solaris. Można zauważyć niewielki wzrost koszt płynów eksploatacyjnych dla obu analizowanych pojazdów od miesiąca września, gdzie rozpoczął się rok szkolny co wiąże się z większym natężeniem pasażerów. 4203

3 Rys. 2. Średni miesięczny koszt płynów eksploatacyjnych przypadający na 1 autobus [4]. Płyny takie jak chłodniczy, silnikowy i przekładniowy stanowią bardzo mały odsetek kosztów w porównaniu z kosztami oleju napędowego. W dalszej części zostanie zanalizowany koszt oleju napędowego w ciągu roku. Łączna długość tras autobusowych lubelskiej komunikacji miejskiej wynosi 252,3 km. Średnia prędkość eksploatacyjna autobusów wynosi 21,6 km/h. Każdy pojazd komunikacji miejskiej pokonuje w ciągu roku średnio 66 tys. kilometrów. Pojazdy lubelskiej komunikacji miejskiej przejeżdżają 17,6 mln kilometrów obsługując linie. Rys. 3. Średni koszt oleju napędowego przypadający na 1 autobus [4]. Poniższy wykres (rys.3.) przedstawia średni koszt paliwa przypadający na 1 autobus w przeciągu roku dla wszystkich dwóch badanych marek. Rocznie wśród dwóch analizowanych marek Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Lublinie wydało w 2013 roku na zaatakowanie autobusu Mercedes Benz 628 Conecto LF, blisko 124 tys. zł.. Według tego zestawienia kosztów najmniejsze zużycie oleju napędowego przedstawia autobusy marki Solaris, gdzie trzeba zaznaczyć, że przyjęty 4204

4 średni miesięczny przebieg autobusów to 5500 tys. km. Należy też przyjąć, że autobusy jeżdżą codziennie na innych liniach i trasach. Rys. 4. Średni miesięczny koszt oleju napędowego przypadający na 1 autobus [4]. Na poniższym wykresie (rys. 4.) przedstawiono przebieg miesięczny kosztów zużycia oleju napędowego w przeliczeniu na jeden autobus. Przez okres od stycznia do kwietnia i od października do grudnia 2013 r. koszty oleju napędowego marek Solaris i Mercedes-Benz są największe. Najwyższy wskaźnik zużycia wystąpił w styczniu i listopadzie. Okres wakacyjny wyróżnia się inną częstością użytkowania autobusów. Miesiącami, w których osiągnięty został najniższy koszt zużycia oleju napędowego badanych marek pojazdów (około 8 tys. zł.) to lipiec i sierpień. W całym badanym okresie koszt dla autobusów marki Solaris w badanym okresie czasu są niższe. Przyczyną niższych kosztów może być mniejsza liczba przejechanych kilometrów, związanych z przestojami za zajezdni. Wyższe koszty Mercedesa mogą być związane brakiem awaryjności w badanym okresie. Co wiąże się, że pojazdy tej marki obsługiwały linie na mieście. WNIOSKI W artykule przeprowadzono analizę kosztów płynów eksploatacyjnych. Dzięki pozyskaniu danych z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie dla dwóch marek autobusów, Solaris Urbino 12, Mercedes-Benz 628 Conecto LF. Analiza obejmowała koszt oleju napędowego, płynu chłodniczego, oleju silnikowego i przekładniowego. Z analizy wynika, że największe koszty paliwa i płynów eksploatacyjnych generują Mercedesy-Benz 628 Conecto LF. Porównując roczny koszt płynów eksploatacyjnych, który sięgają około 115 tys. zł dla Solarisa Urbino 12 i 126 tys. zł w przypadku Mercedesa zauważyć można, że największy udział ma paliwo. W tym przypadku jest to olej napędowy, którym napędzane są obie marki analizowanych pojazdów. W okresie zimowym każdy z badanych autobusów notował wyższe wydatki. Streszczenie Celem artykułu była analiza kosztów płynów eksploatacyjnych autobusów komunikacji miejskiej na przykładzie pojazdów marki Solaris Urbino 12 i Mercedes-Benz 628 Conecto LF z Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie. Zanalizowano dane uzyskane z lubelskiego przewoźnika za okres od stycznia do grudnia 2013 roku. Słowa kluczowe: autobusy komunikacji miejskiej, eksploatacja 4205

5 Analysis of the operating costs of public transport vehicles on the example the Municipal Communications Companies in Lublin Abstract The aim of the paper was to analyze the cost of fluids public buses for example, Solaris Urbino vehicle 12 and the Mercedes-Benz 628 Conecto LF Municipal Transport Company in Lublin. Analyzed the data obtained from the Lublin carrier for the period from January to December of Keywords: city trasnport buses, exploitation BIBLIOGRAFIA 1. Rymarz J., Niewczas A., Ocena gotowości technicznej autobusów komunikacji miejskiej na przykładzie Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Lublinie. Mechanika- Czasopismo Techniczne, 4-m/2012, Hebda M., Eksploatacja pojazdów, Wydawnictwo Instytutu Technologii Eksploatacji PIB, Radom Szymonik A., Ekonomika transportu dla potrzeb logistyk(i), Teoria i Praktyka, Warszawa Materiały wewnętrzne Miejskie Przedsiębiorstwo Komunikacyjne w Lublinie. 5. Rymarz J., Niewczas A., Ocena niezawodności eksploatacyjnej autobusów komunikacji miejskiej, Problemy eksploatacyjne, nr 1/2012, s