Informacja. Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu zambrowskiego w 2014 roku

Transkrypt

1 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku Delegatura w Łomży Łomża, ul. Akademicka 20 tel. (86) ; fax: ; lomza@wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu zambrowskiego Łomża, sierpień 2015

2 Spis treści: Wstęp Stan czystości i ochrona wód Presje- Źródła zanieczyszczenia wód Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych Przeciwdziałania Działalność kontrolna Wody podziemne Powietrze Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Stan - Monitoring imisji Przeciwdziałania Działalność kontrolna Gospodarka odpadami Presje- Ilość wytworzonych odpadów Stan - Składowiska odpadów Stan - Odpady niebezpieczne Przeciwdziałania Promieniowanie elektromagnetyczne /PEM/ Presje Źródła emisji PEM Stan Pomiary kontrolne PEM Przeciwdziałania Hałas Hałas komunikacyjny Hałas przemysłowy Ochrona środowiska przed poważnymi awariami Działania kontrolne WIOŚ Działania monitoringowe i kontrolne WIOŚ na obszarach szczególnie narażonych na zanieczyszczenia ze źródeł rolniczych (OSN) wyznaczonych na terenie powiatu zambrowskiego

3 Wstęp - charakterystyka powiatu Powiat zambrowski położony jest w środkowo - zachodniej części województwa podlaskiego. Jest to najmniejszy powiat ziemski woj. podlaskiego. Powierzchnia całkowita wynosi 733 km 2, co stanowi tylko 3,6% powierzchni woj. podlaskiego. Pod względem geograficznym są to obszary leżące na Wysoczyźnie Wysokomazowieckiej. Przeważającą część powierzchni powiatu (około 62%), stanowią użytki rolne zajmujące powierzchnię ha. Większość, bo ponad 68% użytków rolnych stanowią grunty orne, a ok. 32% to łąki i pastwiska. (Źródło: Ewidencja geodezyjna 2013 rok). Lasy zajmują ha. Najwyższą lesistością w powiecie cechuje się gmina Zambrów 59,3%. (dane GUS, 2014). Struktura administracyjna i ludność Jednostki samorządowe powiatu zambrowskiego dane GUS, 2014 Gminy miejskie: Powierzchnia [km 2 ] Ludność [osoby] Zambrów 19, Gminy wiejskie: Kołaki Kościelne 24 jednostki osadnicze Rutki 46 jednostek osadniczych Szumowo 20 jednostek osadniczych gm. Zambrów 72 jednostki osadnicze 298, Według danych GUS z końca 2014 roku powiat zambrowski zamieszkiwany był przez mieszkańców. Sieć osadniczą tworzą 1 miasto i 162 miejscowości. Połowa mieszkańców powiatu zamieszkuje w Zambrowie (50,1%), a ludność wiejska stanowi 49,9%. Dominującą formą mieszkalnictwa na terenie powiatu jest zabudowa jednorodzinna i zagrodowa. Powiat zambrowski zaliczany jest do regionów typowo rolniczych. Na terenie powiatu występują bardzo korzystne warunki dla rolnictwa w szerokim zakresie upraw, nawet o bardzo wysokich wymaganiach pokarmowych. Tak dobre warunki glebowe determinują rolniczy kierunek gospodarki na tym obszarze i ograniczają inne formy rozwoju. W strukturze obszarowej największy odsetek zajmują gleby III i IV klasy bonitacyjnej, natomiast znikomy jest udział klasy I i II- ej. Zdecydowanie dominują gleby pszenne dobre z małym udziałem gleb pszenno-żytnich. Gleby te należą do IIIa-IIIb, a sporadycznie IV klasy. Odznaczają się dużą zasobnością w składniki pokarmowe, korzystnymi warunkami wodnopowietrznymi i są łatwe do uprawy. Grunty orne o lżejszym składzie mechanicznym zajmują niewielki procent powierzchni. Są to gleby brunatne, bielicowe lub sporadycznie czarne ziemie o składzie mechanicznym piasków gliniastych na glinach. Zaliczają się one do gleb żytnio - ziemniaczanych dobrych klasy IVa - IVb. Gleby najsłabsze - żytnio-ziemniaczane i żytnio-łubinowe piaszczyste - zajmują znikomy procent powierzchni omawianego terenu. Dominującym działem gospodarki powiatu jest rolnictwo. W produkcji rolniczej przeważa produkcja zwierzęca, produkcja roślinna dostosowana jest do produkcji pasz dla zwierząt. Najbardziej rozwiniętym kierunkiem produkcji jest chów trzody chlewnej i bydła. Zwiększanie poziomu produkcji niesie za sobą także ujemne skutki polegające na zagrożeniach dla środowiska naturalnego. Szybki rozwój produkcji zwierzęcej znacznie ograniczył produkcję roślinną. W gospodarstwach mlecznych całe powierzchnie użytków rolnych przeznaczone są pod uprawę traw oraz 3

4 kukurydzy. Gospodarstwa utrzymujące trzodę chlewną uprawiają tylko zboża. Obecna struktura zasiewów jest bardzo niekorzystna ze względu na zmianowanie roślin głównie uprawę zbóż, które stanowią 81% w powierzchni gruntów rolnych. Zróżnicowana budowa geologiczna obszaru powiatu pozwala na eksploatację kopalin pospolitych, wykorzystywanych głównie w budownictwie. Polodowcowe wzgórza morenowe gminy Szumowo i gminy Rutki zawierają dobrej jakości żwiry budowlane. Dolina Narwi wypełniona jest złożami torfu. Złoża te są nieodnawialne i dlatego powinny podlegać szczególnej ochronie i racjonalnemu wykorzystaniu. Chodzi tu również o przemyślną rekultywację obszarów wyrobiskowych. Przemysł w powiecie zambrowskim skupia się w większych ośrodkach, głównie w Zambrowie. W powiecie dominują małe i średnie zakłady handlowo - usługowe. Wśród branży przemysłu rozwijających się w powiecie zambrowskim wymienić można: - przetwórstwo rolno-spożywcze (Zakład Mleczarski w Zambrowie Spółdzielni Mleczarskiej MLEKPOL Grajewo, Przetwórnia Owoców i Warzyw PROVITUS, młyny zbożowe i wytwórnie makaronów), - mechanika precyzyjna i telekomunikacja ( TELZAM Sp. z o.o., LASER"), - budownictwo (Przedsiębiorstwo Budowy Dróg BITUM Sp. z o.o., Zakład Budowlano Drogowy SJ Szymański-Jarząbek Sp. j.; ZAM-BRUK Zakład Remontowo Drogowo Budowlany, Józef Jabłonowski; DOBROPLAST Fabryka Okien i Drzwi, Renata Kaczyńska; Zakład Produkcji Kruszyw z/s w Szumowie, Kazimierz Rupiński, KEYLITE RW POLSKA Sp. z o.o. z/s w Warszawie Zakład Produkcyjny w Zambrowie), - ubojnie i przetwórstwo mięsne (Ubojnia Zwierząt MIREX Zambrzyce Króle; Ubojnia Trzody i Bydła w Rutkach Kossakach, MIĘSROL w Śliwowie Łopienitym; EKOMIĘS Sp. z o.o. w Rutkach Kossakach; Ubojnia Bydła ANMAR, Falki; Wytwórnia Mączek Zwierzęcych URBIMAX Górskie Ponikły). Powiat Zambrowski posiada korzystne położenie przy trasach tranzytowych. - droga ekspresowa Nr S 8 Warszawa Białystok, - droga krajowa Nr 63 Łomża Siedlce, - droga krajowa Nr 66 Zambrów- Bielsk Podlaski. Atrakcje przyrodnicze Teren powiatu zambrowskiego znajduje się w ramach obszaru funkcjonalnego Zielone Płuca Polski", a także częściowo w obszarze Europejskiej Sieci Natura Ogółem tereny chronione obejmują 270,62 ha powiatu, co stanowi zaledwie 0,4% jego powierzchni i są położone głównie w gminach: Zambrów i Rutki. Tylko 2,5 ha leży w gminie Szumowo (GUS,2014). Rezerwaty przyrody o ogólnej powierzchni 266,42 ha i użytki ekologiczne 4,2 ha (dane GUS, 2014), pomniki przyrody, rozlewiska Narwi, jak również wiele innych, nie posiadających statusu obszarów chronionych, winny być chronione przynajmniej na poziomie planowania przestrzennego, zabezpieczając je przed zakusami przekształcenia i dewastacji. obszar NATURA 2000 Bagno Wizna PLB , położony ok. 0,10 km w kierunku północnym od miejscowości Kossaki Falki, obejmujący obszar ,0 ha, położony w województwie podlaskim na terenie gmin: Łomża gmina wiejska (523,2 ha), Rutki (8010,9 ha), Wizna (2269,3ha) i Zawady (3667,6ha). specjalny obszar ochrony siedlisk Natura 2000 Czerwony Bór PLH200018, obejmuje niemalże cały kompleks leśny Czerwonego Boru, zajmujący powierzchnie ponad 10 tys. ha. Rezerwaty przyrody znajdujące się na terenie powiatu zambrowskiego: Bagno Wizna I i Bagno Wizna II - powstały w 1967 roku, są to rezerwaty torfowiskowe, powołane w celu ochrony torfowisk niskich ze stanowiskiem rzadkich roślin. Grabówka - powstał w 1996 roku, rezerwat leśny zachowany w celu ochrony wielogatunkowego lasu liściastego o wysokim stopniu naturalności. Dębowe Góry - powstał w 2001 roku, jest to rezerwat leśny utworzony w celu zachowania w stanie naturalnym znajdującej się tam dąbrowy świetlistej z dębem bezszypułkowym. 4

5 Pomniki przyrody zlokalizowane na Ziemi Zambrowskiej: Dąb szypułkowy w uroczysku Grabówka; Aleja lipowa w Zbrzeźnicy ; Wiąz pospolity we wsi Gosie Małe ; Skupisko jałowca we wsi Podłatki Duże. Użytki ekologiczne Powiatu Zambrowskiego: Bagno "Moczary" w obrębie wsi Wyszomierz ; Bagno "Pastwisko" w obrębie wsi Poryte Jabłoń. 1. Stan czystości i ochrona wód 1.1. Presje - Źródła zanieczyszczeń wód Dominujące presje wywierane przez człowieka na środowisko wodne to: - pobór wód na różne cele; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń wraz ze ściekami komunalnymi, przemysłowymi oraz wodami pochłodniczymi; - wprowadzanie do wód zanieczyszczeń ze źródeł rolniczych (nieprawidłowe nawożenie, brak skanalizowania terenów wiejskich, hodowlane fermy wielkotowarowe); - zmiany morfologiczne i hydrologiczne wynikające z inwestycji w dziedzinie regulacji rzek (melioracje), czy energetyki. Pobór i zużycie wody W 2013 roku w powiecie zambrowskim pobrano na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 4862dam 3 wody. Ilość pobieranej wody od 2011 roku wzrasta. Jest to spowodowane wyraźnym wzrostem zużycia wody na cele rolnicze i leśne w gminie Zambrów oraz na eksploatację sieci wodociągowej. W 2013 roku najwięcej wody w powiecie zużyto właśnie w rolnictwie i leśnictwie (2577 dam 3 ). Na eksploatację sieci wodociągowej zużyto 1879dam 3. Zużycie wody w przemyśle w powiecie zambrowskim, od lat utrzymuje się na podobnym poziomie i w 2013r. wyniosło 406 dam 3 (dane GUS,2013, brak danych za 2014r.). Najwyższe zużycie wody na cele przemysłowe i eksploatację sieci wodociągowej występowało w Zambrowie, gdzie sieć wodociągowa i przemysł są najlepiej rozwinięte, w stosunku do pozostałych miejscowości powiatu. Stanowiły one odpowiednio 100% (przemysł) i 70% (eksploatacja sieci) zużycia w całym powiecie zambrowskim. W

6 roku najwyższe było zużycie wody na cele rolnicze i leśne w gminie Zambrów (2577 dam3) (GUS,2013, brak danych za 2014r.) Jednostka terytorialna ogółem przemysł rolnictwo i leśnictwo eksploatacja sieci wodociągowej Powiat zambrowski 4 862, ,0 Zambrów - miasto 1 158, ,6 Kołaki Kościelne - gmina 157, ,0 Rutki - gmina 167, ,0 Szumowo - gmina 356, ,2 Zambrów -gmina 3 023, ,0 446,2 Zagadnienia związane z zaopatrzeniem w wodę realizowane są indywidualnie przez poszczególne jednostki samorządu lokalnego z ujęć głębinowych poprzez lokalną, najczęściej gminną, sieć wodociągową. km 525,0 520,0 515,0 510,0 505,0 500,0 495,0 490,0 485,0 Sieć wodociągowa w powiecie zambrowskim - dane GUS osoby Sieć wodociągowa w pow. zambrowskim jest systematycznie, choć powoli, rozbudowywana. W minionym dziesięcioleciu jej długość wzrosła o 22,1km i wynosiła 522,6 km. Najdłuższą sieć posiadają gminy: Zambrów (194,7 km) i Rutki (124,1 km) (GUS,2014) długość sieci w odociągow ej ludność korzystająca z w odociągów Według danych GUS w 2013 roku (brak danych za rok 2014) 93,6 % ludności powiatu miało dostęp do czynnej sieci wodociągowej. Biorąc pod uwagę liczbę mieszkańców, najwięcej osób korzysta z wodociągów w Zambrowie (99,1%), gminie Kołaki Kościelne (95%) i w gminie Zambrów (92%), nieco mniej w gminie Szumowo (89%) i gminie Rutki (79%). Emisja ścieków W 2013r. z terenu powiatu zambrowskiego odprowadzono do wód lub do ziemi łącznie 1320 dam 3 ścieków komunalnych i przemysłowych wymagających oczyszczenia, z czego 100% oczyszczono (GUS,2013, brak danych za 2014r.). dam Ścieki przemysłowe i komunalne odprowadzane do wód lub do ziemi w pow. zambrowskim - dane GUS ocz. mechanicznie ocz. biologicznie ocz. z podw. us. biogenów nieoczyszczane Dominującym sposobem oczyszczania ścieków jest ich oczyszczanie biologiczne, a od 2013 roku oczyszczanie z podwyższonym usuwaniem biogenów (związków azotu i fosforu), co przyczynia się do ograniczenia antropopresji na środowisko wodne. W 2013 roku z podwyższonym usuwaniem biogenów oczyszczono 1160 dam 3 ścieków. Dotyczy to oczywiście tylko terenów skanalizowanych. W powiecie zambrowskim sieć kanalizacyjna jest niestety znacznie krótsza od sieci wodociągowej. 6

7 Od lat kanalizacja jest powoli rozbudowywana. Długość całkowita wyniosła 95,8 km. W ciągu minionego 10-lecia jej długość wzrosła tylko o 35km. Najdłuższą sieć kanalizacyjną ma miasto Zambrów, natomiast gminy wiejskie Kołaki Kościelne i Szumowo, są całkowicie nieskanalizowane (GUS,2014). Sieć kanalizacyjna w powiecie zambrowskim - dane GUS km 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0 0, osoby długość sieci kanalizacyjnej ludność korzystająca z kanalizacji Jednostka terytorialna Kanalizacja - długość czynnej sieci kanalizacyjnej w km - dane GUS Powiat zambrowski 67,9 69,0 70,2 81,5 82,9 89,3 95,8 Zambrów - miasto 43,3 44,4 45,6 47,3 48,7 50,3 53,5 Rutki -gmina 15,8 15,8 15,8 15,8 15,8 17,0 18,8 Zambrów - gmina 8,8 8,8 8,8 18,4 18,4 22,0 23,5 Kanalizacja obsługuje niecałe 54% mieszkańców powiatu zambrowskiego i są to tylko mieszkańcy Zambrowa, gminy Zambrów i gminy Rutki (dane GUS za 2013r.- brak danych za 2014r.). Jednostka terytorialna Kanalizacja - ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w osobach dane GUS Powiat zambrowski Zambrów - miasto Kołaki Kościelne - gmina Rutki -gmina Szumowo - gmina Zambrów - gmina Nie wszystkie miejscowości gminne w powiecie zambrowskim posiadają oczyszczalnie ścieków. Nie posiadają ich gminy: Kołaki Kościelne i Szumowo. Ze względu na słabo rozbudowaną sieć kanalizacyjną, głównie na terenach wiejskich, znaczna ilość ścieków gromadzona jest w nie zawsze dokładnie uszczelnionych, lub wcale nie uszczelnionych, szambach. Ponadto cześć nieczystości wywożona jest na łąki, pola lub wylewana do rowów, skąd trafia do środowiska wodnego. Wg danych GUS w 2013 roku, w powiecie zambrowskim funkcjonowało 5 oczyszczalni w tym: 3 oczyszczalnie ścieków komunalnych i 2 przemysłowe (brak danych dla 2014 roku). Wszystkie oczyszczalnie to oczyszczalnie mechaniczno biologiczne. Oczyszczalnia miejska i oczyszczalnia mleczarska w Zambrowie posiadają podwyższony stopień usuwania substancji biogennych. Oczyszczalnie odprowadzają ścieki głównie do wód 7

8 powierzchniowych płynących, odbiornikiem największej ilości ścieków jest rzeka Jabłonka. Ewidencja kontrolna WIOŚ obejmuje ponadto 6 mniejszych oczyszczalni. Zestawienie oczyszczalni wraz z wynikami prowadzonych w 2014 roku kontroli zawiera podrozdział Przeciwdziałania działalność kontrolna. Ludność obsługiwana przez oczyszczalnie ścieków - dane GUS Jednostka terytorialna Powiat zambrowski Zambrów - miasto Rutki -gmina Zambrów - gmina W powiecie zambrowskim do Jabłonki ścieki komunalne odprowadza oczyszczalnia miejska w Zambrowie. 2 oczyszczalnie komunalne w gminie Rutki odprowadzają ścieki: w Mężeninie do Mężynianki i Grądach Woniecko do rowu melioracyjnego, dopływu Narwi. Mniejsze oczyszczalnie komunalne, o niedużej przepustowości, położone w gminie Zambrów tj. oczyszczalnia w Czerwonym Borze odprowadza ścieki do rzeki Gać, w Porytem Jabłoni - do Jabłonki i w Długoborzu - do Prątnika Ładunki zanieczyszczeń w ściekach komunalnych odprowadzanych w pow. zambrowskim do wód powierzchniowych [kg/rok] - dane GUS BZT5 ChZT zawiesina Ładunki zanieczyszczeń odprowadzane ze ściekami komunalnymi do wód powierzchniowych są znaczne i w okresie ostatnich lat utrzymują się na podobnym poziomie. Najwyższy ładunek notuje się w zakresie chemicznego zapotrzebowania tlenu (ChZT) kg/r, zdecydowanie niższe są ładunki w zakresie biologicznego zapotrzebowania tlenu BZT kg/r i zawiesiny kg/r. (GUS, 2013, brak danych za 2014r.). Do rzek trafia również znaczny ładunek związków biogennych, głównie związków azotu (w roku kg - GUS). Widoczne na wykresie obniżanie się ładunku stężeń zarówno azotu jak i fosforu wynika nie tylko z dobrego działania oczyszczalni, ale również jest wynikiem prawnego zwolnienia mniejszych oczyszczalni od roku 2005 z badania tych związków w oczyszczanych ściekach. W powiecie zambrowskim obowiązek badania związków biogennych ma tylko oczyszczalnia komunalna w Zambrowie. Taki zapis prawny spowodował zaprzestanie przez zarządzających mniejszymi oczyszczalniami strącania w oczyszczanych ściekach związków biogennych. Może się to odbić bardzo niekorzystnie na jakości wód do których ścieki oczyszczane są odprowadzane, szczególnie w przypadku jeżeli odbiornikiem ścieków są cieki o niewielkim przepływie. Prowadzona w poprzednich latach polityka ochrony wód poprzez nakładanie na oczyszczalnie obowiązku redukcji biogenów zaowocowała wyraźnym spadkiem stężeń, głównie związków fosforu, we wszystkich badanych przez WIOŚ rzekach. Przez wiele lat fosforany były jednym z głównych wskaźników obniżających jakość wód do wartości pozaklasowych. Ostatnio ich stężenia przeważnie nie przekraczają granic I i II klasy czystości. Niestety 8

9 obowiązujące obecnie regulacje prawne, w tym również samokontrola czyli automonitoring podmiotów emitujących zanieczyszczenia do środowiska, mogą doprowadzić do powrotu problemu z utrzymaniem dobrej jakości wód. Ilość ścieków przemysłowych odprowadzanych i oczyszczanych w powiecie zambrowskim w 2014roku wyniosła 442dam 3. Dane GUS na terenie powiatu obejmują tylko ścieki przemysłowe powstające w Zambrowie. Ścieki te są w całości oczyszczane biologicznie z podwyższonym usuwaniem biogenów. Jednostka terytorialna Ścieki przemysłowe odprowadzane ogółem w dam 3 - dane GUS Powiat zambrowski Zambrów - miasto Zambrów - gmina Ścieki przemysłowe oczyszczane razem w dam 3 - dane GUS Powiat zambrowski Zambrów - miasto Zambrów - gmina Ładunki zanieczyszczeń w ściekach przemysłowych odprowadzanych w pow. zambrowskim do wód powierzchniowych [kg/r] - dane GUS Analizując minione 10-lecie, do 2008 roku ładunki BZT5, ChZT i zawiesiny odprowadzane, głównie do Jabłonki, ze ściekami przemysłowymi systematycznie rosły, a od 2009 roku wyraźnie zmalały i od tego roku ulegają nieznacznym wahaniom. BZT5 ChZT zaw iesina Ładunki zanieczyszczeń biogennych w ściekach przemysłowych odprowadzanych w pow. zambrowskim do wód powierzchniowych [kg/r] - dane GUS Dane o ładunkach azotu i fosforu w ściekach przemysłowych pochodzą tylko z oczyszczalni mleczarskiej w Zambrowie. W 2014 roku ładunek azotu ogólnego odprowadzony do Jabłonki wyniósł 2004kg, a fosforu ogólnego 749 kg. azot ogólny fosfor ogólny Najwyższy odprowadzony ładunek kg/rok - stwierdzono zakresie sumy jonów chlorków i siarczanów. Pochodził on z oczyszczalni mleczarskiej w Zambrowie. 9

10 Niekorzystnym ubocznym zjawiskiem związanym z procesem oczyszczania ścieków jest powstawanie na tony Osady ściekowe wytworzone w oczyszczalniach na terenie pow. zambrowskiego - dane GUS ocz. przemysłowe ocz. komunalne oczyszczalniach osadów ściekowych. Wg danych GUS w 2013 roku było to 282tony osadów z oczyszczalni komunalnych, z czego większość - 83%, powstało na oczyszczalni komunalnej dla Zambrowa. 160 ton zastosowano do uprawy roślin przeznaczonych do produkcji kompostu, 31 ton składowano, a 18 ton w gminie Rutki magazynowano czasowo. Na oczyszczalniach przemysłowych powstało łącznie 174 tony. Osady z oczyszczalni przemysłowych w całości wykorzystane zostały w rolnictwie (GUS,2014) Stan - Ocena jakości wód powierzchniowych Łączna długość sieci wodnej w powiecie zambrowskim wynosi 90,54 km. Cieki płynące na omawianym terenie są to dopływy Narwi (Jabłonka z Gacią) i Bugu (Mały Brok). Największym ciekiem wodnym powiatu jest rzeka Jabłonka. Łączy się ona z rzeką Gać będącą III rzędowym, lewobrzeżnym dopływem Narwi, uchodzącym do niej na 228,4 km. Długość Jabłonki wynosi 38,5 km, a powierzchnia zlewni 431,8 km 2. Główne miejscowości, przez które przypływa Jabłonka to Zambrów i Wola Zambrowska. Mniejszymi ciekami są rzeki: Dąb (gm. Kołaki Kościelne) i Prątnik, dopływy Jabłonki. Na terenie powiatu brak jest naturalnych zbiorników wód powierzchniowych. W Zambrowie, na Jabłonce, zbudowany został niewielki sztuczny zbiornik wykorzystywany głównie do celów retencyjno-rekreacyjnych. Zasilane przez Jabłonkę są również stawy rybne Poryte Jabłoń, których powierzchnia wynosi około 120,3 ha. Podstawą programu badań monitoringowych wód powierzchniowych płynących, zrealizowanych przez Inspektorat był Program Państwowego Monitoringu Środowiska na lata , opracowany przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska i zatwierdzony przez Ministra Środowiska oraz opracowany na tej podstawie przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku i zatwierdzony przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska Program monitoringu środowiska województwa podlaskiego w latach Program monitoringu wód zrealizowano zgodnie z warunkami Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 15 listopada 2011 r. w sprawie form i sposobu prowadzenia monitoringu jednolitych części wód powierzchniowych i podziemnych (Dz. U r. Nr 258, poz. 1550). Podstawą ocen jakości wód było Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U r., poz. 1482). Punkty monitoringowe ustanawiane są na odcinkach reprezentatywnych, wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, zwanych Jednolitymi Częściami Wód Powierzchniowych (JCWP). Monitoring JCWP prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności elementów jakości i parametrów wskaźnikowych dla elementów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. Zgodnie z przedstawionymi unormowaniami prawnymi w 2013 roku przeprowadzono ocenę dla Jabłonki w punkcie wyznaczonym na odcinku przyujściowym w Konopkach-Kozikach, tuż poza granicami powiatu zambrowskiego. Wyznaczony punkt objęty został siecią: monitoringu operacyjnego, dla obszarów chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych 10

11 oraz ze źródeł rolniczych (OSN). Ocenę odziedziczono na 2014 rok. Dziedziczenie oceny jest możliwe do czasu przeprowadzenia kolejnych badań, nie dłużej jednak jak 3 lata. Badania takie są prowadzone w roku Omówienie wyników badań rzeki: Ocena jakości wód rzeki Jabłonki ppk Konopki-Koziki na ujściu do rzeki Gać (punkt poniżej OSN). Ocenę stanu ekologicznego odziedziczono w całości z roku Ocenę stanu ekologicznego przeprowadzono na podstawie elementów: - biologicznych: fitobentos III klasa, makrofity III klasa, - stężenia wskaźników fizykochemicznych: zanotowano przekroczenie wartości określonej rozporządzeniem dla stanu dobrego przez stężenia azotu Kjeldahla oraz, podobnie jak w 2012r., fosforanów i fosforu ogólnego; na tej podstawie zakwalifikowano wodę do stanu poniżej dobrego, - z wskaźników wspomagających ocenę stanu ekologicznego, określonych jako substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego żaden nie przekroczył wartości granicznych dla stanu dobrego II klasa, Stan ekologiczny w badanej JCW zakwalifikowano jako - umiarkowany. O klasyfikacji stanu ekologicznego zadecydowały zarówno wskaźniki biologiczne jak i wskaźniki biogenne. Ocenę stanu chemicznego - w 2014r. wskaźniki z zakresu substancji priorytetowych dla środowiska wodnego przyjęte do oceny odziedziczono z 2010 i 2012 roku, w celu wykonania pełnej oceny chemicznej. W 2013 i 2014 roku przeprowadzono dodatkowe badania 2 wskaźników z grupy węglowodorów aromatycznych (benzo(g,h,i) perylenu i indeno(1,2,3-cd)pirenu ), których suma w poprzednich latach decydowała o obniżeniu stanu chemicznego. W obu latach stężenie średnioroczne tych wskaźników mieściło się już w stanie dobrym. Stan chemiczny oceniono więc jako dobry. Ocena obszaru chronionego wrażliwego na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych obszar OSN Jabłonka. W 2013 roku oceny wód, na obszarach chronionych narażonych na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych, dokonano zgodnie z rozporządzeniem MŚ dnia r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych(dz.u. Nr 241 poz. 2093). Wyznaczona do badania Rozporządzeniem Dyrektora RZGW Warszawa jednolita część wód powierzchniowych w powiecie zambrowskim JCWP Jabłonka, nie kwalifikuje się jako zanieczyszczona, a nawet jako zagrożona zanieczyszczeniem azotem ze źródeł rolniczych. Przekroczone tu jednak zostały wartości graniczne wskaźników eutrofizacji, powyżej których występuje zagrożenie eutrofizacją (według Załącznika nr 1 ww. rozporządzenia). Jabłonka nie spełnia więc warunków wyznaczonych dla rzek wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych. Należy tu zaznaczyć, że punkt pomiarowy leży poniżej zrzutów ścieków z dwóch bardzo dużych oczyszczalni (komunalnej i przemysłowej) w Zambrowie oraz z oczyszczalni w Porytem Jabłoni. JCWP Jabłonka jest więc pod wpływem dużej presji zanieczyszczeń komunalnych: duży, w stosunku do przepływu w rzece, zrzut zanieczyszczeń z oczyszczalni w Zambrowie (RLM 53667). Szczegółowe omówienie wraz z wynikami badań zawiera Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska w Białymstoku o stanie środowiska na terenie powiatu zambrowskiego w 2013 roku zamieszczona na stronie w zakładce Publikacje. Kolejne, poszerzone o dodatkowy punkt pomiarowy, badania Jabłonki prowadzone są w 2015 roku. Punkt pomiarowy wyznaczono powyżej Zambrowa. Wnioski: 1. Stan ekologiczny w zbadanym odcinku rzeki Jabłonki (ppk Konopki-Koziki) oceniono jako umiarkowany w 5 stopniowej skali tj. od stanu bardzo dobrego, poprzez dobry, umiarkowany, słaby do złego. Na wynik oceny wpłynęły zarówno wyniki badania elementów biologicznych jak również stężenia związków azotu i fosforu. Ocenę odziedziczono z 2013 roku. 11

12 2. Badania stanu chemicznego rzeki wykazały dobry stan wody w rzece. 3. Wody nie spełniają wymagań dla obszarów chronionych zagrożonych eutrofizacją zarówno ze źródeł komunalnych jak i eutrofizacją wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł rolniczych. 4. Stan wód w JCWP Jabłonka określono jako zły. 5. Wyznaczoną przez RZGW Warszawa jako wody wrażliwe JCWP Jabłonka uznano za podatną na eutrofizację, nie występowały tu jednak stężenia średnioroczne azotanów przekraczające granice wyznaczone dla wód zanieczyszczonych i zagrożonych zanieczyszczeniem ze źródeł rolniczych. 6. W roku 2014r. nie odnotowano zdarzeń o charakterze poważnych awarii, mogących pogorszyć stan wód w rzekach na terenie powiatu zambrowskiego Przeciwdziałania - Działalność kontrolna Częstotliwość poboru próbek ścieków do badań i zakres ich badań określa Rozporządzenie MŚ z dnia 28 stycznia 2009r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków, jakie należy spełnić przy wprowadzeniu ścieków do wód lub do ziemi oraz w sprawie substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego (Dz.U Nr 27 poz. 169). Zarządzający oczyszczalniami mają obowiązek wykonywania badań próbek ścieków z częstotliwością i w zakresie określonym w pozwoleniach wodnoprawnych. Inspektorzy WIOŚ w czasie kontroli prowadzą analizę wyników badania ścieków przedstawioną przez zarządzającego oczyszczalnią i na tej podstawie określają, czy warunki pozwolenia w zakresie ilości i jakości ścieków zostały dotrzymane. Wykaz źródeł zanieczyszczeń wód powierzchniowych na terenie powiatu zambrowskiego wg danych za 2014rok Lp Miejscowość, nazwa zakładu Typ oczyszczalni Uwagi m. Zambrów (odbiornik bezpośredni rz. Jabłonka dopływ rz. Gać dopływ Narwi) 1 Zambrowskie Ciepłownictwo i Wodociągi Sp z o. o. 2 S.M. MLEKPOL w Grajewie, Zakład Produkcji Mleczarskiej w Zambrowie mechaniczno - biologiczna, BIOOXYBLOK, stawy biologiczne mechaniczno - biologiczna, osad czynny, PIX- do strącania związków fosforu Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie ważne do 15 marca 2023r. Podczas kontroli przeprowadzonej w lutym 2014r. [w cyklu kontrolnym: Ocena wykonania zadań KPOŚK przez aglomeracje powyżej lub równe 2000 RLM, które osiągnęły lub mają osiągnąć oczekiwany efekt do końca 2015r.] stwierdzono: - brak przekroczenia dopuszczalnej ilości odprowadzanych ścieków do Jabłonki, - osiągnięcie minimalnych dopuszczalnych % redukcji wskaźników zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodno-prawnym. Ponowna kontrola przeprowadzona roku, w zakresie oceny efektywności pracy oczyszczalni przeprowadzona wraz z poborem prób w ww. cyklu wykazała, że w odprowadzanych ściekach osiągnięto wymagany % redukcji zanieczyszczeń określony w pozwoleniu wodnoprawnym. W wyniku kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do r. W dniach r. przeprowadzono kontrolę 12

13 osad czynny nadmierny odwadniany na wirówce dekantacyjnej i wykorzystywany rolniczo. zakładu w związku z anonimowym wnioskiem o interwencję. Kontrola dot. m.in. uciążliwości związanych ze stosowaniem osadów ściekowych do nawożenia pól (emisja substancji odorowych). W czasie trwania kontroli nie stwierdzono uciążliwości zapachowych związanych ze stosowaniem osadów z mleczarskiej oczyszczalni na gruntach położonych w sąsiedztwie ul. Polowej w Zambrowie (do celów rolniczych). Kontrola nie stwierdziła nieprawidłowości w gospodarowaniu tymi osadami. Podmiot postępuje zgodnie z art.96 ustawy z dn o odpadach (Dz.U. z 2013, poz. 21). WIOŚ jest każdorazowo powiadamiany o zamiarze wywozu osadów ściekowych na grunty rolne. W 2014 roku osady wywożone były na grunty wsi Stare Modzele w terminie i W okresie bezpośrednio poprzedzającym wniosek o interwencję (początek maja 2014r. osady ściekowe nie były wywożone. Ustalono, że w tym okresie pola uprawne położone w sąsiedztwie ul. Polowej w Zambrowie nawożone były gnojowicą pochodzącą od trzody chlewnej. Występujące w tym okresie uciążliwości zapachowe nie miały żadnego związku z działalności zakładu mleczarskiego. Wody opadowe podczyszczane są na separatorze koalescencyjno-cyrkulacyjnym typu AWAS-SKi kolektorem o sred. 350mm odprowadzane do Jabłonki. m. Długobórz (odbiornik bezpośredni rz. Prątnik dopływ Jabłonki, dopływ rz. Gać, dopływ Narwi) 3 Specjalny Ośrodek Szkolno Wychowawczy w Długoborzu mechaniczno biologiczna typu ELJOT 50 m. Poryte Jabłoń (odbiornik bezpośredni rz. Jabłonka dopływ rz. Gać dopływ Narwi) 4 Oczyszczalnia ścieków w Porytem Jabłoni - Zakład Wodociągów, Kanalizacji i Energetyki Cieplnej w Wysokiem Mazowieckiem( od r.) mechaniczno-biologiczna BIOCLAR EG50 z osadem czynnym W 2014 roku badania automonitoringowe odprowadzanych ścieków przeprowadzone w terminach: ; ; ; ; ; - nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu wodno prawnym. W 2014r. przeprowadzono dwukrotne badania wód opadowych (27.04 i ) odprowadzanych do Jabłonki. W obu próbkach nie stwierdzono przekroczenia nałożonych pozwoleniem stężeń dopuszczalnych w zakresie zawiesiny i substancji ropopochodnych. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład uzyskał nowe pozwolenie wodnoprawne ważne do r. Kontrola przeprowadzona w dn r. dot. sprawdzenia przestrzegania wymagań dotyczących ilości i jakości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni do Prątnika w okresach: ; ; r. wykazała że we wszystkich okresach nie stwierdzono przekroczeń r. w czasie oględzin oczyszczalni stwierdzono, że jej urządzenia są sprawne pod względem eksploatacyjnym. Osad nadmierny wywożony jest wozem asenizacyjnym ZCiW Sp. z o.o. w Zambrowie na punkt zlewny miejskiej oczyszczalni ścieków w Zambrowie. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada nowe pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W styczniu 2014 roku przeprowadzono kontrolę sprawdzającą przestrzeganie wymagań w zakresie ilości i jakości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni ścieków do Jabłonki w kolejnych latach obowiązywania pozwolenia wodno prawnego tj. za okres: r r. W przedstawionych z tego okresu raportach badań ścieków nie stwierdzono przekroczeń dopuszczalnych wartości wskaźnika zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. Ilość odprowadzanych ścieków w okresie objętym kontrolą nie przekraczała ilości dopuszczalnej. Podczas kontroli nie stwierdzono naruszeń. 13

14 m. Osowiec rów melioracyjny 5 Szkoła Podstawowa w Osowcu gm. Zambrów - oczyszczalnia przyszkolna mechaniczno-biologiczna m. Czerwony Bór (odbiornik bezpośredni - rów melioracyjny dopływ rz. Gać dopływ Narwi) 6 Pomorska Instytucja Gospodarki Budżetowej POMERANIA w Czarnem Oddział w Czerwonym Borze - oczyszczalnia w Czerwonym Borze oczyszczalnia mechaniczno biologiczna systemu BIOGEST z reaktorem SBR m. Mężenin - (odbiornik bezpośredni rz. Mężynianka dopływ Narwi) 7 Oczyszczalnia Gminy Rutki w Mężeninie eksploatowana przez Wodociągi Wiejskie Sp. z o.o. w Łomży mechaniczno-biologicznochemiczna z osadem czynnym oraz komorą denitryfikacji, z instalacją do redukcji fosforu PIX (nie użytkowaną) oraz z instalacją do odwadniania osadów typu DRAIMAD- osady po wysuszeniu wywożone są na składowisko dla gminy Śniadowo Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W lipcu 2013 roku dokonano kontroli eksploatacji oczyszczalni ścieków zlokalizowanej przy Szkole Podstawowej w Osowcu. Okres objęty kontrolą : r. - w okresie r r. tj. kolejnego roku obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego nie wykonano wymaganej ilości badań prób ścieków. Dokonano pouczenia; - w okresie r. odprowadzane ścieki spełniały wymagania określone w pozwoleniu wodno prawnym; - w okresie r. odprowadzane ścieki spełniały wymagania określone w pozwoleniu wodnoprawnym; W 2014 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 31 grudnia 2018 r. W czasie kontroli przeprowadzonej w dniach r. stwierdzono że odprowadzane były ścieki z naruszeniem pozwolenia wodnoprawnego. W czerwcu 2015 roku podmiotowi wymierzono karę administracyjną za przekroczenia warunków odprowadzania ścieków do środowiska. Zakład odwołał się od decyzji argumentując, że od początku marca do drugiej połowy maja 2014r. występowały częste awarie oczyszczalni spowodowane kilkuminutowymi zanikami napięcia energii elektrycznej. W wyniku tego dochodziło do uszkodzenia podzespołów oczyszczalni i zakłócenia procesu oczyszczania ścieków. Zarządzający oczyszczalnią interweniował w tej sprawie w rejonie energetycznym. Podmiotowi wyznaczono ponadto zarządzenie nakładające obowiązek poprawy pracy urządzeń oczyszczalni umożliwiający oczyszczanie ścieków do parametrów określonych w pozwoleniu wodnoprawnym z termininem powiadomienia WIOŚ do r. Pismem z dn r. podmiot poinformował, że przeprowadził przegląd i konserwację urządzeń elektromechanicznych będących na wyposażeniu oczyszczalni co przyczyniło się do poprawy wydajności pracy urządzeń, co potwierdzają załączone wyniki analizy ścieków oczyszczonych. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodno prawne ważne do r. W grudniu 2013r. przeprowadzono kontrolę sprawdzającą przestrzeganie wymagań dotyczących jakości ścieków odprowadzanych z oczyszczalni w kolejnym okresie obowiązywania pozwolenia wodnoprawnego tj. od r. Podczas kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości, wszystkie urządzenia oczyszczalni były w dobrym stanie eksploatacyjnym, w badanych próbkach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wskaźników zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodnoprawnym. W 2014 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana roku zarządzający oczyszczalnią poinformował o wywozie osadów ściekowych na nieużytki w gminie Rutki. 14

15 m. Grądy Woniecko (odbiornik bezpośredni - rów melioracyjny dopływ Narwi) 8 Oczyszczalnia Gminy Rutki w Grądach Woniecko eksploatowana przez Wodociągi Wiejskie Sp. z o.o. w Łomży Ścieki odprowadzane do ziemi: mechaniczno-biologiczna z osadem czynnym oraz komorą denitryfikacji i defosfatacji oraz instalacją do odwadniania osadów typu DRAIMAD, osady po odwodnieniu wywożony na składowisko gminy Śniadowo. Zakład posiada pozwolenie wodno prawne ważne do r. Ostatnią kontrolę eksploatacji gminnej oczyszczalni ścieków zlokalizowanej w Grądach Woniecko przeprowadzono w dn r. Okres objęty kontrolą: r. Stwierdzono, że: - podmiot wykonał wymagana ilość badań prób odprowadzanych ścieków, - w badanych próbach nie stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wskaźników zanieczyszczeń określonych w pozwoleniu wodno prawnym, - ilość odprowadzanych ścieków nie przekraczała przeciętnej dobowej ilości określonej w pozwoleniu. W 2014 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana roku zarządzający oczyszczalnią poinformował o wywozie osadów ściekowych na nieużytki w gminie Rutki. m. Grzymały 1 Tłocznia gazu ziemnego Zambrów m. Srebrna 2 Oczyszczalnia przy Szkole Podstawowej w Srebrnej m. Zakrzewo Stare 3 Szkoła Podstawowa Zakrzewo Stare - oczyszczalnia Mechaniczno-biologiczna typu AWAS MB300 o przepustowości 5 m 3 /dobę Mechaniczno biologiczna typu kompaktowego BIOPAN 18 o przepustowości 2,3-3 m 3 /d Urządzenia oczyszczalni: osadnik gnilny wraz z kolektorami, studzienkami, przepompownią, pompą tłoczną, pole filtracyjne piaskowe. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie zintegrowane ważne do r. Na oczyszczalni oczyszczane są ścieki socjalne i wody popłuczne ze stacji zmiękczania wody. W 2014 roku nie przeprowadzono kontroli oczyszczalni. Sprawdzane były natomiast wyniki badań automonitoringowych w zakresie gospodarki wodnościekowej prowadzone przez podmiot w tym okresie. Przedstawione wyniki nie wykazały przekroczeń wartości dopuszczalnych określonych w pozwoleniu zintegrowanym w zakresie: - wskaźników odprowadzanych z oczyszczalni ścieków, - wód opadowych i roztopowych z separatorów, - ilości pobieranej wody. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do 30 kwietnia 2023r. Oczyszczalnia uruchomiona w 2006 roku. Przeprowadzona w lutym 2013r. kontrola wykazała, że: - ścieki z oczyszczalni odprowadzane są do ziemi bez wymaganego pozwolenia wodno prawnego, - kontrolowany podmiot nie prowadził ewidencji o ilości, stanie i składzie ścieków wprowadzanych do ziemi oraz nie przekazuje właściwym organom ochrony środowiska wykazów informacji i danych o zakresie korzystania ze środowiska; wydano zarządzenia pokontrolne. - Decyzją RI z dn r. wydaną przez Starostwo Powiatowe w Zambrowie udzielono Szkole Podstawowej w Srebrnej gm. Szumowo pozwolenia wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków komunalnych do ziemi ważnego do 30 kwietnia 2023r. W 2014 roku oczyszczalnia nie była kontrolowana. Stan formalno-prawny uregulowany. Zakład posiada pozwolenie wodnoprawne ważne do r. W 2014 roku podmiot nie był kontrolowany. Wg wyników badań automonitoringowych, wykonywanych na zlecenie zakładu, dobrą pracą charakteryzował 15

16 się największy obiekt odprowadzający ścieki do Jabłonki tj. oczyszczalnia komunalna dla Zambrowa. Również dobrą jakość miały ścieki odprowadzane z oczyszczalni mleczarskiej, a także z dwóch oczyszczalni gminy Rutki. Ciągłe problemy z dotrzymywaniem warunków pozwolenia wodnoprawnego stwarza natomiast zmodernizowana i rozbudowana oczyszczalnia Pomorskiej Instytucji Gospodarki Budżetowej POMERANIA Oddział w Czerwonym Borze. W czerwcu 2015 roku podmiotowi wymierzono karę administracyjną za przekroczenia warunków odprowadzania ścieków do środowiska. Podstawowym działaniem w zakresie ochrony wód w powiecie zambrowskim jest kontrola nad prawidłowym działaniem oczyszczalni ścieków i rozbudowa sieci kanalizacyjnej. W związku z niewielkim stopniem skanalizowania powiatu istotną sprawą jest budowa szczelnych, wybieralnych zbiorników z zapewnieniem kontrolowanego wywozu ścieków dla mieszkańców i obiektów nie objętych zbiorowym systemem oczyszczania ścieków. Pożądanym działaniem gmin byłoby opracowanie pełnej ewidencji zbiorników bezodpływowych i przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach oraz wdrożenie harmonogramu wywozu nieczystości płynnych łącznie z opracowaniem i wdrożeniem systemu kar za niedotrzymanie harmonogramu wywozu. Na terenie powiatu zambrowskiego znajduje się znaczna ilość gospodarstw rolnych o skoncentrowanej produkcji zwierzęcej, które produkują duże ilości gnojowicy. Nawóz ten niewłaściwie przechowywany i wykorzystywany stanowi potencjalne zagrożenie dla wód powierzchniowych i podziemnych. Część powiatu została wyznaczona przez RZGW Warszawa w 2012 roku jako Obszar Szczególnie Narażony na eutrofizację ze źródeł rolniczych tzw. OSN Jabłonka (omówienie w rozdziale 8). Celem nadrzędnym wszystkich działań, wynikającym z transpozycji prawa wspólnoty europejskiej do prawodawstwa polskiego, jest osiągnięcie do 2015 roku dobrego stanu wód w Polsce. 1.4 Wody podziemne Wody podziemne są głównym źródłem zaopatrzenia powiatu zambrowskiego w wodę do celów komunalnych i przemysłowych. W 2013 roku, w powiecie zambrowskim, pobrano na potrzeby gospodarki narodowej i ludności 4862,0 dam 3 wody (GUS, 2013) i pobór ma tendencję wzrostową. Z powyższej ogólnej ilości ,0 dam3 (ok. 38%) przypada na eksploatację sieci wodociągowej, w tym 1703,2 dam3 przypada na eksploatację sieci wodociągowej w gospodarstwach domowych. Tylko niecałe 9 % tj. 406 dam 3 zużywa przemysł (dane GUS z roku 2013). Jednostka terytorialna Zużycie wody na potrzeby gospodarki narodowej i ludności w ciągu roku dane GUS Powiat zambrowski 3 781, , , , , ,0 PODLASKIE - ogółem , , , , , ,0 16

17 Monitoring wód podziemnych Wydzielenie Jednolitych Części Wód Podziemnych (JCWPd) i przeprowadzenie wstępnej oceny ich stanu zostało dokonane w 2004 roku przez Państwowy Instytut Geologiczny (PIG). Państwowy Instytut Geologiczny, na zlecenie GIOŚ, prowadzi monitoring jakości wód podziemnych w sieci piezometrów wyznaczonych we wszystkich JCWPd. W 2009 i w 2011 roku badania prowadzone były w JCWPd zagrożonych nieosiągnięciem dobrego stanu wód do 2015 roku. Na terenie województwa podlaskiego, nie wydzielono JCWPd zagrożonych nie osiągnięciem dobrego stanu ilościowego wód podziemnych do 2015 roku. W 2010 roku PIG przeprowadził badania stanu chemicznego w ramach monitoringu diagnostycznego w pozostałych JCWPd. Badania powtórnie wykonano w roku 2012 (brak badań w 2013r.). Monitoring diagnostyczny wód podziemnych na terenie powiatu zambrowskiego zrealizowany został w dwóch punktach pomiarowokontrolnych: punkt nr 237 leżący w Zambrowie w granicach JCWPd nr 51 oraz punkt nr 134 w Kołakach Kościelnych (JCWPd 51). Ocenę stanu chemicznego wody oparto na Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008r. w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143 poz. 896). Wyniki badań wody pobranej z ujęcia w Zambrowie, na terenie zabudowy miejskiej, luźnej, ze studni o głębokości stropu 49 m, o napiętym charakterze zwierciadła, wskazują na III klasę (klasa jakości wg badania związków organicznych I), kwalifikując ujęcie do dobrego stanu chemicznego. O klasyfikacji zadecydowały stężenia wodorowęglanów i żelaza, zaliczanych do naturalnych wskaźników twardości wody. Drugie badanie dotyczyło wody z ujęcia zlokalizowanego w okolicy miejscowości Kołaki Kościelne, na terenie zabudowy wiejskiej, o głębokości stropu 57,7m i napiętym charakterze zwierciadła. Stwierdzono tu II klasę jakości wody, co wskazuje również na dobry stan chemiczny. WIOŚ Białystok nie dysponuje wynikami PIG badania wód podziemnych w powiecie zambrowskim w latach Powietrze 2.1 Presje - Emisja zanieczyszczeń do powietrza Powiat zambrowski charakteryzuje się stosunkowo niewielkim poziomem emisji zanieczyszczeń do powietrza. Ewidencja GUS obejmuje 4 kotłownie, 23,4 km sieci cieplnej przesyłowej i 1,5 km połączeń prowadzących do budynków i innych obiektów (GUS,2014). Według danych GUS największa ilość zanieczyszczeń gazowych przypada na dział wytwarzania i zaopatrywania w energię elektryczną, gaz i wodę. Emisja zanieczyszczeń gazowych z zakładów szczególnie uciążliwych w 2014 roku w powiecie zambrowskim stanowiła niewiele ponad 1% emisji gazowej w woj. podlaskim. Największy udział w emisji zanieczyszczeń gazowych miał dwutlenek węgla. 17

18 Emisja zanieczyszczeń gazowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych [Mg/rok]- dane GUS Jednostka terytorialna ogółem dwutlenek siarki tlenki azotu tlenek węgla dwutlenek węgla Powiat zambrowski PODLASKIE Emisja zanieczyszczeń pyłowych do powietrza z zakładów szczególnie uciążliwych [Mg/rok]- dane GUS ogółem w tym ze spalania paliw krzemowe Powiat zambrowski PODLASKIE Znacznie obniżyła się emisja zanieczyszczeń pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych w stosunku do lat poprzednich i wyniosła w 2014 roku 13 ton, w tym prawie 100% pochodziło ze spalania paliw (GUS,2014). Emisja pyłowa z większości kotłowni komunalnych i zakładowych jest skutecznie redukowana w urządzeniach odpylających. W 2014 roku 378 ton zanieczyszczeń pyłowych było zatrzymane lub zneutralizowane w urządzeniach do ich redukcji (GUS,2014). Na terenie powiatu znajdują się nieliczne źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza. Są to głównie kotłownie emitujące do powietrza zanieczyszczenia powstające w wyniku spalania węgla, gazu ziemnego i paliw płynnych. Największe z nich zlokalizowane są na terenie Zambrowa. Są to: Ciepłownia Miejska w Zambrowie i kotłownia SM MLEKPOL Zakład Produkcji Mleczarskiej w Zambrowie. Poza terenem miasta największe źródła emisji znajdują się na terenie SGT EUROPOL GAZ Tłocznia Gazu Zambrów w Grzymałach. Na terenie Zambrowa znajdują się również mniejsze obiekty takie jak: kotłownia olejowa PROVITUS S.C. Zakład w Zambrowie oraz kotłownia Szpitala Ogólnego w Zambrowie. Poza Zambrowem źródła emisji zanieczyszczeń, powstających w procesach energetycznego spalania paliw znajdują się w Pomorskiej Instytucji Gospodarki Budżetowej POMERANIA Oddział w Czerwonym Borze - dawniej Podlaska Instytucja Gospodarki Budżetowej BIELIK w Czerwonym Borze i EKO STOK Górskie Ponikły. Pozostałe obiekty na terenie powiatu to niewielkie kotłownie o mocy 0,3-0,8 MW pracujące na potrzeby grzewcze szkół i instytucji (np. Specjalny Ośrodek Szkolno-Wychowawczy w Długoborzu) oraz piekarnie, ciastkarnie itp. Na terenie powiatu zlokalizowane są również obiekty emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych. Największym 18

19 źródłem tego typu jest Przedsiębiorstwo Robót Drogowych BITUM Sp. z o.o. w Zambrowie, oraz Polski Asfalt Sp. z o.o. w Pruszkowie - Wytwórnia Mas Bitumicznych w Zambrowie. Wytwórnie emitują do powietrza zanieczyszczenia pyłowe (pył krzemowy) i gazowe (CO, NO x, węglowodory) powstające w procesie produkcji mas asfaltowych do budowy dróg. Źródła technologiczne występują również, obok źródeł energetycznych, w zakładach branży przetwórstwa mięsnego. Na terenie powiatu znajdują się ponadto niewielkie zakłady rzemieślnicze, o znaczeniu lokalnym, emitujące zanieczyszczenia z procesów technologicznych (lakiernie, warsztaty samochodowe, stolarnie), o niewielkim zasięgu oddziaływania. Zlokalizowane na terenie powiatu zambrowskiego obiekty emitujące zanieczyszczenia do powietrza różnią się znacznie wielkością i stopniem oddziaływania na środowisko. W części z nich oddziaływanie na środowisko ograniczane jest poprzez stosowanie urządzeń odpylających. Są to: Ciepłownia Miejska w Zambrowie, PRD BITUM Sp z o.o. w Zambrowie, Pomorska Instytucja Gospodarki Budżetowej POMERANIA Oddział w Czerwonym Borze, Spółdzielnia Mieszkaniowa NAREW w Grądach Woniecko. W innych spalane jest paliwo w mniejszym stopniu oddziałujące niekorzystnie na środowisko: - gaz ziemny turbiny i kotłownie SGT EUROPOL GAZ Tłocznia Gazu Zambrów oraz Kotłownia Zakładu Mleczarskiego w Zambrowie - olej opałowy - kotłownia PROVITUS S.C. Zakład w Zambrowie. Pozostałe niewielkie kotłownie, opalane głównie węglem kamiennym i drewnem oraz olejem opałowym, nie są wyposażone w urządzenia ochrony atmosfery. Wielkość emisji zanieczyszczeń z zakładów w powiecie zambrowskim w 2014r. (dane: baza opłat Urzędu Marszałkowskiego). Nazwa zakładu Emisja zanieczyszczeń w 2014r. [Mg/rok] SO 2 NO 2 CO CO 2 pył benzo(a)piren Europol Gaz S.A. w Warszawie (tłocznia gazu w Zambrowie) 0, , , ,0 1,08649 nie występuje Spółdzielnia Mieszkaniowa "Narew" w Grądach Woniecko 2,7912 2,326 11, ,15 2,8 0, BITUM Sp. z o.o. w Zambrowie 0, , , brak danych brak danych brak danych Zambrowskie Ciepłownictwo i Wodociagi Sp z o.o. w Zambrowie 73, , , , ,7 0, Spółdzielnia Mleczarska "MLEKPOL" w Grajewie (kotłownia w Zambrowie) 0, , , ,9534 0,134 nie występuje EKO STOK Sp. z o.o. w Rutkach Kossakach 0, , , ,38 0, , Suma 77, , , ,204 15, , W powiecie zambrowskim natężenie ruchu kołowego (poza drogą S8) pod względem emisji spalin nie stwarza zagrożenia dla środowiska i zdrowia człowieka. Gorsza sytuacja występuje w pasie drogi krajowej S8, która w przyszłości będzie przebudowana na dwupasmową drogę ekspresową. Rocznie jeździ po niej ok. 6 milionów pojazdów, w tym ok. 1 milion samochodów ciężarowych, które są źródłem emisji tlenków węgla, 19