Wymiana wiedzy pomiędzy kadrą eksploatacji a dozoru kluczowym elementem do ograniczenia czasu wyłączeń napięcia w sieci

Transkrypt

1 Wymiana wiedzy pomiędzy kadrą eksploatacji a dozoru kluczowym elementem do ograniczenia czasu wyłączeń napięcia w sieci Autor: Józef Jacek ZAWODNIAK Rzeczowy dialog podstawą rozwiązywania problemów technicznych Na czas wyłączenia napięcia w sieci elektroenergetycznej z powodu usuwania awarii lub prac eksploatacyjnych wpływają dwa główne czynniki: zmienne, wynikające z warunków atmosferycznych, terenowych, uwarunkowań prawnych, techniczne (konstrukcyjne), które są następstwem zastosowanych rozwiązań technicznych w urządzeniach elektroenergetycznych lub/oraz przyjętej technologii usuwania awarii przez pracowników. Które rozwiązania techniczne sprawiają najwięcej problemów w trakcie usuwania awarii i prac eksploatacyjnych, i co należy w twej kwestii zmienić, najlepiej wiedzą osoby zajmujące się eksploatacją. W rozmowach służbowych, na przykład odnośnie czasu usunięcia awarii, ważne jest to jak zadaje się pytanie, które z reguły brzmi, cyt.: Co tak długo?, chociaż lepiej byłoby zapytać o to samo w inny sposób, cyt.: Dlaczego tak długo? Pierwsza formuła pytania ma charakter ostry, pretensjonalny i lekko pogardliwy dla osoby, z którą się rozmawia [8, 9, 10] i tak naprawdę nie prowadzi do istotnego celu pozyskania informacji technicznych. Druga forma pytania jest bardziej przyjazna, łagodna i ma charakter otwarty [8, 9, 10], pozwala osobie, której zadano pytanie wypowiedzieć się na temat utrudnień w trakcie usuwania awarii. Następnie warto zadać kolejne pytanie, także o charakterze otwartym np. cyt.: Jakie rozwiązania techniczne proponujesz zastosować, aby ułatwić wymianę uszkodzonego elementu. I na końcu ostatnie [9, 10], zachęcające do dalszej współpracy i zaangażowania np., Chciałbym z Tobą później porozmawiać na temat możliwości wprowadzenia zamian w rozwiązaniach technicznych, w celu ułatwienia usuwania awarii. Pozyskane w ten sposób informacje stanowią bazę wejściową do przeprowadzania analiz w zakresie możliwości wprowadzania rozwiązań technicznych w budownictwie sieciowym, które mają na celu ograniczenie: czasu wyłączeń napięcia w sieci, popełnianych błędów montażowych (prostota rozwiązania), ułatwienie prac eksploatacyjnych w przyszłości w technologii prac pod napięciem. Zawieszenie izolacyjne przewodów łańcuchy odciągowe pojedyncze Łańcuchy odciągowe pojedyncze są montowane w liniach elektroenergetycznych średniego napięcia z przewodami gołymi, jak i w osłonie izolacyjnej. Standardowo składają się one z: wieszaka śrubowo-kabłąkowego, izolatora porcelanowego lub kompozytowego

2 oraz uchwytu odciągowego [1, 2, 3]. Budowa tego typu zawieszeń izolacyjnych ma podstawową wadę wynikającą z bezpośredniego montażu izolatora do poprzecznika słupa za pomocą wieszaka śrubowo-kabłąkowego (rys. 1a i b). Druga jest charakterystyczna wyłącznie dla zawieszeń izolacyjnych z uchwytem odciągowym zaprasowywanym (rys. 1b) ze względu na brak możliwości regulacji płynnej zwisu w linii, poprzez popuszczenie lub podciągnięcie przewodu w uchwycie odciągowym. Istnieje tylko możliwość regulacji zwisu w linii, w sposób skokowy, poprzez zastosowanie dodatkowego łącznika w łańcuchu lub izolatora o innej długości montażowej niż poprzedni [6, 13]. Przy zastosowaniu izolatora o krótszej długości montażowej, należy zwrócić uwagę na to, aby parametry elektryczne jak i mechaniczne (dopuszczalne użytkowe obciążenie izolatora) były odpowiednio dobrane [11, 12, 13]. a) b) Rys. 1. Zawieszenie izolacyjne odciągowe pojedyńcze izolator bezpośrednio mocowany do poprzecznika słupa za pomocą wieszaka śrubowo-kabłąkowego, a) możliwość płynnej regulacji zwisu w linii, b) brak możliwości płynnej regulacji zwisu w linii [13] Rozwiązanie techniczne polegające na montażu bezpośrednim izolatora do poprzecznika słupa za pomocą wieszaka śrubowo-kabłąkowego, powoduje niedogodności w trakcie wymiany izolatora. W szczególności jest to zauważalne w liniach eksploatowanych z poprzecznikami wykonanymi z ceownika. Odkręcenie wieszaka jest utrudnione z dwóch powodów technicznych, pierwszy to oczywiście korozja, drugi to ograniczenia wynikające z możliwości operowania kluczem, przy próbie odkręcania śrub, ze względu na budowę konstrukcyjną poprzecznika (rys. 2). W związku z tym praca związana z wymianą izolatora zajmuje elektromonterom więcej czasu, jeżeli wieszak śrubowo-kabłąkowy należy wymienić, co wiąże się z koniecznością przecięcia go piłką do metalu. Rys. 2. Sposób mocowania wieszaka śrubowo-kabłąkowego do poprzecznika wykonanego z ceownika

3 Rozwiązanie problemu w przypadku istniejących linii napowietrznych średniego napięcia Rozwiązanie jest wielowariantowe, w zależności od zastosowanego uchwytu odciągowego. Pierwszy sposób można stosować w liniach z uchwytami odciągowymi niezaprasowywanymi i polega on na pozostawieniu w wieszaku z uszkodzonego izolatora porcelanowego tylko okucia uchowego (zniszczenia pnia porcelanowego izolatora) lub uszkodzeniu mechanicznym samego ucha okucia izolatora. Może nie jest to estetyczne, ale praktyczne. Uszkodzony izolator wymienia się na nowy, o mniejszej długości montażowej (zalecane) lub takiej samej np. 515 mm i łączy się z wieszakiem śrubowo-kabłąkowym za pomocą łącznikiem np. kabłąkowego skrętnego, najlepiej ze sworzniem nitowym zabezpieczanym zawleczką (rys. 3) [4, 6]. Oczywiście po zastosowaniu łącznika i izolatora o takiej samej długości montażowej co poprzedni, może zaistnieć konieczność wykonania regulacji zwisu w linii. W przypadku przewodów typu AFl 6 25 mm 2 wykonuje się to poprzez podciągnięcie przewodów w linii na istniejącym uchwycie odciągowym, można ten zabieg również wykonać w liniach z przewodami typu AFL mm 2, ale jest to niezalecane ze względu na utrudnienia wynikające ze sprężystości przewodu. Lepiej istniejący uchwyt odciągowy wymienić na nowy przedstawiony na rysunku 4. Jest to uchwyt odciągowy uniwersalny dla przewodów o przekroju od 35 mm 2 do 70 mm 2, łatwy w montażu (mało czasochłonny). Rys. 3. Łącznik kabłąkowy skrętny [na podstawie 4] Rys. 4. Uchwyt odciągowy [7] Drugie rozwiązanie można stosować w liniach z uchwytami odciągowymi zaprasowywanymi i polega ono na zastosowaniu izolatora kompozytowego, o krótszej

4 długości montażowej oraz dodatkowego łącznika (rys. 5) [6, 13]. Sama procedura wymiany izolatora jest tak sama jak opisana wcześniej. Autor zaleca, aby długość montażowa nowego izolatora z łącznikiem, była równa lub nieznacznie mniejsza od długości montażowej wymienianego izolatora. Chodzi o to, aby nie zmniejszyć wartości naprężenia w przewodach linii (zwiększyć zwisu), ale wręcz nieznacznie zwiększyć to naprężenie. W liniach eksploatowanych jest to dopuszczalne, gdyż przewody w sekcji w wyniku wieloletniej eksploatacji wyciągały się zmniejszyło się w nich naprężenie. Jednak wskazane jest, aby przed wymianą przeprowadzić pod tym kątem analizę techniczną, zwłaszcza w liniach z przewodami o przekroju powyżej 50 mm 2 [10]. a) b) Rys. 5. Łańcuch odciągowy pojedynczy [na podstawie 6], a) przed wymianą izolatora, b) po wymianie izolatora z dodatkowym łącznikiem Rozwiązanie techniczne sugerowane dla nowych inwestycji sieciowych Uczmy się na błędach, nie popełniajmy ich w nowo projektowanych liniach napowietrznych. Tym bardziej, że w trakcie budowy linii napowietrznych kwestia związana z zastosowaniem dodatkowego łącznika w łańcuchu odciągowym pojedynczym, pomiędzy wieszakiem śrubowo-kabłąkowym, nie wpływa na wartość naprężenia w przewodach linii. W nowych inwestycjach sieciowych można bez żadnych konsekwencji technicznych zastosować łącznik przedłużający jednowidlasty ze sworzniem nitowym, o długości 150 mm, przedstawiony na rysunku 6. Zastosowanie dodatkowego łącznika ma na celu eliminację lub ograniczenie liczby zwarć w linii spowodowanych przez ptaki [14]. Do zawieszenia przewodów gołych zaleca się stosować uchwyt odciągowy przedstawiony na rysunku 4. Rys. 6. Łącznik przedłużający jednowidlasty

5 Zapomniane rozwiązanie techniczne Może warto zastanowić się nad ponownym zastosowaniem izolatorów z okuciem gniazdowym. Ze względu na łatwą wymianę izolatora w łańcuchu odciągowym, praktycznie wystarczy usunąć zawleczkę z gniazda okucia izolatora i izolator już jest gotowy do wymiany (rys. 7) [11]. Jest to rozwiązanie techniczne cenione przez służby eksploatacji, a zdaniem autora bardzo przyszłościowe ze względu na brak połączeń śrubowych, które przyczyniają się do wydłużenia czasu usuwania awarii w sieciach i skutecznie utrudniają rozwój prac eksploatacyjnych w technologii PPN. Rys. 7. Izolator z okuciami gniazdowymi Wnioski Problem związany z wymianą izolatorów porcelanowych typu LP w łańcuchach odciągowych w najbliższych latach będzie miał istotne znaczenie, ze względu na uszkodzenia natury mechanicznej, wynikające z eksploatacyjnego zużycia się materiału. Dlatego warto już teraz opracować procedury wymiany izolatorów porcelanowych w pojedynczych łańcuchach odciągowych, aby ograniczyć do minimum czas wyłączenia napięcia w sieci, a w nowych inwestycjach sieciowych nie popełniać tego samego błędu. Budujemy dzisiaj linie, ale musimy już teraz myśleć o przyszłych technologiach eksploatacji linii napowietrznych, a nie tylko aktualnie stosowanych. Rozwiązania techniczne wykorzystywane w budownictwie sieciowym powinny być niezawodne, nieskomplikowane, mało czasochłonne i dostosowane do prac w technologii PPN, a ich konstrukcje uniwersalne, to oczywiście wymaga istotnych zmian w typizacji albumach do projektowania.

6 Literatura 1. Album linii napowietrznych średniego napięcia kv z przewodami niepełnoizolowanymi o przekroju mm 2 w układzie płaskim, na żerdziach wirowych LSNi , tom I, PTPiREE, Poznań 2003 r., 2. Album linii napowietrznych średniego napięcia kv z przewodami gołymi w układzie trójkątnym na żerdziach wirowych LSN 35(50), tom I, PTPiREE, Poznań 2002 r., 3. Album słupów z odłącznikami i rozłącznikami dla linii napowietrznych średniego napięcia kv w układzie płaskim i trójkątnym na żerdziach wirowych LSNo- 120(70), tom II, PTPiREE Poznań 2012 r., 4. BELOS-PLP, Katalog osprzętu do sieci elektroenergetycznych 2010 r., 5. Cialdini R., B., Wywieranie wpływu na ludzi. Teoria praktyka, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2014 r., 6. ENSTO, Katalog łańcuchów izolacyjnych dla napowietrznych linii SN z zastosowaniem izolatorów kompozytowych Ensto, 2004 r., 7. (dostęp r), 8. Lundén B., Rosell L., Technika negocjacji, wyd. IV, Wydawnictwo BL INFO POLSKA, Białystok 2010 r., 9. Pantalon M., V., Błyskawiczne wywieranie wpływu. Jak motywować siebie i innych do natychmiastowego działania, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Gdańsk 2013 r., 10. Pichler R., Zarządzanie projektami ze Scrumem, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2014 r., 11. Rakowska A., Zawodniak J. J., Problemy eksploatacyjne izolatorów liniowych SN, VII Sympozjum Nowoczesne Rozwiązania w Budownictwie Sieciowym, Ostrów Wielkopolski r., s , 12. Wańkowicz J., Bielecki J., Izolatory kompozytowe do linii średnich napięć i 110 kv, Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej, Warszawa 2012 r., 13. Zawodniak J. J., Konsekwencje związane ze zwiększeniem naprężenia w przewodach linii średniego napięcia 15 kv z przęsłami płaskimi, spowodowane wymianą izolatora w łańcuchu odciągowym o mniejszej długości montażowej, Wiadomości Elektrotechniczne 11/2011, s , 14. Zawodniak J. J., Słupy odporowe linii SN, a ochrona ptaków, Energia Elektryczna 1/2014 r., s