Tradycje KSZTAŁTOWANIE TERENOWYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ [1]

Transkrypt

1 Tradycje KSZTAŁTOWANIE TERENOWYCH ORGANÓW ADMINISTRACJI WOJSKOWEJ [1] Problem organizowania terenowego aparatu mobilizacji i uzupełnień w Ludowym Wojsku Polskim (LWP) w okresie zbliżania się jednostek armii polskiej do własnego terytorium państwowego stał się niezwykle aktualny. Sprawą tą interesowało się szczególnie kierownictwo Głównego Sztabu Formowania Armii Polskiej w ZSRR[2]. Wynikiem prac przygotowawczych były wydane w czerwcu 1944 roku etaty oraz instrukcje o celach, zadaniach i strukturze organizacyjnej tymczasowych ogniw tegoż aparatu: powiatowych komend uzupełnień (PKU), wojskowych komisji ewidencyjno-poborowych i komend etapowych[3]. Chociaż generalna reorganizacja centralnego aparatu mobilizacji i uzupełnień, polegająca na likwidacji Głównego Sztabu Formowania oraz utworzeniu Szefostwa Mobilizacji i Formowania zahamowała rozwój mobilizacyjnego aparatu wykonawczego w przewidzianej formie, to jednak zasadnicza koncepcja organizacyjna przetrwała. W zmienionej nieco postaci przybrała kształty realne po ukazaniu się dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 15 sierpnia 1944 roku O częściowej mobilizacji i rejestracji do służby wojskowej [4]. Już dnia następnego kierownik Resortu Obrony Narodowej w porozumieniu z kierownikiem Resortu Administracji Publicznej zarządził utworzenie siedemnastu rejonowych komend uzupełnień[5], dla których PKU odnośnie zadań, funkcji jak i założeń organizacyjno-strukturalnych stanowiły pierwowzór. Tak więc kierownictwo zarówno PKU jak i RKU składało się z komendanta i jego zastępcy do spraw polityczno-wychowawczych, również podobna była budowa strukturalna komend z podziałem na pięć referatów o zróżnicowanych zakresach czynności: referat I mobilizacyjny, II poborowy, III ewidencji oficerów rezerwy, IV przysposobienia wojskowego i V gospodarczy. Zadania wytyczone PKU jak ewidencjonowanie zasobów mobilizacyjnych i oficerów rezerwy, organizowanie mobilizacji i poboru oraz współpraca z władzami administracyjnymi zostały w całości przekazane rejonowym komendom uzupełnień, chociaż zakres prac i kompetencje RKU były później rozszerzane[6]. Skład obsady etatowej rejonowych komend uzupełnień uległ również niewielkiej zmianie w toku przeobrażeń pierwotnych zamierzeń organizacyjnych. Nowym elementem w organizacji rejonowych komend uzupełnień był podział na kategorie (ze zróżnicowanym stanem osobowym) oraz dokładne ustalenie zasięgu terytorialnego dla każdej z nich. W miejsce wojskowych komend ewidencyjno-poborowych pojawiły się komisje poborowo-lekarskie, zaś komendy etapowe zastąpione zostały przez punkty zborne[7]. Tak ukształtowany aparat wykonawczy dla celów ewidencyjno-mobilizacyjnych i poborowych został w pierwszej fazie sformowany[8] na terenie czterech województw: lubelskiego (6 RKU), białostockiego (3 RKU), rzeszowskiego (4 RKU) i warszawskiego (4 RKU). Zasięgiem terytorialnym obejmowały one 44 powiaty, od dwu do czterech powiatów każda. Dwie komendy miały zasięg terytorialny ograniczony wyłącznie do terenu miasta (RKU Lublin Miasto i RKU Warszawa Praga). W miarę wzrastających potrzeb i wyzwalania dalszych terenów polskich spod okupacji niemieckiej formowano nowe rejonowe komendy uzupełnień w województwach (druga faza): warszawskim, kieleckim, bydgoskim, krakowskim, łódzkim, katowickim i poznańskim[9]. W sumie do końca wojny powstało 58 rejonowych komend uzupełnień[10]. W początkowym okresie swej działalności RKU podlegały bezpośrednio Szefostwu Mobilizacji i Formowania, przemianowanemu w październiku 1944 roku na Szefostwo Mobilizacji i Uzupełnień. Z chwilą sformowania Ministerstwa Obrony Narodowej, tj. od kwietnia 1945 roku instytucją naczelną dla rejonowych komend uzupełnień stał się Departament Mobilizacji i Uzupełnień MON, powstały w wyniku przeorganizowania. SMiU[11]. W tym też czasie pojawiły się nowe ogniwa pośrednie okręgi wojskowe. Sprawowały one nadzór nie tylko nad komendami, ale również inspirowały ich pracę. Pieczę nad prawidłowym funkcjonowaniem RKU sprawowała także Naczelna Prokuratura Wojskowa poprzez prokuratorów armii, Strona 1

2 dywizji i garnizonów[12]. Niniejsze omówienie przedstawia charakterystykę zasobu aktowego jedynie 17 rejonowych komend uzupełnień, sformowanych w pierwszej fazie, które nie tylko rozpoczęły, ale i zdołały rozwinąć swą działalność jeszcze w okresie wojny; odegrały również doniosłą rolę w latach powojennych. Należą do nich rejonowe komendy uzupełnień: Augustów, Białystok, Bielsk Podlaski, Chełm, Garwolin, Jarosław, Kraśnik, Lublin Miasto, Lublin Powiat, Ostrów Mazowiecka, Przemyśl, Rzeszów, Siedlce, Sokołów Podlaski, Tarnobrzeg, Warszawa Praga i Zamość. Komendy te reprezentując na nowo wyzwolonych terenach Polski pierwsze ogniwa władzy wojskowej, a czasem i administracyjnej spełniły nader ważną rolę w okresie walki o wyzwolenie i odbudowę państwa polskiego. * * * Archiwalia rejonowych komend uzupełnień, sformowanych rozkazem NDWP nr 7 z dnia 18 sierpnia 1944 roku, usystematyzowane zostały w Centralnym Archiwum Wojskowym w siedemnaście odrębnych zespołów akt, liczących od 11 do 62 jednostek archiwalnych. Najbogatsze w tym zakresie są zespoły RKU Siedlce, Chełm i Rzeszów, najskromniejszą spuścizną, aktową charakteryzują się komendy: Warszawa Praga i Ostrów Mazowiecka. W sumie ta grupa zespołów akt obejmuje 598 jednostek archiwalnych. Większość spośród omawianych materiałów pochodzi z roku 1945, niewielka stosunkowo ich liczba została wytworzona w roku Znaczna ilość archiwaliów zachowanych w zespołach RKU stanowi wytwór obcych kancelarii, głównie odpisów i wyciągów. Własna (produkcja aktowa o wartości historycznej jest stosunkowo skromna. Akta własne, a zwłaszcza pochodząca z początkowego okresu działalności RKU są w większości pisane ręcznie, często ołówkiem, na słabym jakościowo papierze, nie rzadko na odwrocie przypadkowych blankietów, pism czy obwieszczeń. Również pismo maszynowe dokumentów z pierwszego okresu działalności komend ma często tendencje do zanikania. Stan fizyczny akt, wytworzonych w roku 1945 nie budzi zastrzeżeń. Analiza merytoryczna akt rejonowych komend uzupełnień pozwala na ustalenie kilku grup reprezentatywnych. Do pierwszej zaliczyć należy materiały o charakterze normatywnym regulujące zakres czynności, funkcję oraz strukturę organizacyjną komend. W skład drugiej, wchodzą materiały o charakterze wykonawczym, zalecające konkretne działanie. Odrębną grupę stanowią archiwalia typu sprawozdawczego, wynikające z działalności instytucji i tę działalność omawiające. Bogato również jest reprezentowana w zespołach RKU grupa akt personalnych i finansowych w rodzaju wykazów imiennych obsady personalnej, rejestrów książeczek uposażeń oficerów, orzeczeń komisji lekarskich oraz, list płacy. W zespołach akt rejonowych komend uzupełnień do najbardziej ciekawych materiałów o charakterze normatywnym należą instrukcje. Na szczególną uwagę zasługują instrukcje szefa Mobilizacji i Formowania, wydane w dniach 18, 19 i 22 sierpnia 1944 roku[13]. Określają one z całą precyzją cele, zadania i podległość rejonowych komend uzupełnień, punktów zbornych i komisji poborowo-lekarskich, a także obowiązki i odpowiedzialność osobistą komendantów RKU. Jako materiał uzupełniający należy uznać instrukcję nr 1 M/Org./III z dnia 16 stycznia 1945 roku[14], zatwierdzoną przez szefa Mobilizacji i Uzupełnień. Omawia ona szczegółowo zakres pracy poszczególnych referatów RKU i kancelarii ogólnej, a w załącznikach obowiązki oficerów administracji budynków, inspekcyjnych i dyżurnych rejonowych komend uzupełnień. W omawianej grupie akt spotykane są również, choć niezbyt licznie, etaty (odpisy lub nawet odpisy z odpisów). W zespołach RKU znaleziono unikalny egzemplarz etatu nr 0 RKU/5[15], zatwierdzonego przez NDWP dnia roku, etaty komisji poborowo-lekarskiej (0 RKU/6) oraz punktu zbornego (0 RKU/7)[16]. Zachował Strona 2

3 się również etat T 1/10 dla rejonowych komend uzupełnień kategorii pierwszej, zatwierdzony przez NDWP dnia 28 lutego 1945 roku[17]. Nie natrafiono natomiast w omawianych zespołach na etat T 1/11 dla RKU drugiej kategorii[18]. Znacznie bogatsza jest druga, umownie wyodrębniona grupa akt, bardzo zróżnicowana zarówno pod względem formalnym, jak i treściowym. Na czoło tej grupy wysuwają się materiały dotyczące sposobów i terminów prawidłowego przeprowadzania rejestracji i ewidencji, mobilizacji i poboru oraz wytyczne pracy polityczno-wychowawczej. W tych aktach znajdują odbicie również sprawy reklamacji, dyscypliny i demobilizacji. Ze względu na obfitość materiałów warto zasygnalizować choć kilka bardziej reprezentatywnych, a mniej znanych archiwaliów. Do nich zaliczyć można między innymi rozkaz NDWP o przyznaniu komendantowi RKU praw dyscyplinarnych, łącznie z prawem kierowania opieszałych poborowych do oddziałów karnych[19]. Na wyeksponowanie zasługuje również inny wzbogacający naszą wiedzę o roli komend rozkaz, wydany przez dowódcę OW Lublin, nakazujący współudział RKU w zwalczaniu okolicznych band poprzez zbieranie odpowiednich informacji i przekazywanie ich w formie meldunków[20]. Uwagę zwraca także zarządzenie, wydane przez Departament Mobilizacji i Uzupełnień w sprawie doboru komendantów RKU oraz ich zastępców do spraw polityczno-wychowawczych[21]. Do rzędu interesujących należy zaliczyć zarządzenie wydane przez DOW VII wprowadzające osobistą odpowiedzialność komendantów RKU za należyte zorganizowanie pomocy repatriantom ze wschodu[22]. Z ciekawszych archiwaliów w omawianej grupie wyodrębnić jeszcze można instrukcje, omawiające różne formy pracy z ludnością cywilną[23] oraz planowanie pracy polityczno-wychowawczej[24] na nowo wyzwolonych terenach Polski. Istotną grupę akt, chociaż skromną ilościowo, tworzą wreszcie, akta własne. Są to przede wszystkim sprawozdania, meldunki i raporty w formie opisowej i statystycznej. Dotyczą one przebiegu rejestracji, poboru, mobilizacji, demobilizacji, pracy poszczególnych referatów RKU i komisji poborowo-lekarskiej oraz czynności zastępcy komendanta do spraw polityczno-wychowawczych. Nawarstwienie materiałów typu sprawozdawczego jest różne w poszczególnych zespołach, nie mniej spotykane są we wszystkich. Szczególnie licznie występują sprawozdania i wykazy zasobów mobilizacyjnych. Najbardziej cenne informacje zawierają sprawozdania, sporządzane przez zastępców komendantów RKU. W większości są to dokumenty obrazujące klimat, stosunki oraz nabrzmiałe problemy z dziedziny politycznej, społecznej, gospodarczej i kulturalnej danego terenu. Waga tych sprawozdań jest dość zróżnicowana. Zależy ona od zdolności obserwacyjnych piszącego, możliwości przekazywania swych spostrzeżeń, osobistej wrażliwości i stopnia zaangażowania sprawą. Do szczególnie wnikliwych zaliczyć trzeba materiały tego typu w zespołach rejonowych komend uzupełnień Lublin, Jarosław, Siedlce i Zamość. Interesujące w nich jest ukazanie roli rejonowych komend uzupełnień jako inspiratora pierwszych w terenie akcji propagandowo-politycznych i kulturalnych wśród ludności cywilnej. Mało znany bowiem jest fakt, że rejonowe komendy uzupełnień, jak Jarosław czy Siedlce posiadały własne zespoły teatralne i muzyczne, organizowały pierwsze świetlice i biblioteki[25]. W meldunku zastępcy komendanta do spraw polityczno wychowawczych RKU Jarosław z dnia 21 września 1944 roku czytamy między innymi: 17 września w miasteczku Leżajsk urządziłem koncert pod hasłem»pomoc Warszawie«. Ludność miejscowa była wzruszona, po prostu do łez. Rzeczywiście, był to pierwszy występ w ostatnich czasach polskiego zespołu[26]. Rejonowe komendy uzupełnień jako pierwsze na nowo wyzwolonych terenach przystąpiły również do organizowania klubów sportowych oraz udzielały pomocy w organizowaniu harcerstwa, junaków i Polskiego Czerwonego Krzyża[27]. Specjalne zadania rejonowych komend uzupełnień wyrażały się ponadto w udzielaniu Strona 3

4 pomocy zdemobilizowanym żołnierzom w zakresie zatrudnienia oraz inwalidom wojennym i emerytom w uzyskaniu należnych im świadczeń[28]. Badacza zainteresować mogą też zasługujące na wyjątkowo wnikliwe potraktowanie meldunki i sprawozdania, dotyczące nastrojów[29], położenia ekonomicznego[30] oraz bezpieczeństwa ludności zarówno miast, jak i wsi. Ogólne sformułowania w tych źródłach są zwykle poparte faktami i konkretnymi wypowiedziami osób reprezentujących różne środowiska polityczne. Do najczęściej omawianych wydarzeń należy działalność band[31]i ujawnianie morderstw na tle politycznym. W sprawozdaniach znajdują również odbicie trudności organizacyjne[32] i mobilizacyjne RKU[33]. Podkreślić należy fakt, że chociaż w omawianych sprawozdaniach brak często materiałów porównawczych w stosunku do okresu poprzedniego lub analizy zjawisk, to jednak sama świeżość i bezpośredniość opisu sytuacji w poszczególnych rejonach Polski stanowi o wadze tych dokumentów dla badacza. *** Zgromadzenie w zespołach rejonowych komend uzupełnień materiałów, będących wytworem obcych kancelarii, ale dotyczących spraw RKU stanowić może w pewnym sensie ułatwienie w pracy zainteresowanego tematem badacza. Niemniej rozproszenie tych archiwaliów w poszczególnych zespołach RKU oraz niepełny ich zestaw nie zezwalają na ograniczenie badań wyłącznie do omawianych zespołów. Szczególnie bogatym w interesujące tematycznie materiały jest zespół akt Szefostwa Mobilizacji i Uzupełnień przechowywany również w Centralnym Archiwum Wojskowym[34]. W jego skład wchodzą miedzy innymi także dziedziczone akta Szefostwa Mobilizacji i Formowania. Archiwalia uzupełniające zawartość aktową zespołów RKU znaleźć można ponadto w zespole akt Naczelnej Prokuratury Wojskowej. Stanowią je głównie rozkazy NPW i sprawozdania dotyczące kontroli działalności komend[35]. Wszystkie wyżej wymienione zespoły akt, zarówno rejonowych komend uzupełnień, Szefostwa Mobilizacji i Uzupełnień, jak i Naczelnej Prokuratury Wojskowej zostały w CAW opracowane, a ich inwentarze ukazały się drukiem. Historia WKU Ostróda[36] Krótko przed zakończeniem II wojny światowej 15 sierpnia 1944 roku zapadła decyzja o utworzeniu na terytorium państwa Rejonowych Komend Uzupełnień (RKU)[37]. W różnych obszarach terytorium państwa moment zawiązywania się struktur RKU był inny (uwarunkowane to było postępem wyzwalania spod okupacji). Na mocy rozkazu Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego nr 0213/Org. z dnia 21 stycznia 1945r. na obszarze Prus Wschodnich województwa Gdańskiego, Pomorza Zachodniego, Śląska Dolnego (tzw. druga faza organizacyjna) przystąpiono do tworzenia Rejonowych Komend Uzupełnień ( ). ( ) Początek zawiązywania się struktur RKU na obszarze województwa olsztyńskiego sięga 1945 roku, kiedy to zgodnie z Rozkazem Departamentu Mobilizacji i Poboru MON Nr 2779 z dn. 03 września 1945r. zostały utworzone z dniem r. Rejonowe Komendy Uzupełnień w miastach: Kętrzyn, Lidzbark Warmiński, Morąg, Olsztyn, Ostróda, Szczytno. Po zajęciu Ostródy, w styczniu 1945 roku, przez oddziały Armii Czerwonej, natychmiast przystąpiono do organizowania radzieckiej administracji wojskowej. Stworzono wojenną jeszcze Komendanturę Miasta, która stacjonowała w tzw. białych koszarach. 26 maja 1945 roku komendant miasta, płk Konstantinow oficjalnie przekazał władzę cywilną w mieście na ręce pierwszego starosty Stefana Cendrowskiego. Wraz z przekazaniem władzy, zniesiono w mieście godzinę policyjną oraz obowiązek meldowania się w radzieckiej komendanturze wszystkich osób przybywających na teren powiatu. Dnia 11 września 1945 roku przybył do Ostródy kpt. Henryk Kenig, który rozkazem Naczelnego Dowódcy Wojska Polskiego (Nr 2779) został wyznaczony na Strona 4

5 Komendanta RKU z zadaniem utworzenia administracji wojskowej. RKU Ostróda zaliczona została do III klasy według kategorii, a jej zasięg terytorialny obejmował ówczesny powiat Ostróda i Nidzica[38] ( ). Strona 5

6 (...) Pierwsza siedziba RKU znajdowała się w budynku przy ulicy Czarnieckiego nr 6 (dawna ul Koszarowa). Stan osobowy przybył z RKU Suwałki (17 września 1945 r). Początkowo obsada liczyła 19 żołnierzy (w tym 4 szeregowych). W swojej strukturze organizacyjnej RKU posiadała trzy referaty (mobilizacji szeregowych i podoficerów rezerwy, poboru oraz ewidencji oficerów rezerwy ponadto funkcjonowała Kancelaria i tzw. referat gospodarczy. Doraźnie w okresie poboru tworzono tzw. komisję poborową. Przewodniczącym komisji był Komendant RKU. W składzie takiej komisji znajdowali się również Kierownik Sekcji Poboru, 2 lekarzy, przedstawiciel władzy lokalnej (wójta, sołtysa) oraz ok. 5-6 pisarzy (byli to żołnierze / pdf. rezerwy), doraźnie przedstawiciel Urzędu Bezpieczeństwa[40]. Kolejne siedziby WKU w Ostródzie. ( ) Głównym ówcześnie zadaniem RKU była sfera organizacyjno-porządkowa, budowa struktur administracji wojskowej oraz zakładanie ewidencji poborowych na potrzeby wojska. Od początku swojego powstania współpracowano z władzami miasta i powiatu w tym organizacjami społecznymi, zakładami pracy oraz strukturami porządkowymi. W związku z przeprowadzoną reorganizacją Wojska Polskiego (WP) w 1946r. RKU Ostróda weszła w skład Okręgu Wojskowego nr 1 (okręg Warszawski) ( ). Strona 6

7 Wiedza nt. funkcjonowania RKU w Ostródzie pomiędzy r. jest dość skąpa i pochodzi głównie z relacji byłych żołnierzy i pracowników. Odnotowano ( ) W 1958r.w wyniku reorganizacji zasięgu działania okręgów wojskowych RKU zostają przemianowane na Wojskowe Komisje Rekrutacyjne (WKR). WKR Ostróda włączono w obszar Warszawskiego Okręgu Wojskowego (WOW).W 1959r.WKR Ostróda wizytowana była przez Ministra Obrony Narodowej (marszałek Marian Spychalski) wraz Szefem Głównego Zarządu Politycznego WP[41].W 1960r.na przełomie czerwca i lipca WKR gościła członków komitetu organizacyjnego obchodów 550 rocznicy bitwy grunwaldzkiej r. zarządzeniem Szefa Sztabu WOW nr. 014/org. z dn r Wojskową Komendę Rekrutacyjną Ostróda przeformowano wg. etatu nr 15/56 do kat 7 zmieniając jednocześnie dotychczasową nazwę na Wojskową Komendę Rejonową.Zgodnie z zarządzeniem organizacyjnym Z-cy Dowódcy WOW do spraw Obrony Terytorialnej nr 0107/org. z dn. 24 grudnia 1964r., rozkazem nr 01 z dn. 08 stycznia 1965r. sformowano w miejsce dotychczasowego WKR Powiatowy Sztab Wojskowy (PSzW) Ostróda który swym zasięgiem objął powiaty Ostródzki i Iławski. PSzW na terenie województwa powstawały w różnych terminach. Działały również w miejscowościach: Bartoszyce, Nw. Miasto Lubawskie i Nidzica (R-z Szefa Sztabu WOW nr 0106/org. z dn r.), Biskupiec, Braniewo, Działdowo, Iława, Lidz. Warmiński, Morąg, Mrągowo, Olsztyn, Pisz i Szczytno ( ). *** Tematyka zadań głównych na przestrzeni lat : 1970r Opanowanie i wdrożenie w życie postanowień instrukcji o mobilizacyjnym rozwinięciu, 1971r Wdrażanie nowych wytycznych mobilizacyjnych cz. I do VIII, 1973r Przeprowadzenie modernizacji układu kartoteki pdf. i szer. oraz poborowych, 1974r Przygotowanie organizacji i sił paramilitarnych do wykonania zadań na okres zagrożenia i wojny. *** ( ) W 1975r. wyniku reorganizacji administracji państwowej (utworzono 49 województw, nastąpiła likwidacja dotychczasowych powiatów) nastąpiły również zmiany w administracji wojskowej. Zgodnie z R-z MON Nr 0031/Org. z dn. 31 maja 1975r. oraz zarządzeniem Szefa Sztabu Pomorskiego Okręgu Wojskowego (POW) nr 027/org. z dn r. Szef WSzW rozkazem Nr 035 z dn r. rozformował PSzW. W miejsce PSzW sformowano Wojskowe Komendy Uzupełnień (WKU). W strukturze WKU występowały trzy sekcje w kolejności: sekcja mobilizacji i uzupełnień, poboru oraz sekcja mobilizacji i uzupełnień kadrą rezerwy. WKU Ostróda swym zasięgiem objęło Urząd Miasta (UM) i Urząd Gminy (UG) Ostróda, UG Dąbrówno, UG Grunwald, UG Miłomłyn, UM i UG Lubawa, UM i UG Iława, UM i UG Morąg, UG Małdyty, UG Miłakowo, UG Łukta, UG Szkotowo, UG Zalewo. Jednocześnie województwo olsztyńskie znalazło się w obszarze Strona 7

8 administracyjnym POW. *** ( ) Kolejna zmiana podziału administracyjnego Rzeczypospolitej Polskiej nastąpiła w 1999r. W wyniku tych zmian nastąpił nowy podział administracyjny. Utworzono 16 województw i w każdym z nich Wojewódzki Sztab Wojskowy, któremu podporządkowano WKU ( ) W efekcie takiego podziału w województwie Warmińsko-Mazurskim (W-M) zawiązano sześć WKU: - WKU Elbląg (pow. Elbląski, Braniewski); - WKU Ełk (pow. Ełcki, Olecki, Piski); - WKU Giżycko (pow. Giżycki, Węgorzewski, Gołdapski, Mrągowski); - WKU Lidz. Warmiński (pow. Lidz. Warmiński, Bartoszycki, Kętrzyński); - WKU Olsztyn (pow. Olsztyński, Szczycieński, Nidzicki); - WKU Ostróda (pow. Ostróda, Iława, Nowe Miasto Lubawskie i Działdowo). *** Dotychczasowi Komendanci: 1. kpt. KENIG Henryk ( ) 2. kpt. SENTOWSKI Franciszek ( ) 3. kpt. MISZTAL Stefan ( ) 4. mjr BAŁABANOWICZ Eugeniusz ( ) 5. kpt. RORBACH Antoni ( ) 6. por. MOSSAKOWSKI Jerzy ( ) 7. kpt. MŁOTKOWSKI Roman ( ) 8. ppłk MILKIEWICZ Wiktor ( ) 9. płk dypl. PIASECKI Kazimierz ( ) 10. płk dypl. CHODUKIEWICZ Jan ( ) Strona 8

9 11. płk MAŁACHOWSKI Zenon ( ) 12. ppłk BAGIŃSKI Krystian ( ) 13. ppłk BABALSKI Jarosław ( ) 14. ppłk BASAK Adam od r. Strona 9

10 Strona 10

11 Komendanci WKU (od góry): ppłk Milkiewicz Wiktor, płk Piasecki Kazimierz, płk Chodukiewicz Jan, płk Małachowski Zenon, ppłk Bagiński Krystian, ppłk Jarosław Babalski *** Komendant WKU w Ostródzie na podstawie art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 21 listopada 1967 r. o powszechnym obowiązku obrony RP (Dz. U. z 2005 r. Nr 80 poz z późn. zm.) jest terenowym organem wykonawczym Ministra Obrony Narodowej w sprawach operacyjno - obronnych i rządowej administracji niezespolonej. Podlega bezpośrednio Szefowi Wojewódzkiego Sztabu Wojskowego w Olsztynie. Zgodnie z 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Obrony Narodowej z dnia 31 marca 2004 r. w sprawie Wojewódzkich Sztabów Wojskowych i Wojskowych Komend Uzupełnień (Dz.U. z 2004 r. Nr 66 poz. 613). Wojskowa Komenda Uzupełnień jako terenowy organ wykonawczy Ministra Obrony Narodowej w sprawach administracji wojskowej na obszarze administrowanym przeznaczona jest do : zabezpieczenia mobilizacyjnego rozwinięcia JW, formacji obrony cywilnej i jednostek przewidywanych do militaryzacji; administrowania rezerwami osobowymi; wykonywania świadczeń na rzecz obrony; współpracy z innymi organami i podmiotami w sprawach związanych z obronnością państwa; rekrutacji i naboru ochotników do czynnej służby wojskowej, w tym do zawodowej służby wojskowej i służby kandydackiej; udziału w realizacji zadań z zakresu reagowania kryzysowego w ramach terytorialnego zasięgu działania wojskowych komend uzupełnień; promocji obronności i służby wojskowej. Personel Wojskowej Komendy Uzupełnień jest najlepszą gwarancją solidności, profesjonalizmu i dobrze wykonywanych obowiązków. Naszym celem jest kształtowanie pozytywnego wizerunku wojska oraz budowanie zaufania społeczeństwa do służby wojskowej. Strona 11

12 Jesteśmy przygotowani do realizacji zadań jakie stoją przed zawodowym wojskiem. To właśnie w WKU rozpoczyna się proces rekrutacyjny kandydatów na przyszłych żołnierzy zawodowych. [1] A. Mietek, Zawartość Aktowa Zespołów RKU / [2] Zagadnienie to omawia szczegółowo W. Jurgielewicz, Organizacja aparatu mobilizacji LWP w latach , Myśl Wojskowa nr 11, 1965, s. 56; Tenże Organizacja ludowego Wojska Polskiego ( ), Warszawa 1968, s. 115 i nast. [3] Por. CAW, 368-III-11, k.3-8. [4] Por.: Dz. UBP nr 1, poz. 2; W. Jurgielewicz, Organizacja ludowego Wojska Polskiego, s [5] CAW, III , k. 3. Ponadto: Organizacja i działania bojowe LWP w latach , t. 1, Warszawa 195S, s [6] Archiwalia dotyczące zmian kompetencji RKU znaleźć można między innymi w następujących zespołach CAW: III-396-1, k. 6, 7, 9 i 156: III-400-2, k. 59 i 163; III-400-4, k ; III-401-2, k. 81; III , k. 231, 234 i 275; III , k. 52, 91 i 129; III-407-2, k. 3, 30 i 70; III-409-2, k. 33; III-441-4, k. 3. [7] Z czasem doszła również nowa komórka organizacyjna RKU pluton ochronny. Por. rozkaz Departamentu Mobilizacji z dnia roku. CAW, III , k. 9. [8] Pierwsze rejonowe komendy uzupełnień zostały sformowane na podstawie rozkazu NDWP nr 7 zdnia roku. CAW, III-1-303, k. 4; Organizacja i działania bojowe..., t. 1, s [9] Dalsze przeformowania i zmiany organizacyjne dotyczące RKU, znalazły swe odbicie w następujących rozkazach organizacyjnych NDWP: nr 018/org. z dnia roku (III-1-303, k. 57); nr 90/org. z dnia roku (tamże, k. 193); nr 10/org. z dnia roku (III , k. 52); nr 0213/org. z dnia roku (III , k. 273) / (załącznik 1) oraz w rozkazie MON nr 137 z dnia roku (Prot. 183/20, t. 54, k. 27). [10] CAW, III , k [11] Problem zmian organizacyjnych szerzej omawiają: W. Jurgielewicz, Organizacja ludowego Wojska Polskiego..., s ; W. Romanowski, Organizacja i działalność aparatu mobilizacyjnego LWP w latach w świetle źródeł archiwalnych. Biuletyn Wojskowej Służby Archiwalnej nr 1, 1969, s. 142 i nast. [12] Por. rozkaz NDWP nr 0070/NP z dnia roku. CAW, III , k. 7. [13] CAW, III-396-1, k. 6, 7, 9 i 156. [14] CAW, III-402-6, k [15]Przyczyną tego stanu rzeczy było polecenie SMiU protokolarnego spalenia tegoż etatu we wszystkich rejonowych komendach uzupełnień. Por. CAW, III , k Zachowany etat znajduje się w zespole akt Rejonowej Komendy Uzupełnień Lublin-Powiat (III , k. 45). Strona 12

13 [16] CAW, III , k. 6 i 8. [17] CAW, III , k. 4. [18] Etat ten znajduje się w zespole akt SMiU (III , k ). [19] Por. rozkaz NDWP nr 9 z dnia roku CAW, III , k [20] Por. rozkaz DOW VII nr OW L/00805 z dnia roku CAW, III-411-4, k. 12. [21] Zarządzenie Departamentu Mobilizacji i Uzupełnień z kwietnia 1945 roku CAW, III-396-5, k. 12. [22] CAW, III-411-4, k. 3. [23] Por. instrukcję GZPW z dnia roku. CAW, III-407-2, k. 3. [24] Tamże, k. 30. [25] Por. CAW, III-407-5, k. 153 oraz III-400-1, k. 13 i 14. [26] CAW, III-400-1, k. 37, [27] Tamże, k. 13 oraz III-407-4, k. 14. [28] CAW, III-407-5, k [29] CAW, III-401-1, k. 73; III-402-1, k ; III-403-3, k [30] CAW, III-407-2, k. 36; III-407-4; k. 59; III-407-5, k [31] CAW, III-400-2, k. 58; III-411-4, k. 6 i 48. [32] CAW, III-396-1, k. 60 i 139. [33] CAW, III-400-1, k. 19 i 26. [34] Patrz: Inwentarz akt ludowego Wojska Polskiego z lat , cz. IV, Warszawa, 1970, s (zespół nr 368). [35]CAW, III , k. 7; III , k. 241; III , k. 6 i 61. [36] Na podstawie zapisów zawartych w Kronice WKU z lat r nr RTD3/83. [37] Tamże. [38] Na podstawie notatek mjr. rez. Wiesław Kołodziej kierownik sekcji I WKU Ostróda w latach r. [39] Źródło: Centralne Archiwum Wojskowe (fotokopia etatu RKU Nr 1/63). [40] Wg relacji Pana Jerzego Baranowskiego ur. 1929r. (pracownik RKU Ostróda w latach r.). Strona 13

14 [41] Wg relacji Jerzego Baranowskiego. Strona 14